Opnieuw liet Spellingvraagstuk.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
De strijd in China.
De strijd in Spanje.
WOENSDAG 4 MEI 1938
52e JAARGANG No. 181
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 70, does
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.S0 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiiin 30 cent per regel
Ingezonden mededcellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentliin Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
INTERPELLATIE VAN
PROF. WOLTJER IN DE EERSTE
KAMER. DE REGEERING WENSCHT
EEN WETTELIJKE BASIS.
De Eerste Kapier heeft zich gisteren
den geheelen dag bezig gehouden met het
spellingvraagstuk. En vandaag wordt het
debat nog voortgezet.
Het is voor Minister Slote-
makerde Bruine een ietwat
pijnlijke geschiedenis.
Toen in 1934 Minister Merchant met
zijn nieuwe spelling kwam, wist hij daar
op de goedkeuring van het Kabinet te
krijgen. Persoonlijk voelde Minis
ter Slotemaker de Bruine, die toen Soci
ale zaken beheerde, weinig voor die spel
ling, maar toen hij later aan Onderwijs
kwam, achtte hij zich verplicht het beleid
van zijn voorganger zooveel mogelijk te
verdedigen. In 1936 werd de spelling op
nieuw gewijzigd, maar tevens werd een
commissie benoemd om een defini
tieve regeling te bereiken.
Tijdens het jongste begrootingsdebat in
den Senaat, gaf Minister Colijn
tegenover Prof. Woltjer toe, dat de spel
lingkwestie staatsrechtelijk niet juist was
behandeld en dat een wettelijke regeling
noodzakelijk is.
En nu kwam gisteren de zaak opnieuw
in den Senaat aan de orde door de in
terpellatie-Prof Woltjer.
De heer Woltjer stelde een aantal
vragen en gaf daarbij een breede toelich
ting.
Van het antwoord van den Minister,
waaruit het karakter der vragen duidelijk
blijkt, laten wij hier een en ander volgen.
[De Minister van Onderwijs, de heer
Slotemaker de Bruine groe
peerde de bespreking om vier punten, t.w.
de wettelijke basis, de houding der regee
ring, den overgangstijd en de samenwer
king met België.
D'at de regeering een wettelijke basis
wens-cht, is alleszins redelijk. Dit voor
nemen der regeering strookt geheel met
de in Januari gedane toezegging.
Dat de regeering voor den overgangstijd
aan de scholen een bepaalde methode op
legt en daarmee den weg van 1934 volgt,
beteekent nog niet een principieel aan
vaarden van dien weg.
De opeenvolgende ministers van Onder
wijs hebben pogingen gedaan uit den
spellingschaos te geraken. Om den chaos
niet te verergeren, moeten de Koninklijke
Besluiten, die thans de spelling beheer-
schen; niet wegvallen.
De jongste beslissingen zijn voorloopig
in formeelen zin, d.w.z. zij1 zullen door een
wet worden vervangen, doch in materi-
eelen zin zijn zij definitief. De regeering
zal haar materieel in de wet trachten te
doen opnemen.
In zooverre «de jongste beslissingen on
zekerheid laten, geschiedt dit als gevolg
van 'de sinds 1934 bestaande onzekerheid.
Nieuwe onzekerheid scheppen wij niet.
De minister is i evenals zijn ambts
voorganger overtuigd, dat het van be
lang is, dat Nederland en België gelijk op-
marcheeren.
Met betrekking tot geslacht, voor-
naamwoorden, bastaard
woorden en met betrekking tot de
samenstelling der commissie bestaat met
België volkomen overeenstemming. Men
moge die waardeeren.
Spr ontkent het recht der uitgevers op
schadevergoeding. Het risico, dat zij' in
1934 namen, moeten zij dragen.
De heer W o 1 t j e r (A, R.) acht het
onjuist, dat een zoo belangrijke zaak als
het woordbeeld der Nederlandsche taal
afhankelijk wordt gemaakt van de schade
der uitgevers, evenals hij het onjuist acht,
dat zij afhankelijk wordt gemaakt van bet
gemak waarmede de kinderen leeren. Men
vertroebelt de kwestie door de zaak van
andere dingen afhankelijk te maken.
De minister heeft zijn ambtsvoorganger
trachten te sauveeren. Toch zijn er wel
verschilpunten tusschen hem en diens
ambtsvoorganger. Deze heeft wel degelijk
bedoeld de maatschappij zij het niet
met strafmaatregelen tot de nieuwe
spelling te dwingen.
Erkentelijk is spr. voor den toegezegden
wettëlijken grondslag. Maar daarover in
terpelleerde spr. niet. Het gaat over do
consequenties daarvan.
In Januari heeft spr. staatsrechtelijke
bezwaren ontwikkeld. Hij heeft een ant
woord gekregen, dat aan duidelijkheid
niets te wensohen overliet en thans wordt
de foutieve methode „zoolang" gehand
haafd.
Waarom geen tabula rasa gemaakt en
tot de spelling van De Vries en Te Winkel
terug gekeerd?
Spr. vraagt den minister den scholen
de keuze te laten tijdens den overgangs
tijd tusschen De Vries en Te Winkel en
Marchant. Dat kan geen chaos worden
Men heeft dan tusschentijds het een of
het ander. Spr. gelooft, dat de meeste
scholen Marchant zullen kiezen. Ook
daarom zal de mogelijkheid van deze keu
ze niet tot een chaos kunnen leiden.
De heer Van L a n s c h o t (R. K.)
vraagt, aannemende dat de wettelijke ba
sis de juiste is, wat de wet dan zal gaan
inhouden. Alleen een algemeene machti
ging aan de Kroon om het spellingvraag
stuk te regelen. Of zullen de algemeens
richtlijnen van de spelling zelf in de wet
worden vastgelegd?
De regeering dient een wet in. De Twee
de Kamer kan de wet aannemen, amen-
deeren of verwerpen. In de laatste twee
gevallen: groote verwarring. Bij1 verwer
ping heeft de regeering zien op het stand
punt gesteld, dat er een wettelijke basis
noodig is en die is er dan niet. Als de
minister een machtiging voor de Kroon
aan de Tweede Kamer vraagt om de spel
ling te regelen en daarbij het voornemen
te kennen geeft regelrecht tegen de geuite
wenscben der Kamermeerderheid te zul
len handelen, heeft zij dan veel kans die
machtiging te krijgen?
Spr, dringt op een spoedige beslissing
aan.
De heer De Savornin Lob
man (G. H.) acht het bevredigend, dat
inzake de voornaamwoordelijke aandui
ding op 1934 en 1936 wordt terug geko
men. Ook verheugt hij zich over het in het
uitzicht stellen van een wet, die een einde
zal maken aan de ondragelijke eigenge
reidheid van de onderwijzers.
Het is onjuist, dat de regeering erkenl
op een onwettigen weg te zijn en dat zij'
toch van dezen weg niet terugkeert.
Waarom wordt de oude spelling niet
integraal hersteld? Het beroep op een
noodtoestand begrijpt spr. niet.
Met België is geen overeenstemming
bereikt. Het is fataal al§ in België een
ander Nederlandsch wordt geschreven
dan in Nederland. Samenwerking met
België op dit punt zou groot-Nederland-
sche politiek in den besten zin des woords
zijn.
Wat de bezwaren der uitgevers betreft,
hieromtrent is spr. sceptisch. Men hoort
te veel verschillende getallen. Als men
echter met f 2 millioen de eenheid van
taal en schrijfwijze in Nederland en Bel
gië zou kunnen koopen, dan zou spr. deze
uitgave ineens gedaan willen zien. Spr.
vraagt voorloopig herstel van De Vries en
Te Winkel, daarna een oommissie met
ruime opdracht en ten slotte een wette
lijke basis op gelijken voet met België.
De vergadering werd daarna verdaagd.
CHINEESCH OFFENSIEF IN ZUID-
SJANTOENG INGEZET.
De Gbineezen hebben in Zuid-Sjan-
toeng een groot offensief ingezet. Tot dus
verre heeft deze aanval succes gehad. De
Japanners zijn over een afstand van 12
km teruggedreven.
De laatste dagen hebben Chineesche
ongeregelde troepen in de omgeving van
Sjanghai een groote bedrijvigheid aan den
dag gelegd.
De Chineesche troepen zouden reeds
tot op 20 km afstand van Nanking gena
derd zijn.
Engeland bemiddelaar?
In welingelichte kringen is men van
meening, dat de douane-overeenkomst
tusschen Engeland en Japan voor Enge
land een aanleiding zou kunnen zijin in
contact te treden met de regeeringen te
Tokio en Hankau om te komen tot econo
mische overeenkomsten.
De pogingen van de Britsche diploma
tie zouden gericht zijn op het verwezen
lijken van een monetairen wapenstilstand,
welke de buitenlandsche financieele be
langen zou beschermen en een precedent
zou scheppen voor een regeling van de
politieke vraagstukken.
Scherp Japansch protest te
Moskou.
De Japansche regeering
heeft gisteren te Moskou
nogmaals in krachtig be
woordingen geprotesteerd
tegen den steun, dien de
S o v j e t-U nie aan China ver
leent in den vorm van wa
pens, munitie, piloten en
technici.
De ambassadeur Sjige-
mitsoe heeft reeds her
haaldelijk vertoogen tot
de regeering te Moskou ge
richt. Japan, aldus het
protest, moet derhalve
deze openlijlke ondersteu
ning van China door Sov-
j e t-R usland wel als een
vijandige, tegen Japan ge
richte houding beschou
wen. Tokio verwacht in
allen ernst, dat de regee
ring van Sovje t-R usland
haar houding spoedig zal
w ij z i g e n.
De strijd om Madrid.
Tijdens een nieuw bombardement van
Madrid in de avonduren vielen de grana
ten van het geschut der opstandelingen
in alle wijken der stad. Toen de batterijen
der regeeringstroepen 't vuur beantwoord
den, kwam er een einde aan het bombar
dement.
Tijdens het hevige 'bombardement is do
werkkamer van den Britschen ambassa
deur vernield, terwijl in het huis van den
Britschen consul drie granaten vielen. De
bewoners liepen echter geen letsel op.
Gisternacht hebben de regeeringstroe
pen een mijn laten springen in de Univer-
siteitstad. Een deel van het Kankerinsti
tuut, dat door de opstandelingen was be
zet, werd vernield en de puinhoopen wer
den onmiddellijk door de regeeringstroe
pen bezet.
Onze kwaliteiten zijn beter maar de prijs
beduidend lager.
„HET STOFFENHUIS", GOES.
Op modegebied toonaangevend.
(Adv.)
BELASTINGVERHOOGING IN
FRANKRIJK MET ACHT PROCENT.
De decreten, welke de Fransche minis
terraad geteekend heeft, houden o.a. in
een verhooging van alle staatsbelastingen
met acht procent. Er worden nieuwe of
fers aan de natie gevraagd ten bedrage
van vier milliard francs.
Onder de decreten, welke werden afge
kondigd is er ook een ten aanzien van de
landsverdediging, waarbij een credic-t van
ruim 4.7 milliard francs wordt toegestaan
VORSTELIJKE ONTVANGST VAN
HITLER TE ROME.
Gisteren is Hitler in Italië met pom
peuze pracht ontvangen.
Om één uur werden de winkels en fa
brieken gesloten. Het volk stroomde naar
buiten. De troepen begaven zich naar den
triomfweg. De stad kreeg een ongekend
aspect. De Italiaansohe driekleur, het
■zwart van de fascistische banieren, het
geel van Rome en het nog feller rood van
de nationaal-socialistische vlag, gaf Rome
een typisch Oostersch levendig aanzien.
In Bologna zag Hitier de eerste nume
rieke demonstratie van Italië. Vijftig dui
zend fascisten huldigden hem. Twee hon
derd versierde locomotieven trokken aan
zijn trein voorbij.
De stad was om zeven uur al voor de
ontvangst gereed. Tegen dat de duisternis
inviel, ontbrandden plotseling langs den
triomfalen weg lichten en vlammen en
fakkels. Het toppunt van verlichtingstech
niek was bereikt. Berlijn was nog verre
overtroffen.
Om 8 u. 20 arriveerde de Duce aan het
station, vijf minuten later door den ko
ning gevolgd.
Toen de speciale trein het station bin
nenreed, was de geheele Italiaansche re
geering aanwezig. De Fuehrer inspecteer
de de eeregarde en werd daarna door den
koning en Mussolini, begroet.
Toen Hitier, de koning en Mussolini het
station verlieten begon het gejuich. Het
Quirinaal werd om tien minuten over ne
gen bereikt.
Hitler reed in de koninklijke statiekoets
naast Z. M. Victor Emanuel.
Politieke beschouwingen over
Hitler's bezoek.
De geheele aandacht der politieke krin
gen en der openbare meening in Engeland
gaat uit naar het bezoek van Hitier aan
Rome.
Men neemt over het algemeen te Lon
den aan, dat het vergeefs is, een aanzien
lijk losser worden der banden tusschen
Berlijn en Italië te verwachten.
Men hoopt, dat Mussolini op de Dhit-
sche politiek een matigenden invloed zal
kunnen uitoefenen, die van groot belang
zou kunnen zijn op het oogenblik, nu het
probleem der Duitsche minderheden in
'fsjecho-Slowakije de Britsche meening
in de hoogste mate bezighoudt.
Ds NIEMöLLER BLIJFT OPGESLOTEN
De Times meldt, dat, aangezien de am
nestie niet geldt voor personen die door
de Gestapo in hechtenis zijn genomen, de
eenzame opsluiting van ds Niemöller in
een concentratiekamp blijft voortduren.
Het schijnt echter dat hij eenige privi
leges geniet; hij' zou eenige kranten en
een beperkt aantal boeken mogen lezen.
DE DOOP VAN PRINSES BEATRIX.
Plechtigheid per radio uitgezonden.
Naar gemeld wordt, zal de K.R.O. de
plechtigheid van den doop van Prinses
Beatrix op 12 Mei in de Groote Kerk te
's Gravenhage per radio uitzenden over
den lange-golfzender van Hilversum (1875
M.) en den zender te Jaarsveld (415,5 M.,)
PRINSELIJK ECHTPAAR OP HUIZE
DOORN.
Ter bijwoning van de vorstelijke
huwelijksinzegening.
Gisteravond om acht uur zijn H. K. H.
Prinses Juliana en Z. K. H. Prins Bern-
hard op Huize Doorn aangekomen ter bij
woning van de huwelijksinzegening van
Prins Louis Ferdinand van Hohenzollern
en Grootvorstin Kyra van Rusland op
heden.
Prinses Juliana droeg een witten bont
mantel en was getooid met een diadeem.
De Prins was gekleed in de uniform van
kapitein der grenadiers.
Langs den weg hadden zich vele be
langstellenden geschaard om het Prinse
lijk Paar te begroeten.
DE COLLECTIEVE ARBEIDSOVER
EENKOMSTEN IN 1937.
Naar het zoo juist verschenen jaar
overzicht der collectieve arbeidsovereen
komsten, een uitgave van het Centraal
Bureau voor de Statistiek, mededeelt,
heeft 1937 wederom eenige uitbreiding
gebracht van de aantallen bij deze over
eenkomsten betrokken ondernemingen en
werknemers.
Het totaal aantal overeenkomsten en
dat van de daarbij' betrokken ondernemin
gen en arbeiders bedroeg in 1937 resp.
1241, 43.500 en 282.850, tegen resp. 1237,
38.800 en 253.100 in 1936 (in 1930 resp.
1554, 23.550 en 385.000). In de industrie
steeg het aantal ondernemingen en dat
der arbeiders van resp. 17.600 en 159.450
in 1936 tot resp. 17.950 en 171.100 in 1937
(in 1930 resp. 16.150 en 316.250). Onder
de collectieve contracten in de landbouw
bedrijven vielen in 1937 24.750 onderne
mingen en 78.350 arbeiders tegen resp.
20.550 en 61.750 in 1936 (resp. 6050 en
26.500 in 1930). Men ziet, dat -in te
genstelling met de industrie in den
landbouw tijdens de crisisjaren de collec
tieve arbeidsovereenkomsten een veel
grooteren kring van bedrijven en arbei
ders zijn gaan bestrijken.
De statistiek deelt mede, dat de tot
standkoming van de contracten ook in
1937 bijna steeds plaats had na vredelie
vende onderhandelingen tusschen partij
en, zonder conflicten of bemiddeling van
derden.
In 1937 kwam de dalende beweging
van het loon vrijwel tot stilstand; 64 over
eenkomsten voor slechts 6300 arbeiders
(2 pet. van het totaal aantal) hielden nog
loonsverlaging in, terwijl 26 contracten
met plm. 40.100 arbeiders (14 pet.) loons-
verhooging brachten. Het indexcijfer der
contractloonen steeg dan ook van 84 in
1936 tot 86 in 1937 (1926—1930 100).
BURGEMEESTER VIENINGS VRAAGT
ONTSLAG.
De burgemeester van Clinge, de heer
J. W. Vienings, heeft aan H. M. de Ko
ningin eervol ontslag uit zijn ambt aange
vraagd, tegen 5 Juli a.s.
D'e heer Vienings is sedert 1926 burge
meester van Clinge en was vóórdien werk
zaam als redacteur van de Nieuwe Zeeuw-
sche Courant te Goes. Hij' was toen tevens
lid van den Raad dezer gemeente.
Zeeuwsche Kappersvakschool.
Maandagavond had in „De Eendracht"
te Middelburg de overgangs- en
sluitingsavond plaats der „Zeeuwsche
Kappersvakschool" van den Nederland-
schen Kappersbond. Deze avond is een
groot succes geworden voor het vakschool-
bestuur en voor zijn staf van medewer
kers. Het lokaal was ingericht tot een
groote 'kapperssalon met niet minder dan
40 kaptafels. Aan deze tafels hadden vele
'dames en heeren plaats genomen, terwijl
ook voor eenige modellen was gezorgd. D'e
cursisten, die zouden toonen wat zij ge
leerd hadden, waren in keurig nette witte
jassen gestoken.
De voorzitter van de Zeeuwsche Vak
school heette allen welkom, in het bijzon
der dhr A. Olthof, directeur van de Neder
landsche Kappersvakscholen. Spr. memo
reerde de oprichting van de vakschool,
tengevolge van de vestigingswet. De geest
onder de leerlingen en het werk van de
leeraren en den technisch leider, den heer
Goormachtig, waren steeds uitstekend.
BiimRiilnnil.
Spelling-interpellatie in de Eerste Kamer.
Groote veenbranden te Vriezenveen.
Buitenland.
Hitler met groote praal te Rome ont
vangen.
Japansch protest aan 't adres van Moscou.
Chineesch offensief in Zuid-Sjantoeng.
De heer A. Olthof, directeur van de Ne
derlandsche Kappersvakscholen, zeide al
direct een keurigen indruk gekregen te
hebben van de organisatie en de leiding
van de Zeeuwsche Kappersvakschool.
D'e technisch leider gaf daarna de leer
lingen opdracht met de werkzaamheden
te beginnen. Een aardig gezicht was het
al deze cursisten zoo ijverig en beheerscht
te zien werken. Er werd geschoren en
haar opgemaakt in de eerste klasse hee
rencursus, geknipt en keurig afgewerkt in
de tweede en derde klas, en. de ijdelheid
van de mannen-cliënten kwam aan het
licht toen er gewatergolfd en gefriseerd
werd, In de damesklassen werd er zoowel
door kapsters als door kappers geknipt en
geonduleerd. Keurig werk werd daar ge
leverd. De a'lgemeene indruk die men
kreeg was, dat er door den technisch lei
der en de leeraren veel kennis aan de leer
lingen was 'bijgebracht. Toen de afwezigen
na afloop een rondgang maakten waren
dan ook allen voldaan en vol 'bewondering
over het geleverde werk door de cursis
ten.
De heer Olthof zeide zijn volle goedkeu
ring te geven aan de wijze waarop hier les
gegeven is. Spr. bracht den technisch
leider en den leeraren lof voor het ver
richte werk, doch vergat daarbij ook niet
het vakschool'bestuur en de cursisten. Spr
hoopte, dat allen, die een overgangsdiplo-
ma ontvangen hebben, het volgend cursus
jaar weer met hetzelfde enthousiasme en
met dezelfde werklust zullen arbeiden.
De technisch leider overhandigde daar
op de diploma's en kon de verheugende
mededeeling doen, dat alle cursisten zijn
overgegaan. -
Tenslotte 'bracht een der ouders van
de leerlingen dank aan het vakschoolbe
stuur en de medewerkers.
Ongeval bij schoonmaken van geweer.
Toen de landbouwer J. A. te Kadzand
zijn geweer schoonmaakte, sprong de ka
mer van het geweer uit elkaar, waardoor
hij zoo ernstig aan zijn hand werd ver
wond, dat twee van zijn vingers moesten
worden afgezet.
MIDDELBURG.
CREDIET VOOR NIEUW MILITAIR
OEFENINGSTERREIN.
Een flink werkobject.
B. en W. schreven op 23 Maart 1937
aan den Minister, dat, naar zij meenden
te weten, het tegenwoordige militaire
oefeningsterrein aan den Nadorstweg niet
volledig aan de daarvan gekoesterde ver
wachtingen voldoet en dat zij het voor de
gemeente ten zeerste van belang achten
wanneer zij bedoeld terrein weder ter
vrije beschikking konden verkrijgen.
Zij verklaarden zich bereid hun mede
werking te verleenen, opdat, inplaats van
het 'bestaande, een hooger gelegen gemeen
teterrein, op te leveren tot volkomen ge
noegen van de autoriteiten, voor militair
gebruik zou worden beschikbaar gesteld.
Na een onderhoud op 11 Augustus met
den kapitein, eerst-aanwezend ingenieur
der genie te Bergen op Zoom, deelden B.
en W. hem op 13 Augustus mede, dat
zij 'bereid waren te bevorderen, dat het
gemeenteterrein aan den Langevielesingel,
gelegen aan den Domburgschen Water
gang in de gemeente Koudekerke en groot
ongeveer 6 ha, voor militair terrein in ge
bruik zou worden gegeven, nadat het in
werkverschaffing zou zijn geëgaliseerd en
des noodig gedraineerd voor rekening der
gemeente.
Bij schrijven van 13 October verklaarde
de Minister zich in beginsel bereid in dien
geest mede te werken. Volgens een plan,
opgemaakt door de Nederlandsche Heide
maatschappij, dat door alle instanties is
goedgekeurd, zullen de kosten bedragen
f 31.000, waarvan f20.000 aan arbeids
loon en f 11.000 bijkomende kosten.
Het plan, waarin voor rond 1100 man
weken arbeid aanwezig is, omvat in
hoofdzaak egaliseering- en draineerings-
werken, terwijl daarenboven voorzien is
in het maken van twee toegangshekken,
afrasteringen, een betonbrugje over den
watergang nabij het Middelburgsche Weg
je en in het overbrengen van de voorwer
pen, behoorende tot de hindernisbaan, en
van de schuilloods met toebehooren, alles
thans aanwezig op het Nadorstterrein.