De algemeene economische toestand.
De spanning in Midden-Europa.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Buitenland.
Hoe druk het was
in Amsterdam.
EERSTE BLAD
DONDERDAG 8 SEPT. 1938
52e JAARGANG - No. 288
Trots teleurstelling bleef in de kringen der Nederlandsche zakenwereld
toch het algemeen vertrouwen In een toekomstige
verbetering van de conjunctuur behouden.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorgtgtraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs 12.50 per swarthaï
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers F cent
Advertcntil'n 30 cent per regel
ingezonden tiiedcdccllngcn 60 cent per regel
Kleine Advertentie:: Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Aan den ivooravond van de opening
der 39ste jaarbeurs heeft de secretaris
generaal, de heer W. 'Graadt van Roggen,
een inleiding gehouden over den alge-
meenen toestand.
Hij nam. daarhij tot uitgangspunt de
Septemherheurs van twee jaar geleden.
Daarbij behandélde spr. den invloed
van de depreciatie van den gulden, met
de daaruit voortgevloeide tijdelijke ople
ving van den handel. Deze opleving be
perkte zich tot het eerste halfjaar van
1937, waarna een inzinking volgde.
Bij 1937 vergeleken zijn wij aldus ver
volgde spr., achteruitgegaan, naar de eco
nomische bedrijvigheid steekt nog een
heel eind boven 'die van 1936 uit. Het
geheele conjunctuurbeeld is wederom dat
eener afwachtende houding.
Trots teleurstelling bleef in de kringen
der Nederlandsche zakenwereld toch het
algemeen vertrouwen in een toekomstige
verbetering van de conjunctuur behouden.
De neiging tot verbetering, welke ver
schillende conjunctuurindices in Amerika
vertonnen, doet (verwachten, dat ook de
algemeene economische toestand in het
buitenland daardoor gunstig heïnfluen-
ceerd zal worden.
D'ies blijve iedere zakenman indiviueei
reisgereed in het zadel. De internationale
politiek besprekende, merkt spr. op, dat
de contingenteering is te beschouwen als
een noodmaatregel, als natuurlijke reac
tie op een reëel gevaar (overmatigen in
voer) en als een tijdelijk hulpmiddel ter
overbrugging van de tegenwoordige
moeilijkheden is aanvaard. Het 'oordeel
er ever is in de kringen der slachtoffers
ook wel milder geworden. Maar het besef
der tijdelijkheid vervaagt en van het cri
terium „overmatige invoer" is het zwaar
tepunt der contingenteeringspolitiek ver
legd naar haar beschermende werking.
'Met, niet van zorgen vrije belangstel
ling wacht -het Nederlandsche bedrijfsle
ven de Troonrede af, zoowel wat betreft
de nieuwe wegen, die de regeering op
economisch gebied als 'op die van bet
werkloosheidsvraagstuk zal inslaan.
Niet denkbeeldig is het gevaar, dat de
belanghebbende beschermde industrieën
den steun als permanent-onontbeerlijk
gaan beschouwen en met de contingen
teering als met een blijvenden factor reke
ning gaan houden. Daarmede gepaard
gaat een zich meer en meer vertrouwd
maken met het denkbeeld, dat de hinnen
landsche markt ook in de toekomst voor
de inheemsche industrie het belangrijkste
zal 'blijven.
D'e toekomst van Nederland als indus
trieland kan niet liggen uitsluitend op de
hinnenlandsche markt. Hoe sterk de
plicht moge worden gevoeld om de in-
heemische industrie op de hinnenlandsche
markt te verdedigen, de energie en de
durf om buitenlandsche markten te ver
overen, mogen daaronder niet lijden.
Ook de Nederlandsche jaarbeurs moet
ingesteld blijven op het streven buiten
landsche belangstelling te wekken voor
de, op de Nederlandsche Jaarbeurzen
vertegenwoordigde industrieele- en
agrarische producten. Daartoe heeft zij
voor een collectieve buitenlandsche pro
paganda samenwerking gezocht met eeni-
ge vooraanstaande buitenlandsche Jaar
beurzen, die ongeveer van dezelfde betee-
kenis zijn en in het voorjaar on
geveer terzelfder tijd gehouden worden
als de Nederlandsche: Bazel, BruJssel,
Praag en Lyon.
Het doel van deze samenwerking is
door een gezamenlijke, grootscheepsehe,
buitenlandsche propaganda, welke voor
elk der jaarbeursinstituten niet te betalen
zou zijn, den internationalen zakenmen-
sohen door bijzondere reisgelegenheden
en reisfaciliteiten bet achtereenvolgens
bezoeken der aangesloten jaarbeurzen te
vergemakkelijken. De samenwerking
strekt zich ook uit tot het organiseeren
van excursies naar de Jaarbeurzen on
derling.
Het Nederlandsche bedrijfsleven blijive
zich zijn plicht jegens de Nederlandsche
exportbelangen bewust, ook zijn „natio1-
nalen" plicht om door het vormen van
Nederlandsche secties op buitenlandsche
jaarbeurzen een representatief beeld te
geven van wat Nederland als wereldleve
rancier beteekent. Het Nederlandsche be
drijfsleven zal, nu ook de regeering blijkt
voor dit belang een open oog te hebben,
er alles voor moeten over hebben om voor
dit oude ideaal een nieuwen strijd te wa
gen.
Wat de deelneming aan de 39e Neder
landsche jaarbeurs betreft, deze beeft
niet te lijden gehad van den deprimeeren-
den invloed van den achteruitgang der
conjunctuur, eventueele schade is door
het gewone accres opgevangen. {Aantal
deelnemers 1211 tegenover 1207 aan de
najaarsbeurzen 1937.)
Tegenslag ter elfder ure ondervond de
agrarische jaarbeurs, doordat het uitbrei
den van de mond- en klauwzeer-epidemie
een inzending van het prachtige Neder
landsche stamboekvee onverantwoorde
lijk maaïkte. De reeds gebouwde model
stal zal ditmaal ledig moeten blijven en
in plaats van levend vee, een demon
stratie te zien geven van hetgeen van re-
geeringswege gedaan wordt om veeziek
ten te bestrijden.
De agrarische beurs.
Voor de derde maal beweegt zich thans
de Nederlandsche Jaarbeurs op agra
risch gebied, zijn de handelsbelangen van
den landbouw en de industrie onder één
Jaarbeursdak vereenigd. D'e agrarische
jaarbeurs is nog niet dat, wat zij, in
een zoo vooraanstaand agrarisch land als
Nederland, kan en moet zijn. Maar toch
zit er in de agrarische jaarbeurs groei.
Er is nog een zwakke stee: de te ge
ringe deelneming van het eigenlijke land
bouwproduct. Er zijn aanwezig zaaizaden,
pootaardappelen, fruit, hoornen, planten
en gesneden bloemen enz., maar de in
zending van het Nederlandsche bodem
product moet nog veel grooter en geva
rieerder worden. Rekening dient gehou
den met het feit, dat niet alle producten
van het landbouwbedrijf zich zullen lee-
nen voor het zakelijk doel, dat een agra
,vKoningin i n het galarijtuig op den D'am te Amsterdam bij: het
laten van het paleis voor den rijtoer, dien de Vorstin Woensdag door
de hoofdstad maakte.
rische jaarbeurs beoogt. Ten aanzien van
tal van stapelproducten ivan den land
bouw verhouden vraag en aanbod zich
anders dan ten aanzien van de meeste
industrieele voortbrengselen. Men zal ech
ter ook niet te spoedig moeten concludee-
ren, dat dit of dat landbouwproduct niet
„messefaehig" is-, omdat momenteel nog
de handel daarin in anderen vorm zich
voltrekt.
Het is immers niet onwaarschijnlijk,
dat, in de toekomst, aan den handel in
bodemproducten andere eisohen gesteld
zullen worden en ten opzichte van deze
artikelen andere commercieele inzichten
zullen gaan gelden, die tevens een ande
ren vorm van 'distributie zouden kunnen
eischen. Het aandeel, dat de in
den landbouw werkzame per
sonen in de totale beroepsbe
volking innemen, daalt rela
tief niet onbedenkelijk. Wil
men deze vermindering tot
staan brengen en in haar te
gendeel do en verkeeren, dan is
niet alleen noodig uitbrei
ding van landbouwgrond,
maar is ook noodig, dat de
landbouwproducten in de toe
komst voldoenden loonenden
afzet vinden. Daarbij zal het voor
namelijk ook hier bij den landbouw
op de exportmogelijkheden aankomen,
naast intensieve propaganda voor ver
bruik in eigen land.
Ook de export van landbouwproducten
zal moderner hulpmiddelen noodig heb
ben. Een dezer hulpmiddelen zou kunnen
zijn een regelmatige demonstratie van
wat de Nederlandsche landbouw produ
ceert. De agrarische jaarbeurs is daar
voor bet aangewezen instituut.
D'e jongste gebeurtenissen op econo
misch gebied hebben de zakenwereld weer
tot dulden en tot geduld gemaand. De
klok van de effectenbeurs te Amsterdam
houdt dan ook zeer terecht in dezen
tijd het zakenleven de wijze raadge
ving voor: Beidt uw Tijd. Daarnaast ech
ter laat de klok van deze najaarsbeurs te
Utrecht een eigen geluid hooren: zij richt
nadrukkelijk tot handel, industrie en
landbouw bet ernstige vermaan: doet
wat moet!
PRAAGS VOORSTELLEN ALS EEN
DISCUSSIEBASIS AANVAARD.
DE ONDERHANDELINGEN WORDEN
ECHTER ONDERBROKEN.
Het is niet gemakkelijk een juist beeld
te vormen van de verhouding tusschen
Duitschland en Tsjecho-Slowakije en van
alles wat daarmee verband houdt.
Zeker is wel, dat de toestand meerma
len zeer gespannen is zoodat in officieele
kringen in verschillende landen met de
mogelijkheid van een gewapend conflict
ernstig rekening wordt gehouiden.
Gisteren werd uit Praag gemeld:
De SudetennDuitschers hebben de nieu
we voorstellen der regeering, waarmee
Kundt zich naar Neurenberg begaf, en
waarvan wij! gisteren melding maakten,
als basis voor onderhandeling aanvaard,
doch tevens besloten, de onderhandelin
gen af te breken, op grond van recente
incidenten, inzonderheid dat, waarbij twee
S'udeten-Duitsche afgevaardigden, naar
beweerd wordt, op brutale wijze door de
politie te Moravisch Ostrau werden ge
slagen.
Le Sudeten-Duitsche partij heeft vol
gens Ha-vas een mededeeling uitgegeven,
waarin gezegd wordt, dat de onderhande
lingen onderbroken worden, omdat uit de
incidenten te Moravisch Ostrau blijkt, dat
de regeering den toestand niet meer zoo
danig in de band heeft, dat de bespre
kingen met vrucht kunnen worden voort
gezet.
Reuter meldt voorts nog, dat men te
Praag algemeen van oordeel is, dat de
Sudeten-Duitschers weliswaar de nieuwe
voorstellen als een basis voor onderhan
delingen aanvaarden, doch zich ter vol
ledige en snelle tenuitvoerlegging ervan
zekere voorwaarden voorbehouden.
In een Havasbericht uit Praag wordt
erop gewezen, dat de manoeuvres van de
Sudeten-Duitsche gedelegeerden den in
druk maken, dat zijl tot eiken prijs trach
ten, tijd te winnen.
Volgens een nader bericht is toch tot
hervatting der onderhandelingen besloten.
Uit Berlijtn wordt gemeld, dat Konrad
Henlein gisteren te Neurenberg bespre
kingen had met Hitler en met Von Rib-
bentrop. Hoofdpunt dezer bespreking was
natuurlijk het jongste voorstel der re
geering te Praag, dat neerkomt op de be
kende kantonale indeeling der republiek,
Het Centraal Station moest sluiten.
Naar gemeld wordt, beeft het reizi
gersverkeer naar en van Amsterdam
Dinsdag het record-cijfer van 130.000 be
reikt, een getal, dat nog nooit behaald is,
noch bij de Jamboree, noch op feestda
gen. Het aantal extra-treinen naar en
van de hoofdstad heeft 128 bedragen,
eveneens het grootste aantal, dat ooit is
voorgekomen.
Wat nog zelden of nooit is gebeurd,
ivond Dinsdagavond plaats tijdens de
overweldigende drukte na bet défilé van
de jeugd voor H. M. de Koningin. Het
Centraal Station moest worden gesloten!
In de late avonduren moesten duizenden
menschen uit alle deelen van Nederland
met de treinen naar huis. Dit veroor
zaakte zulk een enorme drukte, dat de
vestibules op een gegeven oogenblik den
stroom van menschen niet meer konden
bevatten. Er ontstond een ontzettend ge
drang voor de loketten en de toegangen
tot de perrons, zoodat men ten slotte
noodgedwongen de deuren voor eenigen
tijd moest sluiten.
Toen eindelijk de storm was geluwd,
kon het iverkeer weer normaal worden
geregeld.
waarbij het Sudetenduitsche deel zdoh
over drie kantons zou moeten uitstrekken.
Er is riaar het heet geen twijfel aan,
dat de Duitsche regeering Henlein heeft
geadviseerd het niet te aanvaarden, aan
gezien men op het standpunt staat, dat
men hier slechts met een partieele auto
nomie te doen heeft, terwijl het Duitsche
element blijft vasthouden aan zijn eisch
van één aaneengesloten autonoom Sude-
tenduitsch gebied.
Men geeft toe, dat het voorstel van
Praag blijk geeft van een toenemend ver
langen met Duitschland, of zoo men wil
met Sudetenland, tot een compromis te
komen. Hier ziet men echter in dit voor
stel geen basis voor het bereiken van een
compromis.
EEN OPZIENBAREND ARTIKEL IN
DE „TIMES".
Groote consternatie is gisteren gewekt
door een hoofdartikel in de „Times",
waarin werd gevraagd of het niet beter
zou zijn, ook voor de Tsjechen zelf, de
Sudeten-Duitsche gebieden aan Duitsch
land af te staan, dan in de toekomst een
ontevreden volksgroep in het staatsver
band te houden, welke bovendien een ge
meenschappelijke grens heeft met het
stam-, taal- en rasverwante Duitschland.
Dit artikel is als een ware sensatie door
de Duitsche pers gegaan.
Intusschen heeft de Engelsche regee
ring een communiqué laten uitgeven, dat
de „Times", zeker niet in dit geval be
schouwd mocht worden als steeds het
standpunt van de Britsche regeering weer
te geven, welk communiqé later door een
nieuwe en nog krachtiger afwijzing van
Britsche officieele zijde werd gevolgd.
In verband hiermede keert vandaag mi
nister-president Chamberlain naar Lon
den terug om met Sir John Simon en
Lord Halifax er over te beraadslagen,
welke stappen genomen moeten worden
om den verkeerden indruk in Duitschlanid
weg te ruimen. Lord Runciman
in, Praag is, naar men ver
neemt, zeer verstoord, en
zou er zelfs aan denken
Dit nummer bestaat uit 2 bladen-
z ij' n rel van bemiddelaar
maar op te geven, nu hem
alle troeven uit de hand
worden geslagen
Men kan er daarom wel verzekerd van
zijn, dat de ministers zullen besluiten tot
een démarche welke het zeer duidelijk
maakt, dat het hoofdartikel in de „Times"
geheel voor rekening van dit blad komt.
Deze démarche zal er in
de eerste plaats wel in be
staan, dat Sir Neville Hen
derson de opdracht krijgt
een nog veel krachtiger
waarschuwing te laten hoo
ren, 'dan te voren reeds het
plan was.
EEN ZET VAN ENGELAND OP HET
MILITAIRE SCHAAKBORD.
Tegelijkertijd heeft Engeland een zet
op het militaire schaakbord gedaan. Niet
40, zooals eerst gemeld, maar niet minder
dan 50 eenheden van de Thuisvloot, waar
onder groote slagschepen en vliegtuig-
moederschepen worden bijl Invergordon
geconcentreerd voor het houden van ma
noeuvres die twee maanden zullen duren.
In officieele kringen wordt verklaard, dat
het hier slechts om de gewone jaarlijk-
söhe vlootmanoeuvres gaat. Het is echter
wel opmerkelijk, dat het besluit gepubli
ceerd werd, op denzelfden dag dat Sir
John Simon zijn békende rede te Lanark
hield, waarin hij de vastbeslotenheid van
Engeland nog eens onderstreepte, en dat
als datum van verzameling de openings
dag van het congres te Neurenberg werd
genomen.
Op' het laatste moment is ook bekend
gemaakt, dat het op één na grootste slag
schip van' de Engelsche vloot, de „Royal
Oak" met een eskader torpedobootjagers
nog eenige weken in het Kanaal zal blij
ven voor het houiden van „speciale oefe
ningen". De Manchester Guardian merkt
op, dat het wel vreemd is, dat dit smal
deel, dat twee jaar lang aan de Spaansche
kust ervaring heeft opgedaan met het pa-
trouilleeren en begeleiden van schepen,
nieuwe oefeningen noodig heeft.
MUSSOLINI'S RASSENPOLITIEK.
„Een groote domheid en een stap terug."
In het Portugeesche blad „Voz", dat
Italië steeds vriendschappelijk gezind is
geweest, heeft de invloedrijke Portugee
sche schrijver, da Sousa, de nieuwe Ita-
liaansche rassenpolitiek scherp veroor
deeld en ze als „een groote domheid en
als een stap terug" gekwalificeerd.
LABOUR EISCHT DIRECT BIJEEN
ROEPEN VAN HET PARLEMENT.
D© besturen van het Britsche Vakver
bond, de Arbeiderspartij en de Lager-
huisfractiefractie hebben gisteravond te
Blackpool vergaderd. Zij hebben, naar
Reuter meldt, juist voor middernacht een
manifest uitgegeven, waarin de onmid
dellijke bijeenroeping van het parlement
wordt geëischt, teneinde de internationale
toestand, vooral met betrekking tot Tsje-
choslowakije, onder het oog te zien. De
leiders van de Arbeiderspartij en de vak
beweging zien de toestand ernstig in. Zij
zullen er bij de Britsche regeering op
aandringen, spoedig een duidelijke ver
klaring over haar politiek ten aanzien
van Midden-Eluropa af te leggen.
Het opleidingsschip „Koningin Wilhelmina" van het Onderwijsfonds! voor de
Scheepvaart werd "Woensdag te Amsterdam vereerd met een bezoek van 'Z. K. H.
Prins Bernhard. De Prins begeeft zich aan boord.