ZEEUW
TWEEDE BLAD
TANTE AILIE
Gedegenereerd Europa.
De overdracht van de
Nieuw Amsterdam.
Uit de Provincie
Ontwerp-electriciteitswet
van de baan?
FEUILLETON
MIDDELBURG.
VLISSINGEN.
VAN
MAAN DA Cf 25 APRIL 1938, Nr 173.
Politieke moorden te Weenen.
Onder dit kopje schrijft het „F r.
Dagblad":
Zaterdagmiddag 21 October 1616 zat
graaf Stürgk, de Oostenrijksche minis
ter-president, in de eetzaal van het hotel
„Meiasl und Schadn" aan tafel.
Drie tafels van 'hem af 'zat de Ween-
sdhe schrijver Dr Friedrich Adler, een
zoon van den rijksdagafgevaardigde Dr
Viktor Adler, den grondlegger der socia
listische partij' in Oostenrijk. Plotseling
stond Adler op, ging drie passen voor
waarts in de richting van de tafel, waar
aan Stürgk zat en loste op hem drie re
volverschoten,
Graaf Stürgk zakte dadelijk dood in
een. Toen de schoten vielen, stortten zich
de aanwezige officieren dadelijk op den
moordenaar en trokken hun saJbel. De
dader gaf zijn naam op en zeide: „Par
don mijne heeren, ik weet wat ik gedaan
heb. Ei laat mij kalm in hechtenis ne
men."
Hij weigerde op alle aan hem gestelde
vragen antwoord te geven. Hij verklaar
de herhaaldelijk, dat hij zich de betesike-
ria van zijn optreden volkomen bewust
was en tot de daad besloten had na een
volledige, rijpe overweging.
D'e Vorwarts, het orgaan van de socia
listen in Duitschland, schreef: „Niemand
zal er aan denken, de arbeidersbeweging
of een deel daarvan voor deze afschuwe
lijke tragedie verantwoordelijk te stellen.
De tragedie dar menschheid, die wij sinds
d-sa dag van Serajewo in ontzettend lij
den meeleven, heeft in de waanzinnige
daad te V/oenen een nieuw hoogtepunt
bereikt, dat wij1 ons in de ergste phan-
tasie niet hadden kunnen voorstellen."
Friedrich Adler werd ter dood veroor
deeld, maar de keizer maakte gebruik van
zijn recht van gratie, en veranderde de
straf in 18 jaar kerker. Toen twee jaar
later de socialisten in Weenen het heft
in handen kregen, lieten zij den sluip
moordenaar vrij en maakten hem tot lei
der van de „Arbeiterrate". Vijf jaar later
werd 'hij secretaris ivan de socialistische
internationale. Deze functie bekleedt 'hij
nog. Hij woont in Brussel en is als Belg
genaturaliseerd. Onlangs werd 'hij: te
Roosendaal gearresteerd, daar hij op een
valsohe pas reisde. Hij' is daarom tot een
geldboete veroordeeld.
Naar zijn verdediger zeide, heeft de
Belgische regeering vriendschappelijk
aan onze regeering medegedeeld, dat een
kras optreden tegen dezen man 'haar niet
aangenaam zou zijn. In België hebben
de socialisten grooten invloed in de re
geering, en de minister van buitenland-
sche zaken is een partijgenoot van den
heer Adler.
Op 23 Juli 1934 drongen eenige natio-
naal-socialisten de regeeringsgebouwen
te Weenen binnen. D'e Bondskanselier
Dollfuss werd vermoord. Langzaam
bloedde 'hij op een sofa dood. Aan ma
joor Fey droeg 'hij op, voor zijn vrouw
en kinderen te zorgen. Medische en
geestelijke bijstand werd hem in zijn
laatste uren door zijn beulen geweigerd.
Von 'Hindenburg seinde aan president
Miklas: Diep onder den indruk van het
bericht, dat Bondskanselier Dollfuss ge-
wallen is als slachtoffer van een afschu-
welijlken aanslag, spreek ik tegenover
uwe Excellentie mijn hartelijke 'deelne
ming uit.
De heer Mussolini seinde aan den
Oostenrijkscben vice-kanselier:
„Het tragische einde van Dollfuss wekt
bü mij diepe droefheid wegens de 'gevoe
lens van 'persoonlijke vriendschap en de
eenheid van onze politieke inzichten,
welke mij aan hem bonden. Ik heb steeds
door Catharine D. Bell.
(Vrij naar het Engelsch.)
56) _o_
„O, wat ben ik blij! en dankbaar, dat
God het me gegeven heeft het 'huis van
mijn jongen met eigen oogen te aan
schouwen", zei tante Ailie, toen Angus
haar bij het uitstappen behulpzaam was.
„En in een gezellige, vriendelijke omge
ving li'gt 'het. Angus, mijn jongen, als
je wettige erfenis je nooit in handen
komt, dan zie ik niet in, waarom jij en
Nannie je dagen hier niet zoudt slijten
in vrede en geluk."
Tante Ailie was een allerbeminnelijkste
gast; klaar om overal belang in te stel
len en te bewonderen, wat er te bewon
deren viel. En er viel heel wat te be
wonderen, want Angus had, met juf
frouw Kerr's hulp alles keurig en zoo
economisch mogelijk ingericht. Alles wat
men redelijker wijze kon verlangen, kon
men in zijn woning vinden. En zijn per
soneel, de ernstige, bejaarde Lizzie en
haar man, en het pas gehuurde meisje,
was uitstekend, vlijtig, netjes en vrien
delijk.
„Juist het soort menschen, dat men
graag in 'huis zou hebben," vond tante
Aüie en zij was wel iemand, die er over
bewondering gehad voor zijn kwaliteiten
als staatsman.
De onafhankelijkheid van Oostenrijk,
waarvoor hij is gestorven, is een grond
beginsel, dat verdedigd werd en steeds
zal worden verdedigd door Italië met
nog grooter kracht dan in de tijden, die
zoo buitengewoon moeilijk waren.
Dollfuss diende zijn volk, waaruit hij
is voortgekomen, zonder eenig eigen be
lang. Zijn 'herinnering zal gezegend zijn,
niet alleen in 'Oostenrijk, maar overal in
de beschaafde wereld, die reeds getrof
fen is door de moreels veroordeeling van
hen, die rechtstreeks of zijdelings ver
antwoordelijk zijn voor zijn dood."
De moordenaar Planetta werd opge
hangen, en zei stervend „Heil Hitier".
Bij de begrafenis van Dollfuss cele
breerde kardinaal-aartsbisschop Innjtzer
een plechtige hoogmis en vergeleek in een
toespraak het lijden ivan Dollfuss met dat
van Christus.
Thans worden de straten, die naar
Dollfuss waren genoemd, naar Planetta
genoemd, het monument dat voor Doll
fuss gereed was, wordt een monument
voor Planetta, kardinaal Innitzer zegt
„Heil Hitler" en Mussolini zegt, dat de
annexatie van Oostenrijk 'heelemaal naar
zijn zin is.
Een goedgeslaagde proefvaart.
Rede van minister Dr H. Colljn.
Zaterdag werd het vlaggeschip der
Holland Amerika Lijn, het grootste
nieuwste en mooiste sohip der Neder-
landsche koopvaardijvloot, de „Nieuw
Amsterdam", tijdens één een-daagschen
tocht op de Noordzee door de bouwers,
de Rotterdamsche Droogdok Maatschap
pij, officieel overgedragen aan de op
drachtgevers, de Holland Amerika Lijn.
Aangezien de bouw van dit schip in
verband met de voorbereidingen en de
werkgelegenheid, die erdoor is gescha
pen, reeds van nationale beteekenis was,
valt het te begrijpen, dat deze dag werd
besohouwd als een mijlpaal voor de
Nederlandsche scheepvaart en dat de be
langstelling voor de plechtige gebeurtenis
tot in de hoogste regeeringskringen be
stond. Alle leden van het kabinet hebben
dan ook, indien hun werk het maar even
toeliet, gebruik gemaakt van de uitnoodi-
ging om den tocht mee te maken.
Ongeveer half tien 's morgens vertrok
de boot van Rotterdam, met aan boord
een 600 a 700 gasten.
's Middags aan de koffietafel voerden
verschillende personen het woord. Het
hoogtepunt vormde de toespraak van
Minister Colijn, die zich bereid had ver
klaard de symbolische handeling van
het hijschen der reedtrijvlag te verrich
ten.
Db Colijn zeide enkele woorden te wil
len wijden aan het product van samen
werking tusschen de werf en de Holland
Amerika Lijn, aan do Nieuw Amster
dam. De regeering ia door bijzondere
banden met dit schip verbonden, vele
besprekingen zijn gevoerd met den heer
Van der Vorm, die altijd een beetje meer
vroeg dan wij geven konden, besprekin
gen, die tot de samenwerking hebben ge
leid. Maar dat is toch niet de eenige
band met het schip. Een andere is ge
legen in den naam, de nieuw Amster
dam. Er was een tijd, aldus de minister
president, dat wij in het vierde wereld
deel op weg waren, een kolonie in het le
ven te roepen, een Nieuw Nederland te
stichten, een Nieuw Amsterdam. In een
van de vele optmoetingen, die we met
onze Engelsche vrienden hadden, is
Nieuw Amsterdam verloren gegaan. In
1607, bij den vrede van Breda, waren
er zeer goede kansen, dat Nieuw Am
sterdam voor Nederland behouden kon
blijven, maar de Nederlanders van die
dagen gaven de voorkeur aan Suriname
en lieten Nieuw-Amsterdam aan de En
s'.lschen. Tenslotte is Nieuw York als
Engelsch bezit verloren gegaan, Mis
schien zou het, als wij het hadden be
houden, Nederlandsch zijn gebleven I Dit
schip, de „Nieuw Amsterdam", is echter
een bewijs van de goede relaties, welke
tusschen Amerika en ons land bestaan.
Ik zie het als een uiterst gelukkige ge
dachte van de Holland-Amerika Lijn, de
herinneringen aan het verleden te willen
bewaren in den naam van het schip en
ik wil gaarne namens de Regeering mijn
waardeering uitspreken voor deze ge
dachte.
Dr Colijn besloot met het voorstel, een
dronk te wijden aan den voorspoed van
de Holland-Amerika Lijn, van dit schip
i m het bizonder en aan de voortdurende
ontwikkeling van de prosperiteit van het
kleine Nederland zoowel als van de Ver-
eenigde Staten van Amerika.
Het was ongeveer 7 uur, toen de enor
me boot weer te Rotterdam gemeerd lag.
De „Nieuw Amsterdam" is 227 meter
lang en biedt plaats voor 1232 passagiers.
Het schip is eigenlijk een groot drij
vend hotel. Het bevat o.a. elf dekken,
twee zwembaden, een schouwburgzaal, een
winkelstraat, kinderkamers, kapsalons
enz,
DE PLANNEN VOOR DE NOORD-
BEVELANDSCHE BRUG.
De laak Is „niet hopeloos".
Ieder weet, dat er plannen in den
maak zijn, om een brug te slaan over de
Zandkreek bij Koitgene. Alles Bcheen in
1935 in kruiken en kannen te zijn. De fi-
ii&ncieele basis was ook gelegd. Alleen
maar.er zou tolheffing op de brug
zijn. De Noord-Bevelanders hadden
daartegen geen bezwaar en betaalden
liever bruggeld dan bootgeld,
Maar minister Van Lidth de Jeude, de
toenmalige minister van Waterstaat,
maakte wel bezwaar tegen deze tolheffing.
Immers overal in den lande werden de
tollen opgeruimd, en nu zou men er hier
weer eentje gaan makenI
Het Prov. bestuur heeft toen nage
gaan, hoe de brug dan wél gefinancierd
kon worden, Men heeft toen gedaoht, dat
het Rijk moest bijspringen, en wel in de
zen vorm, dat het Rijk de geheele bouw
betaalde, of dat er van Rijkswege een
subsidie gegeven werd van f 30.000 ge
durende 19 jaren. De altijddurende bij
dragen van de provinoie en van de
streek zelf zcuden dan van f 5000 op
f 10.000 gebracht moeten worden.
Er zijn toen in Januari 1938 bespre
kingen gevoerd met minister Van Buu-
ren, doch de besprekingen kwamen niet
veel verder.
Eenigen tijd geleden is er te Kortgene
een geheime vergadering gehouden, on
der voorzitterschap van burgemeester
Geuze van Wissenkerke.
We vernamen uit goede
bron, dat de huidige toe
stand van zaken „niet ho
peloos" is.
Intusschen snakt men er op Noord-
Beveland naar om uit zijn isolement ver
lost te worden.
De veerboot vaart na 9 uur des avonds
niet meer. Niemand kan dan meer Noord-
Een kijkje op het sloependek van Nederlands grootste mailschip de „Nieuw Amsterdam", welks proefvaart en over
dracht heeft plaats gehad.
oordeelen kon.
Esther woelde zich dien avond een
zeer gelukkig en belangrijk persoontje. Ze
moest haar vader en tante Ailie helpen
de koffers uitpakken en het goed opber
gen van het heele gezelschap, op verzoek
van Angus schonk ze thee en vervulde
zoo'n beetje de rol van gastvrouw; wat
later verzocht Angus 'haar een wandeling
met 'hem door den tuin te maken, om
met haar over Nannie te kunnen praten
en al die kleine voorvallen en gebeurte
nissen te vernemen, die slechts vragen en
antwoorden voor den dag brengen en die
men, hoe lang de brieven ook zijn, die
men wegstuurt, toch nooit neerschrijft.
De jonge Colvilles hadden altijd hoog
tegen Angus opgezien en Esther voelde
zich zeer vereerd, dat hij haar tot zijn
vertrouwelinge maakte, toen ze bemerkte
van 'hoeveel belang ze voor hem was, hoe
hij zijn best deed haar aan 'het praten te
krijgen, hoe hij haar van zijn kant in
wijdde in zijn plannen om het Nannie zoo
prettig en aangenaam mogelijk te maken.
„Nannie 'had me haar geheim liever
niet vertéld," dacht ze, „en toch is 'het
maar goed, dat ze het gedaan heeft. Het
iis een heele troost ivoor Angus te weten,
dat ik het weet."
Den volgenden morgen waren de twee
ouderen weer geheel bekomen van de
vermoeienissen van de reis. Tante Ailie
was weer geheel zichzelf en kapitein Cal
ville zag er, ondanks de drukte en op
winding, of, zooals tante Ailie vermoed
de, juist daardoor, beter uit dan 'hij sinds
lang gedaan 'had. Eenige dagen gingen
rustig voorbij. Tante Ailie en kapitein
Colville wandelden overall eens rond om
de verbeteringen in oogenschouw te ne
men; en Edmund maakte geregeld, Es
ther vaak, lange wandelingen met Angus,
als deze de meer verwijderde deelen van
de bezitting .moest bezoeken. Edmund
profiteerde in eik opzicht van de ver
andering. Angus was de eenige persoon
buiten zijn eigen familie voor wien hij
zich nooit verlegen gevoelde. Hij vond
het heerlijk met hem te wandelen en het
belang, dat hij stelde in alles wat er ge
beurde, kwam hem ten goede naar
lichaam en geest. De bloementuin, dien
Angus voor Nannie had aangelegd, viel
bij ieder in den smaaJk, vooral bij tante
Ailie. Hij was keurig in orde en hoewel
nog lang niet alles geheel tot zijn recht
kwam en de hoornen en struiken nog
moesten uitgroeien, was bet toch een
mooi hoekje vol belofte voor de toekomst.
Tante Ailie zat graag op een rustieke
bank, die Angus onder een lindeboom
had getimmerd in het begin van den
tuin, vanwaar men een mooi uitzicht 'had
over de rivier en de vruchtbare weiden
en dan droomde ze van het geiluk van
haar twee kinderen in dit rustig thuis.
Een week liet ze in stil genieten voor
bij gaan en toen begon ze bet plan aan
het rollen te brengen, dat deels haar
komst beïnvloed had. Op een mooien
avond, toen ze alleen met Angus onder
Intrekking overwogen.
Naar de „Telegr." uit welingelichte
kringen verneemt, is bij de regeering in
ernstige overweging de vraag, of het se
dert het begin van het vorige jaar bij
de Tweede Kamer aanhangige ontwerp
eener electriciteitswet zal worden inge
trokken. Ook ie het mogelijk, dat het
wetsontwerp zoogenaamd blijft liggen,
dit wil zeggen, dat op het dezer dagen
uitgebrachte zeer ongunstige verslag van
do Tweede Kamer geen memorie van
antwoord wordt Ingezonden, zonder
d&t voorshands het ontwerp formeel
wordt ingetrokken.
Wordt in eerstbedoelden zin beslist,
dan bestaat de mogelijkheid, dat tegelijk
met de intrekking of binnen niet langen
tijd daarna een nieuw wetsontwerp
wordt ingediend.
In elk geval staat wel vast, dat het
wetsontweip in zijn tegenwoordigen
vorm, zooals het door minister Van
lidth de Jeude is ingediend, doch door
minister Van Buuren zeer ingrijpend is
gewijzigd, in de archieven zal worden
bijgezet bij de versobeidene ontwerpen
voor een Nederlandsohe eleotriciteitswet,
die voor of na de indiening by de Twee
de Kamer een ontijdigen dood zijn ge
storven.
Beveland in of uit, tenzij men voor een
extra reis f 5 betaalt, terwijl de overtocht
slechts 56 minuten duurt.
De provincie staat voor de keuze: ver
betering van de aanlegsteigers en veer-
dam óf een brugverbinding. Beide stei
gers bevinden zich voor het verkeer in
ondoelmatigen toestand. Het is duidelijk
te zien, dat men biji den bouw van de stei
gers niet gerekend heeft op hot steeds
drukker wordende verkeer. De chauf
feurs moeten soms zulke rar6 capriolen
maken, dat men verbaasd is, dat alies
nog zoo goed afloopt.
Is het eens erg hoog water, dan
stroomt de veerdam onder, en is het ver
keer voor uren gestagneerd. Men denke
ook aan ijsgangl
Verbetering is dringend noodzakelijk
geworden, temeer daar het verkeer steeds
drukker wordt. Zoo zijn er in '37 niet
minder dan 20.000 auto's overgezet,
128.000 passagiers en 320.000 rijwielen.
De netto winst beloopt over dat jaar
rond f 12.000.
De Zaterdag voor de eerste maal
gehouden speldjesdag voor het Sanato
riumfonds van de Onderofficiersvereeni-
ging „Ons Belang" bracht bruto ruim
f219 op.
Nieuwe rioleering en een nieuwe
watertoren.
Hoewel reeds in 1931 een nieuw rio-
leeringsplan is uitgewerkt, heeft de
zwakke financieele toestand der ge
meente de uitvoering ervan belet. Op
verschillende plaatsen werd een voor-
loopige rioleering aangelegd. Dit kan nu
run technische redenen niet meer ge
schieden en dus dient met het rioleerings-
plan een aanvang genomen te worden.
Nabij den "Watertoren zal een pompge-
maal worden gebouwd, dat het rioolwa
ter van het Noordelijk stadsgedeelte
naar het Betje Wolfplein perst; kosten
f 47000. In den singel zal een zuiglei-
ding worden aangebracht loopende van
net pompgemaal in de richting van Dis
hoekstraat; kosten f 38.640. In deze lei
ding zullen eenige riolen uitmonden:
kosten f 88.360. Voorts dienen eenige
nooduitlaten, loozende op den water
gang, aangebracht te worden; kosten
f 7000. Met nog eenige andere kosten
wordt het totaal geraamd op f 200.000.
Dte uitvoering van het werk zal aan den
dienst van gemeentewerken worden op
gedragen, al dient dit dan een tijdelijke
uitbreiding te ondergaan. B. en W. vra
gen den Raad machtiging daartoe.
Bij: B. en W. is van de Waterleiding
Mij. Midden Zeeland het verzoek bin
nengekomen tot het verkrijgen van een
den lindeboom 'zat, bracht ze haar onder
werp ter sprake.
„Ga je wel eens naar Northlands,
Angus?" vroeg ze. „'Het kan niet meer
dan acht mijl zijn over de 'heuvels."
„Ik heb er met Kerstmis eenige dagen
doorgebracht, tante Ailie. Heb ik u dat
niet geschreven?"
„Jawel, maar ben je er sinds dien tijd
niet meer geweest?"
„Eén nacht, toen ze uit Londen kwa
men," antwoordde hij eenigszins kortaf
en een oogenbli'k later voegde hij er aan
toe
„Tante Ailie» het is geen genoegen
voor me er heen te gaan."
„Ja, dat begrijp ik, mijn jongen. Maar
wanneer heb je geleerd te denken, dat
het zoeken van eigen genoegen 'het hoofd
doel van ons leven is?"
„Maar ik zie niet in, wat ik daar te
maken zou hebben."
„Het is je ouderlijk huis. 'Eü je moet
er toch zeker zorg voor dragen, dat je
daar geen vreemdeling bent."
„Dat ben ik en zou ik blijven, al zou
ik er eiken week een nacht doorbren
gen," zei hij bitter.
„Maar zorg dan, dat je er niet meer
van vervreemd dan noodig is," hield
tante Ailie vol. „Angus, mijn jongen, ik
beweer niet, dat je ivader niet dwaas
heeft gehandeld, of zijn vrouw goed,
maar hij is en blijft je vader en hij 'heeft
haar tot zijn echtgenoote gemaakt. God
in Zijn wijsheid heeft het toegestaan. Hij
heeft jou in verwantschap met hen ge
steld en wil, dat je ook je plichten als
zoon niet zult verwaarloozen."
„En wat zijn die dan op 'het oogen-
blik?" vroeg hij min of meer ontstemd.
„Wat wilt u, dat ilk doen zal?"
„Ze zijn op het oogenbli'k, wat ze altijd
zijn: dat je je vader lief zult hebben,
zooals het een zoon betaamt en dat je zijn
vrouw zoo welwillend mogelijk tegemoet
treedt. Wat ik nu van je wensoh, is, dat
je hen hier een paar dagen te logeeren
vraagt."
„Hier, tante Ailie!" riep hij uit. „Wat
ter wereld wilt u, dat ze hier komen
doen?"
„Me opzoeken, terwijl Ik hier ben,"
antwoordde ze bedaard. „Wat mevrouw
Fleming ook moge zijn, ze is mijh aange
trouwde nicht, net zoo goed als vroeger
je lieve moeder. Het is niet meer dan zoo
als het hoort, dat we elkaar eens ontmoe
ten, als het mogelijk is; en mijn verblijf op
aarde kon wel eens niet meer van zoo
heel langen duur zijn. Ik zou ze al wel
eerder bij me zelf te logeeren gevraagd
hebben, als ik niet geweten had, dat mijn
dwaze oude dienstboden beelemaal van
streek zouden raken bij het zien van al die
mooie Londensche knechts en kamermeis
jes, die ze natuurlijk meebrengen."
„Eln wat moet ik daarmee aanvangen?"
„Waar ze zoo dichtbiji wonen en maar
voor korten tijd komen, kunnen we er wel
op rekenen, dat ze niet veel menschen
mee zullen brengen."
f
