De internationale toestand
hoogst gespannen
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Allerwegen militaire maat-
Chamberlain legt een verklaring af - Fransche
Ministers weer naar Londen - Wat Hitier thans
eischt - Londen niet zonder hoop - Waarom
Tsjecho-Slowakije mobiliseerde - in vele landen
militaire maatregelen.
MAANDAG 26 SEPT. 1938
52e JAARGANG - No. 303
Belangrijkste Nieuws
staatsparty.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststrant 70, Ooes
ostrekoniiig 44d55 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs 12,50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Qoes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advcrtcntlün 30 cent per regel
Ingezonden mcdedccllngen 60 cent per regel
Kleine Advcrtcntlün Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder Ietter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Chamberlain is Zaterdagmiddag op bet
vliegveld Croydon aangekomen.
Bij zijn aankomst aldaar verklaar
de bij:
„Mijn eerste taak is nu
de Britscbe en Fransche
regeering verslag uit te
brengen van bet resultaat
mijner zending en zoolang
ik dat nog niet gedaan
b_.e b, kan ik er m o e i 1 ij k
iets over vertellen. Ik kan
alleen dit zeggen: Ik ver
trouw, dat alls betrokken
kringen hun pogingen tul
len voortzetten om 't Tsje
cho-Slowaaksche vraag
stuk vreedzaam o,p te los
sen, omdat daarom de vre-
devan Europa draai t."
Een menigte van meer dan duizend
menscben juichte en wuifde, toen Cham
berlain Downingstreet binnenreed. Een
deel van het publiek riep: „Help de Tsje-
chenl" Er was extra politieversterking,
maar de orde bleef gehandhaafd.
Spoedig daarna volgde bet bericht, dat
bet kabinet om half zes 's namiddags in
vergadering is bijeengekomen.
De kabinetsraad was om 5 minuten
over half 8 geëindigd.
Over bet gesprokene in den kabinets
raad is in bet geheel niette uitgelekt. Ook.
niet naar die personen, die gewoonlijk
ambtshalve wel weten, wat er in het ka
binet in hoofdzaken besproken is. D: e
geheimhouding is volkomen.
De leiders ivan de oppositie, hoewel tot
in bijzonderheden ingelicht, zijn tot de
zelfde geheimhouding verplicht. Men
kan hierin een aanwijzing
zien voor den ernst van den
toestand.
In verband met den gespan
nen internationalen toestand
is de bijeenkomst van het La
gerhuis op morgen bepaald.
Daladier opnieuw naar Londen.
De Fransche minister-president Dala
dier en de minister van buitenlandsche
zaken, Bonnet, hebben zich gisteren weer
naar Londen begeven, om verdere bespre-
kingen te voeren met minister-president
Chamberlain over zijn bezoek aan Godes-
berg.
Gisteravond zijn te Londen de bespre
kingen tusscben de Engelscbe en Fran
sche ministers begonnen. Ze zijn onder
broken door een vergadering van bet
Ehgelsche kabinet, die ruim een uur
duurde en vannacht te 12 u. 35 geëindigd
was.
Vanmorgen te 10 u. zullen de Britsch
Fransche besprekingen weer hervat wor
den. Daladier uitte zijn voldoening over
het verloop der besprekingen.
DE TOESTAND NIET ZONDER HOOP?
De toestand na de gisteravond te Lon
den gevoerde besprekingen is, naar Reu
ter meent te weten, hoewel uiterst moei
lijk, toch niet zonder hoop.
WAT HITLER VAN PRAAG EISCHT.
Naar Reuter van betrouwbare zijde
verneemt zijn de hoofdpunten van Hitler's
eiscben voor de regeling in Tsjechoslo-
wak ij e de volgende:
Terugtrekking van alle Tsjechische
strijdkrachten, politie, gendarmerie,
douanebeambten en grenswachten uit de
te ontruimen gebieden, zooals deze uit
eengezet zijn in de bij het memorandum
Bevoegde landkaart.
Dit gebied moet op 1 October aan
Duitschland worden overgedragen. Het
ontruimde gebied moet in zijn tegen
woordige!» toestand worden overgedragen,
d.w.z. zonder dat de militaire, economi
sche of verkeersinrichtingen, met inbe
grip van de grondorganisatie van den
luchtdienst en alle radiostations, vernield
of onbruikbaar gemaakt zijn. Het rollend
materiaal van het spoorwegnet in het
gebied moet in onbeschadigden staat
worden overgedragen.
De Tsjechoslowaaksche regeering moet
onmiddellijk alle Sudetenduitschers die
waar dan ook op bet gebied van den Tsje-
cboslowaakscben staat dienst doen bij de
militaire strijdkrachten of bij de politie,
ontslaan en toestaan huiswaarts te kee-
ren.
De Tsjechoslowaaksche regeering moet
alle politieke gevangenen van Duitsch ras
vrijlaten.
De Dultsche regeering Is bereid toe te
staan, dat vóór 25 November uiterlijk een
volksstemming wordt gehouden In nog
nader vast te stellen gebieden. Verande
ringen In de nieuwe grens voortvloeien
de uit de volksstemming moeten door een
DuitschTsjechische of een internatio
nale commissie worden geregeld. De
volksstemming zelf moet geschieden on
der toezicht van een internationale com
missie.
Duitschland stelt voor, dat een gezag
hebbende DuitschTsjechische commis
sie wordt ingesteld, voor de regeling van
alle verdere details. Gedurende de volks
stemming moeten beide partijen haar
militaire strijdkrachten uit de gebieden
terugtrekken.
'T BRITSCH-FRANSCHE PLAN.
Van gezaghebbende zijde verneemt Reu-
Ier, dat in bet Britsch-Fransche plan een
regeling op den volgenden grondslag
werd beoogd:
Overdracht zonder volksstemming van
het gebied met een Sudeten-Duitsche be
volking van meer dan 50 procent, met
dien verstande, dat de afbakening van de
grens door onderhandeling zou moeten
worden geregeld, en, waar de omstandig
heden dit noodig maken, door een inter
nationaal lichaam, waarin een Tsjechi
sche vertegenwoordiger zitting zou heb
ben.
Mogelijke uitwisseling van bevolking
op den grondslag van vrije opteering
binnen een nader aangegeven tijdslimiet.
Indien de Tsjechische regeering be
reid was geweest, in te stemmen met deze
maatregelen, die neerkomen op ingrijpen
de wijzigingen in het staatsbestel, zou zij
gerechtigd geweest zijn, verzekeringen te
vragen voor haar veiligheid in de toe
komst.
Een algemeene internationale waar
borg ter bescherming van Tsjecho-Slo
wakije tegen alle mogelijke aanvallen, is
derhalve opgenomen in bet plan, dat in
de plaats bad moeten komen van de be
staande verdragen van wederkeerig en
militair karakter. De Britsche regeering
beeft zich bereid verklaard, deel te ne
men aan deze internationale waarborging
van de nieuwe grenzen van den Tsjechi-
scben staat tegen een niet-uitgelokten
aanval.
D'e Fransch-Engelsche voorstellen be
vatten slechts een idee, waarvan de mo
daliteiten door een neutrale .internatio
nale commissie moeten worden vastge
steld.
Hitier wenscht zijn plan zelf te verwe
zenlijken, op de wijze, zooals bij' dat
wenscht.
De Fransch-Engelsche voorstellen voor
zagen slechts, dat de Tsjechen geen enkel
gebied zouden ontruimen, zoolang de in
ternationale commissie geen besluit zou
hebben genomen. Hitier daarentegen
eischt, dat de Tsjechen, die het gebied,
dat hij voor den eersten October zou wil
len bezetten, zouden willen verlaten en
hun goederen en bezittingen zouden ach
terlaten.
Wat Hitier eischt is in wer-
kelijk'heid niet een „verlos
sing" der Sudeten-Duitschers
doch de bezetting van mili
taire en strategische punten
in Tsjecho-Slowakije.
HITLER VANDAAG VOOR DE RADIO.
Minister Goebbels heeft bekend gemaakt
dat vanavond in het sportpaleis te Berlijn
een groote volksbijeenkomst zal worden
gehouden, die door alle Duitsche zenders
zal worden uitgezonden.
Op deze bijeenkomst, die om aoht uur
iDuitsohe tijd (8.20 uur Ned. tijd) aanvangt
zal Hitier het woord voeren.
De rede, die Hitier vandaag zal houden,
zal, naar de Duitsche radio verklaart,
„een historische manifestatie" op een
„historisch uur" zijn. Göbbels mobiliseert
alle partij-organisaties, opdat iedereen
naar Hitier kan luisteren. Op straat zul
len luidsprekers worden opgesteld, waar
door het publiek de rede zal kunnen vol
gen.
MUSSOLINI IS NOG OPTIMIST,
MAAR....
In een rede, welke Mussolini te Padua
voor 800.000 fascisten heeft uitgesproken,
heeft hij o.a. gezegd:
Duitschland 'heeft zijn voorstellen aan
Praag doorgezonden. De Praagsche regee
ring zal niet voor 1 October behoeven te
antwoorden. Aldus heeft Praag zes dagen
tijd den weg naar de wijsheid te vinden.
Het is mogelijk, zoo ging de Duce voort,
dat een Duitsch-Tsjeohische oorlog gelo-
caliseerd wordt. 'In andere regeeringen
zijn echter partijen, die deze meening niet
zijn toegedaan. Deze meenen eveneens, dat
de tijd is aangebroken, om met de totali
taire staten af te rekenen. In dat geval
rullen zij zich niet voor twee staten, doch
voor een natie, die één blok vormt, zien
geplaatst.
Mussolini drong er verder op aan, dat
het Tsjechische probleem geheel en defi
nitief zal worden opgelost.
Op bet oogenblik wil men niet alleen
de dwaling, welke men begaan heeft, niet
herstellen, de kwestie van Tsjecho Slowa
kije onmatig opblazend, maar men wil
deze dwaling handhaven en daarvoor
zouden de volkeren van Europa zich op
elkander moeten werpen.
Tot op beden gaan sommigen voort mei
het oproepen van reservisten en ze aan
de igrenzen op' te hoopen. Indien daar nog
vlootconcentraties bijkomen, zal het nie
mand van u verwonderen, dat Italië ook
maatregelen neemt".
HOE PRAAG OORDEELT.
Het standpunt, dat men te Praag In
neemt ten aanzien van de definitieve
eischen van. Hitler is, naar de diploma
tieke correspondent van Reuter meldt, dat
de aanvaarding van het Duitsche plan ge
lijk zou staan met algeheele capitulatie
van de staatssouvereinItelt. Er wordt o.a.
op gewezen, dat het gebied, dat moet wor
den afgestaan, de voornaamste linie der
Tsjecho Siowaaksche verdedigingswerken
Insluit, zoodat Tsjecho Slowakije zander
middel van verdediging zou worden gala
ten.
De eiseh, dat alle Sudeten Duitschers,
die dienst doen bij het Tsjechische leger
en de politie, ontslagen worden en huis
waarts kunnen keeren, zon, zoo redeneert
men verder, indien hij werd ingewilligd,
dezen Sudeten Duitschers in staat stellen,
van binnen uit tegen den nieuwen Tsje-
chischen staat te ageeren. Wat het plebis
ciet betreft, doet men uitkomen, dat
Duitschland de gebieden van de volksstem
ming zou kunnen regelen, zooals het dat
wenscht. Het zou b.v. een regeling kun
nen treffen, op grond waarvan een klein
district met een kleine Duitsche bevolking
zou moeten stemmen in een aangrenzend
gebied met een overwegend 'Duitsche be
volking.
Een andere vraag, die gesteld wordt, is,
wat gebeurt er met de nationale schuld
en hoe bet geweldige aantal economische
kwesties moet worden geregeld, die zou
den voortvloeien uit de deeling van een
gebied, dat duizend jaar lang een econo
mische eenheid is geweest,
Aanvaarding van de Duitsche eischen
zou, zoo verklaart men, neerkomen op een
financieiele en economische capitulatie.
In het kort, zoo redeneert men te Praag,
komen Hitiers eischen hierop neer, dat
van het eens zoo trotsche koninkrijk Bo-
hemen weinig meer zou overblijven dan
een soort concentratiekamp,, weerloos en
zonder mogelijkheid van een behoorlijk
ecnomisch leven.
Het Tsjecho Siowaaksche kabinet was
diep in den nacht nog bezig met de opstel
ling van bet antwoord op het Hitlermemo-
randum.
In Tsjecho Siowaaksche kringen ver
neemt men, dat Masarijk Zondagavond tij
dens zijn onderhandelingen met Cham
berlain niet de nota heeft overhandigd,
die het definitieve antwoord van zijn re
geering inhield,, doch dat hij zich heeft
onderhouden over den Tsjecho Slowaak-
schen toestand en de nieuwe voorstellen.
In officieele Tsjechische kringen te Ge-
nève wordt verklaard, dat de regeering
te Praag den Engelschen en Fransehen
ministers ter gelegenheid van 'hun confe
rentie te Londen zal doen weten, dat zij
er niet in kan toestemmen aan de in het
memorandum van Hitier gestelde voor
waarden, met name voor zoover betreft
het afstand doen van de vestingwerken,
zonder waarborgen van de zijde van
Duitschland te voldoen.
VERWERPEN ENGELAND EN
FRANKRIJK HET VOORSTEL VAN
HITLER?
De Tsjechische radio heeft gistermiddag
een belangrijke mededeeling van het Tsje
chische persbureau Ceteka verspreid.
In deze mededeeling van bet Tjechische
persbureau werd herinnerd aan de om
standigheden, welke Tjechoslowakije er
toe hadden gebracht de cessie van zekere
gebieden aan het rijk in te willigen. Met
deze door Tsjecho Slowakije tegen haar
zin en om d9n vrede te redden gegeven
instemming 'had Chamberlain zich naar
Godesberg begeven.
Te Godesberg legden de
Duitschers Chamberlain
nieuwe voorstellen voor,
welke veel verder gaandan
de Regeering van Tsjecho
Slowakije had ingewilligd.
Deze nieuwe voorstellen zijn vervat in
een memorandum, dat Chamberlain
slechts als bemiddelaar aan de regeering
van Tsjecho Slowakije heeft doen toeko
men.
Dit memorandum werd Zondagochtend
aan de regeering overhandigd.
Voor dit memorandum werd overhan
digd, hebben de gleizanten van Frankrijk
en Groot-Brittannlë de regeering van
Tsjecho Slowakije er van In kennis gesteld
dat dit memorandum haar zou worden
overhandigd, met de mededeeling, dat,
aangezien de voorwaarden, welke in dit
memorandum worden gesteld, veel verder
gaan dan de voorwaarden welke waren
aanvaard, Chamberlain later namens de
beide regieeringen aan Hitier heeft doen
weten, vóór zijn vertrek uit Godesberg, dat
hi] aan de regeering van Tsjecho Slowakije
de aanvaarding dezer nieuwe voorwaar
den niet zou kunnen aanbevelen.
Ook te Parijs is de publieke meening
overheerschend, dat de Fransche minis
ters naar Londen zijn gereisd met de me
dedeeling van den ministerraad, dat het
tweede Duitsche voorstel niet kan worden
aanvaard. Alle minister op één na waren
voor verwerping.
De publieke opinie In Frankrijk is in
dezen zoo krachtig en positief mogelijk.
Hitier gaat volgens de Franscheni veel
te ver. Men: rekent in Frankrijk dan1 ook
ernstig met de mogelijkheid van een oor
log.
Frankrijk bereidt zich thans met kalm
te en vastberadenheid op den oorlog voor.
Met elk uur worden :de_ veiligheids
maatregelen te Parijs uitgebreid. Op het
oogenblik zijn reeds twee millioen man
onder de wapenen. Minister GampinChi
((Marine) deelde mede, dat de vloot even
zeer paraat is als het leger en de lucht
macht.
De stroom der opgeroepenen is zoo
groot, dat de kazernes geen plaats meer
bieden en men het vertrek der gerecru-
teerden moet contingenteeren.
Parijs neemt de uiterfste maatregelen
te baat om de veiligheid tegen luchtaan
vallen zoo groot mogelijk te maken.
DE MOBILISATIE
IN TSJECHO SLOWAKIJE.
Uit Praag wordt gemeld, dat de regee
ring Vrijdagavond om acht uur, na boven
bedoelde mededeeling van Engeland en
Frankrijk, besloten heeft tot de algemeene
mobilisatie.
Dit ernstige besluit werd gerechtvaar
digd door het feit, dat gewapende benden,
komende van Duitsch grondgebied, onder
uitdaging op verscheidene punten aanval
len hadden gedaan op T'sjecho Siowaak
sche grensposten.
Na dezen stap van de beide gezanten
van Frankrijk en Groot-Brittannië en met
het oog op deze gebeurtenissen, welke zich
aan de grens voordeden, was de regeering
van Tsjecho Slowakije er van overtuigd,
dat nog langer passief te blijven het ge
vaar zou opleveren tot een conflict te lei
den. Zij besloot tot mobilisatie.
Geen der besluiten werd genomen tegen
den raad der groote mogendheden in, noch
buiten haar medeweten.
Van Engelsche zijde "wordt weer tegen
deze voortelling van zaken een bezwaar
gemaakt.
In een gisteravond van officieele zijde
gepubliceerde 'Britsche mededeeling wordt
verklaard, dat de door de radio te Praag
verspreide verklaring, volgens welke de
mobilisatie in Tsjec'ho-Slowakije geschied
zou zijn op advies en met goedkeuring
van de Britsche regeering, niet ge
heel in overeenstemming is
met de feiten.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
'Ons land en de internationale toestand.
Hjet voorzitterschap van de liberale
Prof. Josephua Jitta uit de Vrijz. Dern.
Partij.
Buitenland.
De gespannen internationale toestand.
Fransch-BTitsche conferenties te Lon
den. Allerwegen militaire voorbereidin
gen.
Er wordt op gewezen, dat
de Britsche regeering de
•Tsjecho-Slowaaksche re
geering heeft medegedeeld,
dat zij niet langer de ver-
antwoordelijkhei'd wilde
aanvaarden haar aan te ra
den niet te mobiliseeren,
doch er tevens op gewezen
heeft, dat zij wel moest over
wegen, dat de aankondiging
van een Tsjecho-Slowaak
sche mobilisatie een actie
der andere mogendheden zou
kunnen verhaasten.
Met betrekking tot de verklaring, dat
de Tsjecho-Slowaaksche mobilisatie is ge
schied met voorkennis van de Britsche
regeering, wordt medegedeeld, dat deze
p'as nadat het definitieve besluit om te
mobiliseeren was genomen, een desbetref
fende mededeeling heeft ontvangen.
Alles rustig in Egerland.
In ©en telegram uit Alsch zegt de spe
ciale verslaggever van Reuter, dat het
Dhitsche rijksweerleger niet het district
Asoh zal binnenrukken. Indien het van
Hitier bevel 'krijgt, Tsjecho-Slowakije bin
nen te trekken, zal 'het van Saksen en
Oostenrijk uit de Tsjecho-Slowaaksche
grenzen overschrijden. Het vrijkorps der
Sndeten-Duitschers heeft van Hitier zelf
bevel gekregen, niet Asch of Tsjec'ho-Slo-
waaksch grondgebied binnen te rukken
voordat het van hem opdracht 'hiertoe
heeft gekregen. De taak van het vrijkorps
bestaat op het oogenblik nog uit patrouil
leeren langs de Duitsch-Tsjecho-Slowaak-
sche grens.
Volgens de berichten is alles rustig in
het Egerland, waar het leven onder het
Tsjechische bestuur zijn normalen gang
gaat. Tsjechische troepen hebben het
moeilijke heuvelachtige gebied van
Schwaderbach wederom bezet, evenals
alle andere districten, welke gedurende
korten tijd in handen der Henleinisten
waren. Asch is derhalve het eenige deel
van het Tsjecho-Slowaaksche 'grondgebied
met een Sudeten-Duitsch bestuur.
Niemand kan voorspellen, wat er in
zes dagen nog kan gebeuren, maar zeker
is, dat het Tsjechische volk op het oogen
blik evenmin als het leger bereid is ook
nog maar één concessie te doen.
De nieuwe minister-president Syrovy
is zeer populair. Het leger zou hem waar
schijnlijk blind volgen, welke weg hij ook
zou inslaan.
Tsjecho-Slowakije is nu al twee dagen
geheel afgesloten van de buitenwereld. De
telefonische en telegrafische verbindin
gen zijn alleen open voor diplomatieke
berichten, en de grenzen met Duitsch
land, Polen en Hongarije zijn geheel ge
sloten, zoodat alleen nog maar de nauwe
corridor naar Roemenië open is. De cen
suur is nog strenger geworden.
Iedereen liep over straat met de grij'ze
metalen koker, waar de gasmaskers inzit
ten over den schouder.
De spoorwegverbindingen tussohen Polen
en Tsjecho-Slowakije zijn verbroken. De
internationale treinen naar Italië en Z.-
Slavië zullen over Berlijn, Breslau, Neu
renberg en Weenen geleid worden.
In geheel Frankrijk is Zater
dag aan de gemeentehuizen een biljet
aangeplakt, waarbij de reservisten van
sommige lichtingen terstond worden op
geroepen.
Deze maatregelen betreffen den op
roep van reservisten, die de voor de dek
king van de grens noodzakelijke strijd
krachten aanvullen. Het is een der laat
ste veiligheidsmaatregelen vóór de alge
meene mobilisatie.
Men schatte, dat de tien opgeroepen
lichtingen tusschen 700 en 900 duizend
man vertegenwoordigen, zoodat dus een
kwart van de krachten beschikbaar is.
