Dagblad voor de Provincie Zeeland
10.000 Duitscbe predikanten
moeten kiezen tnssehen den
eed van tronw aan Hitier en
verlies van hun amht.
EERSTE BLAD
De strijd in China.
Rijksmiddelen In April. Belangrijkste Nieuws
Binnenland
De Spoorwegen en de
Zondagsrust.
DINSDAG 17 MEI 1938
52e JAARGANG - No. 192
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststrnat 70, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.59 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertenties: 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder Ietter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
De nieuwo dienstregeling van de spoor
wegen heeft op sommige trajecten heel
wat nieuwe Zondagsdiensten gebracht.
Het percentage treinen, dat de bijvoe
ging „alleen op werkdagen" draagt, is
verdwijnend klein.
„Friesch Dagblad" noemt een voor
beeld:
Leeuwarden-Sneek heeft een „bandjir"
sneltreinen gekregen.
Na den middag rijden vrijwel al deze
treinen ook op Zondag.
Dan zijn er geen scholieren.
Dan reizen er geen zakenmenschen.
Dan zijn er geen werklieden, die op
weekkaarten reizen.
Dan ontbreken de menschen, die uit
principe op Zondag niet met den trein
gaan.
Toch net zoo goed ieder uur een snel
trein.
Het lijkt, alsof het sterke streven naar
uniformiteit meteen gediend heeft om een
flinke uitbreiding van de Zondagsdien
sten door te voeren.
Principieel verkeerd en practisch ge
heel onnoodig.
Gister reden er sneltreinen tusschen
Leeuwarden en Sneek, waarvan het aan
tal betalende passagiers met de vingers
van één hand kon worden nageteld.
Nog steeds tegenstrijdige berichten.
De berichten over den hevigen strijd
in Sjantoeng om den Loenghai-spoorweg
maken het nog niet mogelijk een duidelijk
beeld van den toestand te verkrijgen, voor
al daar van Ghineesche zijde de Japan-
sche overwinningsberichten op de vol-
strektste wijze worden ontkend.
Van Japansche zijde wordt gemeld:
De uit het Noorden en Zuiden komende
Japansche troepen hebben den Loenghai-
spoorweg op vier plaatsen doorsneden.
Een afdeeling heeft zich meester gemaakt
van Sinhotao, op den rechteroever van
het Keizerskanaal.
De troepen van het Zuidelijk leger heb
ben bezit genomen van Sjaohsien. Ook
wordt melding gemaakt van berichten,
volgens welke de Japansche troepen
Hoeangkoe aan den spoorweg van Loeng-
hai, ongeveer 50 km ten Westen van Soet
sjau hebben bezet. Zij1 zouden in Ooste
lijke richting langs de spoorlijn oprukken
naar Soetsjau.
Hedennacht werd uit Tokio gemeld,
dat de Japanners thans den Loenghai-
spoorweg op z e s plaatsen hebben afge
sneden, vier ten Westen en twee ten Oos
ten van Soetsjau.
Chineesche verklaringen.
De Ghineesche militaire woordvoerder
.e Haukau heeft ten aanzien van den
strijd om den Loenghaispoorweg met
kiem ontkend, dat de Japanners dezen
.-poorweg, op weike plaats ook, hetzij ten
Westen, hetzij ten Oosten van Soetsjau,
afgesneden hehnen.
Hij voegde hieraan toe, dat het weinig
waarschijnlijk is, dat de Japanners den
spoorweg zullen afsnijden, aangezien zjj
zich nog op eenigen afstand van de spoor
lijn bevinden en zij over een niet voldoen
de sterke troepenmacht beschikken om dit
plan ten uitvoer te leggen. Ofschoon de
strijd in West-Sjantoeng ernstig is, is de
toestand daar in een impasse geraakt. De
Japanners zijn er nog niet in geslaagd i
door de Chineesche linie heen te dringen.
Integendeel zijn, zoo wordt verklaard,
de Japanners tot staan gebracht op drie
punten.
„Zelfs wanneer de Japanners er in
zouden slagen den geheelen spoorweg
TientsinPoekau te veroveren, zouden de
Chineezen die het Soetsjaufront verdedi
gen, onwrikbaar blijven en een uitgebrei-
den bewegingsoorlog voeren tegelijk met
een stellingoorlog", aldus heeft een Chi-
neesch stafofficier verklaard in een inter
view tijdens een zwaar Japansch bombar
dement.
De officier voorspelde, dat de Japanners
groote moeilijkheden zouden ontmoeten
langs den TientsinPoekau spoorweg.
Ten aanzien van den toestand in Cen
traal Anhwei zeide de Chineesche woord
voerder te Hankau, dat zwaar gestreden
wordt rondom Hofeit, een strategische
stad op 00 km, landinwaarts. Wanneer
de Japanners deze stad zouden veroveren
zou dit hen in staat stellen in Westelijke
Tichting op te rukken naar Haukau.
In Sjansi, aldus de woordvoerder, heb
ben de Chineezen in de laatste maand hun
grootste successen behaald.
Vóór 31 Mei moeten aldus de Han-
delsblad-Timesdienst ongeveer 10.000
predikanten van de Duitsche protestant-
sche kerk kiezen of zij den eed van trouw
aan Hitier zullen afleggen en gehoor
zaamheid beloven aan de wetten van den
nazi-staat, zooals alle ambtenaren in
Duitsehland moeten doen, of dat zij zich
zullen 'blootstellen aan ontslag.
©aar zij zioh door het afleggen van den
eed verplichten tot onvoorwaardelijke ge
hoorzaamheid aan kerkelijke autoriteiten,
die zij niet erkennen, brengt deze keuze
voor de dominees van de belijdenisbewe
ging een ernstig conflict mede tusschen
him geweten en hun belangen.
Dit is de tweede poging om -den ambte
nareneed op te leggen aan geestelijken. De
eerste poging geschiedde in 1934 door den
„Duitsoh-christelijken" rijksbisschop Mul
ler, om op die manier zijn autoriteit over
een recalcitrante kerk te kunnen vestigen.
De belijdenisbebeweging bood toen met
succes weerstand. Zij voerde aan, dat een
kerkelijke autoriteit geen recht heeft een
politieken eed van geestelijken te eischen.
Zij verklaarde zich wel bereid den eed
af te leggen tegenover een burgerlijke, dus
niet-kerkelijke autoriteit, waarbij zij ech
ter het voorbehoud maakte, dat deze eed
den geestelijken nooit zou kunnen ont
heffen van iets in hun kerkelijke verplich
tingen.
De belijdenisbeweging volgt thans weer
dezelfde politiek. Verleden week is de Sy
node bijeengekomen om te bepalen, dat
geen eed kon worden afgelegd in handen
van een kerkelijke autoriteit, die dezelfde
politiek volgt als het gewezen „Duitsch-
christelijke" regiem. Zij liet de kanselarij
van Hitier weten, dat zij wel bereid zou
zijn den eed af te leggen in handen van
een burgerlijke autoriteit. Het antwoord
was, dat de kanselarij! aan zulk een eed
geen waarde hechtte. De aarzeling van
de predikanten om den eed af te leggen
is niet verminderd door de interpretatie
van de beteekenis er van, gegeven door
den hoogsten kerkeraad van de Evange
lische Kerk, waarvan Dr Werner voor
zitter is. De eed beteekent, zoo zegt de
kerkeraad, de meest innige eenheid van
het Derde Rijk, met de nieuwe broeder
schap van de Duitsche natie, waarin de
Evangelische Kerk zal leven en met de
mannen, die deze broederschap hebben
geschapen.
DE NEGUS PHYSIEK EN MOREEL
GEKNAKT.
De negus, die een bijeenkomst van de
Westminster Fellowship zou leiden, heeft
laten weten, dat hij lichamelijk en mo-
'•eel te zwak was om te komen,
üp de vergadering zeide Martin, de
bessynsche gezant te Londen, zinspelen
de op de debatten voor den Volkenbonds-
raad: „Voor hen, die trouw bleven aan de
oude beginselen, is het pijnlijk te zien, dat
Engeland bezig is het voorbeeld te volgen
ran zekere kleine landen, die onder den
irnloed van vrees hun eerewoord verzaakt
>iV oen en buiten de perken van het hand-
e l zijn gegaan. Gezien de verhouding,
wmr'in ik mijl hier bevind, kan ik niet
eken, zooals ik zou wenschen. Maar
ik kan niet begrijpen, hoe
een rechter den eenen dag
de daad van een misdadi
ger kan veroordeelen en
den volgenden dag vrien-
schap met' dien misdadiger
sluiten 'kan. Het is verrassend,
dat vrome christenen schijnen te meenen,
dat verheven beginselen niet in onzen tijd
passen."
FRANSCHE DEFENSIE-LEEN ING
EEN SUCCES.
De inschrijvingen op de eerste natio
nale defensieleening in Frankrijk zijn zóó
groot, dat zij verre de vastgestelde vijf mil-
Uiard overschrijden.
Toen de minister van financiën Mar-
chandeau, te half één zijn radioredevoe
ring uitsprak, twijfelde hij er dan ook aan
of hij' niet beter deed de inschrijvers- te
bedanken voor hun ijver dan voort te
gaan met zijn oproep tot deelneming.-
D'e sluiting der inschrijving zal heden
plaats hebben en de leger-vliegtuigen kun
nen hun vreedzaam werk van reclame in
de lucht staken.
NOODLOTTIGE BRAND IN EEN
AMERIKAANSCH HOTEL
24 personen om het leven gekomen.
Te Atlanta (Georgia) heeft een hevige
brand in een hotel gewoed. 24 Personen
zijn daarbij om het leven gekomen, 12
Personen werden gewond, terwijl nog 22
anderen vermist worden.
De brand heeft het hotel vrijwel vol-
ledig in de asch gelegd en greep met ra
zende snelheid om zich heen.
BRITSCH KABINET GEWIJZIGD.
Twee ministers afgetreden.
De laatste dagen hebben allerlei ge
ruchten! de ronde gedaan over een be
langrijke reorganisatie van het Britsche
kabinet. Zoo werd er gemompeld dat
lord Halifax heen zou gaan als minister
van buitenlandsche zaken en dat aan
Eden weer een plaats in 'het kabinet in
geruimd zou worden.
Thans blijkt echter, dat de wijziging
niet zoo belangrijk is als werd veronder
steld, althans 'dat zij geen invloed zal
hebben op de Britsche buitenlandsche
politiek.
De minister van koloniën Lord Har
lech ('Orm'sby Gore) en de minister voor
luchtvaart Lord Swinton zijn afgetreden.
Lord Stanley wordt minister voor de
dominions, Malcolm MacDonald (tot
dusverre minister van dominions) wordt
minister van koloniën en Kingsley Wood,
die minister van volksgezondheid was,
wordt minister van luchtvaart.
In zijn ontslagbrief aan Chamberlain
herinnert Lord -Swinton er aan, dat
Chamberlain verscheidene malen zijn
ontslag geweigerd had, ondanks -de poli
tieke moeilijkheden, die voortvloeiden uit
het feit, dat de minister van luchtvaart
zitting had in het Hoogerhuis en in het
Lagerhuis het woord niet kon voeren ter
verdediging van zijn ministerie.
OMWENTELINGSPOGING IN SYRIË?
De politie te Beiroet heeft gisternacht
een geheime organisatie ontdekt, waarvan
'het doel geweest zou zijn, de afschaffing
van het parlementaire Stelsel in zijn hul
digen vorm. Bij huiszoekingen zou een
groote hoeveelheid wapens en hommen
gevonden zijn. Tot nu toe zijn ongeveer
40 person'en gearresteerd, waarhij het tot
schietpartijen kwam. De politie bevindt
zich in alarmtoestand, doch tot nu toe
is het in het land rustig gebleven.
GEWELDDADEN IN PALESTINA.
Twee Britsche soldaten' zijn op den
weg van A'kko naar Safed in een hinder
laag gelokt en ernstig gewond. In de
vlakte van Endra Elon is een politie
patrouille in een hinderlaag gelokt, waar
bij een Britsche politie-agent werd ge
wond.
Reuter meldt nader, dat de Britsche
politie-agent aan zijn wonden bezweken
is. Engelsche troepen zijn een strafexpe
ditie begonnen tegen de terroristen, die
de Britsche soldaten op den weg van
Akko naar -Safed in een hinderlaag heb
ben gel-okt.
Bij T'amba is het tot een treffen geko
men1, waarbij- 23 Arabieren gedood zijn.
In het politierapport wordt, behalve
van deze zware botsingen, nog melding
gemaakt van de -volgende daden van ter
reur
Een Arabisch politieman en een Ara
bier ten Zuiden van Hebron door Ara
bische activisten gedood. 17 verschillen
de schietpartijen in de omgeving van
Jenin, Tiberias, Nazareth, Safed, Haifa,
Hebron, Jaffa, 'de telefoondraden doorge
sneden op vijf verschillende plaatsen,
negentien telefoonpalen doorgezaagd, e'en
brug bij Akko opgeblazen, bij Nabloes
straatwalsen en bouwmaterialen in brand
gestoken, bij- Tulkarem in fruitplantages
de bo-omen afgezaagd, bij Beisan de pijp
leiding beschadigd -en de uitvloeiende olie
in brand "estoken.
DE ACTIE CER DUITSCHERS IN
TSJ ECHO-SLOW AKI JE.
Henlein teruggekeerd.
Zondagavond laat is Henlein in zijn
oonplaats teruggekeerd.
Volgens het Duitsche Nieuwsbureau
heeft Henlein verklaard over het resul
taat van zijn reis naar Londen zeer
tevreden te zijn.
Naar Havas verder uit Praag meldt
zal de regeering deze wee-k gaan onder
handelen met Henlein, die door den- pre
mier Hodza zal worden ontvangen.
In Britsche diplomatieke kringen ver
klaart men, dat het antwoord der Tsjecho-
Slowaak-sche regeering op -de Engelsche
raadgevingen ten aanzien van de Sude-
t'enduitsche kwestie in algemeene termen
is gehouden. D'e regeering te Praag ver
klaart -zich berei-d hij- de onderhandelin
gen met Henlein zoo-veel mogelijk reke
ning te houden met de Engelsche aanbe
velingen. Men meent te weten, 'dat het
antwoord geen melding maakt van de
maatregelen, die men- 'Henlein denkt voor
te stellen.
In Tsjecho-Slowaaksche kringen te
IN VIER MAANDEN 16.4 M1LLIOEN
BIJ DE RAMING TEN ACHTER.
APRIL BRACHT f2 MILL. MINDER OP
DAN VORIG JAAR.
De Rijksmiddelen brachten in April
f 32.66 millioen op, tegen f 34.48 millioen
in April 1937 en f 35.76 millioen als 1/12
der raming.
In de eerste 4 maanden van 1938 be
droegen) de totale ontvangsten f 136.69
millioen (v.j. f 133.70 millioen) bij- f 143.07
millioen als 4/12 der raming.
Wat de 'kohierbelastingen betreft, was
einde Maart in totaal f46.83 millioen op
bet kohier gebracht tegen f 42.253 milli
oen op 31 April 1937.
Londen stelt men er prijs op te verzeke
ren, -dat de buitenlandsche politiek niet
gewijzigd zal worden in den door H'enL
lein gewenschten zin opzegging van bet
verdrag met Rusland.
De Duitsche loonen.
De heer Boehmker, burgemeester van
Bremen, heeft -dezer dagen een rede ge
houden op e'en! vergadering van huis en
grondbezitters van het gebied Rhein en
Main, waarin hij o.a. zei
„Menig huisbezitter die klaagt over te
hooge lasten, aldus de heer Boehmker,
zou goed dóen er aan te denken dat de
Duitsche herwording slechts daardoor
kan worden verkregen, dat de Duitschers
gedurende een' gansche generatie de tan
den op elkaar moesten bijten om deze
hervorming te veroveren. De huisbezit
ters zouden daarbij het voorbeeld der
arbeiders voor oogen moeten nemen, die
bij eeü gemiddeld maandelijksch toon van
90 tot 105 mark meestal een groot ge
zin hebben, maar in onvoorwaardelijken
trouw Adolf 'Hitier volgen."
Op deze manier komt men aan de weet,
dat -de positie der arbeiders in Duitseh
land niet schitterend is. Men moet -dan
verder bedenken, dat de huren in
Duitsehland voor minderwaardiger wo
ningen dan hier te lande hoog zijh en
dat van het loon n'og heel wat af moet
aan lasten, verplichte en zoogenaamde
vrijwillige bijdragen.
H. M. de Koningin ter kerk.
H. M. de Koningin heeft Zondagavond
den dienst bijgewoond in de Groote Kerk
aan de Loodaan te Apeldoorn. In dezen
-dienst 'ging voor Dis P. Stempvoort uit
Haskerhorne in Friesland.
VERKLARING DER OSLO-STATEN.
Vernieuwing der overeenkomst
momenteel onmogelijk.
Te Oslo is door de vertegenwoordigers
\an de Oslo-staten een officieele verkla
ring gepubliceerd, waarin zij mededee-
len, dat de ontwikkeling van de wereld
conjunctuur het niet mogelijk maakt voor
bet oogenblik de overeenkomst te ver
nieuwen. Zij verklaren zich bereid, zoodra
de economische omstandigheden dit zul
len toelaten, haar collectieve besprekin
gen te hervatten met het oog op een ze
kere vermindering der handelsbelemme
ringen, o.m. door elkander wederkeerig
zekere faciliteiten toe te staan voor den
import van do goederen, die van belang
zijn voor den onderlingen handel.
De staten, die op 28 Mei 1937 de over
eenkomst hebben onderteekend zijn, naar
men weet, België, Denemarken, Finland,
Luxemburg, Nederland, Noorwegen en
Zweden.
Elk der reg'eeringen van deze landen
heeft intusscben toegezegd de invoer van
de goederen voortgebracht door en af
komstig uit de andere onderteekenende
staten met de grootste welwillendheid te
behandelen.
Mocht een der regeeringen gedwongen
zijn beschermende maatregelen te nemen,
dan zal zij rekening houden met de belan
gen der andere landen en er naar streven
do normale economische betrekkingen te
bandhaven.
TOELATING VAN VREEMDELINGEN.
Uitzonderingen voor sommige gevallen.
Na'ar de N. R. Crt. meldt, is alsnog te
bevoegder plaatse besloten de jongste re
geling ten aanzien van het weren van
vreemdelingen, die zich in Nederland
reeds gevestigd hebben of willen vestigen
een kleine wijziging te doen ondergaan.
En wel in zooverre, dat niet per se en
niet over de geheele linie onverbiddelijk
alle sinds 1 Maart j.l. hier ter vestiging
binnengekomen vreemdelingen bet land
zullen moeten verlaten met uitzondering
dan van hen, wien anders elders lijfsge
vaar zou bedreigen. Wanneer aantoon
baar is, dat de terugwerkende kracht van
den jongsten maatregel extra hard zou
zijn, zou de mogelijkheid bestaan daarvan
af te wijken. In de zeer uitzonderlijke ge
vallen, n.l. waarin naar het oordeel van
Binnenland.
De Tweede Kamer over de onderwijzers
opleiding.
De opbrengst der rijksmiddelen.
Verklaring der Oslo-staten.
Buitenland.
Tegenstrijdige berichten uit China.
Hotelbrand in Amerika.
Gewelddaden in Palestina.
De toestand in Tsjecho-Slowakije.
de bevoegde instantie zich zulk een bij
zondere hardheid inderdaad zou voordoen
kan eventueele dispensatie plaats vinden,
zoodat dan niet 1 Maart, doch 7 Mei als
„grensdatum" zou kunnen gelden.
VREEMDELINGEN
IN HET KLEEDINGBEDRIJF.
D'e wet van 22 April 1937 tot regeling
van bet zelfstandig uitoefenen van beroe
pen en bedrijven door vreemdelingen
(Staatsblad No. 628) opent, gelijk bekend,
de mogelijkheid om te bepalen, dat vreem
delingen nader aan te wijzen beroepen en
bedrijven niet zelfstandig mogen uitoefe
nen, zonder dat zij daartoe schriftelijk
vergunning hebben verkregen.
Na onderzoek van de toestanden in het
kleedingbedrijf is gebleken, dat er aanlei
ding bestaat dit bedrijf onder de werking
van. de wet van 22 April 1937 te brengen.
De minister van economische zaken
beeft derhalve bes-loten de totstandkoming
van een Kon. 'besluit te bevorderen, waar
bij voor de zelfstandige uitoefening door
vreemdelingen van het kleedingbedrijf een
vergunning verplicht wordt gesteld.
Onder kleedingbedrijf wordt bier ver
staan het bedrijf bestaande in het ver
vaardigen, vermaken of herstellen van:
1. confectie- en maatkleederen en -klee-
dingstukken, daaronder -begrepen alle ge
breide" en trioot-kleederen en kleeding-
stukken; 2. hoofd-, hals-, band-, been- en
voetbekleeding, met uitzondering van het
schoeisel; 3. kleedingtoebehooren als bre
tels, jarretels, kousenbanden, sokophou
ders, mouw- en rokophouders.
Raadsleden in staking.
De gemeenteraadsverg. te Doorn, die
tegen gistermiddag was uitgeschreven,
kon niet doorgaan, omdat het meeren-
deel der leden was weggebleven. De ab
senten waren twee liberalen, twee chr-
historischen en twee s.d.a.p.-ers.
Dit houdt verband met het besluit van
Ged. Staten om goedkeuring te onthou
den aan het raadsbesluit tot aankoop van
het landgoed „Der Hirtler", zulks op
aandrang van de anti-revolutionaire
raadsfi actie en een chr.-historisch lid,
onder leiding van den anti-revolutionai
ren wethouder jhr mr H. van Asch van
Wijck. Deze aankoop toch werd alge
meen als een bijzonder gunstige trans
actie beschouwd, waardoor de gemeente,
voor den prijs van 20 cent per meter,
eigenares werd van een stuk bouwrijp
terrein, groot 40 h.a.
D-e raadsminderheid overwoog, dat in
geen geval het risico van belastingver-
hooging geloopen mag worden.
200.000 SPOORBOEKJES VERKOCHT.
Zaterdag waren er rond 200.000 van
de nieuwe spoorboekjes verkocht. Een
cijfer, dat hooger iis' dan de voorgaande
jaren, en wel een indruk geeft van de
belangstelling, welke er bij het reizen'd
publiek voor de nieuwe dienstregeling
der N. S. bestaat.
NIEUW-AMSTERDAM VESTIGT
NIEUW RECORD.
De „Nieuw Amsterdam" heeft den Am-
brose-vuurtoren gisteravond om 19 uur 40
Greenwichtijd gepasseerd. Hiermede is
een nieuw record gevestigd op de lijn
RotterdamNew York.
In den nacht van Maandag op Dins
dag vorige week vertrok het schip van
Rotterdam. 'Het 'heeft daarna nog een
Frantsche en een Engelsche aanloophaven
aangedaan en kwam dezen Maandag te
gen' den avond te New-York aan. De
snelheid, die 'het' schip behaald heeft op
deze reis moet niet ver onder de 22 zee
mijlen per uur liggen.
Een overtocht binnen een week bleek
op de eerste reis reeds mogelijk.
Op ivolgende reizen, als het oponthoud
in de aanloop'havens minder tijd vordert
en als- de route iets korter is, kan de
overtocht RotterdamNew York in 6V2
dag gemaakt word'en'.
TIEN JAAR ROTTERDAM-PRAAG.
De luchtlijn Rotterdam-Praag bestond
gisteren 10 jaar. Merkwaardig was, dat
de Tsjechische piloot, de heer Novotny,
die tien jaar geleden het eerste vliegtuig
een één-motorige Avia, van Praag naar
Rotterdam bracht, ook gistermiddag weer
uit het Tsjechische toestel stapte, thans
echter uit een modern Douglas DG 3-
1 vliegtuig.
