Waar schuilt het verschil? Dagblad voor de Provincie Zeeland EERSTE BLAD Buitenland. Nieuw iapansch offensief verwacht. Een ware bommenregen op Woe-Hangebied. Nieuw grensincident in het verre Oosten. italiaansche versterkingen naar Spanje. ZATERDAG 13 AUG. 1938 52e JAARGANG - No. 266 De nieuwe snelverkeersweg Moerdijk-Roosendaal. Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes Postrekening 44455 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Vlisslngen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertentiën 30 cent per regel Ingezonden mededcelingen 00 cent per regel Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder Ietter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting Dit nummer bestaat uit 2 bladen. Sinds eenigen tijd wij' wezen daarop reeds in enkele korte artikeltjes trekt weer in bijzondere mate de aandacht de vraag wat nu eigenlijk het essentieele ver schil is tusschen Chr. Historischen en Antirevolutionairen. Een discussie over dit punt kan nut tig zijn en vruchtbaar. Kanl Maar dan is het nóódig, dat alle onnoodige scherpte wordt vermeden en dat er is over en weer een ernstig zoeken naar de waarheid. Het is zeer goed mogelijk, dat een ern stig onderzoek naar wat beide partijen scheidt aan het licht brengt, dat de af stand in werkelijkheid grooter is dan het oppervlakkig schijnt, maar dat is geen bezwaar. Het zal, inplaats van een vrucht bare samenwerking in het belang van land en volk te schaden of zelfs onmogelijk te maken, deze juist bevorderen. Intussohen blijkt bet ook nu nog, evenals vroeger, ver van gemakkelijk om nu eens precies en concreet aan te geven, wat nu het eigenlijke punt is waarop beide par tijen uiteengaan. „De Nederlander" is van oordeel, dat het aan D'r Sohokking gelukt is in een onlangs verschenen brochure het ver schilpunt aan te geven. „Het kardinale punt, het „voorname punt van verschil" wordt volgens den schrijver niet zoozeer gevormd door de ge schillen, die de scheiding tusschen Lob man en Kuyper teweeg brachten, maar is veeleer samen te vatten in de namen Kuyper en Hoedemaker. Wat immers scheidde vooral Kuyper en Lobman? Dr Schokking noemt drie pun ten: 1. De leidersgedachte, die onder het re gime Kuyper sterk naar voren kwam en door Lobman werd verworpen. y 2. Het stemmen van leden van dezelfde partij in de Kamer, volgens tevoren opge stelde richtlijnen. Kuyper achtte eenstem migheid bij het zich in het publiek uit spreken noodzakelijk, Lobman wenschte zijn vrijheid als volksvertegenwoordiger te behouden. 3. Het aocoord bij' de verkiezingen. Kuyper wenschte een vast aceoord tus schen hen die zouden samenwerken, Lob man wenschte een zoodanig treden in het werk der regeering niet. Deze 'drie tegenstellingen zijn, zegt „De Nederlander", verzwakt, of verdwenen. Anders is het echter met de door Dr Schokking aangegeven tegenstelling Kuy- per-Hoedemaker. Het verschil kwam, zooals Dr Schok king uiteenzet, hierop neer, dat Kuyper door isolatie van de Christus-gezinden en hun scherpe organisatie er naar streef de, dat Christus weer een breedere plaats kreeg onder 'het volk; terwijl de andere weg i die van Hoedemaker was, om in het volksleven alles aan te grijpen, wat daarvoor maar eenigszins gelegenheid bood, alzoo ook de openbare instellingen, opdat 'Christus daar een plaats zou heb ben of weer krijgen. „De Standaard" had, in verband met van andere Christelijk Historische zijde gemaakte opmerkingen betoogd, dat men voorzichtig moet zijn met de bewering, als zou wijlen De 'Savornin Lobman aan de zijde van Hoedemaker hebben gestaan. „Lobman heeft, aldus dit blad, voor zoo ver wij konden nagaan, nooit zijn instem ming betuigd met -de leuze: „Heel de Kerk en heel het volk". Hij heeft in verband met de omstandig heid, dat die leuze in 1905 de politieke gedragingen van de Friesoh Christelijk- Historischen geheel had beheerscht, daar over wel een artikel in „De Nederlander" geschreven. 'Daarin oefende hij echter scherpe oritiek op het aanheffen van die leuze uit. Zijn conclusie was: „Die woorden: „Heel de Kerk en heel het volk", ze klinken heel mooi, heel ruim, heel liefderijk zelfs. Al leen weet niemand, wat er eigenlijk onder verstaan zij: Wij hebben mooie woorden genoeg. Maar daarmee komt ons christe- t rJ0^' k0™' 'rï® toepassing onzer chris- lelijke 'beginselen niet verder. Men zij Klaar en duidelijk. Eerst dan kunnen wij men, of, en in hoeverre wij kunnen samen gaan". Deze conclusie is toch waarlijk niet van een strekking, welke het rechtvaardigt de Christelijk Historische Unie te vereenzel vigen met die leuze, en Lobman als mede- s ander van Hoedemaker te beschouwen". Naar aanleiding hiervan werd in „De 1 ederlander" opgemerkt, dat de weerleg- Smg van „De Standaard" geen steek houdt wS, er om gaat wat *n 1^38 het orname punt van verschil is. Dit klinkt niet erg historisch. Wij laten dit echter rusten. Wel echter interesseert ons de vraag, of het dan juist is, dat er i n 1 9 38 bij de Chr. Historischen meer afkeer is van „de isolatie van de Christusgezinden en hun scherpere organisatie" dan in 1908. En dan komt het ons voor, dat eer het tegendeel het geval is. In Christelijk Historische kringen stond men aanvankelijk wel niet afwijzend te genover de Chr. vakorganisatie, maar er werd toch meer gevoeld voor wat door Frof Slotemaker de Bruine als zuurdeesem- gedachte werd aangeduid. Om dezelfde reden vond de Chr. patroons-organisatie in die kringen dan ook betrekkelijk weinig instemming. Dat is nu anders geworden. Niet alleen onze Chr. vakorganisaties, maar ook de Chr. Werkgeversvereniging, de Chr. Boe ren- en Tuindersbond, de Chr. Midden standsbond, kunnen op den warmen steun van de meeste voormannen der Chr. Hist. Unie rekenen. In Chr. Historischen kring interesseert men zich véél meer dan vroeger voor het Ghr. Lager- en Middelbaar onderwijs. De noodzakelijkheid van de eigen pers wordt in Chr. Hist, kring almeer gevoeld. De 'Chr. Radiovereniging telt gezag hebbende Ghr. Historische figuren onder zijn leiders en aan het hoofd van den Bond van Ghr. Oranjeverenigingen staat een man, wiens naam in de Chr. Hist. Unie een goeden klank heeft. Uit dit alles blijkt toch, naar het ons voorkomt, dat men ook in 'Cihr. Histori sche kringen steeds meer overhelt naar de meening, dat het algemeen volksbelang het best kan worden gediend en de door werking van de Chr. beginselen het best kan worden bevorderd, door eerst in isola tie naar eigen beginsel kracht te zoeken. Het betoog van „De Nederlander" schijnt ons dan ook niet geslaagd. De verdediging van Hankau. Nu het hooge water aan den Noorde lijken oever van den Jangtse terugtrekt, verwacht men, dat het Japansche offen sief ook binnenkort aan deze zijde van de rivier hervat zal worden. Een officier, die het bevel voert over Chineesche troe pen, die de stellingen in de nabijheid van Koeling verdedigen, heeft tegenover een correspondent van Reuter verklaard: tenzij de Japanners veel grootere troepen- afdeelingen hierheen zenden en dan nog troepen van betere kwaliteit, dan zij op het oogenblik gebruiken, kan ik ze hier jarenlang tegenhouden, wanneer dat noo- dig is. Volgens een telegram uit Hankau wordt zwaar gevochten ten Westen van Kioe- kiang, waar de Japanners trachten op te rukken. Tgjfiang Kai Sjek heeft van de rust, die den laatsten tijd in den strijd was ingetreden, gebruik gemaakt om zijn defensieplannen te herzien. Hij beweert, dat ruim een millioen geoefende man schappen thans in stelling, liggen ron dom Hankau. Het aantal slachtoffers bedraagt ruim duizend. Omtrent den grooten aanval der Japan sche luchtstrijdkrachten op Donderdag j.l. meldt het Chineesche Telegraaf Agent schap nog, dat in het geheel 102 Japan sche vliegtuigen aan den raid hebben deel genomen, waarvan slechts 72 het gebied \an Woe-Han bereikten. Door de verschillende bombardementen welke door deze vliegtuigen ondernomen werden, zijn ruim 1(00 slachtoffers ge vallen. Han-Jang werd om 13 uur bestookt met bommen van 50 tot 100 kilogram. MÜnstens 200 bommen werden neergewor pen, waardoor zeshonderd burgers wer den getroffen en minstens vierhonderd huizen werden vernield. Vele personen, die aan den kant der rivier woonden, sprongen in paniek in het water en ver dronken. Ruim dertig jonken op de rivier Han sloegen om, waardoor nog een hon derdtal personen verdronken. De rivier vormt een vreeselijk schouwspel. Tallooze lijken, soms gruwelijk verminkt, drijven rond. Ook in Woe-Tsjang was de uitwerking van den luchtaanval verschrikkelijk. Drie maal keerden de Japansche toestellen terug. De meeste bommen vielen neer in dichtbevolkte wijken met een arme bevol king, waarvan honderden gedood werden. De universiteit, die Amerikaansch bezit is, leed ook zware schade, doordat drie 1 zware bommen op het gebouw neerkwa men, waar velen een toevlucht hadden ge zocht. Verschillende leden van het buiten- landsche leerarencorps werden gewond. Men vreest, dat nog slachtoffers onder de puinen bedolven liggen. Een Ame rikaansch zendingsgebouw nabij 't spoor wegstation in Woe-Tsjang werd even eens getroffen. Ook hier hadden honder den een toevlucht gezocht. Het gebouw werd vernield en omstreeks honderd non- combattanten werden gedood. Voorts is een middelbare zendingsschool voor meis jes vernield, waar, eveneens vele slachtof fers vielen. Het totaal aantal slachtoffers staat nog niet vast, doch een ruwe schatting ■brengt het aantal op ruim duizend. Omtrent de luchtaanvallen van gisteren wordt door 't Chineesche Telegraafagent- sphap gemeld, dat vijftig Japansche vlieg tuigen de steden van Woe-Han hebben be stookt. In Woe-Tsjang en in Hankau wierpon zij telkens tweehonderd bommen neer. Woe-Tsjang leed het ergst. Honder den gebouwen zijn vernield. Een Texaco- gebouw nabij' Ta-Tsji-Men, een spoorweg station, werd verwoest. EEN BOODSCHAP VAN TSJANG-KAI- SJEK. De generalissimus nog steeds vol optimisme. In een boodschap aan de Chineesche burgerbevolking is de door de Japanners bezette gebieden, aldus meldt het Chinee sche Telegraafagentschap, geeft Tsjang- Kai Sjek de verzekering, dat China den oorlog winnen zal. De generalissimus spreekt zijn diepe be zorgdheid uit over het welzijn van de be volking in die gebieden, zeggende dat de door de Japanners gepleegde wreedheden de barbaarschheden te boven gaan van Mongolen en Mandsjoes aan het einde der Soeng-dynastie. Door een politiek van be dwelmende middelen en slavernij' wil Ja pan niet alleen China veroveren, maar te gelijk het Chineesche ras uitroeien. In Mandsjoerijle en overal, waar hun invloed zioh uitbreidt, bevorderen de Japanners den verkoop van opium, heroine, morfine en andere giftige narcotica. Nooit, aldus de boodschap, is er een meer opzettelijke poging gedaan door een land, om de gezondheid van de bevolking van een ander land te ondermijlnen. Er zijn talrijke redenen, zoo gaat de boodschap verder, waarom China over winnend uit den strijd te voorschijn zal treden. Japan kan in staat zijin, steden te bezetten, doch het ©enige wat het ontvangt is verschroeide grond en de vervloeking van een vredelievend volk. De Japanners zijn er niet in geslaagd, een snelle, beslissende overwinning te be halen. Ze hebben gefaald in hun pogin gen om de eene groep C'hineezen van de andere te vervreemden. Zij hebben gefaald in hun streven, om de Ghineezen te de- moraliseeren en China's positie onder de volkeren te ondermijnen. De generalissimus verklaart, dat hij vertrouwt, dat de Japanners bij hun op- marsch langs de Jangste naar Woe-Han tenslotte in de val zullen loopen. De Chi neesche soldaten zullen alles in het werk stellen (om Woe-Han te verdedigen en zij vertrouwen in staat te zullen zijn, de Ja pansche pogingen om dit gebied te ver overen, te verijdelen. Russen schieten op lid van het Japansche lagerhuis. Volgens een uit Sjtsjika op Zuid-Sa- chalin ontvangen bericht hebben Russi sche grenswachten Vrijdagmiddag om 15 uur schoten gelost op Kyikitsji Tasjiotsji, lid van het Japansche lagerhuis, en ver scheidene andere personen, die een reis maakten in het gebied van Handazawa, een district gelegen aan de grens van het Sovjet-gebied. Een der reizigers werd ge wond. Japansche gendarmes stellen ter plaatse een onderzoek in. Britsche waarschuwing aan Italië. De diplomatieke medewerker van de „Daily Herald", die vaak bijzonder goed voorgelicht wordt van Fransche zijde, ver neemt dat sir Noel Charles, de Britsohe zaakgelastigde te Rome, graaf Giano, den Italiaanschen minister van buitenland- sche zaken, gewaarschuwd heeft, dat „herhaalde berichten omtrent het zenden van versterkingen en munitie van Italië naar Spanje het zeer moeilijk voor de Fransche regeering maken de Fransch- Spaansche grens gesloten te houden. Zonder eenige meening uit te drukken betreffende de juistheid der berichten wees sir Noel op hun hardnekkig karak ter en op het feit, dat zij in ruime kringen geloof vinden. Een vacantie-foto van Prinses Beatrix. De Fransche regeering was reeds aan veel critiek blootgesteld, omdat zijl de grens gesloten hield. Werd de indruk versterkt dat Italië de niet-inmengingovereenkomst' schond, dan zou de toestand uiterst moeilijk worden, en premier Daladier zou zich gedwongen kunnen achten de grens weder open te stellen. Strenge onthouding van eiken vorm van inmenging of van al wat als inmen ging kan worden opgevat, scheen noodza kelijk, opdat het plan tot terugroeping van vrijwilligers niet bemoeilijkt werd. En de zaakgelastigde wees graaf Giano erop, dat de uitvoering van het vrijwil- ligersplan een noodzakelijke voorwaarde is voor de inwerkingtreding der Engelsch- Italiaansche overeenkomst. Men krijigt den indruk, dat sir Noel fei telijk in het krijt trad voor Frankrijk; in dien de „Daily Herald" juist ingelicht is, moeten wijl in dezen stap dus een bewijs zien van de realiteit der „entente cor- diale"- DE GERUCHTEN OVER DE MILITAIRE MAATREGELEN VAN DUITSCHLAND, Parijs controleer! De verschillende berichten, die in de Fransche en Britsohe pers gepubliceerd zijn over militaire maatregelen, die op het oogenblik in Dhitsohland worden genomen worden in diplomatieke kringen met de grootste aandacht gevolgd. Tot dusver schijnen deze kringen even wel niet zulke nauwkeurige inlichtingen te bezitten als die, welke door de Maden gepubliceerd zijn. Die door de bladen ge noemde cijfers, o.a. wat de effectieven van Duitschland betreft, schijnen overdreven te zijn. In eik geval is echter aan de Fran sche ambassadeurs en gezanten in het 'bui tenland instructies gegeven, alle aanwij zingen, die in omloop zijn, na te gaan en alle gegevens, die zij hieromtrent kunnen verkrijgen, aan Parijs over te brengen. DE TERREUR IN PALESTINA. In de afgeloopen 24 uur zijn militairen tot viermaal toe slaags geraakt met terro risten. Acht bandieten werden hierbij ge dood en verscheidene gewond. TSJECHOSLOWAAKSCH PROTEST TE BERLIJN. De Tsjechoslowaaksche legatie te Berlijn heeft Donderdag bij' het D'uitsche ministe rie van buitenlandsche zaken geprotes teerd tegen het feit, dat twee D'uitsche vliegtuigen over Tsjechoslowaaksch grondgebied zijn gevlogen. Donderdagmiddag is opnieuw een Duitsch vliegtuig over Tsjechoslowaaksch grondgebied gevlogen en wel over Glaser- wald, waar juist de begrafenis plaats vond van den Sudeten-Duitscher, die bij een vechtpartij met Duitsche sociaal-de mocraten was gedood, 's Avonds zijn voorts twee D'uitsche vliegtuigen in Mora- vië gedaald. De bestuurders verklaarden tengevolge van het onweder verdwaald te zijn. Zij' zijn naar een hotel geleid en j staan onder bewaking van de politie. Fir is een onderzoek ingesteld en als geen be zwarende omstandigheden aan het licht komen, zullen de bestuurders in vrijheid gesteld worden. OPROEP VAN DE TSJECHO SLOWAAKSCHE OFFICIEREN. Havas meldt uit Praag: De bond van Tsjecho Slowaaksohe officieren publiceert den volgenden oproep tot het publiek: „In het volle besef van onze verant woordelijkheid verheffen wij, Tsjecho Slo waaksohe officieren, die het eerst aan doodsgevaar 'blootgesteld zijn en die bereid zijn het testament van Massaryk te verde digen, onze stem om te verklaren, dat het staatsgezag onder geen omstandigheid on dermijnd mag worden door een woord of een gebaar. Van dit standpunt mogen wij niet wijken. Wij kunnen leven, werken, strijden, sterven, maar. wij kunnen niet te rugwijken. Geen stap, geen duim gronds". OPSTAPELING VAN GRAAN IN DUITSCHLAND. Canadeesche tarwe. Göring, aldus het D.NH. uit Berlijln, heeft als gevolmachtigde voor het vier jarenplan (bij, decreet bepaald, dat in 'ver band met den bijzonder grooten oogst, ge zorgd moet worden voor de aanwezigheid van voldoende depots voor den opslag van graan. De correspondent van de NRGt. te Ber lijn telefoneerde hierover: Men weet, dat de graanoogst in Duitsch land goed is uitgevallen. De rogge-oogst is bijzonder goed, en ook de tarwe-oogst is bevredigend. Evenwel, de verordening van Göring over Ihet opstapelen van voor raden (bet ter beschikking stellen van reeds voorhanden pakhuisruimte of de bouw van nieuwe silo's), heeft niet al leen betrekking op den nieuwen D'uit- schen oogst, maar tevens of meer in het bijzonder op Canadeesche tarwe, waarvan ongeveer een dozijn scheepsladingen is besteld. De inheemsche tarwe, gelijk bekend, leent 'zicth voor 'het opslaan van voorrad- den minder goed dan de Canadeesche. D'at voorts ijzer enz. voor den bouw van si lo's ter beschikking is gesteld, duidt erop dat deze opslag-actie als van militair ge wicht wordt beschouwd, en Duitschland voor zoover het in zijn macht ligt, te dien opzichte dezelfde voorzorgsmaatregelen wil nemen als reeds verscheidene andere landen hebben gedaan. Zeeland nader gebracht tot het centrum. Een medewerker van de „N. R. Crt." schrijft: In verband met de behoefte aan geschik te objecten voor werkverruiming heeft de minister, zooals gemeld is, besloten tot vervroegde uitvoering van den geprojec- teerden snelverkeersweg Moerdük-Roosen- daal-Bergen op Zoom. Deze weg (tot welks uitvoering men reeds met de opmetingen is begonnen) zal er een zijn zonder rijwielpaden ter weers zijden en bestaan uit twee, door een gras1- gazon gescheiden, wegen voor op- en af gaand verkeer, met een 'betonnen dek. Elk dezer beide wegen zal een breedte krijgen van 6.25 m. Het beginpunt is de Moerdijkbrug. Van daar leidt de weg naar 'Zevenbergen, 'dat 700 m bewesten de kom dezer plaats ge passeerd wordt, vervolgens 800 m ten wes ten van Oudenbosch, en vandaar naar Roosendaal, waar hij op den rijksweg naar Bergen op Zoom aansluiting zal vinden op den Rondweg, daar waar deze in den bestaanden rijksweg uitmondt. De nieuwe weg zal zich niet oplossen in dezen reeds bestaanden rijksweg, gelijk aanvankelijk in de bedoeling lag, maar dezen snijden en met een grooten boog naar het zuiden langs de gemeente Wouw om loopen, waarna hij tusschen Wouw en Bergen op Zoom eerst wederom op den rijksweg uit komt.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 1