Felle rede van Hitier te Neurenberg.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Dreigende waarschuwing aan het adres van Praag.
De indruk in de verschillende landen.
DINSDAG 13 SEPT. 1938
52e JAARGANG - No. 292
EERSTE
BLAD
Belangrijkste
Nieuws
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
..Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
'ostrckcning 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartsal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advcrtciitil'n 30 cent per regel
Ingezonden nicdcdecliiigcn 00 cent per regel
Kleine Advcrtentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertenticn onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Gisteravond heeft Hitler te Neurenberg
zijn met groote spanning verbeide rede
gehouden, die ongeveer IV2 uur duurde
en ivele malen door langdurig Heil-geroep
werd onderbroken.
De 'hoofdinhoud van de rede is
De S'u(deten- D1 uitschers z ij n
vogelvrij' verklaard; hun el
lende is nameloos. De de
mocratische staten moeten
er echter aan denken, dat
dit Duitse'hland niet onver
schillig kan laten. Aan de
rechteloosheid der Sudeten-
Duit schers moet een einde
komen. De Almachtige heeft
de 3V2 miliioen mensehen in
Sudeten-Duitschland niet ge
schapen om hen aan geweld
over te leveren. Als zij zelf
geen recht en hulp kunnen
vinden zullen zij beide van
Duitschland k r ij g e n. Dit is
geen frasel
Ter wille van den vrede
heeft D'uitschland geen re
vanche gewild, o.m. E 1 z a s -
Lotharingen voor eeuwig
opgegeven, maar men heeft
dit blijkbaar als teeken van
zwakte beschouwd. Dit ite
een fout, die gecorrigeerd
moet worden. Duitschland
wensc'ht niet weer te wor
den behandeld als in Mei j. Ij,
Aan de geweldigste vesting
werken ter wereld wordt
thans in West-Duitschland
gebouwd. Nog voor dezen
Winter zal dit enorme werk
gereed zijn.
In de zeventiende eeuw, aldus begon de
Führer zijn rede, heeft Frankrijk
het oude Duitsche Rijk in vollen vredes
tijd Elzas Lotharingen geleidelijk ontno
men. In 1870 'heeft Duitschland na een
zwaren oorlog deze gebieden teruggekre
gen. Na den wereldoorlog gingen zij weer
verloren. Voor ons Duitschers beteekent
Straatsburg zeer veel. Als wij desondanks
onder deze quaestie voorgoed een streep
hebben getrokken, dan is dat geschied om
den Europeeschen 'vrede een dienst te be
wijzen.
Toen in Polen een groot patriot en
staatsman bereid was met Duitschland
een overeenkomst te sluiten, zijn wij
daarop onmiddelijk ingegaan. Aan vele
Duitsche grenzen heerscht thans een vol
ledige vrede en Duitschland is vastbe
sloten deze gr'enzen als onveranderlijk te
aanvaarden.
Deze zelfbeperking echter is blijkbaar
van verschillende zijden als een zwakheid
van Duitschland uitgelegd.
Ik zou daarom deze vergissing 'hier
willen rechtzetten.
Duitschland is niet bereid
onverschillig toe te zien bij
het lijden ivan 3V2 miliioen
volksgenoot en. Ik zou den
staatslieden te Par ij® en
Londen de verzekering wil
len geven, dat er ook Duit
sche belangen zijn, die wij
zullen behartigen, en wel
onder alle omstandigheden.
Hitier hield zich. 'daarna bezig met
'den toestand in Tfejecho-Slowakije. Men
heeft de overwegende meerderheid van
dezen staat gedwongen, zich in dit staats
verband te voegen.
Onder de meerderheid der nationali
teiten, die in 'dezen staat onderdrukt wor
den, 'bevinden zich ook 3Va miliioen Duit-
schers, ongeveer zooveel menschen, als
Denemarken inwoners heeft. Deze Duit-
schers zijn nu ook schepselen Gods. De
Almachtige heeft ze niet geschapen op
dat zij door een staalconstructie van
Versailles zouden worden uitgeleverd aan
1 een vreemde, door hen gehate macht, en
hij heeft de zeven miliioen Tsjechen niet
geschapen 'opdat zij 3V2 miliioen Duit-
schers controleeren, bevoogden en kwel
len.
De toestanden in dezen staat zijn,
volgens Hitier, onduldbaar. D'e el
lende der Sudeten-Duitschers is name
loos. Men wil hen vernietigen. Als 3Va
miliioen leden van een volk van 80 mil
iioen een lied niet mogen zingen, omdat
het den Tsjechen niet bevalt, of als zij
tot bloedens toe geslagen worden, omdat
zij kousen dragen, die de Tsjechen niet
willen zien, of wanneer zij geterroriseerd
worden, omdat zij een groet brengen, wel
ke den Tsjechen onaangenaam is, of
schoon die groet hen niet geldt, wanneer
men hen bij iedere nationale uiting op
jaagt als hulpeloos wild, dan kan dat den
waardigen vertegenwoordigers1 van onze
democratieën misschien onverschillig,
mogelijk zelfs sympathiek zijn, omdat 'het
hier toch maar gaat om 3V2 miliioen
Duitschers.
Ik echter kan den verte
genwoordigers dezer demo
cratieën slechts zeggen, dat
ons dit niet onverschillig
is en dat, wanneer deze ge
kwelde schepselen zelf geen
recht en geen hulp kunnen
vinden, zij heide van ons
zullen krijgen.
Aan het rechteloos maken
dezer menschen moet een
einde komen. I'k 'heb dat reeds dui-
de'lijk gezegd in mijn rede van 22 Febr.
Ik heb toen verklaard, dat -het rijk een
verdere onderdrukking en vervolging van
■deze 3V2 millio'en niet meer zal aanvaar
den en ik verzoek den buiten
land schen staatslieden er
van overtuigd te zijn dat dit
geen phrase was.
Ik ben, aldus Hitier, niet bereid in het
I hart ivan Europa een tweede Palestina
i te laten ontstaan. D'e arme Arabieren zijn
misschien weerloos en verlaten. D'e Su
deten-Duitschers echter zijn weerloos
noch verlaten.
Uitbreiding der Duitsche weermacht.
Op 28 Mei heb ik tot zeer ernstige maat
regelen besloten:
1. De aangekondigde ver
sterkingen van leger en
luchtmacht werden op mijn
bevel onverwijild.buiien-
gemeen uitgebreid en o'ogen-
hlikkelijk ten uitvoer g e -
1 e g d.
2. Ikheh het bevel gegeven
'tot de onmiddellijke uit-
j brei ding van onze vesting-
werken in het lesten.
3.Lk kan u de verzekering 1
geven, dat daar sedert den
2l8en Mei de meest gigan
tische vestingwerken van
alle t ij den opgebouwd wor
den.
Aan de vestingwerken in het Westen,
waarmede men sedert twee jaar bezig is,
werken thans 278,000 arbeiders, verder
84.000 gespecialiseerde arbeiders en
100.000 man van den arbeidsdienst, tal
rijke bataljons pioniers en infanteriedivi
sies. Afgezien van het materiaal, dat door
andere transportmiddelen aangevoerd
wordt, brengen alleen de Duitsche spoor
wegen bijna dagelijks 8000 wagonladingen
aan. Het totale grintverbruik bedraagt da
gelijks ruim 100.000 ton. De vesting
werken aan de Westelijke
grens zullen vóór het in
vallen van den winter ge
heel voltooid zijn. Na hun vol
tooiing zullen de werken meer dan 17.000
pantser- en betonwerken omvatten. Ach
ter dit front van staal en beton, dat ge
deeltelijk in drie en vaak in vier linies
tot 50 km breed is, staat het Duitsche
volk gewapend.
Ik heb deze inspanning, de geweldig
ste van alle tijden, op mij! genomen om den
vrede van nut te zijn. Onder geen
omstandigheden zal ik ech
ter bereid zijn, werkloos
te bi ijl ven toezien bijl een
verdere onderdrukking der
Duitsche volksgenooten in
Tsjech o-'S 1 o w a k ij e.
De heer Benesj beoefent de tactiek. Hij
praat en wil onderhandelingen organisee-
ren naar 'Geneefsch voorbeeld; de kwesties
der procedure ophelderen en kleine ge
schenken geven om te kalmeeren. Zoo gaat
het op den duur niet.
De heer Benesj behoeft dezen Sudeten-
duitschers geen geschenken te geven; zij
hebben het recht op een eigen leven als
ieder ander volk. Indien de democratiën
echter van meening zouden zijn, dat zij1 in
dit geval de onderdrukking der Duitschers
moeten beschermen, dan zal dit ernstige
gevolgen hebben. Ik geloof den
vrede beter te dienen als
ik daarover geen twijfel
laat bestaan. Ik heb niet
den eisch gesteld, dat
Duitschland 3V2 miliioen
Franschen of Engelschen
mag onderdrukken, maar
den eisch, dat een einde
kom, t aan de onderdruk
king der 3V2 miliioen Duit
schers in Tsjech o-S 1 0 w a -
kij'e, en daarvoor het zelf
beschikkingsrecht in de
plaats treedt. Het zou ons
leed doen, als daardoor
onze betrekkingen tot de
andere Europeesche staten
slechter zouden worden,
maar niet wij zouden daar
voor verantwoordelijk zijn.
Het is de zaak der Tsjecho-Slowaakscbe
regeering, zich te verstaan met de ge
volmachtigde vertegenwoordigers der
Sudetenduitsehers en tot een overeen
komst te komen.
De indruk van deze rede.
De eerste indruk van deze rede te Neu
renberg zelf was die van algemeene ver
slagenheid hij vele buitenlandsche, maar
ook hij tot oordeelen bevoegde Duitsche
toehoorders. Men vroeg zich onmiddel
lijk af: beteekent wat Hitier zeide een
onvermijdelijk gewapend conflict, eerst
met Tsjecho-'Slowakije, dan wellicht ook
met Frankrijk, Engeland en Rusland? Is
deze verklaring een aankondiging van een
reeds voorbereid gewapend binnenrukken
op Tsjechisch gebied van Duitsche leger
korpsen? Er waren niet weinige toe
hoorders, die deze conclusie trokken. Het
Hbld. gelooft, dat zij voorbarig is.
Het is onjuist te meenen, dat Hitiers hef
tige rede gelijk staat met de aankondiging
van het marcheeren van zijn troepen. Eer
der is zij' het sein voor een eventueel te
verwachten nieuwen eisch, namelijk het
plebisciet.
Te Praag is men van oordeel, dat er,
ofschoon de toestand, zooals deze na Hit-
Iers rede is, hoogst ernstig geacht moet
worden, toch nog ruimte is voor een wei
nig hoop. De deur is niet gesloten voor de
mogelijkheden van onderhandeling. Hit-
Ier heeft geen volksstemming verlangd,
doch practisch, aldus meent men, heeft hij
de Sudeten-Duitschers uitgenoodigd, er
een te eischen.
De eerste indruk te Praag is: het had
erger kunnen zijn. Daarom alleen is het
te verklaren, dat er thans eenige ontspan
ning heerscht, omdat er voorloopig niets
veranderd is.
Een plebisciet onaanvaardbaar.
Massaryk, de Tsjechoslowaaksche ge
zant te Londen, heeft gisteren een bezoek
gebracht aan het Foreign Office te Lon
den.
Masaryk zou drie redenen gegeven
hebben, waarom een plebisciet onaan-
1 vaardbaar is voor de Tsjechoslowaaksche
regeering.
1. De Tsjechoslowaaksche constitutie
voorziet niet in een plebisciet.
2. D'e regeering, welke een dergelijke
maatregel zou uitvoeren, zou ongetwijfeld
moeten aftreden als gevolg van de oppo
sitie van de geheele natie.
3. De verspreiding der Duitschers over
Tsjechoslowakije zou het onmogelijk ma
ken de gebieden af te grenzen, waar
binnen een dergelijk plebisciet zou moe
ten worden gehouden. Er is geen demar
catielijn tusschen Sudetenland en de Tsje
chische gebieden.
De moeilijkheid de Duitsche gebieden
af te grenzen wordt eveneens opgegeven
als reden, waarom afstand van Sudeten-
Duitsch gebied onmogelijk is zonder dat
aanzienlijke Tsjechische of Duitsche min
derheden blijven bestaan.
Te Londen was de atmosfeer gela
den. De opwinding was groot, zoo groot,
dat hier en daar kreten weerklonken als:
„Weg met Hitier".
Gisteravond is het kabinet bijeenge
komen om de houding van de regeering
te bespreken.
In tegenstelling met den eersten indruk
in Amerika heerscht te Londen het gevoel,
dat de rede de spanning accentueert en
den ernst van de komende dagen ver
meerdert.
„De redevoering van Hitier heeft de we
reld in twijfel gelaten omtrent zijn bedoe-
lingen", aldus de Britsche bladen.
Te New-York steeg onmiddellijk na het
einde van Hitiers toespraak het pond
sterling van 4.803/s op 4.807/s. Het gevoel
van ontspanning is voornamelijk te dan
ken aan het feit, dat er niet over een ul
timatum gesproken is. Niettemin (acht
men den toestand nog kritiek.
„Het blaffen was onrustbarend, doch
het bijten is ten minste uitgesteld", aldus
de meeningen in Amerika.
De heftigheid van Hitiers rede heeft
in Volkenbondskringen te Genève op
schudding gewekt; doch het feit, dat geen
concrete stappen tegen Tsjecho-Slowa-
kije zijn aangekondigd, heeft hier en daar
opluchting gegeven.
Onder de Italianen is Hitlers rede met
merkbare verlichting ontvangen. Italië
wenscht geen oorlog om Tsjecho-Slowa-
kije.
De rede van Hitler is te P a r ij s be
trekkelijk laat in den avond bekend ge-
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
De stand van den fruitoogst.
De gevaren van den weg,
Buitenland.
Felle rede van Hitier. De indruk in de
verschillende landen.
De Volkenhond vergadert.
De strijd in Spanje.
worden. Van eenige opgewondenheid was
geen sprake.
Woorden die een opklaring van don
toestand zouden kunnen brengen, heeft
men in de rede niet gevonden en over
het algemeen was de opinie, dat men na
de rede nog even ver was als te voren.
In politieke kringen gaf men als zijn
oordeel te kennen, dat de weg der onder
handelingen niet is afgesloten.
„Het ergste is niet gebeurd, maar de
toestand blijft dreigend", is de meening
van de Fransche bladen.
Het Fransche kabinet heeft Maandag
namiddag een bijeenkomst gehouden. De
raad heeft zich o.a. ook bezig gehouden
met de maatregelen, die genomen zouden
moeten worden, indien de internationale
spanning zou voortduren.
Ook de Belgische Ministerraad heeft gis
teravond vergaderd. De Ministers hebben
den internationalen toestand en de draag
wijdte van de redevoering van Hitier be-
sproken. Er werden echter geen officiëele
mededeelingen verstrekt.
Wel schijnt het, dat zij van meening
zijn, dat de Tsjeeha-Slowaaksche' kwestie
met deze redevoering niets verder i® ge
komen, hoewel de deur voor besprekingen
open staat.
DE VERGADERING VAN DEN
VOLKENBOND BIJEEN.
De Valera tot voorzitter gekozen.
Gisteren is te Genève de negentiende
volkenbondsvergadering geopend.
De groote vergaderzaal was vrijwel ge
heel gevuld met de gedelegeerden van
niet minder dan zeven-en-veertig staten.
Ook de openbare tribunes waren vol be
zet. Alleen op de perstribunes waren vele
plaatsen leeg, daar vele Engelsche en
Fransche journalisten te Londen en Pa
rijs gebleven zijn.
In den namiddag vond de verkiezing
van den voorzitter plaats. Tot veler ver
rassing werd de minister van buitenland
sche zaken van Ierland, de Valera, geko
zen.
Een paar jaar geleden verzette Enge
land zich nog tegen de candidatuur van
De Valera. Dat hij thans de candidaat
van de Britsche delegatie was, bewijst
wel, hoe de verstandhouding tusschen
Engeland en Ierland in 'het laatste jaar
is verbeterd.
De Valera aanvaardde zijn voorzitter
schap met een rede, die hierom opmer
kelijk was, omdat hij voor het eerst als
voorzitter van de vo'lken'bondsvergadering
d'en zegen van 'God voor de werkzaam
heid der vergadering 'heeft afgesmeekj.
lijn11 de En?elscile gezant te Ber- D'r Benesj tijdens zijn radio-rede over de
n' ln gesPrek met Goebbels op den De Engelsche marine is paraat, om op alle eventualiteiten voorbereid te zijn. Verschillende oorlogsbodems, die zich te positie van zijn land ten opzichte van het
Partijdag te Neurenberg. Portland bevonden, moesten zich naar Schotland» Oostkust begeven. Het eskader in de haven van Portland. vraagstuk der Sudeten Duitschers.
