wmm
Dagblad voor de Provincie Zeeland
M?ii
EERSTE B LAC
VANWAAR DE KLAPPEN?
De strijd in China.
De strijd in Spanje.
Regeling
Electriciteitsvoorziening.
;3q%
8 S-w
«s§;
I
,QrC) fc4^
s E
I>£
s 1
5
a
<i a t? 8
g g 2- B
B' P-
f° a b'
s
%z
MAANDAG 13 JUNI 1938
52e JAARGANG - No. 213
algemeene beschouwingen ter
arbeidsconferentie te geneve.
Belangrijkste Nieuws
cd
•F
I
g-
- 5'
B.
Q
s
B
o
p cd
6'
P- 5
<s
3
P
Oq
.S P
Crq
N
3 e:
P CD
-o D
ha
Z.èp
0 151
,p o
1
1*1
6 cd
cr1 c+
*?3
K*
e«f
B N
s-:i
T ~0q
*"^r
2q cd
cd
trg"
g. D-
|Fb
P cr P-
S» c:
oq s-
co P
"i^a
cSB.
cd <l
p- h p
s p p*
ll*
2^
5 2 b
cd ïr.
slS
PT* K4
tf£;c
B
B:
e
5: p ft
p-^ w
:*8J
2. k.
^'ss;
e
era tq,
f» m
IS 3
2 3,
B B a
P-K S
E.o^
III
2
P 03
-j P>
9-fS
COÖ
o p
13'^r.
O CQ
cd
5 1 3
2. 0?
a
^ë-if
S" B
cd Tr,
bg
g1! s
p
®?g
B 3
g B
"5 rt-
CD
M-
■J CD CP
g g
2 2
B B
§B.
«<j e-«- ?j
B'str
6gl
-
cd
- CD M,
2 1 w -
h-j m
p t CD <i
cd óo" B cd
ik! cd
B-
3 2
0,< B-
BS 3
- CD
P
V
g3» g
<j CD
5 cd cd
e.b q
«-«- cd
g-B &J
CD DT
co 2
cd P
fcT
g w
m cd
B
co oo
2 cd
I
cd c-t*-
p
cd
crq P
cd
P tsj
44 cd
oq
cd
P
Z
m
D
m
2
1
2
C
H
g
P.
2
is
cd
b"
cd
B
B 2
Oq B
g"
O O
2
B
<t
CP
CD-
J fl
2 c q cd
P CD N
p P
g B g<
g-CB S B
P 2
B a
g - W B
t?
2 S.2 o
P:P
g p-Sl?
P»r o
"IS B 5
o p c
S P H
pj w p
cd" p
1 o
B
cd
B3
5'
iq
N
a
a
cd
cd p* b
Hi Crq Crq
2. 2 2 b
g-° B 5
- o
p
p
g*>
B g-tg
«-a. tr* P cd
e-g"
cl 4 cp o
cd b3 f-r-
cd qj cd
2 p cd
b' b cd j
B- S- (a
3Ö
B
s cd cd
3 c§ a
a-§
>s
tJ p
L_j CD
P
p cr 2.
B
p
p c
h< t?r
p b3
- -rai
p CP
CD
g.
b
p
p
4
p- p-
bS
tr* cp
crq
k
3)
hh
n b
3:p
B
o
o
p.
e cd
P
s-
o
P
g cd b
jrs«^|
b-3 2
m 2 s 5.
B B CD'
M B- B
g B
°q 2
Bg.g 3
ab°g
M B S
o 13
g |g c:
B 2 B
cp
b s ®i
üT p
4 CD CD p
2 Z
O (jq Qrq
5 CD *~i
p-1 co cd
o t*r o
b<d a
2 cd
5- IS
cs
o
pj ch-
cd c b:
t-h^
P
b CD
CD
P
B
jb i_J
:-a®
p
b
3s p
03 2-
B HH S
g-SlB
Pï
CD
^cd*
>-3 i_j pj
CD O Q <1
CD CD hj
CO e-*- CD
a m CD
c: s B
pEj»H
p r-b p
cd
o «p: p p
p b b P
co cd pt i—4
d i
E bw
cd
gp
j o !=l
a n
cr CD
fd cd
p 4
&»q
cd p'
H <i 03
cd*
b
h
|?i||
5 p cd p p
P i w 4
P-gf (D
(d h h:n w
as S
»^sl|
era 2 h p.
s - a
a b- b
cd p q
pt pj b tb o
cd_, b
w
<3
ÜU
pt
m. p
B B
P- CD
CD
co ee
CD P
CD P-
p o
CP
o
cd
cd c:
b p
P4 cs
2
b o
m. P
b
Crq CL.
J s-
B
p p4 êp
a q
vw e-H 2 f-w
o B B"
ag.a-p
o
P
P-
CD P-'Ü: -
P CD p
B-g'a» i
p cd b 2-
s h
g 5' S.
h b crq r" co
b
o
P4
cd
CO p3
P cd
b CD
b P
cd
p cd
'g S
S-e.
p b-
o pj
B§
S
pj cd
b
H Pj O O P-
p (0 o
o
<1
cd
►-S 03
tr
P b
crq
B
p 2
p
H cp
era
cp B
^cra
o m
a
9? P
:*rcra g
tr 2. B
JS <i w1 p o'
p
53 p- b
8 S
g^o
'b
S4
CD H4 CD P
g-^-p B
2 B B
b-"3 b
o m
B g I B S
r- 3 B.
p4 l__| pj s4 2
CD
CO 0
d H
p. hi p
Lcrq S*~ P
P cp
g B B
g
S cd
K*3
(d pj cd
P r- r*
<Je
^ira tB
tj'B
a®
B
B
S S"
B
1 B
B ag
crq
CP Qj
S I:
cd
oq
O s.
g.ê JT
5 g I® 7
«'g'p'
(d p
pj S
cd 1
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qocs
Postrekening 4-M55 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs #2.sC< prt ["qrissS
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en VHssingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertcntien 50 cent per regel
Ingezonden mcdedcciingen 60 cent. per re^ei
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
In een polemiek met de „Avondpost"
was beweerd, dat het de openbare school
is, die de klappen Ikrijgt.
Dit liberale orgaan antwoordde daarop
o.m.:
„Wat die „klappen" betreft: wij ken
nen keurige liberalen, die op papier
gloeiende voorstanders zijn van de open
bare school en tegen ons fulmineeren
wanneer wij ons oordeel te kennen ge
ven, maar die zelf hun kinderen hebben
gezonden niet naar de openbare, maar de
bijzondere „standen"-school. De „klap
pen" waren dus van hen afkomstig.
Evenzeer als zij afkomstig waren van die
vele onderwijzers, die voor de openbare
school een „neutraliteit" verdedigen,
rechtdraadsoh in strijd met de overtui
ging van zeer velen.
Men zal dan ook nooit mogen verge
ten, dat de „klappen", die de openbare
sohooJ. kreeg, niet alleen het gevolg wa
ren van het gebruik maken van hun
recht door de voorstanders der bijzon
dere school, maar ook van de schade, die
een belangrijk deel der openbare onder
wijzers zèl'f aan die school heeft toege
bracht, en evenzeer van de omstandig
heid, dat verschillende harer ivoorstan-
ders-op-papier haar in de practijk ver
loochenden en hun kinderen zonden naar
uo bijzondere (neutrale) school, een
soort genegenheid, die men met een po
pulair woord „apenliefde" pleegt te noe
men.
En er zijn heel wat vrijzinnigen, die
dit soort liefde voor de openbare school
koesterden."
De „Avondpost" constateert hier een
niet te loochenen feit.
Het verdient echter aanbeveling er op
te letten, dat hetzelfde tot op zekere hoog
te ook van de b ij z o n d e r e school kan
worden gezegd.
Het is zoo langzamerhand gewoonte
geworden, als er van schoolstrijd sprake
is, alleen te letten op de meer of minder
sympathieke houding van de Overheid
ten opzichte van de financieele gelijkstel
ling en van de organisaties en organen
die de 'Overheid in de verkeerde richting
trachten te beïnvloeden.
Niet voorbij gezien moet echter wor
den, dat de „klappen" ook van andere
zijde kunnen komen.
Als de liefde voor het bijzonder onder
wijs verflauwt, als het 'beginsel hier in 't
geding „de school aan de ouders" uit het
oog wordt verloren, als de groote vraag
wordt: hoe kunnen we bij de telling
een goed figuur maken, als terwille van
het lieve geld de v r ij h e i d in de waag
schaal wordt gesteld, dan wordt hier ook
een soort genegenheid openbaar, die in
de toekomst voor de bijzondere school
noodlottig kan worden.
Twee Nederlanders aan het woord.
De internationale arbeidsconferentie
te Genève heeft de algemeene beschouwin
gen gehouden over het jaarrapport van
directeur Butler.
Van tal van zijden is op het verontrus
tende karakter van den tegenwoordigen
bewapeningswedloop gewezen, die hetzij
°P een nieuwen wereldoorlog zal moeten
uitloopen, hetzij op een algemeene verar-
mmg der volken, gepaard gaande met een
enorme stijging van de werkloosheid, wan
neer bet financieel onmogelijk zal zijn ge
worden, met de wapenfabricage in dezelf-
e mate^ als thans voort te gaan en wan-
neer duizenden arbeiders uit de wapen-
nnrieken zullen moeten worden ontsla
gen.
Van vele zijden werd ook op de geva
ren van het toenemende streven naar eco
nomische autarkie gewezen.
Gisteren waren ook twee N e d e r -
a, n d s c h e gedelegeerden aan het
oord, namelijk Prof. Aalberse en
net Kamerlid A m e 1 i n k.
Prof. Aalberse uitte in hartelijke woor-
en zijn leedwezen over het heengaan van
utler als directeur van het arbeidsbu
reau.
Hij sprak zijn instemming met het laat-
e rapport van Butler uit. Hij achtte zich
enter verplicht op te komen tegen den
auerlaatsten zin van het rapport, waarin
Butler de hoop had uitgesproken, dat „de
wereld niet veroordeeld zou wordon, te
rug te vallen in de barbaarsche duisternis
der Middeleeuwen".
Prof. Aalberse zeide, nooit te hebben
begrepen, hoe men een periode uit de ge
schiedenis „duister en barbaarsch" had
kunnen noemen, die door haar schitte
rende Gothische kathedralen, stadhuizen
en andere grootsche gebouwen nog steeds
laat zien, wat zij geschapen hooft. Men
kan ook niet 'beweren dat de Middeleeuwen
somber waren uit sociaal oogpunt.
Men moet het begin der negentien
de eeuw veeleer duister en barbaarsch
noemen.
Het Kamerlid Amelink, die als verte
genwoordiger der Nederlandsche arbei
ders het woord voerde, verklaarde zich
eveneens met het rapport van Butler in
zijn geheel wel te kunnen vereenigen,
doch hij vond het hoofdstuk over de so
ciale balans al te optimistisch. Millioenen
arbeiders zijn nog steeds werkloos, milli
oenen personen hebben nog steeds een le
vensstandaard beneden iedere mensche-
lijke waardigheid. Slechts verbetering der
economische toestanden zal tot verbete
ring ook van den socialen toestand
kunnen leiden. Daarvoor is echter noodig,
dat niet millioenen guldens voor bewa
peningsdoeleinden worden besteed en dat
het internationale ruilverkeer weer meer
normaal zal worden.
Verbetering zal moeten komen door een
beteren geest onder de volken, die meer
naar het Evangelie zullen moeten leven.
Water bondgenoot der Chineezen.
Een woordvoerder der Japansche auto
riteiten verklaarde, dat de Chineesche
troepen alle openbare gebouwen te
Tsj eng Tsjan opgeblazen hebben.
Voorts gaf hij toe, dat hevige regens
overstroomingen veroorzaakt hebben,
welke den opmarsch van de Japansche
gemotoriseerde transportoolonnes aan
zienlijk vertraagden'.
Aan drie zijden van Tsjeng Tsjan zijn
de wegen in moerassen en modderpoelen
veranderd. Intussc'hen stijgt bet water
van de Jangtse nog sterk.
Men vreest, dat een der ergste over
stroomingen in de geschiedenis van China
kan ontstaan.
De Japansche vlootautoriteiten te
Sjanghai hebben aangekondigd, dat de
aanval op Hankau langs de Jangtse be
gonnen is. Allen buitenlandsche oorlogg
en 'handelsschepen is verzocht, zich uit
het gebied van Woehoe tot Hankau terug
te trekken.
Om Hankau te bereiken, moeten de Ja
pansche oorlogsschepen groote versper
ringen opruimen, waarvan de eerste
groep bij. Koei Kiang is aangebracht.
Duizenden Chineesche arbeiders heb
ben maandenlang aan den aanleg dezer
versperringen gewerkt.
Van Chineesche zijde wordt verklaard,
dat de versperringen zoodanig zijn ge
construeerd, dat zij noch door luchtbom
bardementen, noch door bombardemen
ten van scheepartillerie vernietigd 'kun
nen worden.
De opstandelingen zetten hun offensief
in de richting van Castellon nog steeds
voort.
Ondanks het slechte weer zijn de Gali-
cisofae troepen opgerukt zeggen ze.
Een legerbericht van Franco maakte
gisteren melding van de bezetting van
verscheidene dorpen en stellingen van
groot strategisch belang aan het front
vau Castellon.
Over de aanvallen van Zaterdag meldt
Madrid, dat ze geen resultaat hadden.
41 vliegtuigen der opstandelingen zou
den gistermiddag 300 bommen op Sagun-
to hebben laten vallen., zonder dat schade
aangericht werd. Twee vliegtuigen wer
den neergehaald.
De opstandelingen rekenen er op, dat
Castellon de volgende week zal vallen'.
DE VERKIEZINGEN IN TSJECHO-
SLOWAKI JE.
Eenige incidenten.
De derde etappe der gemeenteraadsver
kiezingen in Tsjecho-slowakije is in alle
kalmte en zonder incidenten van betee-
kenis verloopen. In de plaatsen met
Duitsche meerderheid hebben de Hen-
leinisten 65 tot 85 pet. der stemmen ver
kregen. De Duitsche sociaal-democraten
verliezen 50 tot 80 pet. van hun stemmen.
Behalve in kleine plaatsen, waar de Hen-
lein-partiji op de kiezers een onweerstaan-
baren druk heeft kunnen uitoefenen, blijft
in het Sudetengebied een minderheid van
15 tot-35 pet. der burgers, deels Tsjechen,
deels Duitsch democraten. Het merkwaar
digste feit van de drie verkiezingsdagen
is het massale overloopen van vroegere
communistische Duitsche kiezers naar
Henlein. In sommige plaatsen heeft 90
pet. der communisten voor Henlein ge
stemd.
Te Jihlava waren Henleinisten een
stembureau binnengedrongen. De lijstaan
voerder der Benesj-socialisten, Hott, die
zich in het lokaal bevond, wond zich zoo
erg op, dat hij door een beroerte werd ge
troffen en op de plaats overleed. Hij was
een neef van president Benesj. Dit feit
heeft groote beroering gebracht. De ge-
heelo stad is in rouw.
Ook het D. N. B. geeft toe, dat do ver
kiezingen gisteren zonder incidenten van
belang zijn verloopen, maar maakt veel
ophef van kleine ongeregeldheden, die
zich hier en daar toch hebben voorge
daan.
„DUITSCHLAND HEEFT GEEN TIJD
VOOR EEN OORLOG".
Zondag is te Hamburg de ivierde rijks
bijeenkomst van de natronaal-socialrsti-
sche organisatie „Kraft durch Freude"
geopend. Er waren eenige honderden
buitenlandsche gasten aanwezig. Dr Ley
hield een rede, waarin hij zeide: „Wij
gelooven, dat Franschen en Duitschers
niet als vijanden geboren zijn, maar moe
ten samenwerken, zooals trouwens alle
landen van Europa bij elkaar behooren.
Duitschland heeft in het geheel geen tijd
om oorlog te voeren."
AARDAPPELNOOD OOK IN BELGIE.
Het Belgische ministerie van land
bouw deelt mede, dat in verband met den
huldigen standder aardappelmarkt in
België besloten werd, den invoer van
aardappelen toe te staan en 1000 ton
aardappelen in België te importeeren. D'e
helft hiervan is bestemd voor het leger
en de 'hospitalen en de andere helft voor
de bevolking.
De invoer van deze aardappelen zal
vóór 20 Juni moeten geschieden tegen
overlegging ivan een invoervergunning.
Er wordt nadrukkelijk op gewezen, dat
alleen oude aardappelen mogen ingevoerd
worden.
Het is slechts onder den dwang der
omstandigheden', dat de minister zich ver
plicht heeft gezien, dezen invoer toe te
staan.
België liep gevaar, over geen aardap
pelen meer te beschikken. In slechts drie
dagen tijd heeft de speculatie ikans ge
zien, den prijs van 150 francs per zak
aardappelen tot 300 francs per zak op
te jageni en de mogelijkheid bestond, dat
men in België vijf francs per kilo oude
aardappelen zou moeten betalen, als men,
door den import toe te staan van een
nieuw contingent, niet de plannen der
speculateurs zou verijdelen.
DE WERKLOOSHEID IN DE
VEREENIGDE STATEN.
Vooral do jeugd getroffen.
Ontzaglijk lijden de Vereen. Staten on
der den geesel der werkloosheid. Men kan
zich daar eenigszins een voorstelling van
maken, door wat John Biggers, de direc
teur van het nationale werkloozenbureau
meedeelt:
„Wanneer men de werkloozen der Ver.
Staten schouder aan schouder naast el
kaar zet, dan zou er een rij gevormd wor
den die bij Washington-'begin en pas bij
Los Angeles eindigt".
Er zijn 9.845.016 werkloozen op de lijs
ten van het bureau ingeschreven, dat is
ongeveer evenveel als de bevolking van
15 Amerikaansche Staten tezamen; 61.3
pet. van ben zijn nog geen 25 jaar of
ouder dan 45 jaar.
Van deze bijna 10 millioen menschen
zijn er 7.883.401 permanent zonder werk,
terwijl er 2.011.615 tijdelijk tot nietsdoen
gedwongen zijn.
Hoe de werkloosheid over de verschil
lende bevolkingsgroepen verdeeld is blijkt
uit de volgende cijfers: Op elke acht man
nen is er één werkloos; bij de vrouwen is
deze verhouding 1 op de 25. In de land
bouwbedrijven zijn er 1.174.323 werkloo
zen.
DE GEPOE WORDT GEZUIVERD.
In de afgeloopen drie maanden is on
der het hooge personeel van de gepoe een
aanzienlijke zuivering gehouden. Zelfs
oude politie-rotten zijn er niet aan ont
snapt. Aangeklaagd wegens „vijandschap
jegens het volk" zijn er velen hunner op
geheimzinnige wijze verdwenen.
De zuivering' in de hooge kringen duurt
voort, zooals blijkt uit de wijzigingen, wel
ke onlangs zijn aangebracht in de regee
ring van de Oekraine en uit het verdwij
nen van den vroegeren voorzitter van het
opperste gerechtshof, Vinoekoeroff.
OVERSTROOMINGEN IN ZWEDEN.
Handerden gezinnen bedreigd.
Honderden gezinnen in Noord-Zweden
worden met den ondergang bedreigd door
overstroomingen, tengevolge waarvan er
reeds uitgestrekte gebieden onder water
staan en thans ook steden en dorpen be
dreigd worden. Militairen en vliegtuigen
werken mede bij het verleenen van hulp
aan de bewoners van de geteisterde ge
bieden. De schade wordt op tien milliom
kronen geschat.
Een nieuw govaar vormen de millioe
nen boomstammen die door het water uit
de opslagplaatsen zijn gespoeld, en die
door de rivieren Umea en Vendel in Spoe-
land in razende vaart worden meegevoerd
zoodat de bruggen gevaar loopen, onder
den druk der stammen te bezwijken.
GOERING OP INSPECTIE LANGS
DEN RIJN.
„Le Temps" publiceert het volgende uit
Straatsburg ontvangen telegram: „Goe-
ring, de rijksminister van luchtvaart, is
Zaterdagochtend om half elf onverwacht
te Kehl aangekomen op de Duitsche Rijn
brug tegenover Straatsburg.
Komende van Karlsruhe begaf Goering
die vergezeld was van verscheiden gene
raals, zich direct naar de Rijnbrug, waar
hij geruimen tijd de onlangs door de rijks-
weer aangebrachte versterkingen inspec
teerde,
Van de Fransche zijde der rivier kon
men Goering en zijn gevolg, terwijl zij den
linker Rijnoever inspecteerden, zeer goed
waarnemen.
Geweldige brand.
Het stadje Ludsen, in Oost-Letland,
niet ver van de Russische grens gelegen,
is Zaterdag geteisterd door een brand,
zooals Letland nog niet gekend heeft.
Ongeveer een derde van het stadje, 212
huizen, zijn vernield, waaronder 17 open
bare gebouwen, twee kerken, een kazerne,
bes'tuurs- en politiegebouwen. Meer dan
honderd menschen hebben verwondingen
opgeloopen, sommigen |zijn ernstig ge
wond. Het aantal dakloozen bedraagt
meer dan 2000.
Het grootste bombardementstoestel ter
wereld.
D'e New-York Herald Tribune geeft bij
zonderheden over een nieuw type bom-
bardemenitevliegtuig, dat in een fabriek te
Santa Monica in Californië gebouwd
wordt. Slechts eenige officieren kennen
bet geheim der constructie. Het toestel,
dat het grootste ter wereld zal zijn en dat
voor het Amerikaansche leger bestemd
is, heeft een vleugelspanning van 72 m.
Het gewicht met inbegrip van hommen-
lading en brandstof, 'bedraagt 72 ton,
zegt men. 'Het vliegtuig zou worden
voortbewogen door zes motoren van 2000
p.k. elk, terwijl de uursnelheid 320 kilo
meter zou bedragen.
Korte Berichten.
i Een uit Augsburg komende autobus
met 34 inzittenden is te Kaufbueren tegen
een boom gereden, tengevolge waarvan
de zijwand geheel opengereten werd. Vier
personen werden gedood, vijf zwaar en
elf licht gewond.
BELANGRIJKE OPDRACHT VOOR
DEN NEDERLANDSCHEN SCHEEPS
BOUW.
Twee baggermolens voor Rusland.
Naar wij vernemen heeft de N.V. J. en
K Smit's Scheepswerven te Kinderdijk
opdracht ontvangen, voor de levering van
twee zelfstoomende baggermolens met
pompinstallatie voor het persen naar den
wal. Deze opdracht is voor Russische re
kening.
De hoofdafmetingen der schepen zullen
zijn 77 m bij 13.50 m bij 5.70 m.
De aflevering zal in Mei 1939 geschie
den. Met deze belangrijke opdracht is een
bedrag van eenige millioenen gemoeid.
Inwerkingtreding bedrijfsvergunningen-
wet.
In staatsblad no. 686 is opgenomen een
Koninklijk besluit van 3 Juni 1938, waar
bij bepaald wordt, dat de bedrijfsvergun-
ningenwet 1938 met ingang van 10 Juni
in werking treedt.
Notariaat.
Bij Kon. Besluit is op verzoek van mr.
E. L. J. Besier ingetrokken diens benoe
ming tot notaris te Rijssen, en is be
noemd tot notaris aldaar de heer L. B e r-
n a r d, candidaat-notaris te Heeg. (Fr.).
CONCESSIESTELSEL ELECTRICI-
TEITSWERKEN. IN DE RICHTING
VAN CONCENTRATIE.
In de Tweede Kamer is Vrijdag aan
de orde gekomen het wetsontwerp hou
dende algemeene regelen inzake electri
citeitsvoorziening.
Deze zaak is reeds jarenlang aan de
orde. De heer Rutgers van Rozenburg
Binnenland.
De aardbeving van Zaterdag. Nog enkele
I nabevingen.
De dure aardappelen. Do verhoogde hef-
1 fing weer uitgesteld.
Buitenland.
D'e verkiezingen in Tsjecho-Slowakije.
Dreigende overstrooming in China.
merkte dan ook op, dat na drie Nota's
van Wijziging, een nieuw afdeelingson-
derzoek en voorloopig verslag, een Memo
rie van Antwoord, een Verslag en een
vierde Nota van Wijziging, een duidelijk
overzicht er niet gemakkelijker op gewor
den is.
Het thans aan de orde zijnde ontwerp
bevat een concessie-stelsel voor den aan
leg ien> de exploitatie van electriciteits-
werken, behalve wanneer dit geschiedt
door het Rijk. Verder bedoelt het een
bescheiden stap te doen in de richting
van koppeling van electrici-
teitsnetten, wat vooral uit defensie-
oogpunt van groote beteekenis moet wor
den geacht.
Als straks de stemming over dit ont
werp gehouden wordt, dan zullen de N.
S. B.-ers eens niet naast de communisten
gaan staan. De heer de Marchant,
die naar de heer Bongaerts uiteenzette
ten onrechte meende, dat met 'de
zijnerzijds gemaakte opmerkingen in het
voorlo'opig verslag niet voldoende reke
ning was gehouden, deelde mede, dat de
N. S. B.-ers aan de verdere 'behandeling
van 't ontwerp niet zullen meewerken. Dit
optreden verwondert niet als men weet,
dat de Duitsche nationaal-socia'listen
voor zij het roer in handen kregen, ook
herhaaldelijk deze methode toepasten. Het
is dus eenvoudig een kwestie van imi
tatie.
Wij laten hier nu nog een kort over
zicht van de Vrijdag gehouden bespre
kingen volg'en.
De heer Van derWaerden (S.D.)
zegt door dit ontwerp geenszins bevre
digd te zijn. Het electriciteitsverbruik
per hoofd is bier lager dan in andere
landen, b.v. in België. Het is urgent dat
de centrale overheid zich belangrijk meer
met dit vraagstuk bemoeit. D'e electrici
teitsvoorziening is nog te automatisch al
is het werk der directeuren van de elec-
triciteitsbedrijven vaak bewonderenswaar
dig. Hun vereeniging heeft meer rap
porten dan koppelingen be
werkstelligd, omdat de directeuren een
sterk individualistische plooi hebben en
te zeer op het fcostenvraagstuk letten.
Waarom beperkt de minister zijn wet
telijke bevoegdheden om tot koppeling te
geraken, tot buitengewone omstandighe
den?
De bepaling dat de winsten iv a n
g e m e e n t e b e d r ij v e n aan maxima
worden gebonden is, o economisch niet ver
antwoord. Zij geeft ook geen waarborg
tegen tariefsverhooging en de minister
zal er weinig plezier van beleven.
De minister wil de koppeling aan sa
menwerking der centrales over laten. De
koppeling kan echter niet tot stand ko
men zonder een afzonderlijk orgaan en
zonder dwingend ingrijpen door de re
geering.
De heer Rutgers van Rozen
burg (G.H.) memoreert den langen le
vensloop van dit ontwerp. Het wil aan
bet concessiestelsel een wettelijke basis
geven. Precieseering van deze doelstel
ling vindt men in 'het wetsontwerp echter
niet. Ook deconcentratiegedach-
t e is slechts ivaag uitgewerkt.
Beoogst de minister de onderlinge kop
peling van bestaande bedrijven of een
publiekrechtelijk lichaam voor zulk een
koppeling
Indien dit wetsontwerp wordt aangeno
men, verleent de Kamer aan den minis
ter per b 1 a n c o-v olmacht een exor
bitante macht, omdat deze bij het geven
van concessies allerlei voorwaarden kan
stellen op punten, waarin de wet hem
niet bindt. De minister krijgt meer be
voegdheden dan een fascistische dictator,
het recht n.l. over leven en dood. Dit wets
ontwerp is een lappendeken en mist iede
re forsche conceptie. Spr. vraagt intrek
king.
De heer Botterweg (A.R.) is niet
overtuigd, dat het ontwerp, wet geworden,
het algemeen belang zal kunnen dienen.
Het concessiestelsel geeft den minister te
groote bevoegdheden.
Zonder wettelijke concentratie is hier
te lande op echt Hollandsche wijze veel
goeds verricht. Het geheele land is van
electriscbe energie voorzien; het stroom
verbruik is aanzienlijk gestegen. De lei
ders der electriciteitsbedrijven hier te