De wereld Sn spanning. Dagblad voor de Provincie Zeeland Aspirin amma. WOENSDAG 14 SEPT. 1938 52c JAARGANG - No. 293 Gisting in het Sudetenland. - Een ultimatum aan Praag. Intrekking van alle bijzondere maatregelen geëischt. De Regeering tot onderhandelen bereid. Ernstige incidenten in het Sudeten-Duitsch gebied. Karlsbadprogram geen uit gangspunt meer? Londen richt opnieuw een waarschuwing tot Berlijn. Binnenland. Verdere liquidatie der Deterding-affaire. dat zijn de voordeeien van het beproefde middel tegen verkoudheid Uit de Provincie oren spelen hier e plaats de oogst reft, ■welke aan ïische Zaken zijn heffingen op ap- ide de mogelijik- ort van a®pels te informatie ter dat de regeering t nog niet heeft BOUWEN VOOR 1VAART. ït. lager dan In d. gemeld: Behalve r thans voor het mor de Rijnvaart r Duitsche reke- ïdrijven, die deel lijnvaartgroepen. buitenslands niet in Ne- lesteld. itend Nederland iland gebouwd, n bouwkosten is it werk trekt. niet minder verwerven. i aantal dezer nog altijd liever liet bouwen, eeft te een ren uitvoering er be- iat in Nederland [gië voor f 54.000 dl van 22 tot 23 it verschil toege- aalprijzen in Bel- rijzen zijn geheel en. de prijzen moei- ich tegen concur- te verweren, kan w in eigen land' oopen. ïonperl in België intie ook mee. jn thans zoo, dat he taak om voor iepen te bouwen, e in de rubrielt ;t slechts 75 cent eptember. M. VARA-Uitz. tO8 VPRO. Ber.) 9.30 Wen- 0 Morgenw. 10.20 .ontinubedr. 11.40 (orzaken ontstaat >.00 Gram. 12.15 1.00 Gram. 1.15 0 Voor de vrouw. ,30 Orgel en zang. „De sterken voor ikw. 7.06 Koor-* godsd. waardee- 8.03 Ber. ANP. m. 8.45 „Fanta- 9.30 Zang en 31ue Stars. 10.00 RA-orkest. 10.45 ie causerie. 11,30 1,5 en 415,5 M. Onderwijsf. voor iditatie. 8.15 Ber. 10.30 Morgen- 5 Ensemble v. d. 2.15 Gram. 12.30 Gram. 2.00 Zang Gram. 3.00 Ghr. 5 Zang. 4.4-5 Fe- jeugd. 5.45 Gram. over het Binnen- er. 7.15 Veeartse- 5 Gram. 7.45 Re- 8.00 Ber. ANP, rgel. 9.00 Cause- 9.30 De Arnh. 0.10 Ber. ANP. ,00 Gram. 11.50- ERBERICHT. ond van 14 Sept.: d, weinig of geon lig tot zwaar be ering in tempera- iddag 3 uur: Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does Postrekening 44455 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA TkZeeuw Abonnementsprijs 12.50 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Qoes en Vlissingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertcntlün 30 cent per regel Ingezonden mcdcdcclhigcii 60 cent per regel Kleine Advcrtentlün Dinsdags en Vrijdags f0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting ag 3 uur: 768. fietsers: Konrad Henlein, en de andere leiders van de Sudeten-Duitsche partij hebben gistermiddag te Eger een conferentie ge houden, aan het slot waarvan besloten werd, de regeering te Praag een ultima^ turn te stellen, waarin geëischt werd, de uitzonderingsmaatregelen, welke in de door Duitsche minderheden bewoonde ge bieden genomen werden, binnen zes uur in te trekken. Het politiegezag, aldus het ultimatum, moet worden toegekend aan de burge meesters der gemeenten, die voor do orde verantwoordelijk zijn. De intrekking der maatregelen mo-et per radio bekend wor den gemaakt. Indien de regeering dit ultimatum, dat om 17 uur 30 begon te loopen, niet zou in willigen, zouden de Sudeten-iDuitsche lei ders alle verantwoordelijkheid voor de verdere ontwikkeling afwijzen. In een toelichting werd nog verklaard, dat de regeering had toegezegd, iederen belangrijken stap, die zou worden gedaan in verband met den toestand, met de Su deten-Duitsche leiders te bespreken en, hoewel -deze leiders tot half elf Dinsdag morgen te Praag waren, had de regeering hen niet geraadpleegd. Het antwoord van Praagi. Volgens de inlichtingen, welke welinge lichte Tsjechische kringen te Parijs ont vangen hebben, zou de regeering te Praag den leiders der Sudeten-Duitschers geant woord hebben, dat, indien de in sommige districten genomen veiligheidsmaatrege len op bezwaren stuiten, de regeering te Praag bereid is, hierover met een delega tie der Sudeten-Duitsche partij, die naar Praag zou komen, te spreken. Hieraan wordt toegevoegd, dat, indien de Sudeten-Duitsche leiders bereid zijn een proclamatie tot hun aanhangers te richten, waarin dezen worden aange spoord de wet en de openbare orde te eer biedigen, de regeering er geen enkel be zwaar in zou zien, de getroffen noodmaat regelen te herroepen. Het antwoord der regeering is overge bracht aa-n de Sudeten-Duitsche leiders, die nog geen mededeeling hebben gedaan van hun besluit. PRAAG ANTWOORDT NIET OP HET ULTIMATUM. Sudetenleiders naar Praag ontboden. Nader wordt uit Praag gemeld: Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat in de vergadering van de politieke ministers volgens een semi-officieele mededeeling het besluit is genomen, op de eischen der Sudetenduitschers niet te antwoorden, en wel op grond van het feit, dat de regee ring volgens de Grondwet van de Tsjecho- Slowaaksche republiek niet verplicht is te antwoorden. D'e commissie der politieke ministers heeft de leiders der Sudetenduitsche par tij uitgenoodigd, naar Praag te kómen, om met de regeering in rechtstreeksch contact te treden. Den geheelen avond zijn troepen naar de grensgebieden vertrokken. Incidenten zijn daar sedert 6 uur niet meer voorge komen. Men neemt aan, dat de troepen macht voldoende is om volkomen rust te verzekeren. In sommige kringen verwacht men bemiddelingspogingen van Lord Run- ciman, tot nu toe is hiervan echter niets bekend. In Praag heerscht een bijna beklem mende rust. In de straten ziet men veel minder menschen dan in het begin van den avond. E'en zeer sterke politiemacht vertoont zich op vele plaatsen. In de om geving van het Duitsche huis zijn 30 man geposteerd, teneinde incidenten onmo gelijk te maken. Sudeten-Duitschers trekken over de Duitsche grens. De toestand in -het Sudeten-Duitsche ge bied is thans allerwegen zeer ernstig. De bevolking blijkt uitermate opgewonden en mt vele plaatsen worden incidenten ge meld. Een der meest ernstige heeft zich te Gottesgabe (Bozidar) in Noord-Bohe- men afgespeeld. Volgens een bericht van üavas hebben Sudeten-Duitschers aldaar bet postkantoor bezet en verwoest. Alle te lefoonkabels zijn daarna vernield. Verder meldt Havas, dat te Asch, het hoofdkwartier van Henlein, 8000 personen hebben betoogd. Tsjechische naamborden werden afgerukt, een agent werd van zijn motorrijwiel geworpen, zoodat hij ernstige verwondingen opliep. In de omgeving'van Karlovy Vary (Karlsbad) werden telefoon leidingen doorgesneden. Te Perstein hebben 1500 menschen be toogd. Van den kerktoren af werd op een militaire afdeeling geschoten, waardoor een soldaat om het leven kwam. Te Warnsdorf hebben zesduizend per sonen geëischt, dat de grensafsluiting ge opend zou worden. D'e douane-ambtena ren moesten hiervoor zwichten en 500 per sonen begaven zich op Duitseh gebied. Uit Karlsbad wordt gemeld, dat de we gen zijn geblokkeerd door het autoverkeer, veroorzaakt door den uittocht van Tsje chen en Joden. Ook uit Mariënbad wordt gemeld, dat aldaar de grootste Joodsehe winkels zijn gesloten en dat de eigenaars zich naar Praag hebben begeven. Te Narz Nadohri zijn met stokken ge wapende Henleinisten de Tsjechische school en het postkantoor binnengedron gen. Zij dwongen het onderwijzend perso neel en de postambtenaren den trein naar Praag te nemen, zonder dat deze men schen zelfs eenige bagage konden meene men. De aanvallers schreeuwden: „Tsje chische honden hebben in dit Duitsche land niets te maken". Te Mariënbad, te Karlsbad en in verscheidene andere plaat sen waaien tallooze hakenkruisvlaggen. Voorts wordt nog melding gemaakt van een groot aantal betoogingen in vele Su deten-Duitsche plaatsen, zonder dat daar bij incidenten zijn voorgevallen. I n spreekkoren werd geroepen: Wir wollen heim ins Reich. Ein Volk, ©in Reich, ein F h r e r I Volgens een officiéél 'bericht, in Tsje chische kringen te Londen ontvangen, hebben de incidenten elf menschen het le ven gekost. Zeven Tsjechen en vier Sude- ten-DUitschers zijn omgekomen. Alleen een volksstemming kan de Sudeten-Duitschers nog tevreden stellen. In het Sudeten-Duitsche hoofdkwartier wordt verklaard, dat de acht punten van Karlsbad niet langer als grondslag voor I onderhandelingen dienst kunnen doen. Als reden daarvoor wordt opgegeven, dat de toestand zich reeds te ver ontwikkeld heeft. Ook wordt verklaard, dat de Su deten-Duitsche bevolking thans zoó op gewonden is, dat nog slechts een volks stemming haar tevreden kan stellen. 15 SEPTEMBER EEN CRITIEKE DATUM? De algemeene opvatting te Praag is, dat 15 September, de datum waarop te Aussig het congres van de Sudeten-Duit schers zal worden geopend, de volgende kritieke dag zal zijn. Indien dan nog geen regeling zal zijn tot stand gekomen, zal de kwestie van het plebisciet zeer zeker formeel aan de orde worden gesteld. VOORZORGSMAATREGELEN IN FRANKRIJK. D'e Fransche regeering heeft besloten voorloopig alle bijeenkomsten en betoo gingen op den openbaren weg, georgani seerd in verband met de buitenlandsche gebeurtenissen, te verbieden. Gistermiddag is op het ministerie van oorlog een conferentie over de passieve verdediging gehouden tusschen den mi nister van binnenlandsche zaken, den chef van het militair kabinet van Daladier, den perfect van de Seine en den politie- prefect. Des avonds heeft Daladier besprekin gen gehad met den ambassadeur van Groot-Brittannië, met den minister van buitenlandsche zaken en met den Pool- fichen gezant. NERVOSITEIT ONDER DE BUITEN LANDERS TE BERLIJN. Uit Berlijn werd gisteravond gemeld: Hoewel de nervositeit onder de buiten landers te Berlijn in de laatste drie da gen sterk is toegenomen, is tot nu toe nog geen uittocht op groote schaal waar neembaar geweest, zelfs niet onder de Tsjechen in de hoofdstad. D'e consulaten en dagbladbureau's worden echter over stroomd met aanvragen van buitenlanders omtrent de laatste gebeurtenissen en velen vragen, of het veilig is, te blijven. VERDERE ONDERHANDELINGEN ONMOGELIJK? Hedennacht seinde Reuter uit Londen van den Tsjechischen gezant te Londen bericht te hebben ontvangen, dat Henlein, door middel van zijn secretaris aan Hodzja zou hebben laten weten, dat onder de huidige omstandigheden verdere onder handelingen niet mogelijk zijn. Tevens zou Henlein zijn dank hebben uitgesproken aan de delegatie welke tot nu toe de onderhandelingen heeft geleid, met name Kundt en Sebekowsky. IN SUDETENDUITSCH GEBIED HEERSCHT RUST. Uit Eger wordt gemeld, dat op het oogenblik in het Sudetenduitsche gebied rust heerscht. De bevolking bevindt zich in huis. Slechts met een vrijgeleide van de politie mag men zich op straat bevin den. Krofia niet naar Genève. Met het oog op den tegenwoordigen toe stand in Tsjechoslowakije is Krofta, de minister van buitenlandsche zaken, gis terochtend niet naar Genève vertrokken, waar hij deel moest nemen aan de zitting van den Volkenbond. Een nieuwe nota spreekt duidelijker taail. De Engelsche regeering heeft thans een nieuwe nota aan Berlijn gezonden, die een stelliger waarschuwing inhoudt dan tot dusverre werd gegeven. De nota zegt in feite, dat het onmogelijk is te veronder stellen, dat Groot-Britannië afzijdig zou kunnen blijven in geval van een algemeen conflict, waarin de integriteit van Frank rijk zou worden bedreigd. Vroegere waarschuwingen hadden alleen aangegeven, dat Groot-Britannië wellicht niet neutraal zal Hijven; deze waarschu wing zegt, dat zijt niet neutraal kan blij ven. Het verschil is van groote beteekenis. De nota legt er verder den nadruk op, dat de Britsche regeering alles wil doen, om een rechtvaardige oplossing te berei ken, en zet uiteen, dat elke actie, die erop berekend zou zijn de kansen tot overeen stemming te vernietigen, geheel ongerecht vaardigd zou zijn. De situatie werd gister avond in Londen buitenge woon donker in ge zien. Dte snelle opeenvolging der gebeurtenissen heeft een toestand doen ontstaan, die bij zonder moeilijk zal zijn te beheerschen. De Europeesche vrede, zoo is de Londensche zienswijze, is thans in grooter gevaar dan ooit. D'e bespreking van de voornaamste kabinetsministers met de defensieminis ters en met de militaire chefs duurde twee uren en had tot doel den staat van ver dediging van Engeland in geval van een noodtoestand onder het oog te zien. ITALIë'S OORDEEL: AFSTAND VAN SUDETEN-LAND DE EENIGE OPLOSSING. „Van een oorlog heeft Praag niets te verwachten." In een artikel in de officieuze „Infor- mazione Diplomatica" wordt verklaard, dat de rede van rijkskanselier Hitier be schouwd wordt als een bijdrage tot een duidelijke stelling van het Sudeten-Duit sche probleem. Er zijln, aldus het orgaan, twee oplos singen mogelijk. Mien kan den Sudeten- Duitschers toestaan, hun eigen lot te be palen en men kan hun dit recht ontzeg gen. Door den Sudeten-Duitschers de mo gelijkheid te geven zich van Praag af te scheiden, volgt men den weg der recht vaardigheid en voor alles den weg van den vrede. De andeie oplossing is die van wanorde en oorlog. De taak van lord Runciman dient er op gericht te zijn, dr Benesj er van te over tuigen, dat het een daad van wijs beleid is de afscheiding te aanvaarden van een lid, dat vroeger geheel vreemd was aan het leven van zijn eigen organisme. Of wel dit, of, zoo vervolgt de „Infor- mazione D'iplomatica", chronische wan orde van een onmogelijk geworden ge meenschap, met als fataal einde: oorlog. Maar wat kan Tsjecho-Slowakije ver wachten van een oorlog? Eh zouden mil- lioenen jongelieden van alle Europeesche naties zich in dien strijid moeten storten alleen om Praag de soevereiniteit te doen behouden over de 'Sudeten-Duitsche- be volking? De vragen stellen beteekent ze beantwoorden. In verantwoordelijke Ro- meinsche kringen is men van oordeel, dat de bolsjewisten van het Oosten en het Westen belang kunnen hebben bij' het ont ketenen van een dergelijke ramp, maar dat zulks niet in het belang van Europa en van de wereld is. RUSSISCH-JAPANSCH ACCOORD. Over de afbakening der grens. Naar verluidt, heeft de Japansche mi nister van Buitenlandsche Zaken, Oegaki, in de kabinetsbijeenkomst medegedeeld, dat de onderhandelingen tusschen ambas sadeur Sjigemitsoe en den Russischen on der-volkscommissaris van Buitenlandsche Zaken, Potemkin, omtrent de instelling van een gemeenschappelijke commissie voor de afbakening van de grens een be vredigend einde gevonden hebben. D'e commissie zal bestaan uit twee Sov jet-gedelegeerden, een van Japan en een van Mandsjoekwo, dus geen neutraal lid omvatten. Het zal haar taak zijn, om over een lengte van omstreeks acht kilo meter in het betwiste gebied met den heuvel van Tsjangkoefeng als centrum de grens af te bakenen. Zoodra de commis sie geslaagd is, wordt dus het laatste overblijfsel van het incident van Tsjang koefeng, dat de wereld eenige weken in spanning gehouden heeft, geliquideerd. BARCELONA WEER GEBOMBAR DEERD. DE STRIJD AAN DE EBRO WEER OPGELAAID. Vijf driemotorige vliegtuigen hebben gistermiddag de havenwijken gebombar deerd. Een vrouw werd gewond. In den namiddag hebben vijf andere vliegtuigen Palamos gebombardeerd zonder slachtof fers te maken. Aan het front van de Ebro is de strijd opgelaaid nu het weer verbeterd is. Veel verandering is er echter niet in de posi ties van beide partijen gekomen, ondanks den hevigön strijd, die op sommige punten werd gevoerd. HET POOLSCHE PARLEMENT ONTBONDEN. Nieuwe verkiezingen eerst 6 November. De president der Poolsche republiek heeft gistermiddag om twee uur een de creet uitgevaardigd houdende de ontbin ding van het parlement. De datum der volgende verkiezingen is nog niet vastgesteld, maar volgens de grondwet is de president verplicht binnen dertig dagen volgend op de parlements- ontbinding nieuwe verkiezingen uit te schrijven, die binnen de daarop volgende zestig dagen moeten worden gehouden. De ontbinding van het parlement, zoo meldt Havas, heeft o.m. ten doel het nieu we parlement een nieuw verkiezingsstelsel te doen aannemen. Het besluit tot ontbin ding heeft levendige voldoening gewekt in die kringen der oppositie, waar men sedert 1935 niet opgehouden heeft de af schaffing van het oude indirecte verkie zingsstelsel te eischen, die het indertijd mogelijk gemaakt heeft een volkomen re- geeringsparlement te vormen, waarin de oppositie geen enkelen vertegenwoordiger had. PRODUCTIE VAN ELECTRICITEIT. Het centraal bureau voor de statistiek deelt mede, dat de electriciteitsfabrieken, die in de openbare stroombehoefte voor zien, in de maand Augustus 1938 uit de centrale 176,5 millioen kwh hebben afge geven; in dezelfde maand van 1937 be droeg de afgifte 158,5 millioen kwh. De toeneming in 1938 bedroeg derhalve ca. 11,5 pet. SPOORWEGVERVOER NAAR ENGELAND. Nederland niet meer uitgeschakeld uit doorvoerroutes. Het vervoer ingevolge het rechtstreek- sche levensmiddelentarief per spoor van Italië naar Engeland, dat tot nu toe slechts over België kon geschieden, kan in het vervolg ook over de Nederlandsche stations Vlissingen en Hoek van Holland worden geleid. Een dergelijke regeling wordt getroffen voor het rechtstreeksche goederenverkeer tusschen Duitschland en Engeland. Nederland en Polen treden thans mede tot deze regeling toe. Meest begunstigingsafspraak thans erkend. Dezer dagen is naar aanleiding van de nog bestaande verschillen inzake de uit voering van de z.g. „Transactie Deter- ding" een bespreking gehouden, waarbij L*t op Orinjibind en Bayerkruli» tegenwoordig waren de ministers Dr Colijn- en mr Steenberghe en de heeren dr De terding en ir Louwes. Zooals men weet, ging het hierbij vooral om de vraag, of kon worden aangenomen, dat de eerste besprekingen van den heer Deterding met de Nederlandsche regee ring in dien geest waren gevoerd, dat dr Deterding met recht aanspraak kon ma ken op berekening van de laagste prijzen voor het buitenland. In deze bespreking is komen vast te staan, dat de zienswijze van den heer Deterding in deze juist is geweest. Doordat een afspraak in dezen geest aan de uitvoerende instantie, het toenma lige Departement van Landbouw en Vis- scherij' en de daaronder ressorteerende Grisiscentrales, niet bekend was, heeft zich het misverstand voorgedaan. Men is bijl deze bespreking tot alge- heele overeenstemming gekomen. Ook wat betreft het eenige nog resteerende prac- tische verschilpunt. Op verzoek van dr Deterding worden in dit stadium daaromtrent geen verdere me- dedeelingen verstrekt. Het eenige nog resteerende geschilpunt is een vordering van Dr Deter ding op de VeeehouderijHCentrale van f 150.000. TWEE SCHEPEN GEZONKEN. Aanvaring op de Noordzee. Het Fransche stoomschip „Aisne" rap porteerde hedennacht, dat het Zweedsche motorschip „Nippon" te ongeveer 1 uur in aanvaring is geweest met een onbekend stoomschip, hetwelk gezonken is. De plaats van aanvaring bevindt zich op ongeveer drie tot vier mijl ten oosten van het vuurschip „Wandelaar". Het motorschip „Nippon" loopt gevaar te kapseizen en heeft dringend sleepboot hulp gevraagd. De sleepboot „Goliath" is daarop van Vlissingen vertrokken. De „Nippon" behoort aan de Zweedsche Oost-Aziatische maatschappij, is in 1909 gebouwd en meet 4009 br. rgt. De oorzaak van deze aanvaring is ver moedelijk aan den mist te wijten. Nader wordt gemeld, dat de „Nippon" gezonken is. De bemanning schijnt gered te zijn, al thans 20 personen zijn in Zeebrugge ge land en 26 waaronder de kapitein, opge nomen aan boord van de Goliath. De „Aisne" is vanmorgen met ingedruk- ten voorsteven Vlissingen gepasseerd. Districtswedstrijd van den B.V.L. De plaatselijke afdeelingen in West Zeeuwsch-Vlaanderen van 't Landstorm korps „Zeeuwsch Verband", hielden Za terdag j.l. te IJzendij'ke een districts schietwedstrijd. De belangstelling was groot. Op bet marktplein werd gedefileerd voor de autoriteiten. In het gebouw van de r.-k. bewaarschool vereenigden de autoriteiten en de landstormers zich aan een koffietafel. Oud-burgemeester Vie- nings uit Klinge hield een feestrede. De prij'zen waren als volgt behaald: Korpswedstrij'd: 1. Zuidzande 194; 2. IJzendij'ke 190; 3. Breskens 186; 4. Groede 186; 5. Retranchement 186; 6. Biervliet 183; 7. Kadzand 183; 8. Sohoondijke 183; 9. Sluis 183; 10. Oostburg 173; 11. Wa terlandkerkje 172. Personeele wedstrijd konings- en scherpschutters. 1. G. Mullaert, IJzendij- ke; 2. J. Reijnhoudt, IJzendijke; 3. W. Catsman, Oostburg; 4. P. de Smidt, Sluis, 5. A. Calon, IJzendijke; 6. W. v. d. Hooft, IJzendij'ke; 7. P. de Rijlck, Biervliet; 8. J. de Wandel, Oostburg; 9. A. Barendse, Sluis; 10. P. Gillis, IJzendijke. Idem gewone schutters: 1. C. Boerjan, Biervliet; 2. M. Meeuwsen, Breskens; 3. P. Risseeuw, Retranchement; 4. M. de Bruijne, Cadzand; 5. J. Heijinsdijk, Cad- zand. Idem plaatselijke leiders: 1. H. v. d. Ldjbke, Kadzand; 2. A. Barendse, Sluis. Vrije baan-wedstrijd:l. G. Boerjan, Bier vliet; 2. v. Vooren, Biervliet; 3. Van Lare, Schoondij'ke; 4. Pyck, Biervliet^. 5. Ba rendse, Sluis.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 1