Naar een oplossing
De internationale toestand.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
De gezondheidstoestand
van Prinses Juliana.
Belangrijkste Nieuws
MAANDAG 19 SEPT. 1938
52c JAARGANG - No. 297
De Fransche Ministers Daiadier en Bonnet naar Londen.
De oplossing die men schijnt gevonden te hebben.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
».uctor et Umergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
'iurcaux Lange Vorststrnat 7 0, (iocs
ostrokciilng 44455 Telefoon 11
liijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.59 per kwsrteal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advcrtcntlün 30 cent per regel
Ingezonden modcdcellngen 00 cent per regel
Kleine Advertentiiin Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advcrtentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Mag men de berichten omtrent de te
Londen gevoerde besprekingen gelooven,
dan zijn de Engelsche en Frans.cthe
staatslieden tien opzichte van het Tsje-
c'ho-S'lowaalkeche vraagstuk tot overeen
stemming gekomen en zal een. oplossing
worden gevonden, die tevens beteekent de
oplossing van den Tsj echo-Slowaaksohen
staat.
Dezelfde mogendheden, «die bij1 het vre
desverdrag van Versailles een kunstma
tige staat hebben gesticht en niet hebben
nagelaten te betuigen, dat de zelfstandig
heid van dezen staat door hen met alle
middelen zou worden gewaarborgd, zijn
nu bereid Tsjecho-Slowaikij© op te 'offe
ren.
Het zou n.'l. in de bedoeling liggen het
Sudeten-D'uitsehe gebied of althans een
deel daarvan bij Duitschland te voegen.
En aangezien het gevolg 'hiervan zou zijn
dat Tsjecho-Slowakije zijn natuurlijke 1
sterke grens verliest, zou de onafhanke-
lijk'heid van «dezen staat gewaarborgd
worden door een conventie geteekend
door de aangrenzende mogendheden.
Natuurlijk het is 'droevig dat zulks
geconstateerd moet worden heeft zulk
een „waarborg" niet de minste beteeke-
nis.
Wij zijn er sinds 1914 aan gewoon ge
worden, «dat plechtig bezworen verdra
gen als scheurpapier worden aangemerkt.
Bovendien, als men aan de Sudeten-
Duitsoher® toestaat en 'hen voor een
deel zelfs dwingt naar Duitschland
terug te keeren, dan is het niet duidelijk
met welk recht men b.v. Polen en Hon
garen zal dwingen in het Tsjecho-Slo-
waaksche staatsverband te blijven.
Vandaar dat 'deze „oplossing" van de
moeilijkheden tevens beteekent de oplos
sing van den Tsijeeho-'Slowaalksehen
staat.
Hoe verheugend 'het ook mag zijn, dat
op deze wijze misschien een Europee
sehen oorlog kan worden voorkomen, toch
moet deze loop van zaken als weinig
bevredigend worden aangemerkt ook al is
het waar, dat 'de huidige toestand ver van
ideaal is. Met recht kan bijl deze kwestie
worden gesproken van „de vloek van de
booze daad".
Wij' zullen nu moeten afwachten of
Tsjecho-Slowaikije zich goedschiks be
reid zal verklaren zelfmoord te plegen en
of Duitschland, nu «eenmaal «de eerste
honger wo«rdt 'gestild, niet veel iverder
Sitrekkende ©ischen «zal stellen.
«Op dit oogenMik s c h ij n t het gevaar
voor het uitbreken van een gewapend
conflict «op gro'Ote schaal bezworen.
Maar 'bet rechtsgevoel wordt op deze
wijze niet bevredigd.
„GRENSWIJZIGING" VAN TSJECHO-
SLOWAKIJE ONDER WAARBORG VAN
DE ONAFHANKELIJKHEID VAN
TSJECHO SLOWAKIJE DOOR
DUITSCHLAND, POLEN, HONGARIJE,
ROEMENIE, ENGELAND, FRANKRIJK
EN ITALIË.
GEEN VOLKSSTEMMING.
Op uitnoodiging van 't Britsohe kabinet
hebben de Fransche minister-president
Daiadier, en de Fransche minister van
buitenlandsche zaken, Bonnet, zich giste
ren naar Londen begeven.
Omtrent de besprekingen
te Londen tusschen de Brit-
s oh een Fransche regeerin
gen, meldt de speciale cor
respondent van H a v a s, «dat
de leidende Britse he poli
tici thans tot de overtui
ging gekomen schijnen te
zijn, dat het gevaarlijk zou
zijn, de dissidente elemen
ten nog langer tegen hun
zin deel te laten uitmaken
van de Tsjecho Slowaak
se h e gemeenschap. Men zou
dus te Londen overwegen,
de thans nog aan de souve-
reiniteit van Praag onder
worpen grensdistricten,
waar de Duitsche bevolking
een uitgesproken meerder
heid heeft, naar 'Duitsch
land te doen terugkeeren.
Naar het oordeel van de
verantwoordelijke Britsche
kringen zouden deze recti
ficatie van «de grens en het
overbrengen van de bevol
king, dat hieruit zou kun
nen voortvloeien, bij voor
keur dienen te geschieden
Jangs den weg van recht-
streeksche onderhandelin
gen onder controle eener
internationale commissie,
2 o n d e r gebruik te maken
van de minder soepele en
binder snelle procedure
eener volksstemming, die
overigens de andere min
derheden, o. a. de Hongaar
se h e en ,je Poolse he, ertoe
z°ukunnen brengen, op haar
eurt eveneens een volks-
s te m-m ing te eischen.
Hoewel de mogelijkheid van een derge-
oplossing met het oog op de huidige
dnistandigheden en het gevaar dat hierin
uilt van Fransche zijde moeilijk kon
orden verworpen, meenden Daiadier en
°anet hun Britschen collega's er met na-
ruk op te moeten wijzen, hoe onrecht
vaardig het zou zijn, een dergelijk offer
van de Tsjechische regeering te verlangen
zonder haar compensatie te bieden voor
het verlies der natuurlijke grens, die door
het Sudeten-gebergte wordt gevormd. De
beide Fransche ministers hebben den
Britschen premier ertoe kunnen bewegen,
zijn collega's in het Britsche kabinet de
noodzakelijkheid te doen inzien, van een
internationale garantie, geldend voor het
nieuwe territoriale statuut, terwijl de tra-
ditioneele oppositie in officieele Britsche
kringen tegen iedere verplichting op het
vasteland van Europa hun nog Zaterdag
een dergelijk plan bad doen verwerpen.
De onafhankelijkheid van
Tsjecho Slowakije zou zoo
doende voortaan gewaar
borgd kunnen wo>rden door
een conventie naar het mo
del van het verdrag van
Locarno, een conventie ge
teekend door de aangren
zende staten Duitschland,
Polen, Hongarije en Roe
menië alsmede door En
geland, Frankrijk en Italië.
Op grond hiervan zou dan
Tsjecho Slowakije moeten
afzien van de vroeger met
Frankrijk en de Sovjet-
Unie aangegane verplich
ting tot bijstand.
De> regeering te Praag zal officieel dooT
Parijs en Londen op de hoogte worden ge
steld van de opvattingen der beide regee
ringen en uitgenoodigd worden, zoo spoe
dig mogelijk haar meening hieromtrent te
laten weten. Chamberlain rekent er nog
steeds op, zich Dinsdag of op zijn laatst
Woensdag naar Godesberg te kunnen be
geven om opnieuw Hitier te ontmoeten.
Het is nog niet gelukt van dit Havas-
beriobt officieele bevestiging te krijgen.
Zoowel de Engelsche als de Fransche Mi
nisters laten niets uit.
Om 9 u. 26 zijn de Fransche ministers
gistermorgen op Groydon aangekomen,
i Om even ever elf is de Fransche dele-
I gatie in Downingstreet aangekomen. Om
1 uur 20 werden de besprekingen afgebro
ken voor een noenmaal, dat de Britsche
regeering aanbood. Om tien minuten over
half drie begaven de Franschen zich naar
de Fransche ambassade, waar zij een on
derlinge bespreking voerden die een half
uur duurde, waarna te tien minuten voor
half vier de besprekingen in Downing-
street werden hervat, welke tot bij achten
gisteravond duurden.
Na het diner werd er weer geconfereerd
van kwart over tien tot tien minuten over
twaalf. En vijf minuten later werd het
volgende communiqué door Downingstreet
verstrekt:
j „Na uitvoerige bespre
king van den huidigen in
ternationalen toestandzijn
de v e r t e g e n w o o r d i g e r s van
de Britsohe endeFransohe
regeering 'het volkomen
eens over de politiek, die
gevoerd moet worden om
eenvreedzame regelingvan
het Tsjecho-Slowaaksobe
vraagstuk te bevorderen.
De beide regeeringen ho
ped, dat bet daarna moge
lijk zal zijn, een meer alge-
mee n e regeling in het be
lang van denEnropeesohen
vrede te overwege n".
De Britsche ministerraad kwam van
ochtend om 11 uur bijeen en ook de Fran
sche ministerraad zou vanmorgen samen
komen.
Praag wil geraadpleegd worden.
De Tsjecho Slowaaksche regeering heeft
tijdens de besprekingen te Londen aan de
Britsche en Fransche ministers schrifte
lijk laten weten, dat zij aanneemt, dat zij,
alvorens besluiten genomen worden, ge
raadpleegd zal worden.
De Tsjecho Slowaaksche
regeering heeft hieraan
toegevoegd, dat z ij geen ver
antwoorde! ij kheid op zich
kan nemen voor beslissin
gen, welke buiten haar om
z ij' n genomen.
Een volkomen begrijpelijk standpunt.
RADIO-REDE
VAN MINISTER-PRESIDENT HODZA.
GEEN VOLKSSTEMMING ZEGT PRAAG
In een radio-redevoering, welke gister
middag werd uitgesproken, verklaarde de
Tsjecho Slowaaksche minister-president
Hodza:
„Gij voelt allen, dat wij' de meest dra
matische oogenblikken onzer geschiedenis
beleven. Ons land wordt opnieuw op de
gevaarlijkste wijze bedreigd. Wij doen al
les om den vrede te redden. Voor ons gaat
het er om een waardige toekomst voor ons
land te verzekeren.
Iedereen weet, dat wij, na zeer moeilijke
onderhandelingen een voor beide partijen
aanvaardbare basis hebben gevonden.
Doch toen deed zich een dramatische om
mekeer voor. Een opstand begon. Men be
schuldigde de regeering er van krachtig
te zijn opgetreden. Wij wijzen deze be
schuldiging van de hand. Wij hebben een
voudig onzen plioht gedaan.
Dank zij de uitzonderingstoestand slaag
den wij er in het ergste te voorkomen. De
buitengewone maatregelen, door de regee
ring genomen, zullen van kracht blijven,
zoolang zij noodig zullen zijn.
Hodza wees op ondubbel
zinnige wijze ieder denk
beeld van een volksstem
ming van de band. Hij' verklaar
de deze oplossing onaanvaardbaar, daar
zij nieuwe problemen zou kunnen doen
ontstaan, analoog aan de tbans bestaande.
I De minister-president deed vervolgens
een beroep op de eenheid van alle burgers
om kalmte en de bereidheid om zich te
verdedigen.
„Sleohts hij, die in staat is te strijden,
kan aan vrede denken", verklaarde Hod
za. Wij willen vrede en vrijheid. Wij ge
bruiken geen krachtige woorden en heb
ben daaraan geen behoefte. Maar wij heb
ben de krachten van geest en hart noodig
en die hebben wij".
De politieke correspondent van de
Yorkshire Post, die nauw contact met de
Tsjechische kringen te Londen onderhoudt
weet te melden, dat de Tsjechische regee
ring alle idee van een plebisciet in de hui
dige atmosfeer als onaanvaardbaar be
schouwt. Indien echter het enorme aantal
extra troepen, dat in Duitschland onder
de wapenen is geroepen, naar huis zou
worden gestuurd, en indien men een lan
gen tijd eerder te meten in jaren dan
in maanden zou laten verloopen om de
atmosfeer te laten bekoelen, zou er een
mogelijkheid ontstaan de idee in overwe
ging te nemen. Maar een Tsjechische re
geering, die op het oogenblik voorstellen
van dien aard zou toestaan, zou onmid
dellijk ten val komen. Tsjecho Slowakije,
zoo wordt verzekerd, zal geen enkele „re
geling" aanvaarden, welke haar door de
mogendheden als een fait accompli wordt
opgedrongen. Het zal zoo noo
dig alléén vechten.
MUSSOLINI'S REDE TE TRIEST.
In zijn Zondagochtend uitgesproken re
devoering heeft Mussolini verklaard:
Tegenover het probleem, dat in deze
dagen de wereld in ademlooze spanning
houdt, heeft de oplossing slechts een
naam: volksstemming.
Volksstemmingen voor alle nationali
teiten, die in dien staat zijn gedwongen,
welke het groote Tsjecho-Slowakije had
moeten worden en zich thans in zijn ge-
heele organische onhoudbaarheid open
baart.
Doch er moet nog iets anders worden
Van officieele zijde wordt gemeld, dat
de gezondheidstoestand van Pïinsea Ju
liana steeds vooruitgaande is. Toch ge
voelt H. K. H. zich, tengevolge van de
hooge koorts in de eerste dagen der ziek
te, nog vermoeid.
De behandelend© geneesheer acht het
waarschijnlijk dat 't vertrek naar Soest-
dijk 'deze week zal 'kunnen plaats vinden.
'Gedurende de eerstvolgende weken zal
H. K. H. ook dan nog grootene inspan
ningen moeten vermijden.
In verband 'hiermede wordt gemeld, 'dat
omtrent het vertrek van Hare Majesteit
de Koningin nog niets vaststaat. Het
schijnt dat Hare Majesteit te Amsterdam
wil blijven tot de Prinses koortsvrij is.
'Onder deze omstandigheden is 'het mo
gelijk dat de Koningin Dinsdag, na «de
opening der Staten-Generaal, naar de
Hoofdstad terugkeert.
gezegd, n.l. dat op een bepaald oogen
blik de gebeurtenissen den razenden loop
van een lawine aannemen. Daarom moet
men snel handelen, wanneer men ver
warring en complicaties wil vermijden.
De Engelsche minister-president, die
zich als vredebode van Londen naar Mun-
chen begaf, moet begrepen hebben, dat
men snel moet handelen, omdat ieder
uitstel niet aan de oplossing ten goede
komt, doch bepaald zal leiden tot de on
heilspellende botsing.
Wij wenschen, in deze laatste uren,
dat een vreedzame oplossing wordt be
reikt.
Wij wenschen, dat, wanneer zij niet
mogelijk is, dut het eventueele conflict
wordt begrensd en gelocaliseerd
Wanneer dat echter niet zou
gebeuren en voor of tegen
Praag een opmarsch van
universeel karakter zou ko
men, dan moet men weten,
dat Italië zijn plaats reeds
heeft gekozen.
Bezorgdheid in Frankrijk.
Het feit, dat D'aladier en Bonnet Zon
dagochtend per vliegtuig naar Londen
vertrokken, wordt algemeen als een be
wijs opgevat, dat Parijs en Londen de po
gingen, om den vrede te bewaren niet
opgeven; maar de bezorgdheid is niette
min weer toegenomen. Men belt te Pa
rijs namelijk naar de meening over dat
Hitier de aanhechting wil van de Tsje
chische gebieden, die in meerderheid
Duitsch zijn en een breede controle over
de gebieden waar de Duitschers wel tal
rijk, maar in de minderheid zijn en
voorts neutraliteit voor Tsjecho Slowa
kije, ook door Duitschland gewaarborgd,
wat natuurlijk bet land de Russische en
Fransche bescherming zou doen verlie
zen.
Daar Praag tevens doet weten, van
geen herziening der grenzen te willen
weten, is men ervan overtuigd, dat bet
uiterst verontrustend wordt geacht bij
de baast, door Berlijn aan den dag ge
legd.
Die baast wordt des te meer betreurd,
daar er onder de Buitsche bevolking van
het Sudetenland zich een ontwikkeling
der meeningen voordoet, die bet vraag
stuk niet onbelangrijk zou kunnen wijzi
gen.
SUDETENDUITSCHERS DIE GEEN
ANNEXATIE WILLEN.
Een belangrijke groep Sudetenduitsche
sociaal-democraten, agrariërs en
roomsch-katholieken, onder wie de so
cialistische afgevaardigde Jakseb en de
roomsch-katho'lieke leider Reichentoerger
heeft een oproep tot de Sudetenduitsche
bevolking gericht, waarin die wordt uit
genoodigd tot een nieuwe groepeering in
een eenheidspartij voor samenwerking en
vrede. De traditie, aldus deze oproep,
heeft de Sudetenduitschers niet voorbe
stemd om de voorhoede van een gewelds-
politiek te zijn, maar om dienst te doen
als pionniers der verzoening tusschen
DUitschers en Tsjechen. Het vierde plan
van Benesj biedt een grondslag voor on
derhandelingen. De eenige oplossing voor
de moeilijkbeden is de bergroepeering
van alle Duitsche partijen en de vorming
van een parlement, waarin alle Sudeten
duitschers, die voor den vrede willen
werken, vertegenwoordigd zijn.
Grensincident. Een douanepost
in Aseh met handgranaten be
stookt.
Havas meldt uit Praag:
Uit gezaghebbende bron wordt melding
gemaakt van een grensincident bij Eger
op Sudetenduitsch gebied.
Binnenland.
Sluiting der zitting van de 5tuten-Gene
raal.
De Zomertijd eindigt 2 Oot. a.s.
Nieuwe regeling uitvoer van erwten.
De legeroefeningen worden gewijzigd.
Buitenland,
Bewilligen Engeland en Frankrijk in een
afscheiding van Sudeten-Duitsobiand
van Tsjecho-Slowakije?
Volgens deze inlichtingen zouden onge
veer 150 tot 200 personen, gebruik ma
kend van handgranaten, geprobeerd heb
ben een overval te plegen op bet nieuwe
stadsgedeelte van Asch. Zij hadden 'bet
gemunt op de douanepost.
Met spoed ontboden politieversterkin-
gen en militairen kwamen direct met hun
pantserauto's ter plaatse.
De douanebeambte Wolf werd licht aan
de knieën gewond. De douanier Pergel
liep wonden op aan hoofd en lichaam.
Op het terrein heeft men overblijfselen
van handgranaten van Duitsoh maaksel
gevonden.
Met verklaart aan Tsjecho Slowaaksche
zijde niet te weten of men hier te doen
heeft met een overval van Duitsche storm-
afdeelingen dan wel van militaire forma
ties.
'Het grensincident heeft zich midden in
den nacht voorgedaan en daar de aanval
lers geen enkelen gewonde op het terrein
hebben achtergelaten, heeft men nog niet
kunnen vaststellen vanwaar de oproer
makers kwamen. Daarentegen is wèl ko
men vast te staan, dat zij zich op Duitsch
gebied in veiligheid hebben gesteld.
DE SUDETEN VORMEN EEN
VRIJCORPS.
Het wordt gestationneerd op Duitsch
gebied langs de geheele grens.
Het Duitsche Nieuwsbureau publiceert
een bericht uit Ascb, meldende, dat Hen-
lein bevel beeft gegeven, dat de geheele
grens van bet vaderland bezet zal wor
den door vrijcorpsen van Sudeten-Duit-
schers.
„Ons antwoord op de ontbinding van
de Sudeten-Duitsche partij is de vorming
van een vrijwilligerscorps, dat met het
wapen in de hand zal vechten voor de
vrijheid van ons volk."
Aldus vei klaarde de Sudeten-Duitsche
perschef, Sebekowski, die in Berlijn is
aangekomen. Hij legde deze verklaring
af tegenover de verzamelde buitenland
sche journalisten en zette voorts uiteen dat
het corps zal komen te liggen op Duitsch
gebied langs de Sudetengrens en gereed
zal worden gehouden, om op te treden,
zoo dit noodig mocht worden geacht, ter
bescherming van het Sudetenvolk.
Henlein heeft tot de Sudetenduitschers
een oproep gericht, waarin hij' o.a. zegt:
„Het uur der bevrijding nadert. Ver
saagt derhalve niet, doch houdt stand.
Stelt verzet tegenover verzet. Honderd-
duizende Sudetenduitsche volksgenooten
stroomen in de rijen van het vrijkorps.
Zij zijn bereid, hun bloed en hun leven
voor de bevrijding van het vaderland van
het Tsjechische juk op het spel te zet
ten.
STAAT VAN BELEG IN HEEL
TSJECHO-SLOWAKIJE.
De Tsjechische regeer ing heeft afge
kondigd, dat voor het geheele staatsge-
bied voor den tijd van drie maanden de
uitzonderingstoestand geldt.
i ARRESTATIE VAN TSJECHEN IN
DUITSCHLAND.
Het Tsjecho-Slowaaksche gezantschap
heeft stappen gedaan bij' den Duitschen
minister van buitenlandsche zaken en ge
protesteerd tegen de arrestaties van Tsje
cho-Slowaaksche burgers.
Verder wordt vernomen, dat verschei
dene Tsjecho-Slowaken, vooral onderwij
zers op particuliere Tsjechische scholen,
zijn uitgenoodigd zich bij de politie te
melden.
Uit Tsjechische bron wordt gemeld, dat
uit geheel Duitschland nog steeds berich
ten over arrestaties van Tsjechen komen.
Te Berlijn zijn 16 Tsjechen, onder wie
drie leiders der Sokol-organisatie in
Duitschland, in hechtenis genomen. Ook
functionnarissen van weldadigheidsver-
eenigingen zonder eenig politiek karakter
en eenvoudige arbeiders zijn gearres
teerd.
Te Chemnitz moeten zes Tsjechen ge
arresteerd zijn, terwijl ook te Hamburg
en Keulen arrestaties verricht zijn.
Gemeld wordt, dat te Berlijn 22 Tsje
chische burgers gearresteerd zijn.
Ceteka meldt, dat te "Weenen vijftien
Tsjechen zijn gearresteerd, onder wie de
secretaris van den minderheidsraad, de
voorzitter van een liefdadigheidsvereeni-
ging, de hoofdredateur van een Tsjechisch
blad en een leeraar.
