Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD
EEN OUDE VRAAG.
Oe strijd in Spanje.
De strijd in China.
Dobbelmann'*
ZATERDAG 25 JUNI 1938
52c JAARGANG - No. 224
De aardappelprijzen.
Belangrijkste Nieuws
Uit de Provincie.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per fywrtaal
Weekabonnementen voor Mldósiburg
Goes en Vllssingen f 0,20
Losse nummers 5 cent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden mededeeïingen cent .;er rege!
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
In een discussie die de „Middelb. Grt"
had met den schrijver van de „Middei-
burgsohe Brieven" in „De Zeeuw", werd
diens aandacht gevraagd voor vraag 80
van den Heidelbergschen Catechismus:
„Wat is het onderscheid tussohen het
Avondmaal des Heeren en de Paapsche
Mis" en het antwoord op die vraag.
En in verband daarmee werd aan
„Stentor" en aan zijn geestverwanten van
„De Zeeuw" gevraagd: hoe in gemeente
lijke, provinciale en nationale collegiën
zij allerbroederlijkst kunnen samenwerken
met degenen, die naar de bewoordingen
van den 'H. C. dagelijks in het opdragen
der Mis, „vervloekte afgoderij" bedrijven.
Terecht is onze briefschrijver, die zich
als zoodanig op een beperkt terrein be
weegt op deze kwestie niet nader inge
gaan, maar heeft hij, omdat het hier een
vraag van algemeen politieken aard be?
treft, dit overgelaten aan de redactie.
Nu heeft een reeds jaren geleden over
leden predikant eens de opmerking ge
maakt, dat het geen kleinigheid is, op een
Zondagmiddag, midden in den zomer over
Zondag 30 te moeten preeken. O.i. ten
onrechte, omdat deze 'Zondag een bij
zonder rijken inhoud heeft.
Maar waar het hier alleen gaat om het
slot van het antwoord op vraag 80, zou
misschien wel de opmerking kunnen wor
den gemaakt, dat de zomerwarmte, waar
van wij thans genieten, niet uitlokt
over deze materie in den hreede te han
delen.
Toch willen wij er wel iéts van zeggen.
!D'e vraag door de „Middelb. Crt." aan
de orde gesteld is niet nieuw.
Bij de verkiezingen van 1905, 1909 en
1913, was er bij vrijzinnigen en socialis
ten ook veel belangstelling voor dit deel
van den Heidelbergschen Catechismus en
achtte men het telkens weer noodig op het
slot van het -antwoord van vraag 80 de
aandacht te vestigen.
Eenerzijds met de bedoeling Antirevolu
tionaire en Christelijk Historische kiezers
kopschuw te maken voor de R. K. Staats
partij en aan den anderen kant om de
Roomsche kiezers te prikkelen in geen
geval hun stem uit te brengen op een der
niet-Roomsche coalitie-candidaten.
En waarlijk niet altijd zonder succes.
Maar ook in diè jaren was de vraag
al niet nieuw.
Kuyper en Lohman werden er in de
vorige eeuw reeds mee bestookt en vóór
hen Groen van Ptinsterer, die nooit afliet
zijn volgelingen -aan temanen kracht te
zoeken in isolement, in zelfstandigheid,
in beginselvastheid, maar om dan ook,
waar dit pas gaf, samenwerking te zoeken
met andere partijen.
En dat was mogelijk, want, aldus Groen:
„Juist om de onwrikbaarheid van een
standpunt, dat men niet verlaat, kan aan
andersgezinden zonder vrees van mee
gesleept te worden, de hand worden ge
reikt".
En telkens weer werd er door hem de
nadruk op gelegd, dat er in den grond der
zaak^ slechts twee richtingen zijn, met
tweeërlei wortel: deVolkssouve-
reiniteit en de Souverei-
n i t e i t Gods.
Geheel onjuist is dan ook de zoo dik
wijls gehoorde voorstelling, als zou de
Anti-revolutionaire partij, door met de
R- K. Staatspartij samen te werken, van
Groen zijn afgeweken.
Met volle recht kon in 1885 Mr de Sa^
vornin Lohman in de „Prof. N.-Braban-
uer schrijven: „Reeds in 1831 was de
gedachte van Guizot de zijne (n.l. van
Groen van Prinsterer), dat alle Christe
nen, onverschillig van welk kerkgenoot
schap, ai-ch behooren te vereenigen in het
eestrijden van ongeloof en regeeringloos-
heid. In beginsel, omdat de Anti-revolu
tionaire staatsleer ook de R. Katholieke
13.
De diep ingrijpende verschillen tussehen
omsohen en belijdende Protestanten
werden door Groen geen ©ogenblik uit het
°°g verloren, maar,Ik acht goede
verstandhouding tussehen Protestanten en
oomsch-Katholieken één der gewichtig
ste aangelegenheden van het land".
(^at bij hierin goed zag, heeft de
laatkundige geschiedenis van ons land
wioende bewezen.
Men heeft Groen dit optreden geweldig
walijk genomen. Hoe kon dat nu? Hij
ende toch het antwoord op vraag 80 van
en Catechismus? Van alle kanten kwa
den de verdachtmakingen los. „Ik was",
e men) „crypto-Katholiek; ik had een
monsterverbond met de Jezuïeten geslop
en; ik had verraad tegen Vaderland en
berk gepleegd".
Ongetwijfeld, Groen kende den inhoud
van den Catechismus, beter zelfs dan ve
len zijner opposanten. Zijn kennis 'bleef
niet beperkt tot het slot van Zondag
30.
Maar dat weerhield hem niet, om in
zijn Parlementaire Adviezen te schrijven:
„Het groots onderscheid
is niet Roomsch sn o n -
Roomsch, maar geloof en
o n g e 1 o o f".
Van Anti-revolutionaire zijde is nooit
nagelaten de diepgaande verschilpunten
met Rome duidelijk aan te geven, maar
tegelijkertijd is ook steeds rekening ge
houden met wat op staatkundig gebied
vereenigde.
Met recht kon Prof. Diepenhorst schrij
ven: „Het politieke bondgenootschap in
de practische staatkunde gesloten, heeft
allerminst geleid tot het wegdoezelen van
de dogmatische beginselen, welke tus
sehen Rome en ons bestaan. Het heeft bij
hen, die ook in de politiek vooraan ston
den, voor zoover zij zich op kerkelijk ter
rein bewogen of wetenschappelijke studiën
gaven, niet ontbroken aan bestrijding van
de Roomsche leerstellingen. Geen onwaar
dige bestrijding met zinloos gJier, geen
onwaardige bestrijding met platen, waar
op de Jezuiet geteekend staat, met den
dolk in de hand, maar een breede, zake
lijke, principieele weerstand.
Heeft Dir A. Kuyper nagelaten, om ter
wille van de coalitie in „De Heraut" keer
op keer Roomsch Katholieke dogmatiek
en. kerkleer te bestrijden? Heeft Dr H. H.
Kuyper niet in zijn „Het z e d e 1 ij k
karakter der Reformatie"
een schitterende verdediging van de Her
vorming tegenover de Roomsche aanvallen
geschonken! Geven de studiën der ortho
doxe, der Gereformeerde theologen blijk
van eenige beschroomdheid om tegenover
de voorstellingen van R. K. zijde gehouden
andere opvatting te verkondigen?"
Waarlijk, de verschillen zijn in geen
enkel opzicht verdoezeld. Maar tegelijker
tijd is ook de diepere eenheid op staat
kundig gebied niet verloochend.
En eerlijk gezegd, verwondert het ons
een weinig, door een. liberaal blad een
uitleg te hooren vragen.
Immers de liberalen hebben zich op
precies hetzelfde standpunt geplaatst. Van
die zijde heeft men niet nagelaten als het
pas gaf de Soc. Dem. beginselen scherp
te bestrijden. En toch, als het er op aan
kwam, werd altijd met de S. D. A. P. één
lijn getrokken.
Waarom?
Omdat men bij alle verschil van opvat
ting in de h o o f d z a a k eenstemmig is.
Omdat, zooals Mr Treub bet uitdrukte,
„liberalen van allerlei slag, vrijzinnig de
mocraten en sociaal democraten deze ne
gatieve eigenschap met elkander gemeen
(hebben), dat zij elke politiek
verwerpen, welke haar uit
gangspunt neemt in een
G o d d e 1 ij k e openbarin g".
Hier is de groote scheidslijn aangege
ven.
Hiér ligt tevens het antwoord op de
boven gestelde vraag.
Successen van de opstandelingen.
De sterke stellingen der regeerings-
troepen tussehen de dorpen La Albensala
Valboua en Mora de Rubielos in den sec
tor van Teruel zijn door de troepen van
generaal Varela veroverd. De regeering
geeft toe, dat de opstandelingen bij Ri-
besalds de Rio Miljares zijn overgestoken.
De speciale verslaggevers der Italiaan-
sche bladen in Spanje gaan voort met
melding te maken van de intensieve acti
viteit der Italiaansche vliegers aan bet
oostelijk front.
De op de Balearen gestationneerde es
cadrilles zijn zonder ophouden opgetreden
tegen de strijdkrachten van het republi-
keinsche Spanje. In minder dan drie we
ken tijds hebben zij op zijn minst 16 sche
pen tot zinken gebracht.
Onder dekking van een hevig bombar
dement door 20 Japansche oorlogssche
pen, gesteund door vliegtuigen, zijn we
derom 56000 man Japansche troepen
op den zuidelijken oever van de Jangtse
aan land gezet.
'De Chineesche autoriteiten zien in deze
landing een nieuwe en ernstige bedreiging
van Hankau.
Reuter meldt uit Watau, dat een Ja-
pansch watervliegtuig het spoorwegstation
heeft gebombardeerd. 70 pet. der bevol
king heeft de stad inmiddels verlaten, uit
vrees voor een Japanschen aanval.
Volgens te Sjanghai ont
vangen berichten wast het
water van het Keizerska-
naal onrustbarend. Op som
mige punten zijn er reeds
overstroomingen ontstaan.
D'e spoorlijnen van Sjanghai'Nanking
en 'SjanghaiHangtsjau worden door het
water bedreigd.
D'e voortdurende zware regenval en de
snelle was van de Jang Tse heeft tenge
volge gehad, dat op verscheidene plaatsen
beneden Kioekiang, ongeveer 142 mijl be
zuiden Hankau, het water over de dijken
stroomt.
De o-verstroomingstoestanden hebben
stilstand gebracht in de Japansohe mili
taire operaties langs de oevers van de
Jang Tse.
Van Japansche zijde te Sjanghai wor
den deze berichten gedeeltelijk tegen ge
sproken.
De ontwikkeling der krijgsverrichtin
gen wordt in ieder geval beïnvloed door
den voortdurenden regen en het hooge
water.
Engeland waarschuw!.
Te Londen heeft men geen bevestiging
ontvangen van het bericht, dat Japansohe
troepen geland zouden zijn op het eiland
Hainan. Men wijst er evenwel op, dat de
Britsche ambassadeur te Tokio in de
laatste maand herhaaldelijk onder de aan
dacht der Japansche regeering heeft ge
bracht, dat de bezetting door Japanners
van eilanden voor de kust van 'Zuid-
Gbina, zou kunnen leiden tot spanning
en mogelijke verwikkelingen met de Brit
sche regeering, welke niet geheel tevre
den is gesteld door de Japansche verze
keringen, dat ziji niet het oog hebben op
C'hineeseh grondgebied.
Het verluidt, dat de be
zetting van Hainan door
de Japanners door Groot-
Brittannië wordt opgevat
als „een aangelegenheid,
welke zorg baar t".
DE WOELINGEN IN PALESTINA.
Toestand te Jaffa en Tel Aviv ernstig
geacht.
De toestand te Jaffa en te Tel Aviv
wordt sinds de jongste aanslagen der
terroristen ernstig geacht.
De politie heeft uitgebreide maatregelen
getroffen om de rust en orde te handha
ven. 'Britsche troepen patrouilleeren in
de volkswijken. Het verkeer tussohen de
beide steden is stopgezet.
Naar aanleiding van den onlangs op
de spoorbrug tussehen Egypte en Palesti
na gepleegden 'bomaanslag hebben de
autoriteiten order gegeven, dat alle spoor
bruggen in het vervolg permanent door
politie en militairen, bewapend met ma
chinegeweren, bewaakt moeten worden.
Joden in Weenen geweerd uit -parken en
plantsoenen.
Bij verordening van den Weenschen
politiepresident is den Joden het betre
den van de Weensche parken en plant
soenen verboden.
Het Duitsche nieuwsbureau, dat van
deze verordening melding maakt, voegt
er aan toe,dat deze maatregel genomen
is, „om de bevolking te beschermen tegen
de voortdurende provocaties"!
Roosevelt voor het humaniseeren van
den oorlog.
Volgens inlichtingen, uit de omgeving
van het departement van buitenlandsche
zaken, zal president Roosevelt op 30 Juni
te New-York een rede houden voor den
nationalen bond van openbaar onderwijs,
waarin hij zal spreken over het bijeenroe
pen van een internationale conferentie tot
het humaniseeren van den oorlog. Men is
ervan overtuigd, dat eerst de Spaansche
zaak geregeld moet zijn, alvorens er toe
over te gaan de mogendheden der wereld
rond dezelfde tafel te doen plaats nemen.
Herhalingscursussen voor medici in Italië
Ongeveer 12.000 Italiaansche platte-
landsgeneesheeren moeten herhalingscur
sussen volgen bijl verschillende universi
teiten en ziekenhuizen, opdat zijl op de
hoogte komen van de moderne opvattin
gen der bestrijdingen van de ziekten wel
ke de gezondheid der natie belagen. Met
name zal worden gelet op de oogen-,
neus-, keel- en oorziekten en verzorging
der tanden.
Laffe behandeling van Jodinnen.
In de D'orsgasse, in een der armste wij
ken van "Weenen, is een groep S.A.-lieden
aangevallen door arbeidersvrouwen. De
politie moest ingrijpen om de orde te her
stellen.
De vrouwen hadden afkeurend toege
zien, hoe de S.A.-lieden een aantal Jood-
sche vrouwen dwong, hun auto's te was-
schen. Toen een der jodinnen, die in ze
kere omstandigheden verkeerde, flauw
viel, werd 't den toeschouwers te machtig.
Korte Berichten.
In het Duitsche rijkswettenblad is
een wet afgekondigd tegen straatroof door
middel van autovallen. Met terugwerken
de kracht, aldus bepaalt deze wet, zal met
den dood bestraft worden hij, die met het
oogmerk roof te plegen een autoval zet.
Reuter meldt uit Sjanghai, dat tus-
schen Anking en Matang een Japansche
barkas op de Jangtse op een Chineesche
mijn is geloopen. Een honderdtal Japan
sche matrozen werd gedood en velen ge
wond.
Op een fabrieksterrein bij Tempel-
hoff is een militair oefenvliegtuig neer
gestort. De bestuurder kwam om het le
ven, een tweede inzittende werd gewond.
Von Ribbentrop had een onderhoud
met den Amerikaanschen ambassadeur
Wilson, naar verluidt, over bet a.s. pro
ces tegen de Duitsche spionnen in Ame
rika.
FRIESLAND IN HET LUCHTVERKEER
OPGENOMEN.
Een vliegveld bij Leeuwarden.
Gistermiddag is het vliegveld te Leeu
warden officieel geopend, hetgeen met de
noodige plechtigheden op den grond en
vliegvertoon in de lucht gepaard is ge
gaan.
Het nieuwe vliegterrein is een aanwinst
van beteekenis voor de Friesche hoofd
stad en voor het geheele gewest. Een van
zijn belangrijkste 'hoedanigheden is zijn
gunstige ligging, aan het Keegsdijkje, op
3 km van het centrum van Leeuwarden.
D'at Frieslands hoofdstad in het vlieg
verkeer werd opgenomen, werd zeer ge
waardeerd. Naar schatting waren bij de
openstelling 2530.000 mensehen bijeen,
die te voet, per rijwiel en per auto ver
werkt moesten worden langs een gedeelte
nog landelijken Mr P. J. Troelstraweg.
Allen hebben met waardeering de ver
schillende demonstraties, in het bijzonder
die van de militaire vliegers, gadegesla
gen. Voorts was er groote belangstelling
voor de rondvluchten (de Wolp maakte
zelfs een retourvlucht Leeuwarden-Am
sterdam) en tenslotte voor den parachute
sprong van Mej. Elfriede Bayer Lippig,
die even buiten het terrein neerkwam.
UIT DE SCHOENINDUSTRIE.
Verbindendverklaring C. A. O.
In de Staatscourant van Vrijdag 24
Juni is opgenomen de beschikking van
den minister van sociale zaken van 24
Juni 1938 no. 2415 afd. arbeid, waarbij
een aantal bepalingen van de collectieve
arbeidsovereenkomst voor de schoenin
dustrie algemeen verbindend zijn ver
klaard voor de werkgevers en arbeiders
in die industrie.
D'e verbindendverklaring is geschied
voor het tijdvak van 1 Juli 1938 tot en
met 30 Juni 1939, behoudens voor wat
betreft de artikelen 13 en 14, waarvan de
verbindendverklaring eerst op 1 Septem
ber 1938 ingaat.
GEEN VERHOOGING DER HEFFING.
Een officieuze toelichting.
Uit 'de Staatscourant van gisteren
blijkt, dat is besloten de verhooging van
de invoermonopolieheffing der aardappe
len verder geheel achterwege te laten.
De minister van Ec. Zaken heeft be
paald, dat het prijsverschil voor aard
appelen waarvan de invoer plaats vindt
in het tijdvak, aanvangende met ingang
van 1 April 1938 'en eindigende met in
gang van 1 Augustus 1938 wordt vast
gesteld op f 3 per 100 'kg. netto.
Naar aanleiding van de verzoeken, tot
de regeering gericht, om maatregelen te
nemen, die leiden tot verlaging van den
prijs van aardappelen, wordt het volgen
de medegedeeld
De prijzen van 'de aardappelen zijn dit
jaar inderdaad aanzienlijk 'hooger dan in
denzelfden tijd van 1937. De aanvoeren
van vroege aardappelen nemen echter
thans toe, waardoor de prijzen van deze
aardappelen dalen.
In andere jaren treeds omtreekls 20
Juni dikwijls reeds de -toestand in, dat
hoeveelheden vroege aardappelen onver
koopbaar zijn. 'Het is daarom te verwach
ten, dat zeer binnenkort de aanvoeren
zoo ruim 'zullen zijn, dat de aardappelen
weder gemakkelijk 'binnen het berei'k van
iederen consument komen.
Gezien 'het tijdelijk karakter van den
toestand, is het niet mogelijk, door maat
regelen als opkoop van het restant oude
aardappelen door de regeering en be
schikbaarstelling daarvan tegen lagere
Binnenland.
De aardappelprijzen.
De kwestie-Oss voor het ambtenaren
gerecht.
Buitenland.
Succes der Spaansche opstandelingen.
De gevolgen van de overstroomingen in
Ghina.
De woelingen in Palestina.
prijzen den toestand te verbeteren.
Afgezien nog van het feit, dat zulke
maatregelen financieel en economisch niet
aanvaardbaar zouden zijn, zou de voor
bereiding daarvan te veel tijd kosten, dan
dat deze daarna nog effect zouden kun
nen sorteeren.
Door uitstel van de verhooging der in-
voermonopoliéheffing op ingevoerde aard
appelen en door de dezer dagen genomen
beslissing deze verhooging verder geheel
achterwege te laten, is getracht, eeniger-
mate aan de moeilijkheden tegemoet te
komen.
Hierbij moet men echter niet voorbij
zien, dat de invloed van deze aardappe
len op den binnenlandschen prijs ivan
aardappelen in het algemeen relatief ge
ring is, daar deze ingevoerde aardappe
len een product vormen, dat slechts een
kleineren kring van 'koopers vindt en te
gen relatief hooge prijzen wordt afgezet.
Ten slotte wordt de aandacht gevestigd
op het feit, dat 'het onjuist is de thans
geldende prijzen te vergelijken met de
uitermate lage prijzen, welke in vorige
jaren hebben gegolden. Deze prijzen mo
gen den consument welkom zijh geweest,
ziji gaven den boer en tuinder dikwijls
een volkomen onvoldoende vergoeding
voor bun onkosten. Dit is een onjuiste
toestand. Bovendien: al mogen de prijzen
van ae vroege aardappelen voor de telers
gunstig zijn, ook zij ondervinden de ge
volgen van den slechten oogst. De gelde
lijke opbrengst van hun teelt is ten slotte
bet product van prijs en oogst. In de
betere prijzen- ontvangen de telers van
vroege aardappelen een compensatie voor
den ongunstigen oogst.
DE NEDERLANDSCHE JURISTEN-
VEREENIGING.
Nadat in de middagvergadering nog en
kele heeren de praeadviezen hadden be
sproken, hebben de beide adviseurs, prof.
mr J. M. vau Bemmelen en mr D. J. Vee-
gens van antwoord gediend, waarna tot
stemming over de vraagpunten werd over-
Mlet hoofdelijke stemming of met zitten
en opstaan beantwoordde de vergadering
de volgende vragen ontkennend:
Behoort, met afschaffing van het mid
del van cassatie, de rechtspraak in hoo
ger beroep in feitelijk of juridisch belang
rijke strafzaken van den gewonen appèl
rechter naar den Hoogen Raad te worden
overgebracht?
Zop neen, behoort dan de bestaande re
geling betreffende het beroep -in cassatie
in dien zin te worden gewijzigd, dat het
beroep:
a. ook tegen een vrijspraak wordt toe
gelaten; b. in kantongerechtszaken weder
wordt verruimd?
Van het volgende punt: Behoort het
recht van hooger beroep in strafzaken te
worden gewijzigd: a. in dien zin, dat het
algemeen wordt gemaakt, behoudens uit
zonderingen voor overtredingen van ge
ring concreet belang? b. in dien zin, dat
j het ook wordt uitgesloten voor misdrijven
van gering concreet belang? werd het eer-
