Dagblad voor de Provincie Zeeland
eerste blad
De oeconomische toestand.
Oe strijd in Spanje.
De strijd in China.
Belangrijkste Nieuws
9
VRIJDAG 3 JUNI 1938
52e JAARGANG - No. 206
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.50 per kWarioaS
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Ylissingen f 0.20
Losse nummers 8 cent
DirecteurHoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertenties 39 cent per regel
Ingezonden mcdedcclingen 00 cent per regel
Kleine Advertentliin Dinsdags en Vrijdags
10.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
f)it nummer bestaat uit 2 bladen.
OVERZICHT VAN DE NEDER-
LANDSCHE CONJUNCTUUR.
„Een belangrijke inzinking is niet te
constateeren".
Aan de Nederiandsche Conjunctuur,
kwartaalschrift van het Centraal bureau
voor de statistiek, ontleenen wij het vol
gende betreffende den oeconomischen
toestand in April van dit jaar.
Het voornaamste 'verschilpunt tusschen
den huidigen omslag van de conjunctuur
en dien van 1929-1930 is wel de voor
dergelijke omstandigheden ongewone
geldruimte, waardoor de crisis beperkt
bleef tot de Sfeer der productie en de
daarmee samenhangende goederen- en
effectenmarirten. In 1929 was ook de
geld- en kapitaalmarkt hevig geschokt,
hetgeen er toe bijdroeg, dat die crisis
zich veel sneller over de geheele wereld
uitbreidde.
Voor Nederland is de oeconomi
sche afhankelijkheid van het buitenland
nog steeds de belangrijkste factor in onze
conjunctuur-ontwikkeling. De oecono
mische afhankelijkheid van de wereld
conjunctuur is voor 'Oost-Indië nog ster
ker dan voor Nederland, terwijl onze 'Oost
bovendien in het bijzonder bij d'en uit
voer naar de Vereenigde Staten geïnte
resseerd is. Mede doordat de weerslag
van de oeconomische conjunctuur van
Indië naar Nederland met een zekere
vertraging plaats vindt, kan onze con
junctuur zich echter van de wereldcon
junctuur differentieeren, zooal's b.v. in
1930 en 1931 het geval was. Ook thans
zijn van de kortstondige opleving in onze
koloniën vertraagde invloeden in deze
richting op de Nederiandsche conjunc
tuur waar te nemen.
De opleving heeft zich beperkt tot som
mige exportindustrieën, scheepswerven,
machinefabrieken en constructiewerk
plaatsen en daarmede samenhangende be
drijven, en was dus over het geheel van
bescheiden omvang: het aantal ingeschre
ven werkloozen daalde in 1937 niet bene
den 310.000, d.i. slechts 65.000 minder
dan het minimum van 1936. Eind Jan.
was het cijfer, voornamelijk als: gevolg
van seizoensinvloeden, weer opgeloopen
tot 440.000, eind Maart bedroeg het
373.000.
Onze uitvoer bereikte sinds 1931
een maximum in het derde kwartaal van
het afgeloopen jaar. Van het derde op
het vierde kwartaal vertoonen Groot-
Brittannië, de Vereenigde 'Stat'en en Ar
gentinië een min of meer belangrijke ver
mindering, in het eerste kwartaal van
1938 wordt de vermindering algemeen,
echter met zeer verschillende percentages.
De daling van onzen uitvoer kan, zoo
als bij nadere analyse van de cijfers
blijkt, niet ondubbelzinnig en in geen ge
val in haar vollen omvang, op rekening
geschreven worden van de elders inge
treden malaise. De nadeelige uitwerking
van de vermindering op zich zelf op onze
nij erheid. versterkt door opnieuw toege
nomen buitenlandsche concurrentie, doet
zich niettemin duidelijk gevoelen. Daarbij
is de mentaliteit van afwachten weer in
sterkere mate over het bedrijfsleven vaar
dig eworden. De koopkracht is bij de
joote massa vermoedelijk niet gedaald:
de werkloosheid is minder dan verleden
'aar, de loonen zijn gestegen en de kosten
van levensonderhoud zijn, door een lichte
daling in de laatste maanden weer ge
komen op het peil van een jaar geleden.
Ue beter gesitueerden zullen dit jaar
profiteeren van de hoogere winsten, die
een groot aantal ondernemingen verle
den jaar hebben behaald. Waarschijnlijk
als reactie op de onzekere politieke en
oeconomische betrekkingen is hiervan
geen gunstige uitwerking op de voor de
^enlandsche markt werkende induis-
neen.en op de investeering te bespeuren.
0 i n v e s t e e r i n g schijnt weer min
meer te stagneeren: vooral 'de aanbe-
e mgen voor fabrieksbouw zijn sterk
genomen- De invoer van grondstoffen
in °%r P^uctiemiddelenindustrie was
Maart na seizoencorrectie, lager dan
een der maanden sinds October 1936,
int5™»66 die in Juli j.l. 'heeft
0ezet, maar die in October onderbro-
niifnWas' hervat is- De betrekkelijk booge
ar-u van den invoer van ikracht- en
«swerktuigen zijn hiermee slechts
scnynbaar in tegenspraak, deze hebben,
erband met de lange levertijden, wel-
wnJjU ln ^'den van hausse bedongen
dio 6n'- vee^a' betrekking op toestanden,
eenige maanden vroeger heerschten.
Alles samen genomen, schijnen de de
pressieve factoren in de afgeloopen maan-
en meer de overhand gekregen te heb-
ben, maar een belangrijke inzinking is
i nog niet te constateeren. In de korte
J hausse is wel geen groote, maar toch wel
eenige weerstandskracht verzameld. Wan
neer het gelukt in de landen, waar de
crisishaard voornamelijik ligt, de bedrij
vigheid weer betrekkelijk spoedig te doen
herleven, zal de invloed van de onder
breking op het vermogen van Nederland,
aan die herleving deel te nemen, niet al
te nadeelig blijken te zijn geweest.
DE OPSTANDELINGEN VOOR TERUEL
DRINGEN OP.
Ondanks de onweders is de druk der
opstandelingen op het geheele front van
Teruel en Castellon voortgezet.
Uit Valencia wordt gemeld, dat vlieg
tuigen van Franco hebben gepoogd Se-
gorbe te bombardeeren. De regeerings-
troepen schoten twee jachttoestellen neer
en verloren zelf twee toestellen. Zij ver
hinderden het bombardement en dwongen
de toestellen van Franco de wijk te
nemen.
Wat bemiddeling in Spanje in
den weg staat.
De gedachte aan de bemiddeling tus
schen de beide partijen in Spanje, leeft
ook in Engelsche diplomatieke kringen.
Men is van oordeel, dat dit denkbeeld
slechts vaster vorm kan krijgen, wanneer
eerst voldaan is aan twee voorwaarden:
Er moet een einde worden gemaakt
aan de bombardementen der burger
bevolking.
Ten tweede moet de terugtrekking der
buitenlandsche strijders en van het oor
logsmateriaal zoo snel mogelijk verzekerd
worden. In verband hiermede verheugt
men zich over de vorderingen, die ge
maakt zijn in de subcommissie voor de
niet-inmenging.
Wanneer deze beide voorwaarden een
maal vervuld zijn, geheel of wat het
tweede betreft, gedeeltelijk, en het con
flict weer „zuiver Spaansch" is geworden,
zou een initiatief in den zin eener be
middeling de grootste kansen op succes
hebben.
De Belgische minister-president Spaak
heeft in de Kamer verklaard, dat de Bel
gische regeering bereid was om opnieuw
tezamen met de regeeringen van Enge
land en Frankrijk te protesteeren bij ge
neraal Franco tegen het uit de lucht bom
bardeeren van open steden.
De Japanners bereiken Kihsien. Hevige
gevechten bij Lang Feng.
Volgens berichten uit Chineesche bron
hebben de Japansche troepen na een
snellen opmarsch ten Zuiden van den
Loenghai-spoorweg Kihsien bereikt. Voorts
wordt gemeld, dat het Chineesche opper
bevel de ontzetting van de Japansche
troepen, die ten Noorden van Lang Feng
ingesloten zijn, vreest en daarom bevel
heeft gegeven de aanvallen op deze troe
pen te versterken. Bij' Lang Feng zou hevig
gevochten worden.
Veertien goed uitgeruste Chineesche
divisies onder opperbevel van Tsjang Kai
Sjek hebben nieuwe stellingen tusschen
Lang Feng en Kai Feng betrokken.
Van Japansche zijde wordt gemeld: De
Japansche troepen zijn thans Tsjentsjou
tot op veertig kilometer afstand genaderd.
Tsjang Kai Sjek heeft zijn meest ver
trouwden onderbevelhebber, generaal Hoe
Tsoeng Nan, het bevel gegeven over
200.000 man in deze streek om den aan
val van de Japansche troepen te keeren,
aangezien hij veel waarde hecht aan
Tsjentsjou.
Gedurende de maand Mei heeft de
luchtmacht van de Japansche marine 1800
maal Chineesche steden gebombardeerd,
waarbij 900 ton bommen omlaag werden
geworpen. Gedurende deze maand wer
den 21 Chineesche vliegtuigen neerge
schoten, terwijl vijf anderen op de vlieg
velden werden vernield. De Japansche
marine luchtvaart verloor twee toestellen.
Sedert het uitbreken van het conflict
in China heeft de Japansche marinelucht
macht 469 Chineesche vliegtuigen neer
geschoten en 505 op de vliegvelden ver
nield. De Japansche luchtmacht verloor
84 toestellen.
De Chineesche regeering heeft een be
zuinigingscampagne aangekondigd, waar
van het doel is, de Chineezen, die niet
geroepen zijn, hun leven in de waagschaal
te stellen op te wekken, ook het hunne
bij te dragen door af te zien van het ge
bruik van weelde-artikelen en het ge
bruik van andere goederen te beperken.
Ieder wordt uitgenoodigd, meer levens
middelen te kweeken en ter vervanging
van geïmporteerde voedingsmiddelen in
het land geproduceerde artikelen te ge
bruiken, opdat meer deviezen beschik
baar zullen zijn voor den invoer van het
geen werkelijk noodig is.
De Japansche verliezen.
Het Chineesche persbureau publiceert
enkele door Chineesche militaire kringen
i bijeengebrachte cijfers betreffende de ver
liezen waarop Japan, na tien maanden,
de oorlog met China reeds is komen te
staan.
Volgens deze cijfers heeft Japan, welks
staande leger 30 divisies of 600.000 man
telt, 1.675.000 man gemobiliseerd. De ver
liezen bedroegen tot dusver 407.907 man
en de oorlogsuitgaven 5300 piillioen yen.
Japan verloor 35 oorlogsschepen en 629
vliegtuigen. De productie is met 22 pro
cent teruggeloopen, terwijl het economisch
verlies in China op 500 millioen yen be
cijferd wordt.
De militaire uitgaven hebben, zooals
blijkt, reeds verre twee derden van de
Japansche oorlogsbegrooting, welke 7500
millioen yen bedraagt, overschreden. De
totale productie van Japan bedroeg in
1936 16.300 millioen yen.
Wat de verliezen van het Japansche
leger betreft, deze zijn: 277.502 gewonden
en 98.259 dooden, tezamen 375.761 man.
Voor de marine zijn deze cijfers 21.740
gewonden en 6200 dooden, tezamen 28.020
man. Voor de luchtmacht 486 gewonden
en 700 dooden, tezamen 1186 man. Japan
verloor 41 oudere officieren. Gedood wer
den 1 luitenant-generaal, 4 generaals-ma-
joor en 18 kolonels; gewond 1 luitenant-
generaal, 4 generaals-majoor en 13 ko
lonels.
DE TOESTAND IN TSJECHO-
SLOWAKI JE.
Te Weenen zijn Donderdag drie trei
nen van het Duitsche circus Sarrasani
aangekomen, 'dat zich op een tournée
door Tsjecho-Slowakije bevond.
Het circuspersoneel werd in verschil
lende Tsjechische steden op onbehoor
lijke wijze behandeld.
Er werd een door Jood'sche agitators
opgezette boycot-actie ondernomen onder
de Tsjechische bevolking, zoodat de cir
cusdirectie, daar politiebescherming ge
weigerd werd, zich genoodzaakt zag het
land te verlaten.
Geweldig groot is de schade, welke de
Duitsche onderneming lijdt tengevolge
van het feit, dat politie en militairen de
circuswagens en de particuliere bezittin
gen van het 320 personen tellende perso
neel plunderden.
Naar het personeel van het circus ver
telde, werd'en bij het verlaten van Tsje
cho-Slowakije de circuswagens door
tweehonderd man, die tot de tanden toe
gewapend waren, doorzocht. Alle koffers
en kasten werden opengebroken, stoffen
werden met de bajonetten stukgereten en
talrijke voorwerpen werd'en gestolen.
Het Duitsche Nieuwsbureau maakt de
laatste dagen op opvallende wijze mel
ding van het optreden der Tsjechische
troepen in het Sudeten-Duitsche gebied.
Zoo zouden in Nieder-Ullersdorf vier
Tsjechische soldaten een Duitsch echtpaar
gedwongen hebben een hakenkruisvlag uit
te leveren. De soldaten drongen met de
bajonet op het geweer in den nacht de
slaapkamer van het echtpaar binnen en
dwongen den man de 'vlag van den zol
der te halen. Zij namen deze mede, even
als een portret van den Führer, zulks
onder schimpscheuten.
Het D. N. B. bericht verder, dat de
voortdurende staat van beleg in het Su-
detenland en het versperren van talrijke
wegen 'en bruggen vele buitenlandsche
gasten in de badplaatsen Karlsbad en
Mariënbad genoodzaakt heeft te vertrek
ken te meer, daar zij meermalen 'door
Tsjechische soldaten werden lastig geval
len.
Scherpe Duitsche persstemmen.
De Berliner Boersenzeitung schrijft,
dat de inbeslagneming van een rijksvlag
en de heleediging van den Führer door
Tsjechische soldaten, alsmede het optre
den tegenover Duitschers aan de gebeur
tenissen in het Sudetenduitsche gebied
een karakter verleenen, 'dat men als bui
tengewoon ernstig dient te beschouwen.
Het Berliner Tageblatt is van meening,
dat het steeds duidelijker wordt, dat aan
de regeering te Praag de teugels van het
gezag ontglippen.
ZAL ITALIë MILITAIRE VLIEGTUIGEN
AAN ENGELAND LEVEREN?
De correspondent te Rome van de
Times meldt, dat er goede grond is om
te gelooven, dat Caproni, de leider van
de Italiaansche vliegtuigfabrieken, naar
Londen zal gaan, teneinde luchtvaart
materiaal aan de Britsche regeering aan
te bieden. Dit aanbod werd, naar men
zegt, ongeveer gedaan ten tijde toen ver
nomen werd, dat een Britsche missie naar
de Vereenigde Staten zou gaan om aldaar
de mogelijkheid tot aankoop van lucht
vaartmateriaal te onderzoeken.
Hiertegenover moet echter worden ver
meld, aldus de correspondent, dat de
Italiaansche vliegtuigfabrieken bezet zijn
met orders der Italiaansche regeering en
voorloopig niet in staat zouden zijn toe
stellen in groote aantallen aan andere
landen te verkoopen, tenzij ze van de
tegenwoordige verplichtingen zouden wor
den ontheven.
De Italiaansche vliegtuigindustrie is,
wat de vervaardiging van militaire vlieg
tuigen betreft, onder het fascistische re
giem sterk uitgebreid. In de eerste plaats
was de uitbreiding een gevolg van de
behoeften van het eigen land. Daarnaast
werd voor het Italiaansche vliegtuig-pro
duct een afzetgebied naar het buitenland
gevonden.
Engeland heeft behoefte aan eenige
honderden militaire vliegtuigen en het
zal de vraag zijn of de Italiaansche vlieg
tuigindustrie in staat zal zijn om een
dergelijke bestelling uit te voeren zonder
daarbij te kort te doen aan de behoeften
van de eigen luchtstrijdkrachten. Deze
omstandigheden doen zich ook in de Ver.
Staten gelden.
HET FRANSCHE LUCHTMACHTPLAN
2600 nieuwe toestellen binnen twee jaar.
De Senaatscommissie voor de Fransche
luchtvaart heeft een vergadering gehou
den waar de minister van luchtvaart een
uiteenzetting gaf over de luchtvaartin
dustrie en de maatregelen die genomen
zijn voor de opvoering der productie en
der macht van het luchtwapen. De com
missie ging accoord met het plan tot
modernisatie en uitbreiding van 't lucht
wapen.
Het plan zou betrekking hebben op de
vervaardiging van 2600 vliegtuigen be
nevens geheel modern materiaal, dat bin
nen twee jaar in di'enst zou worden ge
steld. De credieten zouden negen milliard
moeten bedragen, waarbij nog de credie
ten zouden komen, noodig voor de recru-
teering van personeel.
'De minister deelde mede, dat bij de
industrieelen bad uitgenoodigd de fabri-
cage-mogelijkheden bekend te maken. De
minister is gedwongen geweest, zijn toe
vlucht te nemen tot de Amerikaansche
industrie.
De bestelde toestellen zijn niet van ver
ouderd model en worden nog door het
Amerikaansche leger besteld.
Goedkoope boter voor de armen.
De regeering van Zuid-Afrika over
weegt groote uitbreiding te geven aan 'het
plan, waarbij boter goedkoop ter beschik
king van arme burgers wordt gesteld. Het
doel hiervan is om zooveel mogelijk boter
van het overschot, dat anders zou moeten
worden uitgevoerd, voor binnenlandsch
gebruik te bestemmen. Behalve dat hier
door een belangrijk voedingsmiddel onder
bet bereik van het volk komt, zal 'het
plan, naar men verwacht, do regeering
in staat stellen de uitwerking te neutrali
seeren eener periodieke overproductie. De
boter zal wekelijks aan de daarvoor in
aanmerking komende gezinnen worden
uitgereikt, en wel een half pond per
hoofd, tegen een prijs van 4 tot 6 pence
per pond.
Korte Berichten.
D'e correspondent van de „Neue
Zürcher Zeitung" te Weenen meldt, dat
vele Joodsche geneesheeren en technici
uitgenoodigd zijn het land niet te verlaten
daar men anders te weinig deskundigen
op dit gebied heeft. Ben zeker aantal
Joodsche artsen kan werkzaam blijven bij
de ziekenfondsen.
HET REGEERINGSJUBILEUM.
Adres van de Tweede Kamer.
De Commissie van redactie voor bet
adres van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal aan de Koningin, ter gelegen-
betd van 't Regeeringsjubileum van Hare
Majesteit in September, is met een ont-
werp-adres gereed.
Overeenkomstig bet bepaalde bij art.
119 van het reglement van orde wordt dit
ontwerp-adres aan de afdeelingen verzon
den. De centrale afdeeling beeft besloten
dat de overweging van het adres in de af
deelingen zal geschieden heden te half 12
uur.
Besloten is, de behandeling van het
adres verder te doen geschieden in comité-
generaal.
DE FEESTEN TE BERGEN OP ZOOM.
Koninklijk bezoek.
Zooals gemeld, zal H. M. de Koningin
D'insdag a.s. ter gelegenheid van de mar-
kiezaatsfeesten te Bergen op Zoom een
bezoek aan deze stad brengen. Wij ver
nemen thans, dat H. M. om 2.25 uur met
een oxtra-trein zal aankomen. Op het
Binnunliiiiti.
Het werkloosheidsdebat in de Tweede
Kamer.
Memorie van antwoord inzake de wijzi
ging der omzetbelasting,
Mededeelingen van Ged. Staten over de
locaalspoor op Zuid-Beveiand.
Buitenland.
Nieuwe incidenten in Tsjecho-Slowakije?
De gevechten in China.
Stationsplein zal bij deze gelegenheid een
eere-compagnie van het garnizoen met
vaandels en muziek opgesteld staan.
Na een korte begroeting door den bur
gemeester mr drs P. A. F. Blom, waar
bij ook aanwezig zal zijn de commissa
ris. der Koningin, maakt H. M. een rij
toer door de stad. Op het stadhuis zal
de Koningin door bet voltallige gemeente
bestuur worden ontvangen, waar de bur
gemeester Hare Majesteit zal toespreken.
Om 3.15 uur neemt de Koningin plaats
op het bordes van het stadhuis om den
historiachen optocht, die dan voorbij trekt,
gade te slaan, waarna Hare Majesteit
met den trein van 4.47 weer zal vertrek
ken.
NIEUWE VERKEERSBORDEN,
De K. N. A. G. beeft zich tot alle ge
meentebesturen in Nederland gewend met
bet verzoek, op de nieuwe begrooting
1939, die thans dient te worden opge
maakt, gelden te willen reserveeren voor
het aanschaffen van verkeersborden vol
gens de in de Motor- en rijwielbeschik
king vastgestelde modellen.
Volgens de bestaande bepalingen die
nen n.l. alle oudere modellen met ingang
van 16 Juli 1939 te vervallen.
Uiteraard geldt dezelfde waarschuwing
ook voor alle andere wegbeheerders, zoo
als Rijks- en Provinciale Waterstaat, wa
terschappen, polders enz.
De K.N.A.G. stelt zich gaarne beschik
baar voor 't belangeloos verstrekken van
nadere inlichtingen betreffende deze aan
gelegenheid.
GOEDKOOPE
TELEFOONGESPREKKEN
INDIE-HOLLAND.
In de spreekcel op de Jaarbeurs te Ban
doeng zal van 25 Juni tot 10 Juli a.s. ge
legenheid zijn tegen het sterk verlaagde
tarief van f 5 voor een gesprek van drie
minuten, telefoongesprekken met Neder
land te voeren, hetgeen in zoover ook voor
Nederland van belang is, wijl men reeds
thans hier te lande zijn correspondent, fa
milielid e.d. in Indië zou kunnen verzoe
ken in de genoemde periode van de cel
op de Jaarbeurs uit een gesprek met hem
aan te vragen.
HERHALINGSOEFENINGEN.
Wijzigingen in eenige data van opkomst
De Minister van Defensie heeft wijzi
ging gebracht in eenige data van opkomst
voor dit jaar te houden herhalingsoefe
ningen.
De onderofficieren-administrateur der
lichtingen 1927 en 1928 van het reg. wiel
rijders zullen inplaats van op 1 Septem
ber, op 6 October opkomen en 22 October
weer met groot verlof vertrekken; de ove
rigen van dit regiment van die lichtingén
zullen, voor wat het onderofficiersgedeel
te betreft, 3 October opkomen inplaats van
29 Augustus, de korporaals en soldaten
10 October inplaats van 5 September, ver
trek met groot verlof voor al dezen 19
October inplaats van 14 September.
De datum van het vertrek met gTOot
verlof van de dienstplichtigen afkomstig
van de onbereden artillerie der lichtingen
1932 en thans behoorende tot het 8e reg.
veld-artillerie is van 10 Juni gewijzigd in
17 Juni.
De data van opkomst der onderofficie
ren (behalve de administrateurs) van de
lichting 1934 van de le schoolcompagnie
van het reg. kustartillerie is van 14 Juli
gewijzigd in 7 Juli, die van de overige
dienstplichtigen van gemelde categorie
van 21 Juli in 14 Juli; de datum van ver
trek met groot verlof van al dezen van
6 Aug. in 30 Juli.
Mr P. J. M. AALBERSE.
In de bijeenkomst van de Internationale
Arbeidsconferentie te Genève is gister
middag tot vice-voorzitter gekozen Staats
raad mr P. J. M. Aalberse, vertegenwoor
diger van de Nederiandsche Regeering.
NEDERLANDSCHE
CHRISTELIJKE RADIO-VEREENIGING
De Studio-plannen zijn gereed.
De Donderdag gehouden algemeene ver
gadering der N. G. R. V. werd geopend
met een rede van den voorzitter, den heer
Mr van der Deure, uit Bennekom.
Spreker heet alle aanwezigen welkom.
De N. C. R. V. is voor de 15de maal in
jaarvergadering bijeen. Telkene weer ge-
