Opnieuw liet Spellingvraagstuk. Dagblad voor de Provincie Zeeland De strijd in China. De strijd in Spanje. WOENSDAG 4 MEI 1938 52e JAARGANG No. 181 Uit de Provincie Belangrijkste Nieuws Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 70, does Postrekening 44455 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Abonnementsprijs f2.S0 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Vlissingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertentiiin 30 cent per regel Ingezonden mededcellngen 60 cent per regel Kleine Advertentliin Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting INTERPELLATIE VAN PROF. WOLTJER IN DE EERSTE KAMER. DE REGEERING WENSCHT EEN WETTELIJKE BASIS. De Eerste Kapier heeft zich gisteren den geheelen dag bezig gehouden met het spellingvraagstuk. En vandaag wordt het debat nog voortgezet. Het is voor Minister Slote- makerde Bruine een ietwat pijnlijke geschiedenis. Toen in 1934 Minister Merchant met zijn nieuwe spelling kwam, wist hij daar op de goedkeuring van het Kabinet te krijgen. Persoonlijk voelde Minis ter Slotemaker de Bruine, die toen Soci ale zaken beheerde, weinig voor die spel ling, maar toen hij later aan Onderwijs kwam, achtte hij zich verplicht het beleid van zijn voorganger zooveel mogelijk te verdedigen. In 1936 werd de spelling op nieuw gewijzigd, maar tevens werd een commissie benoemd om een defini tieve regeling te bereiken. Tijdens het jongste begrootingsdebat in den Senaat, gaf Minister Colijn tegenover Prof. Woltjer toe, dat de spel lingkwestie staatsrechtelijk niet juist was behandeld en dat een wettelijke regeling noodzakelijk is. En nu kwam gisteren de zaak opnieuw in den Senaat aan de orde door de in terpellatie-Prof Woltjer. De heer Woltjer stelde een aantal vragen en gaf daarbij een breede toelich ting. Van het antwoord van den Minister, waaruit het karakter der vragen duidelijk blijkt, laten wij hier een en ander volgen. [De Minister van Onderwijs, de heer Slotemaker de Bruine groe peerde de bespreking om vier punten, t.w. de wettelijke basis, de houding der regee ring, den overgangstijd en de samenwer king met België. D'at de regeering een wettelijke basis wens-cht, is alleszins redelijk. Dit voor nemen der regeering strookt geheel met de in Januari gedane toezegging. Dat de regeering voor den overgangstijd aan de scholen een bepaalde methode op legt en daarmee den weg van 1934 volgt, beteekent nog niet een principieel aan vaarden van dien weg. De opeenvolgende ministers van Onder wijs hebben pogingen gedaan uit den spellingschaos te geraken. Om den chaos niet te verergeren, moeten de Koninklijke Besluiten, die thans de spelling beheer- schen; niet wegvallen. De jongste beslissingen zijn voorloopig in formeelen zin, d.w.z. zij1 zullen door een wet worden vervangen, doch in materi- eelen zin zijn zij definitief. De regeering zal haar materieel in de wet trachten te doen opnemen. In zooverre «de jongste beslissingen on zekerheid laten, geschiedt dit als gevolg van 'de sinds 1934 bestaande onzekerheid. Nieuwe onzekerheid scheppen wij niet. De minister is i evenals zijn ambts voorganger overtuigd, dat het van be lang is, dat Nederland en België gelijk op- marcheeren. Met betrekking tot geslacht, voor- naamwoorden, bastaard woorden en met betrekking tot de samenstelling der commissie bestaat met België volkomen overeenstemming. Men moge die waardeeren. Spr ontkent het recht der uitgevers op schadevergoeding. Het risico, dat zij' in 1934 namen, moeten zij dragen. De heer W o 1 t j e r (A, R.) acht het onjuist, dat een zoo belangrijke zaak als het woordbeeld der Nederlandsche taal afhankelijk wordt gemaakt van de schade der uitgevers, evenals hij het onjuist acht, dat zij afhankelijk wordt gemaakt van bet gemak waarmede de kinderen leeren. Men vertroebelt de kwestie door de zaak van andere dingen afhankelijk te maken. De minister heeft zijn ambtsvoorganger trachten te sauveeren. Toch zijn er wel verschilpunten tusschen hem en diens ambtsvoorganger. Deze heeft wel degelijk bedoeld de maatschappij zij het niet met strafmaatregelen tot de nieuwe spelling te dwingen. Erkentelijk is spr. voor den toegezegden wettëlijken grondslag. Maar daarover in terpelleerde spr. niet. Het gaat over do consequenties daarvan. In Januari heeft spr. staatsrechtelijke bezwaren ontwikkeld. Hij heeft een ant woord gekregen, dat aan duidelijkheid niets te wensohen overliet en thans wordt de foutieve methode „zoolang" gehand haafd. Waarom geen tabula rasa gemaakt en tot de spelling van De Vries en Te Winkel terug gekeerd? Spr. vraagt den minister den scholen de keuze te laten tijdens den overgangs tijd tusschen De Vries en Te Winkel en Marchant. Dat kan geen chaos worden Men heeft dan tusschentijds het een of het ander. Spr. gelooft, dat de meeste scholen Marchant zullen kiezen. Ook daarom zal de mogelijkheid van deze keu ze niet tot een chaos kunnen leiden. De heer Van L a n s c h o t (R. K.) vraagt, aannemende dat de wettelijke ba sis de juiste is, wat de wet dan zal gaan inhouden. Alleen een algemeene machti ging aan de Kroon om het spellingvraag stuk te regelen. Of zullen de algemeens richtlijnen van de spelling zelf in de wet worden vastgelegd? De regeering dient een wet in. De Twee de Kamer kan de wet aannemen, amen- deeren of verwerpen. In de laatste twee gevallen: groote verwarring. Bij1 verwer ping heeft de regeering zien op het stand punt gesteld, dat er een wettelijke basis noodig is en die is er dan niet. Als de minister een machtiging voor de Kroon aan de Tweede Kamer vraagt om de spel ling te regelen en daarbij het voornemen te kennen geeft regelrecht tegen de geuite wenscben der Kamermeerderheid te zul len handelen, heeft zij dan veel kans die machtiging te krijgen? Spr, dringt op een spoedige beslissing aan. De heer De Savornin Lob man (G. H.) acht het bevredigend, dat inzake de voornaamwoordelijke aandui ding op 1934 en 1936 wordt terug geko men. Ook verheugt hij zich over het in het uitzicht stellen van een wet, die een einde zal maken aan de ondragelijke eigenge reidheid van de onderwijzers. Het is onjuist, dat de regeering erkenl op een onwettigen weg te zijn en dat zij' toch van dezen weg niet terugkeert. Waarom wordt de oude spelling niet integraal hersteld? Het beroep op een noodtoestand begrijpt spr. niet. Met België is geen overeenstemming bereikt. Het is fataal al§ in België een ander Nederlandsch wordt geschreven dan in Nederland. Samenwerking met België op dit punt zou groot-Nederland- sche politiek in den besten zin des woords zijn. Wat de bezwaren der uitgevers betreft, hieromtrent is spr. sceptisch. Men hoort te veel verschillende getallen. Als men echter met f 2 millioen de eenheid van taal en schrijfwijze in Nederland en Bel gië zou kunnen koopen, dan zou spr. deze uitgave ineens gedaan willen zien. Spr. vraagt voorloopig herstel van De Vries en Te Winkel, daarna een oommissie met ruime opdracht en ten slotte een wette lijke basis op gelijken voet met België. De vergadering werd daarna verdaagd. CHINEESCH OFFENSIEF IN ZUID- SJANTOENG INGEZET. De Gbineezen hebben in Zuid-Sjan- toeng een groot offensief ingezet. Tot dus verre heeft deze aanval succes gehad. De Japanners zijn over een afstand van 12 km teruggedreven. De laatste dagen hebben Chineesche ongeregelde troepen in de omgeving van Sjanghai een groote bedrijvigheid aan den dag gelegd. De Chineesche troepen zouden reeds tot op 20 km afstand van Nanking gena derd zijn. Engeland bemiddelaar? In welingelichte kringen is men van meening, dat de douane-overeenkomst tusschen Engeland en Japan voor Enge land een aanleiding zou kunnen zijin in contact te treden met de regeeringen te Tokio en Hankau om te komen tot econo mische overeenkomsten. De pogingen van de Britsche diploma tie zouden gericht zijn op het verwezen lijken van een monetairen wapenstilstand, welke de buitenlandsche financieele be langen zou beschermen en een precedent zou scheppen voor een regeling van de politieke vraagstukken. Scherp Japansch protest te Moskou. De Japansche regeering heeft gisteren te Moskou nogmaals in krachtig be woordingen geprotesteerd tegen den steun, dien de S o v j e t-U nie aan China ver leent in den vorm van wa pens, munitie, piloten en technici. De ambassadeur Sjige- mitsoe heeft reeds her haaldelijk vertoogen tot de regeering te Moskou ge richt. Japan, aldus het protest, moet derhalve deze openlijlke ondersteu ning van China door Sov- j e t-R usland wel als een vijandige, tegen Japan ge richte houding beschou wen. Tokio verwacht in allen ernst, dat de regee ring van Sovje t-R usland haar houding spoedig zal w ij z i g e n. De strijd om Madrid. Tijdens een nieuw bombardement van Madrid in de avonduren vielen de grana ten van het geschut der opstandelingen in alle wijken der stad. Toen de batterijen der regeeringstroepen 't vuur beantwoord den, kwam er een einde aan het bombar dement. Tijdens het hevige 'bombardement is do werkkamer van den Britschen ambassa deur vernield, terwijl in het huis van den Britschen consul drie granaten vielen. De bewoners liepen echter geen letsel op. Gisternacht hebben de regeeringstroe pen een mijn laten springen in de Univer- siteitstad. Een deel van het Kankerinsti tuut, dat door de opstandelingen was be zet, werd vernield en de puinhoopen wer den onmiddellijk door de regeeringstroe pen bezet. Onze kwaliteiten zijn beter maar de prijs beduidend lager. „HET STOFFENHUIS", GOES. Op modegebied toonaangevend. (Adv.) BELASTINGVERHOOGING IN FRANKRIJK MET ACHT PROCENT. De decreten, welke de Fransche minis terraad geteekend heeft, houden o.a. in een verhooging van alle staatsbelastingen met acht procent. Er worden nieuwe of fers aan de natie gevraagd ten bedrage van vier milliard francs. Onder de decreten, welke werden afge kondigd is er ook een ten aanzien van de landsverdediging, waarbij een credic-t van ruim 4.7 milliard francs wordt toegestaan VORSTELIJKE ONTVANGST VAN HITLER TE ROME. Gisteren is Hitler in Italië met pom peuze pracht ontvangen. Om één uur werden de winkels en fa brieken gesloten. Het volk stroomde naar buiten. De troepen begaven zich naar den triomfweg. De stad kreeg een ongekend aspect. De Italiaansohe driekleur, het ■zwart van de fascistische banieren, het geel van Rome en het nog feller rood van de nationaal-socialistische vlag, gaf Rome een typisch Oostersch levendig aanzien. In Bologna zag Hitier de eerste nume rieke demonstratie van Italië. Vijftig dui zend fascisten huldigden hem. Twee hon derd versierde locomotieven trokken aan zijn trein voorbij. De stad was om zeven uur al voor de ontvangst gereed. Tegen dat de duisternis inviel, ontbrandden plotseling langs den triomfalen weg lichten en vlammen en fakkels. Het toppunt van verlichtingstech niek was bereikt. Berlijn was nog verre overtroffen. Om 8 u. 20 arriveerde de Duce aan het station, vijf minuten later door den ko ning gevolgd. Toen de speciale trein het station bin nenreed, was de geheele Italiaansche re geering aanwezig. De Fuehrer inspecteer de de eeregarde en werd daarna door den koning en Mussolini, begroet. Toen Hitier, de koning en Mussolini het station verlieten begon het gejuich. Het Quirinaal werd om tien minuten over ne gen bereikt. Hitler reed in de koninklijke statiekoets naast Z. M. Victor Emanuel. Politieke beschouwingen over Hitler's bezoek. De geheele aandacht der politieke krin gen en der openbare meening in Engeland gaat uit naar het bezoek van Hitier aan Rome. Men neemt over het algemeen te Lon den aan, dat het vergeefs is, een aanzien lijk losser worden der banden tusschen Berlijn en Italië te verwachten. Men hoopt, dat Mussolini op de Dhit- sche politiek een matigenden invloed zal kunnen uitoefenen, die van groot belang zou kunnen zijn op het oogenblik, nu het probleem der Duitsche minderheden in 'fsjecho-Slowakije de Britsche meening in de hoogste mate bezighoudt. Ds NIEMöLLER BLIJFT OPGESLOTEN De Times meldt, dat, aangezien de am nestie niet geldt voor personen die door de Gestapo in hechtenis zijn genomen, de eenzame opsluiting van ds Niemöller in een concentratiekamp blijft voortduren. Het schijnt echter dat hij eenige privi leges geniet; hij' zou eenige kranten en een beperkt aantal boeken mogen lezen. DE DOOP VAN PRINSES BEATRIX. Plechtigheid per radio uitgezonden. Naar gemeld wordt, zal de K.R.O. de plechtigheid van den doop van Prinses Beatrix op 12 Mei in de Groote Kerk te 's Gravenhage per radio uitzenden over den lange-golfzender van Hilversum (1875 M.) en den zender te Jaarsveld (415,5 M.,) PRINSELIJK ECHTPAAR OP HUIZE DOORN. Ter bijwoning van de vorstelijke huwelijksinzegening. Gisteravond om acht uur zijn H. K. H. Prinses Juliana en Z. K. H. Prins Bern- hard op Huize Doorn aangekomen ter bij woning van de huwelijksinzegening van Prins Louis Ferdinand van Hohenzollern en Grootvorstin Kyra van Rusland op heden. Prinses Juliana droeg een witten bont mantel en was getooid met een diadeem. De Prins was gekleed in de uniform van kapitein der grenadiers. Langs den weg hadden zich vele be langstellenden geschaard om het Prinse lijk Paar te begroeten. DE COLLECTIEVE ARBEIDSOVER EENKOMSTEN IN 1937. Naar het zoo juist verschenen jaar overzicht der collectieve arbeidsovereen komsten, een uitgave van het Centraal Bureau voor de Statistiek, mededeelt, heeft 1937 wederom eenige uitbreiding gebracht van de aantallen bij deze over eenkomsten betrokken ondernemingen en werknemers. Het totaal aantal overeenkomsten en dat van de daarbij' betrokken ondernemin gen en arbeiders bedroeg in 1937 resp. 1241, 43.500 en 282.850, tegen resp. 1237, 38.800 en 253.100 in 1936 (in 1930 resp. 1554, 23.550 en 385.000). In de industrie steeg het aantal ondernemingen en dat der arbeiders van resp. 17.600 en 159.450 in 1936 tot resp. 17.950 en 171.100 in 1937 (in 1930 resp. 16.150 en 316.250). Onder de collectieve contracten in de landbouw bedrijven vielen in 1937 24.750 onderne mingen en 78.350 arbeiders tegen resp. 20.550 en 61.750 in 1936 (resp. 6050 en 26.500 in 1930). Men ziet, dat -in te genstelling met de industrie in den landbouw tijdens de crisisjaren de collec tieve arbeidsovereenkomsten een veel grooteren kring van bedrijven en arbei ders zijn gaan bestrijken. De statistiek deelt mede, dat de tot standkoming van de contracten ook in 1937 bijna steeds plaats had na vredelie vende onderhandelingen tusschen partij en, zonder conflicten of bemiddeling van derden. In 1937 kwam de dalende beweging van het loon vrijwel tot stilstand; 64 over eenkomsten voor slechts 6300 arbeiders (2 pet. van het totaal aantal) hielden nog loonsverlaging in, terwijl 26 contracten met plm. 40.100 arbeiders (14 pet.) loons- verhooging brachten. Het indexcijfer der contractloonen steeg dan ook van 84 in 1936 tot 86 in 1937 (1926—1930 100). BURGEMEESTER VIENINGS VRAAGT ONTSLAG. De burgemeester van Clinge, de heer J. W. Vienings, heeft aan H. M. de Ko ningin eervol ontslag uit zijn ambt aange vraagd, tegen 5 Juli a.s. D'e heer Vienings is sedert 1926 burge meester van Clinge en was vóórdien werk zaam als redacteur van de Nieuwe Zeeuw- sche Courant te Goes. Hij' was toen tevens lid van den Raad dezer gemeente. Zeeuwsche Kappersvakschool. Maandagavond had in „De Eendracht" te Middelburg de overgangs- en sluitingsavond plaats der „Zeeuwsche Kappersvakschool" van den Nederland- schen Kappersbond. Deze avond is een groot succes geworden voor het vakschool- bestuur en voor zijn staf van medewer kers. Het lokaal was ingericht tot een groote 'kapperssalon met niet minder dan 40 kaptafels. Aan deze tafels hadden vele 'dames en heeren plaats genomen, terwijl ook voor eenige modellen was gezorgd. D'e cursisten, die zouden toonen wat zij ge leerd hadden, waren in keurig nette witte jassen gestoken. De voorzitter van de Zeeuwsche Vak school heette allen welkom, in het bijzon der dhr A. Olthof, directeur van de Neder landsche Kappersvakscholen. Spr. memo reerde de oprichting van de vakschool, tengevolge van de vestigingswet. De geest onder de leerlingen en het werk van de leeraren en den technisch leider, den heer Goormachtig, waren steeds uitstekend. BiimRiilnnil. Spelling-interpellatie in de Eerste Kamer. Groote veenbranden te Vriezenveen. Buitenland. Hitler met groote praal te Rome ont vangen. Japansch protest aan 't adres van Moscou. Chineesch offensief in Zuid-Sjantoeng. De heer A. Olthof, directeur van de Ne derlandsche Kappersvakscholen, zeide al direct een keurigen indruk gekregen te hebben van de organisatie en de leiding van de Zeeuwsche Kappersvakschool. D'e technisch leider gaf daarna de leer lingen opdracht met de werkzaamheden te beginnen. Een aardig gezicht was het al deze cursisten zoo ijverig en beheerscht te zien werken. Er werd geschoren en haar opgemaakt in de eerste klasse hee rencursus, geknipt en keurig afgewerkt in de tweede en derde klas, en. de ijdelheid van de mannen-cliënten kwam aan het licht toen er gewatergolfd en gefriseerd werd, In de damesklassen werd er zoowel door kapsters als door kappers geknipt en geonduleerd. Keurig werk werd daar ge leverd. De a'lgemeene indruk die men kreeg was, dat er door den technisch lei der en de leeraren veel kennis aan de leer lingen was 'bijgebracht. Toen de afwezigen na afloop een rondgang maakten waren dan ook allen voldaan en vol 'bewondering over het geleverde werk door de cursis ten. De heer Olthof zeide zijn volle goedkeu ring te geven aan de wijze waarop hier les gegeven is. Spr. bracht den technisch leider en den leeraren lof voor het ver richte werk, doch vergat daarbij ook niet het vakschool'bestuur en de cursisten. Spr hoopte, dat allen, die een overgangsdiplo- ma ontvangen hebben, het volgend cursus jaar weer met hetzelfde enthousiasme en met dezelfde werklust zullen arbeiden. De technisch leider overhandigde daar op de diploma's en kon de verheugende mededeeling doen, dat alle cursisten zijn overgegaan. - Tenslotte 'bracht een der ouders van de leerlingen dank aan het vakschoolbe stuur en de medewerkers. Ongeval bij schoonmaken van geweer. Toen de landbouwer J. A. te Kadzand zijn geweer schoonmaakte, sprong de ka mer van het geweer uit elkaar, waardoor hij zoo ernstig aan zijn hand werd ver wond, dat twee van zijn vingers moesten worden afgezet. MIDDELBURG. CREDIET VOOR NIEUW MILITAIR OEFENINGSTERREIN. Een flink werkobject. B. en W. schreven op 23 Maart 1937 aan den Minister, dat, naar zij meenden te weten, het tegenwoordige militaire oefeningsterrein aan den Nadorstweg niet volledig aan de daarvan gekoesterde ver wachtingen voldoet en dat zij het voor de gemeente ten zeerste van belang achten wanneer zij bedoeld terrein weder ter vrije beschikking konden verkrijgen. Zij verklaarden zich bereid hun mede werking te verleenen, opdat, inplaats van het 'bestaande, een hooger gelegen gemeen teterrein, op te leveren tot volkomen ge noegen van de autoriteiten, voor militair gebruik zou worden beschikbaar gesteld. Na een onderhoud op 11 Augustus met den kapitein, eerst-aanwezend ingenieur der genie te Bergen op Zoom, deelden B. en W. hem op 13 Augustus mede, dat zij 'bereid waren te bevorderen, dat het gemeenteterrein aan den Langevielesingel, gelegen aan den Domburgschen Water gang in de gemeente Koudekerke en groot ongeveer 6 ha, voor militair terrein in ge bruik zou worden gegeven, nadat het in werkverschaffing zou zijn geëgaliseerd en des noodig gedraineerd voor rekening der gemeente. Bij schrijven van 13 October verklaarde de Minister zich in beginsel bereid in dien geest mede te werken. Volgens een plan, opgemaakt door de Nederlandsche Heide maatschappij, dat door alle instanties is goedgekeurd, zullen de kosten bedragen f 31.000, waarvan f20.000 aan arbeids loon en f 11.000 bijkomende kosten. Het plan, waarin voor rond 1100 man weken arbeid aanwezig is, omvat in hoofdzaak egaliseering- en draineerings- werken, terwijl daarenboven voorzien is in het maken van twee toegangshekken, afrasteringen, een betonbrugje over den watergang nabij het Middelburgsche Weg je en in het overbrengen van de voorwer pen, behoorende tot de hindernisbaan, en van de schuilloods met toebehooren, alles thans aanwezig op het Nadorstterrein.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 1