Zeevaartdag en Vlootrevue op den
derden September te Scheveningen.
Onder de leiding van Oranje.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Marine-demonstraties aan de kust bij Scheveningen.
EERSTE BLAD
De strijd in China.
De strijd in Spanje.
Belangrijkste Nieuws
ZATERDAG 20 AUG. 1938
52c JAARGANG - No. 272
Buitenland.
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vllssingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden rncdedee'liigcn 60 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdag* en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Door vooraanstaande vrijzinnigen zijn
omtrent de staatsrechtelijke positie van de
Koningin meermalen theorieën verkon
digd, welke de Koninklijke macht in haar
wezen aantasten.
Bekend is hoe Mr van Houten de Kroon
meer wilde zien als ornament dan als
fundament. En ook hoe Mlr Gort van
der Linden de Kroon beschouwde als het
groote vliegwiel om de beweging der
staatsmachine onafhankelijk te maken
van het doode punt.
Deze opvattingen hebben ook in andere
kringen weerklank gevonden. M!en stelt
het dan voor alsof de Koningin in werke
lijkheid toch niet anders is dan de diena
resse van de Volksvertegenwoordiging. Zij
heet te regeeren, maar in de practijk kan
zij' niet anders en doet zij niet anders
dan te prijzen wat de vertegenwoordigers
van het volk gelieven te wijteen. Niet de
Vorstin wordt geleid maar zij laat zich
leiden.
Tegenover deze opvattingen heeft Dr L.
W. G. Scholten in een studie in „Stem
men des Tij'ds" er op gewezen, dat het
Nederlandsche staatkundige leven nog
steeds beheerscht wordt van uit twee vaste
punten: de eigenrechtelijke positie van
het Huis van Oranje en de eigenrechtelijke
positie van het vrije Nederlandsche volk.
Scheen het, zegt hij, in de laatste veertig
jaren der vorige eeuw, of de loop der
staatkundige ontwikkeling voornamelijk
het laatste zou accentueeren, het bestuur
van Koningin Wilhelmina in zijn geheel
heeft steeds meer duidelijk gemaakt, dat
Oranje nog steeds, ook in het staatkundige
leven, een eigen plaats, de hoogste
plaats inneemt. Koningin in eigen
recht, maar over een vrij
volk.
De weerslag van deze hernieuwde posi
tie der Koningin ziet hij bij' vergelijking
van enkele staatsrechtelijke geschriften.
In verband 'hiermede wordt gewezen op
een uitspraak van Mr Romme, die de taak
van den Koning aldus omschrijft:
„Aan de eene zijde heeft hij de mon
digheid van zijn volk te ontzien en der
halve het den weg open te laten tot red
dering van zijn eigen zaken..., maar aan
den anderen kant heeft de Koning te vol
doen aan zijn Koninklijk leiderschap, dat,
naast invloed om het volk te doen gaan in
de richting, welke hij het beste acht, zich
onverbiddelijk moet laten
gelden, wanneer het mon
dige volk de grens dreigt
te overschrijden, waarbui
ten naar z ij n, 'sVorsten, in
zicht, wezenlijk gevaar voor
dat volk in heden of toe
komst aanwezig i s".
Deze en andere soortgelijke uitspraken
zijn gebaseerd op rustig onderzoek, niet
alleen van wat objectief is, maar ook van
wat rechtens is. Eh dat de waarheid
er van in onze dagen zoo sterk spreekt is
aldus Dr S. te danken aan het
weloverwogen beleid van Ko
ningin Wilhelmina.
Dit laatste wordt dan met verschillende
voorbeelden uit de practijk toegelicht.
Toen in 1913 na de overwinning van de
vrijzinnige concentratie in bond met de
sociaal-democratie de vorming van een
parlementair kabinet niet mogelijk bleek,
was het de Koningin die door haar op
dracht aan Gort van der Linden den wa
gen weer op gang bracht.
>jOp zeer voorzichtige wijze, maar niet
minder beslist, heeft Hare Majesteit het
Nederlandsche volk gelegenheid gegeven
eigen politieke strevingen te realiseeren,
toen de oude democratische schema's te
kort schoten. In 1923 deed zij dit, door
het Ministerie Ruys de Beerenbrouck-Co-
hjh te continueeren, ondanks het gevallen
votum inzake de Vlootwet. Als bezuini-
gmgskabinet bracht het ons volksleven
weer op gezonde basis."
Ook de crisis in 1929 werd opgelost
m een zin die naar de Draagster der
Kroon wees.
Dit laatste kabinet al telde het ver
schillende krachtige figuren werd als
geheel een mislukking. Teveel verbond de
leider van dit kabinet zijn bestaan aan
het goedvinden van de Tweede Kamer.
Ondertusschen groeiden de nationalis
tische en fascistische stroomingen, ook
binnen onze grenzen. Het scheen of het
vnje Nederlandsche volk terwille van de
orde, zijn vrijheid wenschte te verliezen.
Bet was toen, in 1933, de Koningin die 't
nationale en het gezagversterkende ele
ment tot gelding heeft weten te brengen,
p opdracht aan de nationale figuur
r Golijn brak de ban van volksonmacht.
Publiekelijk gaf deze herhaalde malen
uiting aan zijn onveranderlijk streven re
kening te houden met de aloude volks
rechten. Tegelijkertijd voerde hij een be
leid, dat niet onduidelijk gericht was op
versterking van de eigenrechtelijke posi
tie der Overheid.
En dat deze politiek de persoonlijke in
stemming der Kroon had, bleek wel zeer
bij' de kabinetscrisis van 1935, toen Prof.
Aalberse een zeer bepaalde opdracht
kreeg en na Prof. Aalberse, zorider eerst
een of andere tusschenfiguur aan te wij'-
zen, onmiddellijk aan Dr Colij'n de kabi
netsformatie werd opgedragen.
Niet ten onrechte schreef toen een bui-
.tenlandsch dagblad „De Koningin grijpt
persoonlijk in".
Dit bleek ook nader hieruit dat, terwijl
de convention wil, dat een demissionair
kabinet zich slechts bezig houdt met het
afdoen van de loopende zaken, uitdruk
kelijk werd vastgesteld, dat het kabinet de
beschikking hield over alle middelen om
de waarde van den gulden te handhaven."
Is dat, vraagt Dr Schouten, de houding
van den kegeljongen, van het vliegwiel,
van een ornament?
En het antwoord luidt:
„Neen, dat is de daad van
een levende persoon, met
rede en wil toegerust, die
toeslaat op het critieke
moment en, zooals Oranje
gewoon is, leiding geeft
aan een vrij vol k."
JAPANSCHE LINIES BIJ SJAHO
DOORBROKEN.
In een officieel communiqué wordt ge
meld, dat de Ghineezen bij Sjaho door
de Japansche linies zijn gebroken. Zij be
reikten de buitenwijken van Kioe Kiang
en veroverden verschillende heuvels ten
noorden van Sjaho.
Mjobile Ghineesche veldbatterijen zijn er
sedert Dinsdag in geslaagd, twaalf Japan
sche transportschepen in den Hankau-
sector tot zinken te brengen.
De Ghineesche troepen in Sjansi, Soei
Joean en Hopei kunnen op aanzienlijke
successen bogen. Er wordt hevig gevoch
ten bij1 Teh Tsjau in Noord-Sjangtoeng,
welke stad de Ghineezen willen veroveren.
Gisteren is Joe Tjen heroverd, zoodat
O'ost-Hopei weer vrijwel geheel onder Ghi
neesche controle is.
Hevig wordt ook gestreden in Zuid-
Sjansi, waar de Japansche troepen een
wanhopige poging doen, om naar de Gele
Rivier op te rukken. Minstens 1100 Ja
panners zijn in de laatste dagen gedood
of gewond.
De successen der Chineesche guerrilla
troepen in Sjantoeng hebben de Japan
ners er toe gebracht, een zuiveringscam
pagne op groote schaal te ondernemen.
Men raamt het aantal manschappen der
Ghineesche guerrillabenden op 42.000,
welke verspreid zijn over geheel Sjantoeng
in de omgeving der steden.
OFFENSIEF DER OPSTANDELINGEN
OP KOMST?
De controle op de sluiting van de Fran-
sche grens door de autoriteiten van Fran
co wordt uitgevoerd met een gestreng
heid, zooals men sedert den aanvang van
den krijg niet heeft gekend.
Deze strenge controle geeft den indruk-
dat een groot offensief van de zijde der
opstandelingen op komst is. Men weet
echter nog niet, of deze groote aanval
zal geschieden in de richting van Cata-
lonië of van Madrid.
De Noordelijke en centrale legers heb-
ben tot dusverre belangrijke versterkin
gen ontvangen, aan manschappen zoo
wel als materiaal en men heeft den in
druk,. dat de aanvang der operaties ieder
oogenblik verwacht kan worden.
De leiding der operaties zal door Fran
co persoonlijk geschieden.
Den geheelen dag zijn gisteren de felle
gevechten voortgezet ten Zuid-Oosten van
Gandesa. Dit front vormt het doel van
alle krachtsinspanning der opstandelin
gen, die hier hun beste troepen hebben
samengetrokken. Twee punten vooral heb
ben het tooneel gevormd van bloedige
botsingen: de heuvel 666 en de heuvel
602, waar de regeeringstroepen alle aan
vallen afsloegen.
Daarentegen zijn de opstandelingen er
in geslaagd, de regeeringslinies te door
breken ten Westen van het bergmassief
van Santa Madalena.
De stad Barcelona heeft gistermorgen
drie luchtbombardementen ondergaan.
Reeds zijn 20 dooden en 100 gewonden
geteld. Er liggen echter nog slachtoffers
onder de puinen der ingestorte huizen.
Op Zaterdag 3 September zal te Sche
veningen een Zeevaartdag en Vlootschouw
worden gehouden.
Des ochtends 'half elf wordt in het Kur-
haus door gep. gen.-majoor J. G. Wagner,
voorzitter van genoemd 'Comité, een ten
toonstelling geopend van scheepsmodeben,
zoowel van oorlogs- als van handelssche
pen, henevens van boeken enz. op het ge
bied van de scheepvaart.
Vervolgens is er van 12' uur tot half vier
op het parkeerterrein op den Boulevard
een tentoonstelling, waar allerlei materi
eel van de Marine te bezichtigen zal zijn.
Twee uur begint in de groote Kurzaal
een Marine-bijeenkomst.
D'aar zullen het woord voeren de chef
van den Marinestaf, vice-admiraal J. T'h.
Fiirstner, en den vice voorzitter van de
Nederlandsche Reedersvereeniging, de
heer J. E. G. Wesselink.
Het Matrozenkoor, onder leiding van
den heer Th. van Elf eren, zal Nederland
sche zeeliederen zingen.
D'aarna wordt een film over de Marine
vertoond.
Aan den Minister van Economische Za
ken, Mr P. L. M. Steenberghe, onder wiens
departement de Scheepvaart ressorteert,
is gevraagd het woord te willen voeren.
Om half vier vangt op den Schevening-
schen Boulevard 'het défilé aan.
Aan het défilé wordt deelgenomen door
adelborsten met vaandel, mariniers met
vaandel, matrozen en de Koninklijke Ma
rine-Kapel. Het défilé staat onder leiding
van den luitenant-kolonel der Mariniers
F. Lngt.
Hierachter sluiten aan o.m. de leerlin
gen van de Zeevaartscholen te Vlissingen
en te Scheveningen, de jongens van het
opleidingsschip „Pollux" en de jongens
van het N. J. V.-Zeekamp.
On vier uur vangen de demonstraties
van de Vloot en van de Marinevaartuigen
aan. Hieraan wordt deelgenomen door:
Hr. Ms. flottitijeleider Tromp, Hr Ms.
kruiser Sumatra, de onderzeebooten de
O' 8, de O Tl, de O 15 en de O 16, de tor
pedobooten de Z 6 en de Z 7, Hr. Ms. ka
nonneerboot Brinio, Hr. Ms. mijnenlegger
Douwe Aukes en Hydra, Hr. Ms. mijnen
vegers Willem van Eeuwijk, Pieter Floris-
zoon, Jan van Gelder en Abraham van der
Hulst, twee nevelvliegtuigen, twee torpe
dovliegtuigen, een demonstratiegroep ma
rinevliegtuigen, bestaande uit twee T 4
toestellen, 3 C 11 V en 5 G 7 toestellen.
Het geheel staat onder leiding van den
kapitein ter zee L. A. C. M. Doorman, den
commandant van Hr. Ms. Tromp.
De bedoeling is, dat de schepen op de
8 meterlijn, ongeveer 600 m van de toe-
schouwers verwijderd, ligplaats zullen ne
men, zoodat zij van den geheelen Boule
vard en alle terrassen af te zien zijn.
De onderzeebooten gaan achter elkaar
in diep water duiken. De schepen varen
met een snelheid van ongeveer 10 mijl.
Om kwart over vijf komen uit zee twee
nevelvliegtuigen, waarop de luchtdoelar
tillerie ter hoogte van het Grandhotel, in
werking komt.
Nadat zij over land gevlogen zijn, gaan
zij een nevelscherm leggen om de Tromp
en de Sumatra. Dan komt de torpedogroep
vliegtuigen en lanceert torpedo's op de
schepen.
Om half zes komt de groote demonstra
tiegroep eveneens recht uit zee naar land,
waarop wederom de luchtdoelartillerie op
den Boulevard in werking treedt.
Om klokslag zes uur is dit gedeelte der
demonstraties afgeloopen.
Des avonds te 8 uur zullen de schepen
worden geïllumineerd, waarna ongeveer
een uur later, van bet programma dat op
den dag verloopen is, in de open lucht een
film-reportage wordt vertoond.
Om half tien wordt een aanvang ge
maakt met het zoeklichtspel aan boord
van de oorlogsschepen. Dit duurt een
kwartier. Intusschen is de verlichting van
den boulevard en den Pier gedoofd en
worden van kwart voor tien tot tien uur
van boord van de Sumatra en van de
Tromp lichtgranaten en lichtspoormunitie
afgeschoten. Bij de lichtgranaten, die met
een tijdbuis van 2000 m worden afgescho
ten, straalt bij- de ontploffing een sterke
magnesiumzon, die den achtergrond in een
helder licht stelt.
Van tien uur tot kwart over tien komen
vliegtuigen. Die zullen o.m. parachute
fakkels uitwerpen en bij gunstig weer in
het licht van de door hen uitgeworpen
fakkels1 landen.
Van kwart over tien tot half elf wordt
aan boord van de Sumatra en van de
Tromp vuurwerk afgestoken.
Om half elf begint op het terras van
het Kurhaus een taptoe, te geven door de
Koninklijke Marinekapel met de tamboers
en pijpers der mariniers.
Om elf uur is de Zeevaartdag ten einde,
waarna de schepen onmiddellijk naar Am
sterdam zullen vertrekken, waar zij Zon
dagmorgen tegen 7 uur zullen aankomen.
Twee mijnenvegers gaan echter naar
Haarlem.
Het publiek zal dit grootsohe schouw
spel op het strand en op het grootste deel
van den boulevard gratis kunnen gaan
zien, met uitzondering natuurlijk van een
deel van den boulevard o.a. ter hoogte
van het Kurhaus, dat zal worden afgezet.
De brug van het Kurhaus-terras wordt
vrijgehouden voor autoriteiten en genoo-
digden.
Op het terras van het Kurhaus en van
het Grand Hotel, vanwaar men natuur
lijk een schitterend uitzicht op de zee heeft
wordt eveneens publiek toegelaten; echter
tegen 'betaling van 50 cent per persoon.
Ook op het Solarium zal het publiek tegen
betaling in dê gelegenheid worden gesteld
de demonstraties te volgen.
Ook hebben vliegtuigen Sitges en Val-
larca, twee dorpen aan de kust, op 30
K.M. ten Zuiden van Barcelona gebom
bardeerd. Er vielen dertig dooden en ge
wonden.
FRANCO'S ANTWOORD ZOU NIET
ONVERDEELD GUNSTIG ZIJN.
Hoewel het departement van buiten-
landsche zaken te Londen van den En-
gelschen gezant te Burgos een beknopt
overzicht van Franco's antwoord op het
Britsche plan voor de terugtrekking van
de vrijwilligers heeft ontvangen, kon men
gisteren nog geen mededeelingen deen
over de strekking van dit antwoord.
Er loopen geruchten, dat het antwoord
niet onverdeeld gunstig is.
Het schijnt, dat Franco tal van kwes
ties en punten heeft opgeworpen, welke
in ieder geval de uitvoering van het plan
weer verder naar de toekomst zullen ver
schuiven, wat ook wel de bedoeling van
Franco en Mussolini zal zijn.
DE ONLUSTEN IN PALESTINA.
Tal van dooden en gewonden.
Bij Acre is het tot een ernstige botsing
gekomen tusschen een afdeeling militai
ren en een gewapende bende. D'e terroris
ten hebben twaalf dooden en een groot
aantal gewonden moeten achterlaten, ter
wijl de rest van de bende naar de grens
is gevlucht.
Later wordt gemeld: In den strijd bij
Acre zijn 37 bandieten gedood, 27 hunner
werden door de luchtmacht omgebracht.
Aan Britsche zijde sneuvelden twee solda
ten, een officier en zeven minderen wer
den gewond.
Britsche militaire afdeelingen hebben
een vergadering van Arabische opstan
delingenleiders verrast.
Een heftig gevecht ontspon zich, waar
aan ook door inmiddels te hulp geroepen
vliegtuigen werd deelgenomen. Al spoe
dig moesten de rebellen den strijd opge
ven. Minstens veertien van hen werden
gedood. Aan de zijde der Engelschen viel
één doode.
In een gevecht met bandieten nabij
Kalkilieh is een militair vliegtuig omlaag
gestort, waarbij eeu officier en een min
dere om het leven zijn gekomen.
In het onderzoek na de 'berooving van
de bank hebben de Britsche troepen in de
stad Nabloes een waar arsenaal ont
dekt, twee granaten, een krachtige land
mijn, een geladen revolver, munitie voor
geweer en revolver, een bajonet en een
Nabloes is door de Britsche troepen,
onder bescherming van pantserwagens en
tanks, Donderdag gezuiverd. Men zal zich
herinneren dat onlangs tweemaal een
bankroof in Nabloes plaats had en dat
ook andere" onregelmatigheden aan de
orde van den dag waren.
Naar verluidt zijn bij de strenge huis
zoekingen, die hebben plaats gehad, 2000
personen gearresteerd.
Naar aanleiding van de jongste gebeur
tenissen zijn meer dan 4000 Arabische
dorpsbewoners, w.o. regeeringsklerks en
door de regeering benoemde hoofden van
dorpen, door de troepen in door prikkel
draad omgeven kampen geplaatst om aan
een verhoor te worden onderworpen.
'Ondanks het verbod, dat gedurende 24
uur er zich niemand op straat mag bege
ven, hebben de rebellen te Nabloes kans
Binnenland.
Memorie van Antwoord inzake de wijzi
ging der kweekschool-opleiding,
De steun aan den tuinbouw,
Buitenland.
Chineesche successen.
Offensief der Spaansche opstandelingen
op komst.
De terreur in Palestina.
gezien de straatlantaarns te vernielen zoo
dat geheel de stad in het duister is ge
huld.
Ondertussc'hen zetten militairen de zui
veringsacties voort en werden tal van per
sonen aangetroffen die niet in staat wa
ren, het motief van hun verblijf aldaar te
verklaren.
FUNCTIES TOEGEZEGD AAN
SUDETENDUITSCHERS.
Minister Hodza iheeft in een onderhoud
met Runciman meegedeeld, dat onver-
'wij'ld zeven belangrijke functies hij1 'de
posterijen in het Sudetenduitsche gebied
door Sudetenduitsohers bezet zullen wor
den.
Binnenkort zullen nog twee andere
gouverneursposten door Sudetenduit
sohers worden bezet.
Aangaande de benoeming van Sudeten
duitsohers in hooge functies bij' het be
heer der Spoorwegen en der financiën
zullen zeer spoedig aanvullende mededee
lingen worden gedaan.
•In welingelichte Sudetenduitsche krin
gen verklaart men, dat de Tbjechoslo-
waaksche regeering een vroeger verzuim
ten deele schijnt te willen herstellen, nu
zij er aan. gaat denken enkele Duitschera
op 'hoogere posten te benoemen. Hoezeer
bet ook is toe te juichen, dat in 80 pro
cent van 'de Duitsehe plaatsen Dbitsche
postdirecteuren werken, het is toch iets,
wat vanzelf spreekt, en bovendien, zoo
zegt men, moet de Duitsehe directeur nog
met een overwegend Thjec'hisch personeel
werken. Het komt het aanzien van den
staat niet ten goede, als steeds opnieuw
in overwegend Duitsehe streken slechts
Tsjechische brievenbestellers worden aan
gesteld, die slecht of geen Duitseh spre
ken.
Hetzelfde geldt natuurlijk voor de poli
tie, belastingkantoren, justitie, spoorwe
gen enz.
DE BELGISCHE LEGERMANOEUVRES.
Zij zijn tegen geen enkelen nabuurstaat
gericht.
Om goed te doen uitkomen, dat de
Belgische legermanoeuvres tegen geen
enkelen nabuurstaat zijn gericht, heeft
de minister van landsverdediging een
nota aan de pers gezonden, waarin hij
o.m. zegt, dat de streek, waarin de ma
noeuvres zich afspelen, werd gekozen aan
de hand van de volgende overwegingen:
1. De troepen moesten niet alleen ge
legenheid hebben om te manoeuvreeren,
maar ook om loopgraven in te richten,
en de noodige camouflage-oefeningen te
verrichten, die noodig zijn in geval van
oorlog. Daarom moest een terrein geko
zen worden, waar deze werken konden
worden uitgevoerd zonder al te veel kos
ten met zich te brengen. Het huidige
manoeuvre-terrein tusschen de Vesdre en
de Amblève, is voor dit doel zeer geschikt.
2. E'r moest ook voorkomen worden, dat
van deze manoeuvres zou gezegd worden,
dat zij tegen een of anderen buurstaat van
België zijn gericht. Het thema van deze
manoeuvres laat in dit opzicht geen twij
fel bestaan. Er dient rekening te worden
gehouden met de beperkte oppervlakte
van het Belgische grondgebied. Daaruit
spruit voort, dat legermanoeuvres altijd
min of meer dicht bij een of andere grens
of soms langs verschillende grenzen tege
lijk moeten uitgevoerd worden. Hieruit
mag men echter niet de conclusie trek
ken, aldus de minister van landsverdedi
ging, dat de manoeuvres tegen een der
nabuurstaten in kwestie zijn gericht.
Het overschot van vrouwen in Frankrijk.
Naar Reuter aan een van de Fransche
bladen ontleent, zijn er op het oogenblik
te Parijs 1.600.000 vrouwen tegen
1.300.000 mannen, in het departement van
de Seine (groot-Parijs) zijn de cijfers 2.7
millioen tegen 2.3 millioen. Bij de eerste
volkstelling in Frankrijk in 1801 was er
een groot overschot van vrouwen, een ge
volg van de revolutie en de Napoleonti
sche oorlogen. In 1821 was het overschot
nog 6 pet., in 1866, na vele jaren van
vrede, bedroeg het nog maar 0.2 pet. Ten
gevolge van den grooten oorlog ontstond
er weer een overschot van vrouwen van
10,3 pet., de cijfers voor 1921 geven aan
20.353.000 vrouwen tegen 18.445.000 man-