Gespannen toestand in Europa.
EERSTE BLAD
Oorzaak is Tsjecho Slovakjje.
Diplomatieke actie te Londen
en Parijs.
MAANDAG 23 MEI 1938
52e JAARGANG - No. 197
Verblijdende vooruitgang.
Credieten voor den Mid- Belangrijkste Nieuws
denstand.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goe*
Postrekening 44455 - Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J, J, FANOY, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.50 per kwcrtaa!
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA Dagblad voor de Provincie Zeeland
AdvertentlBn 30 cent per regel
Ingezonden mededeeilngen 00 cent per regel
Kleine AdvertentlBn Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen-
Het mag als een verblijdend verschijn
sel worden aangemerkt, dat het collec
tieve contract in het landbouwbedrijf, de
laatste jaren sterk aan invloed heeft ge
wonnen.
In 1930 vielen onder de collectieve
contracten nog slechts 6050 ondernemin
gen en 26.500 land- en tuinbouwarbei-
ders.
Voor 1936 waren deze cijfers respec
tievelijk 20.550 en 61.750.
En in 1937 24.750 en 78.350.
Ongetwijfeld is dit accres in een feilen
crisistijd mede te danken aan de regee-
ringsmaatregelen. Komt men niet tot
overeenstemming, dan heeft arbitrage
plaats. Er staat een stok achter de deur.
Maar, terecht merkt „Patrimonium"
op, dat men zich toch radicaal zou ver
gissen, indien men de ontwikkeling van
het collectieve overleg in den landbouw
alleen uit „vrees voor erger" verklaarde.
Neen, de opvattingen ten plattelande zijn
in de latere jaren gewijzigd. Er is meer
sociaal inzicht gekomen. Samenwerking
wordt al meer begeerd en gezocht tus-
schen werkgevers- en arbeidersorganisa
ties.
Van groote beteekenis is hierbij ge
weest de invloed van de Christelijke pers,
üe Christelijke vakbeweging en de Chris
telijke patroonsorganisaties.
natuurlijk is het niet zóó, dat hier al
tijd een scherpe scheidingslijn viel aan
te wijzen.
Ook in andere kringen en bij andere
organisaties heeft de gedachte van sa
menwerking der bedrijfsgenooten ingang
gevonden.
En het is ook niet zóó, dat bij de uit
breiding van de collectieve arbeidsover
eenkomsten alleen ideëele motieven heb
ben gegolden. Maar dit neemt toch niet
weg, dat zich langzamerhand een an
dere opvatting heeft haan gebroken.
In vroeger dagen gold vrij algemeen
het recht van den sterkste. De klassen
strijd werd over en weer wel niet altijd
bewust gepropageerd, maar toch wel, in
strijd met wat Gods "Woord ons inzake
den arbeid en de arbeidsverhoudingen
leert, in de practijk beleefd.
Het is een verblijdend verschijnsel,
dat de waarlijk Christelijke beginselen
op dit gebied aan invloed hebben ge
wonnen.
Het is gisteren weer een dag vol span
ning geweest. Zoowel te Praag en Berlijn
als te Londen en Parijs was de actie in
diplomatieke kringen groot. En algemeen
erkende men, dat de toestand ernstig, ja
zelfs eenigen tijd dreigend was.
Reeds eenige dagen was de stemming
in Duitschland tegenover Tsjecho Slova-
kije er niet beter op geworden.
De Duitsche pers maakte met ophef
melding van incidenten, die in Tsjecho-
Slowakije waren voorgevallen. Daarbij
werd nadrukkelijik gemeld dat de inwilli
ging der eischen van Henlein niet achter
wege kon blijven. De verzekeringen van
Praag, dat spoed gemaakt werd met de
aamenstelling van het minderhedensta-
tuut voor de nationaliteiten in Tsjecho-
Slowakije, werden niet geloofd.
Het incident te Egger.
Toen kwam het incident te Egger de
stemming verslechteren.
Twee boeren, Niklas Böhm uit Ober-
lohma en Georg Hofmann uit Fonsau,
waren per motorrijwiel op den thuisweg
van Egger naar Franzenstradt. Bij de ka
zerne der grensjagers te Egger viel plot
seling een schot. De heide boeren vielen
yan den motor; Hofmann was dadelijk
dood; Böhm werd in den buik getroffen.
Pij stierf spoedig aan zijn verwondingen.
In een officieel communiqué omtrent dit
incident wordt verklaard, dat de beide
Duitschers door eigen schuld om het leven
gekomen zijn. De beide slachtoffers, die
onder verdachte omstandigheden op e8n
motorrijwiel reden, werden dooT een po
litieagent in het Tsjechisch en in het
Duitsch gelast te stoppen.
Inplaats van hun vaart te verminderen
reden zij op den agent in, die, om niet te
worden overreden, opzij moest springen.
De agent schoot daarop op de banden om
deze te doen springen, doch aangezien
de weg daar ter plaatse aanzienlijk stijgt,
trof hij de motorrijders.
Mobilisatie van troepen.
Onheilspellend leek het bericht, dat er
eenige lichtingen der Tsjechische reser
visten onder de wapenen waren geroepen.
Hierover is uit Praag het volgende of-
ficieele communiqué gepubliceerd:
„Met instemming van de regeering heeft
de minister van landsverdediging heden
een lichting van de tweede reserve met
technische troepen, welke deel uitmaken
van de specialisten-eenheden, onder de
wapenen geroepen voor een buitengewo
nen diensttijd, overeenkomstig de wet op
de landsverdediging.
De reden van dezen maatregel is de
noodzakelijkheid, de reservisten te oefe
nen in het hanteeren van de moderne wa
penen, welke onlangs in gebruik zijn ge
nomen, evenals men in andere landen
doet".
De militaire maatregelen blijken met
het onder de wapenen roepen van de twee
lichtingen nog niet te zijn afgeloopen.
Ook de reservisten van de speciale wa
pens zijn opgeroepen naar de officieele
motiveering luidt voor het uitvoeren
van herhalingsoefeningen.
Aanslag op een brug?
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
te Mistelbach tien Tsjechische soldaten
hebben getracht op Duitsch gebied de
houten brug, die over de Thaya naar
Tsjecha-Slowakije leidt, in de lucht te
doen springen. Er waren reeds dynamiet-
patronen en lonten aangebracht. Toen
twee Duitsche grensbeambten naderden,
vluchtten de Tsjechische soldaten over de
grenzen.
Wat er van dit bericht waar is, valt
niet te achterhalen. Verder melden de
Duitsdhe bladen berichten over terroris
me en molestatie van Sudeten-Duitschers
door communisten en socialisten.
De verkiezingen.
De groote vraag was: hoe zullen de ge
meenteraadsverkiezingen afloopen, die op
Zondag in Tsjecho-Slowakije zijn gehou
den?
De algemeens indruk is, dat zij een
rustig verloop hebben gehad. Wel meldt
men van Duitsche zijde eenige incidenten,
maar, volgens de berichten van den af
geloopen nacht moet men aannemen, dat
deze niet van ernstigen aard zijn ge
weest.
Voor zoover thans al een overzicht mo
gelijk is, kan gezegd, dat in het Duitsche
gebied de Henleinisten overal de verwach
te overweldigende meerderheid hebben
bereikt. De Duitsche sociaal-democraten
hebben van hun posities 1/3 tot de helft
verloren, wat relatief genoemd nog gun
stig mag 'heeten. Er werd in 56 Duitsche
gemeenten gekozen. Aan den Tsjeohischen
kant hebben de socialistische en demo
cratische partijen gewonnen, daarentegen
hebben de extremistische rechtsohe par
tijen verloren.
Zeldzame spanning.
Door al deze oorzaken was de span
ning tijdens 'het weekeinde groot.
Parijs en Landen hebben Zaterdag en
Zendag in zeldzame spanningi geleefd,
znnder dat daarvan overigens naar buiten
veel hleek. Pas Zondagavond herademde
men te Parijs, toen men de zekerheid had
dat Engeland door zijn drievoudige stap
pen te Berlijn voor korter of langer tijd
de vrede had gered.
Do Britsche gezant te Berlijn heeft Za
terdag herhaalde bezoeken gebracht aan
Von Ribbentrcp, waarbij hij hem onder
het oog bracht, dat Engeland bij een ge
wapend conflict niet neutraal zou kunnen
blijven.
Het Britsche kabinet is gistermiddag
om vijf uur bijeen gekomen; alle 22 mi
nisters waren aanwezig. De Britsche re
geering heeft al haar invloed te Berlijn
en Praag aangewend om een kalmere at
mosfeer te scheppen en onderhandelin
gen te krijgen tussohen Henlein en de
Tsjechische regeering. In Praag heeft zij
aangedrongen op een spoedige regeling
van het nationaliteitsvraagstuk en in Ber
lijn op matiging, vooral van de pers.
'arijs heeft in onafgebroken contact
met Londen gestaan. Polen en Hongarije
vroegen te Praag inlichtingen over de be
teekenis der troepenbewegingen. Praag
antwoordde, dat deze slechts binnenland-
sche beteekenis hebben. Rome was zeer
gereserveerd en zei: Tsjecho-Slowakije ia
onze zaak niet.
De algemieene opinie is,
dat er sinds gisteren eeni
ge ontspanning is ingetre
den.
De eerste reactie van Von Ribbentrop
op het betoog van den Engelschen gezant
was niet bijzonder geruststellend. Op in
structie van Londen bracht Sir Nevile
Henderson hem een tweede en zelfs een
derde bezoek. Tenslotte kon Sir Nevile
Zaterdagavond een rapport naar Londen
zenden dat Lord Halifax en minister
Chamberlain ervan overtuigde, dat het
onmiddellijk gevaar geweken was.
Minister Chamberlain had het kabinet
Zaterdagavond tegen Zondagmiddag bijl
eengeroepen. De ministers waren Vrijdag
naar buiten vertrokken. Zij moesten van
heinde en ver worden teruggehaald. Som
migen hadden zelfs geen tijd om hun zo-
merkleedij te verwisselen voor het stem
mige costuum, dat bij een kabinetsraad
hoort, meldt het Volk.
Londensche politieke
kringen gevoelden zich
Zondagavond na een week
einde van angstige span
ning eenigszins opgelucht.
Het onmiddellijke oorlogsgevaar, dat Za
terdag zoo dreigend scheen, was vermin
derd. De leden van het Britsche kabinet,
die Zondagmiddag om vijf uur somber en
ernstig de woning van den eerste-minister
in Downingstreet binnengingen, kwamen
een uur later weer te voorschijn, kenne
lijk in betere stemming.
De toestand is echter nog steeds ge
vaarlijk, vooral als zich verdere inciden
ten zouden voordoen.
Besprekingen te Berlijn.
De Figaro publiceert
een telegram uit Berlij' n
waarin wordt verklaard:
„De eventualiteit van een
conflict tusschen Duitsch
land en Tsjech o-S 1 o w a k ij e
werd gisteravond tijdens
een conferentie te Mün-
chen van alle zijden bezien.
Aan de besprekingen na
men deel Hitier, von Rib
bentrop, generaal Keitel
en generaal vonBranohitz.
Engelsche persstemmen.
De Engelsche pers is algemeen van op
vatting, dat een ontspanning is ingetre
den in den internationalen toestand,
waarvan zijl den ernst evenwel nog blijlft
erkennen.
Zij schrijft dit toe aan drie factoren.
Het voorbehoud gister te Berlijn en
Praag in acht genomen; de vastberaden
houding van Frankrijk en Engeland en de
overtuiging dat het de plicht der mogend
heden is alles te doen om een conflict te
vermijden en de Sudeten-Duitsche kwestie
op vriendschappelijke wijze te regelen.
De Londensche correspondent van de
„Temps" drukt de situatie uit met de ver
klaring, dat de Engelsche regeering als
eerste zorg heeft gehad, Duitschland
niet opnieuw de tragische
vergissing te laten be
gaan die het in 1914 beging
door de Engelsche politiek verkeerd op te
vatten. Berlijn dacht gisteren nog, dat een
conflict in Midden-Europa kon worden
gelocaliseerd. Vandaagweet het,
dat Engeland er anders
over denkt. Frankrijk en Enge
land zijn volgens de afspraak, bij de con
ferentie van 28 en 29 April gemaakt, so
lidair geweest.
Parijs en Londen hebben uur aan uur
telefonisch of door middel van hun ge
zanten met elkaar in verbinding gestaan.
De dag van gisteren was voor Parijs
uiterst dramatisch. Een enkel blad nam
een onvaderlandslievende houding aan.
De andere bladen gaven eenstemmig het
parool uit: Sluit de gelederenl Behoudt
uw kalmte. De dagen van 1914 zijn terug
gekomen, maar niets is nog verloren.
Met bezorgdheid volgde men de berich
ten over de onderhandelingen. Aanvan
kelijk was men bezorgd, dat Von Ribben-
trop's antwoord aan den Britschen gezant
niet afdoende was. Maar toen des avonds
de radio en de krant het bericht brachten,
dat het Engelsche kabinet duidelijke taal
gesproken had, trad een groote ontspan
ning in. Er was een halt toegeroepen aan
Duitschland, dat in Silezië en
Beieren reeds troepen
verzamelde.
Minister-president Chamberlain zal
vandaag in het Lagerhuis een verklaring
over den internationalen toestand afleg
gen, evenals lord Halifax in het Hooger-
huis.
Opmerkelijk is, dat velen vragen: "Waar
is Henlein, de leider der Duitschers in
Tsjecho-Slowakije? Zaterdagmiddag was
hij in Praag, 's avonds in Weenen en
daarna? Is hij misschien bij Hitier?
Mededeeilngen aan de Tweede Kamer.
In een nota naar aanleiding van het
afdeelingsverslag der Tweede Kamer over
het wetsontwerp tot wijziging en verhoo-
ging van het zevende hoofdstuk B der
rijksbegrooting voor het dienstjaar 1937,
deelt de minister het volgende mede:
In artikel 96 is van drieërlei soort ver
goeding aan de Nederlandsche Midden
stan dsbank sprake. In de eerste plaats
kan de gemelde instelling een vergoeding
ontvangen wegens verliezen, geleden op
de na de totstandkoming van de wet van
14 Juni 1934 verleende kredieten aan in
liquiditeitsmoeilijkheden geraakte, overi
gens echter volwaardige middenstandsbe-
drijven.
Vervolgens biedt het artikel gelegenheid
tot vergoeding van de kosten van maat
regelen, door de Nederlandsche Midden-
standsbank getroffen ter versterking van
het Nederlandsche middenstandskrediet.
Ten slotte is een bedrag uitgetrokken voor
vergoeding aan gemelde instelling ter te
gemoetkoming in de voor haar uit de ver
leening van vorenbedoelde kredieten voort
vloeiende kosten.
Het aangevraagde krediet heeft tot een
bedrag van f 74.856,49 betrekking op de
in de tweede plaats bedoelde kosten van
maatregelen ter versterking van het mid
denstandskrediet.
Slechts tot een bedrag van f 19.259,33
heeft het aangevraagde crediet betrekking
op verliezen, geleden op credieten, als be
doeld in het eerste gedeelte van den be-
grootingspost.
Aangaande de financieele resltaten met
de hierbedoelde credieten behaald, kan
worden medegedeeld, dat tot op 31 De
cember 1937 in totaal credieten waren
geopend tot een bedrag van oorspronkelijk
f3.060.478. De op deze credieten geleden
verliezen beliepen per gemelden datum
een totaalbedrag van f 70.663.
BRITSCH SCHIP GEBOMBARDEERD.
Het 4000 ton metende Engelsche schip
„Penthames" is Zaterdagochtend in de
haven van Valencia getroffen door een
bom van een vliegtuig der opstandelin
gen. Er was een Dfeensche waarnemer van
de niei-inmengingscommissie aan boord.
De kapitein verzekerde, dat de vliegtuigen
van Duitsch fabrikaat waren, hij heeft
een protest-telegram naar Londen gezon
den. De derde officier verklaarde, dat men
het schip heeft willen treffen. Eén bom
heeft de verblijven van officieren en ma
chinisten vrijwel geheel vernield. 'Drie op
varenden werden gewond. Eén begin van
'brand werd gebluscbt.
NIEUWE MILITAIRE MAATREGELEN
IN PALESTINA.
Engelsche troepen zijn begonnen om
een deel van het Heilige Land opnieuw
te bezetten.
Door een algemeene herverdeeling van
de strijdkrachten hoopt men doeltreffend
af te kunnen rekenen met de gewapende
benden, die tot dusver alle pogingen om
ben te onderdrukken getart hebben, om
dat het heuvelachtige terrein ongeschikt
is voor groote troepenbewegingen.
Afdeelingen van leger en politie wor
den semi-permanent gelegerd in de dor-
p n van Samaria en Galilea, om de re-
hellen af te snijden van hun toevoer en
mobiele colonnes zullen voortdurend pa-
Iroeljediensten doen.
Het is de eerste groot opgezette poging
om de orde te herstellen.
De militaire aanvoerders worden be
kleed met bevoegdheden, die hen feitelijk
tot gouverneurs maken onder een gema
tigden staat van beleg.
Op groote schaal worden de wegen
verbeterd, om de bestaande sporen voor
de troepen bruikbaar te maken.
Er is sprake van, dat binnenkort nog
een brigade infanterie naar Palestina zal
worden gezonden.
HOE KWAM BELGIE AAN ZIJN
TEKORT?
Het feit, dat de Belgische regeering
voor een deficit staat, dat niet op een
paar honderd millioen francs na nauw
keurig valt te 'bepalen, trekt algemeen de
aandacht.
Hoe is dit ontstaan?
België kent natuurlijk ook zijn jaarlijk-
sóhe begrooting, maar opmerkelijk hier
bij is, dat de Belgische regeeringen vrij
vlot zijn in het doen van uitgaven buiten
die begrootingen en althans voorloo-
pig ook buiten 'het parlement om. Daar
zit voor een niet onbelangrijk gedeelte de
bron van het kwaad. De schuld daarvan
berust natuurlijk niet alleen bij de regee
ring, maar ook bij de volksvertegenwoor
diging, welke dit systeem al te lichtvaar
dig heeft aanvaard.
Binnenland.
De Abdij-kwestie te Middelburg.
Bomaanslag te Rotterdam.
Invoer van bevroren vleesch uit Duitseh-
land.
Buitenland.
Gespannen toestand in Europa vanwege
Tsjech o-Slovaiije.
Nieuwe militaire maatregelen in Pa
lestina.
Zoo is er kort geleden door de Kamer
van Volksvertegenwoordiging een supple-
toire begrooting vastgesteld van niet min
der dan 585 millioen francs, voor uitgaven
welke buiten de volksvertegenwoordiging
om reeds gedaan waren. Voor uitgaven
waarvan de financieele commissie zelf
zegt, dat ze niet altijd meer te controles
ren zijn.
Vele jaren reeds hebben voorzichtige
financiers daartegen hun stem verheven,
doch steeds bleef het euvel voortbestaan.
De volksvertegenwoordiging ziet zich
voor een fait accompli geplaatst en komt
er dus gemakkelijk toe het hoofd maar
in den schoot te leggen.
Men dringt er thans in België op aan,
dat aan dezen toestand een einde zal ge
maakt worden.
Bij de laatste suppletoire begroeting
van 585 millioen francs werden credieten
gevraagd voor niet minder dan 120 diver
se posten. Daaronder was om een paar
voorbeelden te noemen een uitgaaf van
een half millioen francs als toelage aau
een socialistische arbpiders-olympiade en
nog een uitgaaf van een kwart millioen
francs „voor de Spaansche kinderen" enz.
HET REGEERINGSBELEID INZAKE
DE VREEMDELINGEN.
Naar de Arbeiderspers meldt, is de
voorzitter van de sociaal-democratische
Tweede Kamerfractie, ir J. W. Al
fa a r d a, voornemens een interpellatie
aan te vragen over het beleid van de Ne
derlandsche regeering ten aanzien van
de vluchtelingen.
OEFENINGSGELDEN PATRONEN
VOOR BURGERWACHTEN.
In een circulaire, gericht aan de bur
gemeesters en de burgerwachten, deelt de
minister van Binnenlandsche Zaken mee,
dat steunverleening aan de burgerwach
ten, voor wat betreft de verstrekking van
patronen voor schietoefeningen enz., in
1938 naar dezelfde regeling zal plaats
hebben als in 1937, behoudens een enkele
wijziging.
Wat de oefeningsgelden betreft, is er
naar gestreefd het toe te kennen bedrag
zooveel mogelijk in verband te brengen
met het aantal gehouden oefeningen.
De eisch om in het algemeen de uitga
ven van het rijk tot een minimum te be
perken heeft er toe geleid, dat noodge
dwongen ook op de uitgaven voor de bur
gerwachten, welke ten laste van het rijk
komen, eenige vermindering is toegepast.
Mitsdien zal het toe te kennen bedrag aan
oefeningsgelden voor het 2de kwartaal
eenige vermindering moeten ondergaan,
terwijl ook het bedrag, aan onderhouds-
geld uit te keeren eenigszins moest ver
laagd worden.
HET VERKEER MET BELGIS.
Ledige vrachtauto's niet belast.
De Belgische minister van financiën
heeft, na overleg met zijn collega van ver
keerswezen, aan de Belgische grensontvan-
gers 'bericht, dat de bepaling van het laat
ste lid van paragraaf 9 van het ministe-
rieele 'besluit van 1 Dec. j.L, krachtens
welke bepaling geen tijdelijke vrijstelling
van inkomende rechten en taxen meer
wordt verleend voor Nederlandsche
vrachtauto's voor betaald goederenvervoer
welke ledig België binnenkomen en van
welke bepaling de inwerkingtreding tel
kens van maand tot maand werd uitge
steld, thans voor onbepaalden tijd is op
geschort.
Ledige vrachtauto's van Nederlandsche
ondernemers kunnen dus ook in het ver
volg op triptiek of gelijkwaardig document
in België worden toegelaten.
DE GEVLUCHTE SPANJAARDEN.
Strenger maatregelen gevraagd.
Het Tweede Kamerlid Van der Goes
van Naters heeft aan de ministers van
Buitenlandsche Zaken en van Justitie
eenige schriftelijke vragen gesteld,
waarin hij o.m. vraagt of de ministers
beieid zijn, ten aanzien van de nog aan-
