Zeevaartdag en Vlootrevue op den derden September te Scheveningen. Onder de leiding van Oranje. Dagblad voor de Provincie Zeeland Marine-demonstraties aan de kust bij Scheveningen. EERSTE BLAD De strijd in China. De strijd in Spanje. Belangrijkste Nieuws ZATERDAG 20 AUG. 1938 52c JAARGANG - No. 272 Buitenland. Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes Postrekening 44455 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Vllssingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertentlën 30 cent per regel Ingezonden rncdedee'liigcn 60 cent per regel Kleine Advertentlën Dinsdag* en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentlën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting Dit nummer bestaat uit 2 bladen Door vooraanstaande vrijzinnigen zijn omtrent de staatsrechtelijke positie van de Koningin meermalen theorieën verkon digd, welke de Koninklijke macht in haar wezen aantasten. Bekend is hoe Mr van Houten de Kroon meer wilde zien als ornament dan als fundament. En ook hoe Mlr Gort van der Linden de Kroon beschouwde als het groote vliegwiel om de beweging der staatsmachine onafhankelijk te maken van het doode punt. Deze opvattingen hebben ook in andere kringen weerklank gevonden. M!en stelt het dan voor alsof de Koningin in werke lijkheid toch niet anders is dan de diena resse van de Volksvertegenwoordiging. Zij heet te regeeren, maar in de practijk kan zij' niet anders en doet zij niet anders dan te prijzen wat de vertegenwoordigers van het volk gelieven te wijteen. Niet de Vorstin wordt geleid maar zij laat zich leiden. Tegenover deze opvattingen heeft Dr L. W. G. Scholten in een studie in „Stem men des Tij'ds" er op gewezen, dat het Nederlandsche staatkundige leven nog steeds beheerscht wordt van uit twee vaste punten: de eigenrechtelijke positie van het Huis van Oranje en de eigenrechtelijke positie van het vrije Nederlandsche volk. Scheen het, zegt hij, in de laatste veertig jaren der vorige eeuw, of de loop der staatkundige ontwikkeling voornamelijk het laatste zou accentueeren, het bestuur van Koningin Wilhelmina in zijn geheel heeft steeds meer duidelijk gemaakt, dat Oranje nog steeds, ook in het staatkundige leven, een eigen plaats, de hoogste plaats inneemt. Koningin in eigen recht, maar over een vrij volk. De weerslag van deze hernieuwde posi tie der Koningin ziet hij bij' vergelijking van enkele staatsrechtelijke geschriften. In verband 'hiermede wordt gewezen op een uitspraak van Mr Romme, die de taak van den Koning aldus omschrijft: „Aan de eene zijde heeft hij de mon digheid van zijn volk te ontzien en der halve het den weg open te laten tot red dering van zijn eigen zaken..., maar aan den anderen kant heeft de Koning te vol doen aan zijn Koninklijk leiderschap, dat, naast invloed om het volk te doen gaan in de richting, welke hij het beste acht, zich onverbiddelijk moet laten gelden, wanneer het mon dige volk de grens dreigt te overschrijden, waarbui ten naar z ij n, 'sVorsten, in zicht, wezenlijk gevaar voor dat volk in heden of toe komst aanwezig i s". Deze en andere soortgelijke uitspraken zijn gebaseerd op rustig onderzoek, niet alleen van wat objectief is, maar ook van wat rechtens is. Eh dat de waarheid er van in onze dagen zoo sterk spreekt is aldus Dr S. te danken aan het weloverwogen beleid van Ko ningin Wilhelmina. Dit laatste wordt dan met verschillende voorbeelden uit de practijk toegelicht. Toen in 1913 na de overwinning van de vrijzinnige concentratie in bond met de sociaal-democratie de vorming van een parlementair kabinet niet mogelijk bleek, was het de Koningin die door haar op dracht aan Gort van der Linden den wa gen weer op gang bracht. >jOp zeer voorzichtige wijze, maar niet minder beslist, heeft Hare Majesteit het Nederlandsche volk gelegenheid gegeven eigen politieke strevingen te realiseeren, toen de oude democratische schema's te kort schoten. In 1923 deed zij dit, door het Ministerie Ruys de Beerenbrouck-Co- hjh te continueeren, ondanks het gevallen votum inzake de Vlootwet. Als bezuini- gmgskabinet bracht het ons volksleven weer op gezonde basis." Ook de crisis in 1929 werd opgelost m een zin die naar de Draagster der Kroon wees. Dit laatste kabinet al telde het ver schillende krachtige figuren werd als geheel een mislukking. Teveel verbond de leider van dit kabinet zijn bestaan aan het goedvinden van de Tweede Kamer. Ondertusschen groeiden de nationalis tische en fascistische stroomingen, ook binnen onze grenzen. Het scheen of het vnje Nederlandsche volk terwille van de orde, zijn vrijheid wenschte te verliezen. Bet was toen, in 1933, de Koningin die 't nationale en het gezagversterkende ele ment tot gelding heeft weten te brengen, p opdracht aan de nationale figuur r Golijn brak de ban van volksonmacht. Publiekelijk gaf deze herhaalde malen uiting aan zijn onveranderlijk streven re kening te houden met de aloude volks rechten. Tegelijkertijd voerde hij een be leid, dat niet onduidelijk gericht was op versterking van de eigenrechtelijke posi tie der Overheid. En dat deze politiek de persoonlijke in stemming der Kroon had, bleek wel zeer bij' de kabinetscrisis van 1935, toen Prof. Aalberse een zeer bepaalde opdracht kreeg en na Prof. Aalberse, zorider eerst een of andere tusschenfiguur aan te wij'- zen, onmiddellijk aan Dr Colij'n de kabi netsformatie werd opgedragen. Niet ten onrechte schreef toen een bui- .tenlandsch dagblad „De Koningin grijpt persoonlijk in". Dit bleek ook nader hieruit dat, terwijl de convention wil, dat een demissionair kabinet zich slechts bezig houdt met het afdoen van de loopende zaken, uitdruk kelijk werd vastgesteld, dat het kabinet de beschikking hield over alle middelen om de waarde van den gulden te handhaven." Is dat, vraagt Dr Schouten, de houding van den kegeljongen, van het vliegwiel, van een ornament? En het antwoord luidt: „Neen, dat is de daad van een levende persoon, met rede en wil toegerust, die toeslaat op het critieke moment en, zooals Oranje gewoon is, leiding geeft aan een vrij vol k." JAPANSCHE LINIES BIJ SJAHO DOORBROKEN. In een officieel communiqué wordt ge meld, dat de Ghineezen bij Sjaho door de Japansche linies zijn gebroken. Zij be reikten de buitenwijken van Kioe Kiang en veroverden verschillende heuvels ten noorden van Sjaho. Mjobile Ghineesche veldbatterijen zijn er sedert Dinsdag in geslaagd, twaalf Japan sche transportschepen in den Hankau- sector tot zinken te brengen. De Ghineesche troepen in Sjansi, Soei Joean en Hopei kunnen op aanzienlijke successen bogen. Er wordt hevig gevoch ten bij1 Teh Tsjau in Noord-Sjangtoeng, welke stad de Ghineezen willen veroveren. Gisteren is Joe Tjen heroverd, zoodat O'ost-Hopei weer vrijwel geheel onder Ghi neesche controle is. Hevig wordt ook gestreden in Zuid- Sjansi, waar de Japansche troepen een wanhopige poging doen, om naar de Gele Rivier op te rukken. Minstens 1100 Ja panners zijn in de laatste dagen gedood of gewond. De successen der Chineesche guerrilla troepen in Sjantoeng hebben de Japan ners er toe gebracht, een zuiveringscam pagne op groote schaal te ondernemen. Men raamt het aantal manschappen der Ghineesche guerrillabenden op 42.000, welke verspreid zijn over geheel Sjantoeng in de omgeving der steden. OFFENSIEF DER OPSTANDELINGEN OP KOMST? De controle op de sluiting van de Fran- sche grens door de autoriteiten van Fran co wordt uitgevoerd met een gestreng heid, zooals men sedert den aanvang van den krijg niet heeft gekend. Deze strenge controle geeft den indruk- dat een groot offensief van de zijde der opstandelingen op komst is. Men weet echter nog niet, of deze groote aanval zal geschieden in de richting van Cata- lonië of van Madrid. De Noordelijke en centrale legers heb- ben tot dusverre belangrijke versterkin gen ontvangen, aan manschappen zoo wel als materiaal en men heeft den in druk,. dat de aanvang der operaties ieder oogenblik verwacht kan worden. De leiding der operaties zal door Fran co persoonlijk geschieden. Den geheelen dag zijn gisteren de felle gevechten voortgezet ten Zuid-Oosten van Gandesa. Dit front vormt het doel van alle krachtsinspanning der opstandelin gen, die hier hun beste troepen hebben samengetrokken. Twee punten vooral heb ben het tooneel gevormd van bloedige botsingen: de heuvel 666 en de heuvel 602, waar de regeeringstroepen alle aan vallen afsloegen. Daarentegen zijn de opstandelingen er in geslaagd, de regeeringslinies te door breken ten Westen van het bergmassief van Santa Madalena. De stad Barcelona heeft gistermorgen drie luchtbombardementen ondergaan. Reeds zijn 20 dooden en 100 gewonden geteld. Er liggen echter nog slachtoffers onder de puinen der ingestorte huizen. Op Zaterdag 3 September zal te Sche veningen een Zeevaartdag en Vlootschouw worden gehouden. Des ochtends 'half elf wordt in het Kur- haus door gep. gen.-majoor J. G. Wagner, voorzitter van genoemd 'Comité, een ten toonstelling geopend van scheepsmodeben, zoowel van oorlogs- als van handelssche pen, henevens van boeken enz. op het ge bied van de scheepvaart. Vervolgens is er van 12' uur tot half vier op het parkeerterrein op den Boulevard een tentoonstelling, waar allerlei materi eel van de Marine te bezichtigen zal zijn. Twee uur begint in de groote Kurzaal een Marine-bijeenkomst. D'aar zullen het woord voeren de chef van den Marinestaf, vice-admiraal J. T'h. Fiirstner, en den vice voorzitter van de Nederlandsche Reedersvereeniging, de heer J. E. G. Wesselink. Het Matrozenkoor, onder leiding van den heer Th. van Elf eren, zal Nederland sche zeeliederen zingen. D'aarna wordt een film over de Marine vertoond. Aan den Minister van Economische Za ken, Mr P. L. M. Steenberghe, onder wiens departement de Scheepvaart ressorteert, is gevraagd het woord te willen voeren. Om half vier vangt op den Schevening- schen Boulevard 'het défilé aan. Aan het défilé wordt deelgenomen door adelborsten met vaandel, mariniers met vaandel, matrozen en de Koninklijke Ma rine-Kapel. Het défilé staat onder leiding van den luitenant-kolonel der Mariniers F. Lngt. Hierachter sluiten aan o.m. de leerlin gen van de Zeevaartscholen te Vlissingen en te Scheveningen, de jongens van het opleidingsschip „Pollux" en de jongens van het N. J. V.-Zeekamp. On vier uur vangen de demonstraties van de Vloot en van de Marinevaartuigen aan. Hieraan wordt deelgenomen door: Hr. Ms. flottitijeleider Tromp, Hr Ms. kruiser Sumatra, de onderzeebooten de O' 8, de O Tl, de O 15 en de O 16, de tor pedobooten de Z 6 en de Z 7, Hr. Ms. ka nonneerboot Brinio, Hr. Ms. mijnenlegger Douwe Aukes en Hydra, Hr. Ms. mijnen vegers Willem van Eeuwijk, Pieter Floris- zoon, Jan van Gelder en Abraham van der Hulst, twee nevelvliegtuigen, twee torpe dovliegtuigen, een demonstratiegroep ma rinevliegtuigen, bestaande uit twee T 4 toestellen, 3 C 11 V en 5 G 7 toestellen. Het geheel staat onder leiding van den kapitein ter zee L. A. C. M. Doorman, den commandant van Hr. Ms. Tromp. De bedoeling is, dat de schepen op de 8 meterlijn, ongeveer 600 m van de toe- schouwers verwijderd, ligplaats zullen ne men, zoodat zij van den geheelen Boule vard en alle terrassen af te zien zijn. De onderzeebooten gaan achter elkaar in diep water duiken. De schepen varen met een snelheid van ongeveer 10 mijl. Om kwart over vijf komen uit zee twee nevelvliegtuigen, waarop de luchtdoelar tillerie ter hoogte van het Grandhotel, in werking komt. Nadat zij over land gevlogen zijn, gaan zij een nevelscherm leggen om de Tromp en de Sumatra. Dan komt de torpedogroep vliegtuigen en lanceert torpedo's op de schepen. Om half zes komt de groote demonstra tiegroep eveneens recht uit zee naar land, waarop wederom de luchtdoelartillerie op den Boulevard in werking treedt. Om klokslag zes uur is dit gedeelte der demonstraties afgeloopen. Des avonds te 8 uur zullen de schepen worden geïllumineerd, waarna ongeveer een uur later, van bet programma dat op den dag verloopen is, in de open lucht een film-reportage wordt vertoond. Om half tien wordt een aanvang ge maakt met het zoeklichtspel aan boord van de oorlogsschepen. Dit duurt een kwartier. Intusschen is de verlichting van den boulevard en den Pier gedoofd en worden van kwart voor tien tot tien uur van boord van de Sumatra en van de Tromp lichtgranaten en lichtspoormunitie afgeschoten. Bij de lichtgranaten, die met een tijdbuis van 2000 m worden afgescho ten, straalt bij- de ontploffing een sterke magnesiumzon, die den achtergrond in een helder licht stelt. Van tien uur tot kwart over tien komen vliegtuigen. Die zullen o.m. parachute fakkels uitwerpen en bij gunstig weer in het licht van de door hen uitgeworpen fakkels1 landen. Van kwart over tien tot half elf wordt aan boord van de Sumatra en van de Tromp vuurwerk afgestoken. Om half elf begint op het terras van het Kurhaus een taptoe, te geven door de Koninklijke Marinekapel met de tamboers en pijpers der mariniers. Om elf uur is de Zeevaartdag ten einde, waarna de schepen onmiddellijk naar Am sterdam zullen vertrekken, waar zij Zon dagmorgen tegen 7 uur zullen aankomen. Twee mijnenvegers gaan echter naar Haarlem. Het publiek zal dit grootsohe schouw spel op het strand en op het grootste deel van den boulevard gratis kunnen gaan zien, met uitzondering natuurlijk van een deel van den boulevard o.a. ter hoogte van het Kurhaus, dat zal worden afgezet. De brug van het Kurhaus-terras wordt vrijgehouden voor autoriteiten en genoo- digden. Op het terras van het Kurhaus en van het Grand Hotel, vanwaar men natuur lijk een schitterend uitzicht op de zee heeft wordt eveneens publiek toegelaten; echter tegen 'betaling van 50 cent per persoon. Ook op het Solarium zal het publiek tegen betaling in dê gelegenheid worden gesteld de demonstraties te volgen. Ook hebben vliegtuigen Sitges en Val- larca, twee dorpen aan de kust, op 30 K.M. ten Zuiden van Barcelona gebom bardeerd. Er vielen dertig dooden en ge wonden. FRANCO'S ANTWOORD ZOU NIET ONVERDEELD GUNSTIG ZIJN. Hoewel het departement van buiten- landsche zaken te Londen van den En- gelschen gezant te Burgos een beknopt overzicht van Franco's antwoord op het Britsche plan voor de terugtrekking van de vrijwilligers heeft ontvangen, kon men gisteren nog geen mededeelingen deen over de strekking van dit antwoord. Er loopen geruchten, dat het antwoord niet onverdeeld gunstig is. Het schijnt, dat Franco tal van kwes ties en punten heeft opgeworpen, welke in ieder geval de uitvoering van het plan weer verder naar de toekomst zullen ver schuiven, wat ook wel de bedoeling van Franco en Mussolini zal zijn. DE ONLUSTEN IN PALESTINA. Tal van dooden en gewonden. Bij Acre is het tot een ernstige botsing gekomen tusschen een afdeeling militai ren en een gewapende bende. D'e terroris ten hebben twaalf dooden en een groot aantal gewonden moeten achterlaten, ter wijl de rest van de bende naar de grens is gevlucht. Later wordt gemeld: In den strijd bij Acre zijn 37 bandieten gedood, 27 hunner werden door de luchtmacht omgebracht. Aan Britsche zijde sneuvelden twee solda ten, een officier en zeven minderen wer den gewond. Britsche militaire afdeelingen hebben een vergadering van Arabische opstan delingenleiders verrast. Een heftig gevecht ontspon zich, waar aan ook door inmiddels te hulp geroepen vliegtuigen werd deelgenomen. Al spoe dig moesten de rebellen den strijd opge ven. Minstens veertien van hen werden gedood. Aan de zijde der Engelschen viel één doode. In een gevecht met bandieten nabij Kalkilieh is een militair vliegtuig omlaag gestort, waarbij eeu officier en een min dere om het leven zijn gekomen. In het onderzoek na de 'berooving van de bank hebben de Britsche troepen in de stad Nabloes een waar arsenaal ont dekt, twee granaten, een krachtige land mijn, een geladen revolver, munitie voor geweer en revolver, een bajonet en een Nabloes is door de Britsche troepen, onder bescherming van pantserwagens en tanks, Donderdag gezuiverd. Men zal zich herinneren dat onlangs tweemaal een bankroof in Nabloes plaats had en dat ook andere" onregelmatigheden aan de orde van den dag waren. Naar verluidt zijn bij de strenge huis zoekingen, die hebben plaats gehad, 2000 personen gearresteerd. Naar aanleiding van de jongste gebeur tenissen zijn meer dan 4000 Arabische dorpsbewoners, w.o. regeeringsklerks en door de regeering benoemde hoofden van dorpen, door de troepen in door prikkel draad omgeven kampen geplaatst om aan een verhoor te worden onderworpen. 'Ondanks het verbod, dat gedurende 24 uur er zich niemand op straat mag bege ven, hebben de rebellen te Nabloes kans Binnenland. Memorie van Antwoord inzake de wijzi ging der kweekschool-opleiding, De steun aan den tuinbouw, Buitenland. Chineesche successen. Offensief der Spaansche opstandelingen op komst. De terreur in Palestina. gezien de straatlantaarns te vernielen zoo dat geheel de stad in het duister is ge huld. Ondertussc'hen zetten militairen de zui veringsacties voort en werden tal van per sonen aangetroffen die niet in staat wa ren, het motief van hun verblijf aldaar te verklaren. FUNCTIES TOEGEZEGD AAN SUDETENDUITSCHERS. Minister Hodza iheeft in een onderhoud met Runciman meegedeeld, dat onver- 'wij'ld zeven belangrijke functies hij1 'de posterijen in het Sudetenduitsche gebied door Sudetenduitsohers bezet zullen wor den. Binnenkort zullen nog twee andere gouverneursposten door Sudetenduit sohers worden bezet. Aangaande de benoeming van Sudeten duitsohers in hooge functies bij' het be heer der Spoorwegen en der financiën zullen zeer spoedig aanvullende mededee lingen worden gedaan. •In welingelichte Sudetenduitsche krin gen verklaart men, dat de Tbjechoslo- waaksche regeering een vroeger verzuim ten deele schijnt te willen herstellen, nu zij er aan. gaat denken enkele Duitschera op 'hoogere posten te benoemen. Hoezeer bet ook is toe te juichen, dat in 80 pro cent van 'de Duitsehe plaatsen Dbitsche postdirecteuren werken, het is toch iets, wat vanzelf spreekt, en bovendien, zoo zegt men, moet de Duitsehe directeur nog met een overwegend Thjec'hisch personeel werken. Het komt het aanzien van den staat niet ten goede, als steeds opnieuw in overwegend Duitsehe streken slechts Tsjechische brievenbestellers worden aan gesteld, die slecht of geen Duitseh spre ken. Hetzelfde geldt natuurlijk voor de poli tie, belastingkantoren, justitie, spoorwe gen enz. DE BELGISCHE LEGERMANOEUVRES. Zij zijn tegen geen enkelen nabuurstaat gericht. Om goed te doen uitkomen, dat de Belgische legermanoeuvres tegen geen enkelen nabuurstaat zijn gericht, heeft de minister van landsverdediging een nota aan de pers gezonden, waarin hij o.m. zegt, dat de streek, waarin de ma noeuvres zich afspelen, werd gekozen aan de hand van de volgende overwegingen: 1. De troepen moesten niet alleen ge legenheid hebben om te manoeuvreeren, maar ook om loopgraven in te richten, en de noodige camouflage-oefeningen te verrichten, die noodig zijn in geval van oorlog. Daarom moest een terrein geko zen worden, waar deze werken konden worden uitgevoerd zonder al te veel kos ten met zich te brengen. Het huidige manoeuvre-terrein tusschen de Vesdre en de Amblève, is voor dit doel zeer geschikt. 2. E'r moest ook voorkomen worden, dat van deze manoeuvres zou gezegd worden, dat zij tegen een of anderen buurstaat van België zijn gericht. Het thema van deze manoeuvres laat in dit opzicht geen twij fel bestaan. Er dient rekening te worden gehouden met de beperkte oppervlakte van het Belgische grondgebied. Daaruit spruit voort, dat legermanoeuvres altijd min of meer dicht bij een of andere grens of soms langs verschillende grenzen tege lijk moeten uitgevoerd worden. Hieruit mag men echter niet de conclusie trek ken, aldus de minister van landsverdedi ging, dat de manoeuvres tegen een der nabuurstaten in kwestie zijn gericht. Het overschot van vrouwen in Frankrijk. Naar Reuter aan een van de Fransche bladen ontleent, zijn er op het oogenblik te Parijs 1.600.000 vrouwen tegen 1.300.000 mannen, in het departement van de Seine (groot-Parijs) zijn de cijfers 2.7 millioen tegen 2.3 millioen. Bij de eerste volkstelling in Frankrijk in 1801 was er een groot overschot van vrouwen, een ge volg van de revolutie en de Napoleonti sche oorlogen. In 1821 was het overschot nog 6 pet., in 1866, na vele jaren van vrede, bedroeg het nog maar 0.2 pet. Ten gevolge van den grooten oorlog ontstond er weer een overschot van vrouwen van 10,3 pet., de cijfers voor 1921 geven aan 20.353.000 vrouwen tegen 18.445.000 man-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 1