Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Belangrijkste Nieuws
Irbericht.
ZATERDAG 24 SEPT. 1938
52e JAARGANG No. 302
Naar een sluitend budget.
Hij keert vanmorgen naar Engeland terug. Tsjecho
Slowakije mobiliseert. Ook Duitsche troepenbewegingen.
Pessimistische stemming.
lig 3 u.: 765.
itsers:
De gezondheidstoestand
Prinses Juliana.
Tegen Slapeloosheid, Overspanning, Gejaagdheid, Onrust en Zenuwachtigheid,
gebruike men de Zenuwstillende en Zenuwsterkende Mljnhardt's Zenuwtabletten
|f en toe tot
die vTiend-
prettig von-
|at jaloersch
Is waren.
>.05 Reportage
|30 Gram. 7.10
lauserie „Aan
|it". 7.40 Bijbel-
JOS-berichten.
la. 8.15 VARA-
loespraak. 9.10
,En nu
l0 Gram. 11.00
solist. 11.30
en 414.5 M.
|l5 Ber.) 10.00
Vie. 12.00 Ber.
-1.20 Gram.)
rijpere jeugd,
.v. solist. 3.00
Inc. 4.45 Gram.
5.45—6.15 De
Journalistiek
1.00 Ber. 7.15,
Ijosephs-Gezel-
jaetherfl. 8.00
litatie met mu-
Orkest. 9.00
i.m.v. solisten
De KRO-Boys
Il0.40 Filmpr.
11938.
8.55 VARA.
2.15 VPRO.
15 VPRO. 8.00
)a Tuinbouwpr.
„Van Staat en
tO.OO Zondags-
(jrkdienst. 12.00
12.05 Filmpr.
b-orkest. 1.15
llnlandsch - ge-
Ibtscb Mannen-
2.15 VPRO-
1.45 Gram. 4.20
[im. en Sportn.
5.30 Kinder-
Sportn. ANP.
Vrijz. Protest,
teded. 8.20 Het
soliste. 9.00
ournaal. 9.30
|ble en soliste.
Het Omroep
er. ANP., bier-
In 415.5 M. 8.30
10. 5.05 NCRV.
p.30 Gew. mua.
Cerkd. Na afl
l-orkest. 1.001
agenbeantwoor-
I Paters-Missio-
15.05 Gew. muz.
ld. Na afl.: Ge-
(auserie „Nieu-
1.10 Ber. ANP-,
NRO-Melod. en
l05 Verv. conc.
|45 Gram. 10.00
\TP. 10.40 Elpi-
Lntolezing.
van 24 Sept.:
uit Z. richtin-
balf bewolkt,
bringe kans <>P
Iden nacht, wei-
Vatuur.
lag 3 uur:
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
Luctor et Emergo" ter exploitatie van
liet blad „De Zeeuw"
Liurcaux Lange Vorststraat 7 0, liues
"ostrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j. j. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 2X
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
V/eekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen t 0.20
Losse nummers 5 cent
Advcrtcntiiln 30 cent per regel
Ingezonden mcdcdcclingen 00 cent per regel
Kleine Advcrtcntiiln Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Het door Minister De Wilde ontworpen
dekkingsplan voor bestaande en dreigen
de tekorten is nog niet in bijzonderheden
bekend. Met een beoordeeling zal gewacht
moeten worden tot de betreffende voor
stellen bij de Staten-Generaal aanhangig
zijn gemaakt.
Daarom thans nog enkele opmerkingen
van algemeenen aard.
In de millioenen-nota wordt er na
dat eerst een overzicht van den finan-
cieelen toestand is gegeven, nogeens met
nadruk op gewezen, dat de aangeboden
begrooting 1939, die een reëel tekort van
circa f 61 millioen op den gewonen dienst
vertoont, geen enkele reserve bevat en
evenmin eenig herstel brengt van de
enorme schade, welke bet Rijk ten aan
zien van zijn financieele positie in een
reeks van oorlogs- en crisisjaren beeft
geleden. Integendeel, de kapitaaldienst
geeft een totaal aan nieuwe kapitaalsuit
gaven van rond f 150 millioen gulden.
Beziet men deze begrooting in verhou
ding tot de vermoedelijke rekeningsuit
komsten 1937 en de begrootingspositie
1938, dan vertoont zij, zoowel voor den
gewonen als voor den kapitaaldienst een
belangrijke achteruitgang.
Een aanmerkelijke verbetering zou
alleen kunnen komen van een vergrooting
van den belastingopbrengst, gepaard met
een verlaging van de op bet budget zoo
zwaar drukkende uitgaven voor de werk
loosheidsvoorziening, tengevolge van een
opleving van bet bedrijfsleven.
De huidige situatie op economisch ter
rein laat echter niet toe, met een zooda
nige opleving bij bet vormen van een oor
deel over de eerstvolgende begrootingsja-
ren rekening te houden. Het is, naar de
Minister meent, stellig niet te pessimis
tisch van een gelijkblijvenden
toestand uit te gaan.
De uitgaven blijlven echter niet gelijk.
In 1940 en 1941 zullen weer nieuwe
lasten op bet gewone budget drukken.
Voor de deffensie zal in 1940 circa f 8 mil
lioen meer noodig zijn dan in 1939, ter
wijl 1941 opnieuw een stijging met f5
millioen zal laten zien.
Dan moet er op gerekend worden dat
consolidatie van vlottende schuld straks
een vermeerdering van uitgaven van plm.
f 8 millioen per jaar zal geven, terwijl ook
niet buiten beschouwing mag worden ge
laten bet normale accres van
uitgaven, hetwelk voor elk jaar te stellen
is op circa f 10 millioen.
Met al deze factoren rekening houdend,
komt men voor de volgende jaren tot een
tekort van plm. f 90 millioen, waarbij
echter met de mogelijkheid van een nor
maal middelenaccres geen rekening is ge
houden.
Dat ziet er dus ver van mooi uit.
De Regeering is dan ook van oordeel,
dat bet ten eenenmale onverantwoord is,
nog langer in afwaebtig van een econo
misch herstel toe te zien, dat de jaarlijk-
scbe uitgaven aanzienlijk de jaarlijksche
inkomsten overtreffen.
Wiji moeten in een nabije toekomst ko
men tot een sluitende begroo
ting.
Om dit doel te bereiken zullen, zooals
reeds werd meegedeeld, voorstellen wor
den ingediend om te komen tot een hoo-
gere belastingopbrengst met f 90 millioen
per jaar.
Het ligt echter in de bedoeling de groo-
te gezinnen te ontzien en met de belangen
van bet bedrijfsleven rekening te houden,
zoodat bet geraamde bedrag met plm.
f40 millioen moet worden verminderd,
en er dus f 50 millioen ter dekking
van bet tekort overblijft. Voorts zal door
verhooging van bet tarief van invoer
rechten nog een bedrag van circa f 5 mil
lioen verkregen moeten worden.
Dat ziet er voor de toch al zwaar be
laste belastingbetalende burgerij dus niet
mooi uit.
Wij zouden echter ook hier kunnen
zeggen: Wat moet, dat moet.
En voorts mogen we dankbaar zijn als we
op deze wij'ze de ontzaglijk moeilijke tij-
den kunnen doorworstelen.
Het ergste is echter, dat, als wij de uit
eenzetting van den minister als basis ne
men, alles er op wijst dat het doel een
sluitend budget volstrekt niet zal wor
den bereikt.
Immers, wanneer deze nieuwe lasten
zijn opgelegd, dan zal er nog een tekort
zijn van vele millioenen.
Die zullen aldus de nota door
veider gaande uitgaven-beperking moe
ten worden verkregen.
Zal dit echter mogelijk zijn? Wij moe
ten toch wel aannemen dat de laatste ja
ren zoo zuinig mogelijk is huisgehouden.
Maar dit daargelaten; als de bevolking
f 50 mill, aan nieuwe belastingen moet
opbrengen, dan zal het als Tegel noodig
zijn, dat de uitgaven uit anderen hoofde
worden beperkt.
Met bet gevolg, dat de werkgelegenheid
al meer inkrimpt en dat ook de fiscus
niet ontvangt wat bij gehoopt bad te
krijgen.
Wanneer dus de toestand niet ingrij
pend verandert en de gewenschte ople
ving van het bedrijfsleven achterwege
blijft verdere teruggang is gezien den
gespannen toestand ook mogelijk dan
ziet bet er ook voor 's Rijks financiën nog
ver van gunstig uit en zal een sluitend
budget tot de vrome wenschen gerekend
kunnen worden.
Officieel wordt medegedeeld, dat Cham
berlain en de andere leden van de Britsche
delegatie vanmorgen vroeg naar Londen
zouden terugkeeren.
Aan dit opzienbarende bericht was de
mededeeling vooraf gegaan, dat bet ant
woord van Hitier aan Chamberlain te 3.35
uur Duitsche tijd door dezen was ontvan
gen.
De Britsche ambassadeur te Berlijn, Sir
Neville Henderson, verscheen gisteravond
te 6.10 Duitsche tijd in bet hotel Dreesen,
waar Hitier verblijf houdt.
Men bad gedacht, dat Chamberlain zelf
zou komen. In Duitsche kringen bad men
verwacht, dat Chamberlain, na Hitiers
plan te hebben bestudeerd, bereid zou zijn
zijn bespreking met den Führer te her
vatten.
Na een onderhoud tusschen Henderson,
Horace Wilson en Yon Ribbentrop werd
medegedeeld, dat Chamberlain Hitler gis
teravond een afscheidsbezoek zou bren
gen en per vliegtuig naar Londen zou te
rugkeeren.
Gedurende genoemd onderhoud verwij
derde Van Ribbentrop zich om zich naar
Hitler te begeven. Nadat hij terug gekeerd
was, werd nog een kort gesprek gevoerd.
Dit onderhoud schijnt geeij resultaat te
hebben opgeleverd. Henderson en Wilson
verlieten hotel Dreesen te 7.25 uur (D.T.)
om haastig naar den Petersberg terug te
keeren. Daar spraken zij met Ckamber-
lain en vervolgens deelde Wilson den jour
nalisten in de bal van het hotel het vol
gende mede:
„Henderson en ik zijn in hotel Dreesen
geweest en ik heb twee gesprekken met
Von Ribbentrop gehad. Volgens de plan
nen van het oogenblik zal Chamberlain
vanavond laat een bezoek aan Hitier bren
gen en morgen per vliegtuig naar Londen
terugkeeren".
Volgens berichten uit betrouwbare bron
te Londen had Chamberlain in zijn brief
aan Hitier medegedeeld, dat hij gaarne
bereid was Vrijdagavond nog een onder
houd met den rijkskanselier te hebben,
daar hij zich had voorgenomen Zaterdag
ochtend naar Londen te vertrekken. Dit
bezoek heeft gisteravond laat plaats go-
had. Chamberlain verliet met dit doel te
ruim 10 uur zijn hotel en keerde daarin
even voor twee uur vannacht terug.
Een bericht aan de „Times" uit Praag,
dat door het Foreign Office wordt be
vestigd, meldt omtrent den inhoud van
Chamberlains brief, dat daarin wordt
verklaard, dat Engeland, Frankrijk en
Rusland hebben besloten de tegenwoor
dige grenzen van Tsjechoslowakije (dus
met inbegrip van de Sudetenduitsche,
Poolsche en Hongaarsche gebieden bin
nen die grenzen) te garandeeren, totdat
de geheele Tsjechoslowaaksche kwestie
geregeld zal zijn.
Hoewel, naar Havas meldt, verwacht
mag worden, dat tijdens het afscheids
bezoek mogelijk nog nieuwe pogingen
gedaan zouden worden om de onderhan-
men op 't oogenblik moeilijk
meen op 't oogenblik moeilijk
anders zeggen, dan dat de be
sprekingen schipbreuk gele
den hebben. Men meent te we
ten, aldus Havas, dat van Dult-
sche zijde geweigerd werd de
garanties en verzekeringen te
geven, die door de Engelschen
geëischt werden.
Men vermoedt, dat .Clhamberlain gebon
den is aan een belofte, aan Praag gedaan,
alleen te onderhandelen indien gewaar
borgd wordt, dat de grenzen van Tsjecho
slowakije niet tijdens de onderhandelin
gen worden geschonden. Uit Praag komt
De Prinses is nog niet geheel hersteld.
Men meldt ons van officieele zijde, dat
Prinses Juliana, hoewel op Soestdijk te
ruggekeerd, nog niet geheel hersteld is
en op advies van den behandelenden ge
neesheer voorloopig het paleis nog niet
mag verlaten. De Prinses heeft derhalve
moeten afzien van haar voornemen om
vandaag de feestelijkheden te Apeldoorn
ter gelegenheid Wan het regeerinsjubi-
leuim van H. M. de Koningin bij te
wonen.
Binnenland.
De gezondheidstoestand van Prinses
Juliana.
De begrooting van het landbouwcrisis-
fonds.
Buitenland.
Men beschouwt de onderhandelingen tus
schen Hitler en Chamberlain als mis
lukt. Tsj echo-Glowakije mobiliseert.
Troepenconcentraties in Beieren.
Orlkaan in Amerika.
Troepenbewegingen worden gesigna
leerd bij Straatsburg, Nancy, Coïmar en
andere grenssteden, alsmede bij de secon
daire posten.
Alle grenspositiea zijn dubbel bemand.
Het oproepen van een aantal officieren
en manschappen was zoo onverwacht, dat
ivelen uit de bioscopen en café'e moe3ten
worden weggeroepen.
De minister-president zeide, dat wan
neer Tsljecho-Slowakije het slachtoffer
zou worden van een niet-uitgelokten aan
val, Frankrijk onmiddellijk de noodige
hulpmaatregelen zou nemen.
Op een andere vraag verklaarde Dala-
dier, dat, als de omstandigheden het noo
dig maakten, het parlement zal worden
bijeengeroepen om te mmen met de re
geering verantwoordelijkheden op zich te
nemen.
TSJECHO-SLOWAKIJE
MOBILISEERT.
Om 10 uur 40 gisteravond heeft presi
dent Benes de algemeene mobilisatie van
het Tsjecho-Slowaaksche leger gelast
Het decreet bepaalt, dat alle personen,
die dienstplichtig zijn, zich onverwijld
naar him standplaatsen moeten begeven.
Paarden, rijtuigen, automobielen en
particuliere vliegtuigen worden opge-
eisoht. Elk civiel luchtverkeer is verbo
den. Militaire berichten zijn aan strenge
censuur onderworpen.
De proclamatie besluit met den volgen
den oproep
„Burgers, het beslissende oogenblik is
aangebroken. Het welslagen hangt af van
iedereen. Laat ieder zijn krachten in
dienst stellen van het vaderland. Weest
dapper trouw. Onze strijd is een strijd
voor rechtvaardigheid en vrijheid. Leve
Tsjecho-SlowaJkije!"
De eerste daad van generaal Syrovy als
minister-president is geweest, dat hij de
Tsjechische troepen heeft laten oprukken
tot aan de werkelijke grens van Duitsch-
land, welke op een afstand van 832 km
ligt van de Tjechische Maginot-linie.
De stad Eger is na 24 uur bestuur van
Sudetenduitschers weer overgenomen door
de Tsjechische autoriteiten. De Tsjechi
sche ambtenaren zijn weer op hun post.
Generaal Faucher, het hoofd der Fran-
ache militaire missie in Tij echo-Slowakije
heeft bij de Fransche regeering zijn ont
slagaanvrage ingediend en gevraagd van
zijn functies te worden ontheven.
Terzelfder tijd wordt medegedeeld, dat
hij zich ter beschikking heeft gesteld van
de Tsjechische strijdmacht.
Ook militaire bedrijvigheid In
Beieren.
(De militaire bedrijvigheid in Beieren
heeft gisteren een versneld tempo aange
nomen; zoowel te land als in de lucht was
groote activiteit te constateeren. Onophou
delijk trokken troepen in de richting van
de Tsjecho Slowaaksche grens; met tus-
schenpoozen van tien minuten gingen af-
deelingen legervliegtuigen, verkenners met
groote bommenwerpers naar de grens; ge
motoriseerde afdeelingen in oorlogsuitrus>-
ting daverden door Müncihen.
Op verschillende punten van de stad is
luchtdoelartillerie geplaatst. De schuil
plaatsen voor de bevolking zijn duidelijk
aangegeven, zoodat de bevolking er onmid
dellijk been kan vluchten.
Te München heerschte een sfeer van
bezorgdheid en spanning, welke nog ver
groot werd, doordat 'het verkeer was ont
wricht en er voortdurend treinen met troe
pen vertrokken.
Vrachtauto's, veldartillerie en honder
den auto's dreunden over de velden. Laat
in den middag werden verscheiden esca
drilles bombardementsvliegtuigen gezien.
Rusland nog tot hulp bereid.
Litwinoff heeft in de zesde commissie
der volkenbondsvergadering te -Genève
een nieuwe verklaring afgelegd over de
houding van Sovjet-Rusland in geval van
een Duitschen aanval op Tsjecho-Slowar
kije.
het bericht, dat Groot-Brittannië, Frank
rijk en ook Rusland bij de laatste démar
che in den nacht van Woensdag op Don
derdag een belofte van gewapenden steun
zouden hebben gegeven, indien het
Fransch-Britsche plan werd verworpen.
Het is zeer waarschijnlijk, dat Hitier
tegen zijn verwachting Chamberlain bij
zijn gesprek van gistermiddag veel min
der plooibaar heeft bevonden dan in
Berchtesgaden.
De indruk, dien Chamber
lain gisteren van zijln on
derhoud met Hitier heeft
gekregen, is, volgens de Telegr.,
meer dan teleurstellend
geweest. Niet alleen vond hij zich ge
plaatst tegenover een heele reeks nieuwe
eischen inzake geheele liquidatie van
Tsjecho-Slowakije, doch op alle redelijke
verzoeken, welke hij tot den Führer
richtte, moet hij nul op het request ge
kregen hebben. Dit vooral wat betreft zijn
eisch, dat de anti-Tsjechische perscam
pagne gestaakt zou worden, dat de Sude-
ten-Duitsche vrijcorpsen niet meer op
Duitsch gebied bewapend en dan de Bo-
heemsche grens overgezonden zouden
worden, dat Duitschland er binnenkort
toe zou overgaan de onder de wapenen
geroepen reservisten (wier aantal op
600.000 wordt geschat) weer naar huis
te sturen en ten slotte dat eerst de Su-
deten-Duitsche kwestie en pas daarna die
der Hongaarsche en Poolsche minder
heden behandeld zou worden.
Ook een „U. P."-bericht uit Londen
geeft weinig hoop. In officieele kringen
meent men te weten, dat aldus dit bericht,
Chamberlain's besprekin
gen met Hitier volledig
mislukt zijn.
De Britsche regeerjog
heeft de Fransche autori
teiten ervan in kennis ge
steld, dat zij het feit, dat
Chamberlain terugkeert,
aanziet als een teeken, dat
de besprekingen zijn af
gebroken
Indien deze veronderstelling juist ia
Adolf Hitier verwelkomt Chamberlain, voor het hotel Dreesen te Godesberg bij de
aankomst van den Engelschen premier voor zijn onderhoud met den Führer.
en het bezoek slechts een formeel af
scheid is, beteekent dit, dat Hitler Cham
berlains voorstel beeft verworpen.
Men meent te weten, dat het Britsche
kabinet vandaag bijeenkomt en dat
Maandag het parlement vergaderen zal.
O'ok gelooft men, dat vandaag reeds be
sprekingen tusschen Frankrijk en Enge
land gehouden worden. Mogelijk zal Da-
ladier naar Engeland vliegen.
Toen Chamberlain na ruim drie uur
onderhandelen geen stap verder was ge
komen, besloot hij gistermorgen na een
lange conferentie met zijn raadslieden en
den Britschen ambassadeur te Berlijn,
sir Neville Henderson, per brief 'n reeks
vragen tot den Führer te richten, waar
op de Führer per brief zou antwoorden.
De bedoeling was, dat 't Duitsche stand
punt inzake deze zoo hoogstbelangrijke
punten schriftelijk zou worden vastge
legd. Het beantwoorden van den brief
stelde Chamberlain als voorwaarde, dat
de persoonlijke besprekingen zouden wor
den hervat.
In Duitsche politieke kringen verklaart
men, dat de Führer onverzettelijk is op
de jprincipieele kwestie van een aan
staanden intocht van de Duitsche troe
pen in het Sudetengebied.
Volgens Havas zou de voornaamste
moeilijkheid veroorzaakt zijn door den
eisch van Hitier, dat de Sudeten-Duit-
sche zone, welker grenzen zouden worden
vastgesteld in gemeenschappelijk overleg
tusschen Duitschland, Frankrijk en En
geland, door de Duitschers bezet zou
moeten worden, voor dat eenige bespre
king gevoerd zou worden.
Frankrijk zal Ingrijpen als Tsjecho-
Slowakije wordt aangevallen.
Te Parijs nam de spanning gisteren
zeer toe.
De oud-minister van luchtvaart, Cot,
kwami circa zeven uur gisteravond ver
klaren, dat Daladier hem gemachtigd
heeft te verzekeren, dat Frankrijk tot het
uiterste is gegaan met zijn concessies en
dat, indien Tsjecho-Slowakije aangevallen
wordt, Frankrijk de verplichtingen, die
uit het tractaat met Tsjecho-Slowakije
voortvloeien, ten volle zal nakomen.
De toestand wordt als zeer ernstig be
schouwd'.
In de stad ils de politiedienst zeer ver
sterkt. Uit den geheelen Elzas
worden troepenbewegingen
op groote schaal gerappor
teerd.
D'e Fransche regeering heeft bevel ge
geven, dat alle garnizoens aan den Rijn
in staat van alarm moeten worden ge
bracht. Soldaten, die van volledige oor-
logsuitrustingen alsmede gasmaskers zijn
voorzien, hebben voortuitgeschoven pos
ten langs den Rijn bezet.
