ÜBiNNENLAN
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD
De strijd in Spanje.
De strijd in China.
Belangrijkste Nieuws
VRIJDAG 1 APRIL 1938
52e JAARGANG - No. 155
Dreigende ontvolking.
De giften voor Defensie.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeeiingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
't Bevolkingsvraagstuk, zoo schreven wij
de vorige week, begint voor Zeeland een
ernstig karakter aan te nemien.
Onze provincie telt op één na het
kleinste aantal inwoners en alles wijst er
op, dat na enkele jaren Drente ons ge
west, wat het zielental betreft, zal over
vleugelen.
Voor een gedeelte is dit toe te schrijd
ven aan het steeds afnemend aantal ge
boorten.
Er was de laatste jaren in onze provin
cie een sterke teruggang. Blijkens de
jongste gegevens was het geboortecijfer
in Drente belangrijk hooger.
Zeeland staat in de rij der provinciën
wat betreft bet geboortecijfer op de tien
de, dat is op één na de laatste plaats.
Alleen het op dit gebied sinds jaren
beruchte Noord-Holland beeft een nog
lager percentage, maar het verschil is al
heel gering.
Het is niet gemakkelijk, zoo niet onmo
gelijk, de juiste oorzaken van die daling
aan te geven. Wij hebben hier te doen
met een zeer gecompliceerd verschijnsel,
waarbij zeer uiteenloopende factoren in
vloed uitoefenen.
Wel kan intusschen worden vastge
steld, dat factoren van godsdienstig-zede-
iijken aard hierbij! een groote rol spelen.
j-/e heiligheid van het huwelijk wordt
steeds minder erkend. De eerbied voor
het gezin raakt op den achtergrond.
Het aantal echtscheidingen neemt ook
in onze provincie toe. Een niet onbelang
rijk percentage van de huwelijken is ge
heel ingesteld op de mogelijkheid van
echtscheiding. En in dergelijke gevallen
is het niet gewenscht veel kinderen om
zich heen te hebben. Dat geeft maar last.
Men is dan minder vrij in zijin bewegin
gen.
Dan is er de door en door verderfelijke,
geheel op gezinsegoïsme ingestelde pro
paganda van het Nieirw-Malthusianisme,
waarmee vooral de jonggehuwden wor
den bestookt.
Onder het motto: „Vóór alles verant
woordelijkheid" wordt het verantwoorde
lijkheidsbesef op bedenkelijke wijze on
dermijnd en de volksgemeenschap stelsel
matig te gronde gericht.
Dan is er de genotzucht, gevolg van dit
egoïsme, die een belangrijke rol speelt.
Men moet kunnen uitgaan, van het leven
genieten, maar dat wordt soms moeilijker
als het gezin grooter wordt.
En zoo is ook de bevolking van Zee
land bezig zichzelf van zijn kracht te be-
rooven en de toekomst te verdonkeren.
Dit kwaad schuilt onder alle standen.
En het maakt zijn slachtoffers bij alle
richtingen.
Zeker, er is verschil.
De R.Katholieken hebben een hooger
geboortecijfer dan de „Protestanten".
Daarna volgen de Joden en geheel onder
aan de rij staan zij, die verklaren tot
„geen kerkelijke gezindte te bebooren".
Het is niet gemakkelijk met de geboor
tecijfers te werken. Daarvoor is de zaak
te ingewikkeld.
Een algemeen verschijnsel is b.v. dat
intellectueel en op boogaren leeftijd trou
wen dan handenarbeiders. En de groote
steden staan wat de geboorten betreft, ten
achter bij het platteland.
Maar deze dingen maken de zaak voor
ons gewest des te ernstiger.
De dreigende ontvolking is een zaak
die in onze provincie de volle aandacht
verdient.
Niet slechts het w e 1 z ij n, maar het
z ij n van de Zeeuwsche bevolking staat
hier op het spel.
Felle gevechten om Lerida.
Om Lerida heeft men gisteren den ge-
heelen dag gevochten, doch des avonds
waren de troepen van Franco de stad
nog niet binnengedrongen. Wel was Le
rida aan drie zijden omsingeld. Aan de
vierde zijde wordt de stad echter be
grensd door de rivier, waar de regee-
ringstroepen krachtig tegenstand bieden.
Berichten van Havas uit Barcelona be
vestigen, dat de opstandelingen op ern-
stigen tegenstand gestuit zijn, welke hun
opmarsch heeft vertraagd.
Ruim honderd regeeringsvliegtuigen
zijn tegenover de luchtstrijdkrachten der
opstandelingen in den strijid geworpen.
Door aanvallen gedwongen moesten de
opstandelingen die de Ginca overgetrok
ken waren, zich op sommige plaatsen
weer op 'den rechteroever van de rivier
terugtrekken.
Ten zuiden van Barbastro wordt de op
marsch der rechtschen voortgezet, doch
de weerstand der regeeringstroepen wordt
georganiseerd voor Balanguer ten noord
oosten van Lerida.
Werk der subcommissie wil
niet vlotten.
De diplomatieke medewerker van de
„Times" schrijft:
De non-interventiecommissie hield gis
teren een lange, maar weinig bemoedi
gende vergadering. De voorzitter drukte
het uitermate pessimistisch uit, toen hij
zeide dat de recente gebeurtenissen in
Spanje een eenigszins ander licht wier
pen op het werk van de commissie.
Terwijl hier wordt onderhandeld, drin
gen de troepen van generaal Franco ver
der door op den weg naar Barcelona, en
hebben de buitenlandsehe bombarde
mentsvliegtuigen zich weer laten gelden.
Bovendien deelde de secretaris van de
commissie mede dat de contributie niet
behoorlijk binnenkwam. Indien de wan
betalers niet spoedig bun schuld aanzui
veren, zal het geheele controlesysteem
rondom Spanje met ingang van Mei moe
ten worden opgeheven.
In zulk een atmosfeer slepen de onder
handelingen zich voort.
Vluchtelingenstroom verwacht.
Overal wordt de grens tusschen Frank
rijk en Spanje bewaakt door ski-patrouil
les, die wachten op den stroom van
vluchtelingen uit het 'bedreigde Catalonië.
De eerste twee duizend uitgewekenen zijn
reeds in Frankrijk aangekomen.
Gisteren trokken den ganschen dag uit
geputte en uitgehonderde miliciens van
het regeeringsleger de grens over. Velen
van hen hadden drie of vier dagen door
de diepe sneeuw moeten waden. De mees
ten droegen nog hun geweren en patroon
gordels, die hun bij aankomst op Fran-
schen bodem werden afgenomen, waarna
zij verder werden gezonden.
Dé vluchtelingen brachten het bericht
mee, dat een mensohenmassa van dui
zenden op weg was naar de grens. Daar
om hebben de Fransehe autoriteiten in
allerijl hulpmaatregelen getroffen.
CHINEESCHE SUCCESSEN HOUDEN
AAN.
In het Zuidoosten van Sjantoeng
wordt, naar het Chineesche persbureau
meldt, nog Steeds verwoed gevochten; de
Japanners hebben zware verliezen gele
den.
De Gbineezen hebben gisteren aan het
front langs den spoorweg Peiping
Hankau de mijnhouwstad Tsiautsjo her
overd.
Aan het Oostelijk front hebben de
Chineezen Szean, aan de grens tusschen
Tsjekiang en Anhwei, genomen. Ook de
strijd om het bezit van Kwangteh werd
door de Chineezen gewonnen. Zij verlo
ren 3000 dooden, terwijl 4000 Japanners
sneuvelden.
Opgetogen over het succes der Chi
neezen aan het front in het spoorweg
gebied van T'ientsin-Poekau strijden de
Chineesche troepen elders met nieuwe
animo en kracht. Gemeld wordt, dat zij
belangrijken voortgang hebben gemaakt.
JAPANS ECONOMISCHE AFHANKE
LIJKHEID VAN AMERIKA.
Japan is voor een groot gedeelte van
de V. S. afhankelijk. Het kan den, sinds
het Chineesche incident zeer toegenomen
invoer uit de V. S., niet met uitvoer be
talen en heeft in de laatste twaalf maan
den ongeveer 250 millioen dollar aan
goud naar Amerika moeten overmaken.
In den laatsten tijd gaat het met den
Japanschen uitvoer daarheen wat beter,
maar 1937 was, bijv. t.o.v. het voornaam
ste uitvoerartikel, nog slechter dan het
gemiddelde in den depressietijd. Het ge
volg is geweest, dat Japan zijn aankoo-
pen van ruwe katoen, d.i. de onmisbare
grondstof voor zijn belangrijkste tak van
nijverheid, in 1937'38 tot beneden een
derde van het vorige jaar heeft moeten
beperken.
Voor zijn oorlogvoering heeft Japan
bovenal behoefte aan staal. Vandaar de
jacht op schroot. Vorig jaar kocht het
1.900.000 ton daarvan, hetgeen slechts
voor ongeveer een derde in de behoefte
der staalfabrieken voorzag, zoodat bijna
900.000 ton aan nieuwe ijzer- en staal-
producten moest worden ingevoerd (1936:
54.000 ton). Tot dusver ziet men 'hierin
geen verandering komen; dit jaar heeft
Japan, naar de N.-Y. Times meedeelt,
al 65.000 ton blokijzer gekocht en 100.000
ton besteld. Het afgewerkte staal wordt
reeds vóór de aflevering vermengd met
koper, nikkel, aluminium, chroom en an
dere metalen, omdat Japan noch erts-
Jagen daarvan, noch fabrieken bezit,
waar ze met staal kunnen worden ver
mengd.
Ook machines en werktuigen kunnen
de Japanners bijna alleen uit Amerika
betrekken, De Zuid-Man tsjoerijsche
spoorweg betrekt een vijfde ivan zijn rol
lend materiaal uit de V. S, Van de 34
millioen vaten petroleum, die Japan in
1937 verbruikte, 'had het eind October
1.1. redds 23 millioen uit de V. S. betrok
ken, o.a. brandstof voor vliegtuigen, die
niet elders kam worden verkregen.
Niet alleen voor zijn oorlogvoering,
maar ook voor de ontwikkeling van zijn
sleutelindustrieën is Japan geheel van
Amerika afhankelijk.
COMMENTAAR OP MUSSOLINI'S
REDE.
Virginia Gayda schrijft in het GiornaJe
d'ItaMa, dat de redevoering van Musso
lini niet krijigsïuistig is, maar een waar
schuwing vormt.
„De woorden van den Duce vormen
een waarschuwing en zijn noodig voor al
de lieden in Europa, die zich iu verga
deringen. en wandelgangen van ministe
ries de illusies maken te kunnen afreke
nen met Ihet fascisme, dat wil zeggen
met Italië en die trachten de partijen en
de regeeringen tot opstand te brengen
met dwaze offensieve bewegingen."
AMERIKA BOUWT SLAGSCHEPEN
BOVEN 35.000 TON.
De regeering der Vereen. Staten heeft
thans de regeeringen van Frankrijk en
Engeland formeel in kennis gesteld van
haar voornemen, slagschepen van meer
dam 35.000 ton te bouwen. D'e tekst der
nota's zal morgen bekend gemaakt wor
den.
ENGELAND HEEFT EEN OVERSCHOT
VAN 28% MILLIOEN POND.
Het Elngelsche begrootingsjaar, dat
gisteren is afgesloten, toont, volgens de
voorloopige becijfering, een overschot
van 28% millioen rond sterling. D'e in
komsten hebben 872Va millioen beloo-
pen, hetgeen 9% millioen boven de ra
ming is. De uitgaven bedroegen 843%
millioen of 19 millioen minder dan ge
raamd was.
Rapport Van Zeeland voorioopig van de
baan.
Op een desbetreffende vraag in het
Lagerhuis verklaarde Chamberlain inzake
'het rapport Van Zeeland:
„Het rapport is nog steeds in studie en
het komt mij onder de huidige omstan
digheden wenschelijker voor, iedere 'be
slissing omtrent een mogelijkheid van
uitvoering der daarin gegeven adviezen,
tot Later uit te stellen".
Postwissels voor Oostenrijk in
Rijksmarken.
Met ingang van heden moeten de be
dragen van naar Oostenrijk te verzen
den postwissels in rijksmarken uitgedrukt
worden. Hiervoor zal dezelfde herlei-
dingstkoers gelden als in het verkeer met
Duitscbland.
Dé Fransch-Britsehe betrekkingen. Cor-
bin, de Fransehe ambassadeur te Lon
den, bij zijn vertrek uit Parijs naar de
Engelsche hoofdstad.
Korte Berichten.
Ten gevolge van den wervelstorm
in de Ver. Staten zijn 33 personen om
bet leven gekomen. Er zijn minstens 250
personen gewond.
De gemiddelde temperatuur in Maart
is in Engeland 7 graden boven normaal
gebleven en is voor de eerste maal sinds
de meteorologische aanteekeningen, meer
dan 100 jaar geleden begonnen, hooger
geweest dan de gemiddelde temperatuur
voor April.
Het Amerikaansche s.s. „President
Roosevelt" is met een lading oorlogsmate
riaal aan boord onderweg naar Europa,
vermoedelijk via Frankrijk bestemd voor
Spanje. Dit is de grootste lading oorlogs
materiaal, die sedert jaren naar Europa
werd vervoerd.
De Fransehe Kamer is tot Dinsdag
verdaagd. Blums financiëele plannen zul
len dus niet voor de volgende week aan
de orde komen.
In de Borinage (België) dreigt tegen
Maandag een mijnwerkersstaking, als de
mijneigenaren hun voorstel tot 5 loons
verlaging niet terugnemen.
WILLEM KLOOS. f
Gistermiddag ia Willem Kloos, de
groote „Tachtiger" in zijn woning te
's-Gravleühage plotseling overleden.
De bijna 79-jarige dichter was reeds
eenigen tijd lijdende, maar zijn heengaan
werd toch nog niet verwacht. Terwijl hij
in den namiddag eenige bed-rust genoot,
heeft de dood hem overvallen.
DE BOTERHEFFING.
De heffing en de steunuifkeering op
boter is, behoudens tusscbentijdsche wiji-
ziging, voor de week van 31 Maart tot
7 April' onveranderd vastgesteld op 50
cent per kg.
NIEUWE T0ELAT1NGSEISCHEN
VOOR HOOGERE BURGERSCHOLEN.
De toelatingsedschien voor hoogere bur
gerscholen, welke bij' Kon. besluit wor
den vastgesteld, zijn thans gewijzigd.
Volgens 'de nieuwe regeling zal voor
taan bij het toelatingsexamen een onder
zoek moeten worden ingesteld naar de
geschiktheid van den Candi
da at tot het volgen van middelbaar
onderwijs.
Voorts zal niet alleen op ken
nis van de verschillende vakken, maar
ook op het inzicht dat de candi-
daat in die vakken heeft, gelet moetien
worden.
Ook is er een verandering gekomen in
de samenstelling van de commissies die
het toelatingsexamen afnemen. Tot nu
toe bestonden deze uit leeraren van de
betrokken hoogere burgerschool. Thans
zullen er ook tenminste vier hoof
den of onderwijzers van lagere
scholen zitting in hebben, met een raad
gevende stem.
PETROLEUM IN DE PLAATS VAN
BENZINE?
Een proefvlucht van ruim zes uur met
petroleum als brandstof.
Na een vlucht van ruim zes uur, waar
bij petroleum als brandstof werd gebruikt
is gistermiddag de Koolhoven Junior met
Walter Mikronmotor weer behouden op
Ypenburg geland.
Allereerst werd de overgebleven petro
leum afgetapt. 'Het bleek, dat er ongeveer
18 1 van de 80 die medegenomen waren,
overgebleven was zoodat er voor de vlucht
van zes uren 62 1 petroleum verbruikt is.
De bougies werd nagezien. Zij zagen er
volgens dhrn Schmidt Crans en Hoek
stra zeer goed uit. Ook de overgebleven
benzine, die gebruikt was voor 'het star
ten, werd afgetapt. Het bleek dat zich nog
een kleine liter benzine in het toestel be
vond.
De heer Schmidt Crans wees vooral op
de groote beteekenis van het feit, dat het
brandgevaar verminderd wordt door het
stoken van petroleum. Hij was getroffen
door het succes van de vlucht, waarop
niet minder dan 600 km was afgelegd.
De heer Van der Heyden, inspecteur
van den Luchtvaartdienst van het Mini
sterie van Waterstaat vond de proef in
ieder geval zeer belangwekkend. Voor een
definitief oordeel zou hij gaarne zien, dat
op een proefbank twee motoren van de
zelfde constructie naast elkaar zouden
draaien. D'an zou geconstateerd moeten
wordlen, hoe 't met de aankorsting stond.
Het bleek intusschen, dat zich bij het
vliegtuig geen roetafzetting had voorge
daan in den motor. Er waren ook geen
moeilijkheden met de smering geweest.
'De uitvinder, Ir Arnold, zei tenslotte:
„Geef mij een verkeersvliegtuig en ik
vlieg met veel geringere kosten naar
Amerika dan tot dusver het geval is ge
weest".
NEDERL. CHR. DROGISTENBOND.
De Nederl. Chr. Drogistenbond kwam
dezer dagen te Utrecht in jaarvergadering
bijleen, waarin tevens het 10-jarig bestaan
van dezen 'bond werd herdacht.
De opkomst was verrassend groot en
tallooze bloemstukken gaven aan de zaal
een feestelijk aanzien.
De voorzitter, de heer G. Boode, riep
allen een hartelijk welkom toe en sprak
zijn groote voldoening uit, dat zoovelen 1
Binnenland.
De Eerste Kamer over Economische Za
ken en Lanldbouwcrisisfonds
Nieuwe eisohen voor toelating tot de R.
H. B. S.
Dé financiering ivan de defensie-uitgaven.
Buitenland.
De successen der Chineezen houden aan.
Hevige strijd om Lerida.
Amerika gaat grootere slagschepen bou
wen.
opgekomen waren om mede te herden
ken dat de Bond nu tien jaar mocht be
staan.
In zijn openingsrede wees hij er op,
dat de verwachtingen, in vorige jaarver
gaderingen uitgesproken, helaas niet in
vervulling waren gegaan en de opleving
zich niet in die mate had voortgezet, als
algemeen werd verondersteld.
Uit het jaarverslag van den secretaris
bleek, dat de bond gestadig in ledental
toeneemt en een eigen plaats mag inne
men op bet terrein der Chr. Vakorgani
satie.
Bijl enkele candidaatstelling werd in de
plaats van den heer Boode, die wegens
verandering van werkkring zich niet meer
beschikbaar kon stellen, de heer J. Bron'k-
horst te Rotterdam als voorzitter gekozen.
Als nieuw bestuurslid werd eveneens
bij enkele candidaatstelling gekozen de
heer W. H. Neefjes te Den Haag, terwijl
de penningmeester bij acclamatie herko
zen werd.
Indische jongens bij de Marine.
Verleden jaar in September is het eer
ste contingent Indische (Eluropeesche)
jongens naar Vlissingen vertrokken, om
opgeleid te worden tot matroos.
Dteze drie-en-twintig jongelui krijgen
binnenkort de gelegenheid om eens weer
een kijkje in de tropen te nemen, meldt
fcet N. v. d. DL v. N.-I. Zij zullen name
lijk, als onderdeel van hun opleiding, do
reis van Hr. Ms. kruiser Java naar In-
dië meemaken tot Colombo, maar dan
embarkeeren zij op de terugkeerende Su
matra en komen weer te Vlissingen
terug.
Binnenkort gaat de tweede ploeg In
dische jongens naar Vlissingen, begin
April vertrekken er 64, van wie dertig
in opleiding voor stoker en 34 voor licht
matroos.
De stroom ivan giften voor de defensie
blijft nog maar steeds aanJhoudien.
Men weet hoe het begonnen is, zegt de
Nederlander, kort na de Oosten-
rijksche 'geschiedenis heeft een onbekende
particulier geheel spontaan een bedrag
aan geld in de brievenbus van het Depar
tement van Defensie gedeponeerd en toen
dit bekend geworden was1 zijn er steeds
maar meer 'giften gevolgd.
Deze gang van zaken is zeer opmerke
lijk.
Het is niet zoo moeilijk tegenover deze
dingen eenigszins critisch te gaan staan.
Wat 'heeft zoo'n bedrag nu te beteeke-
nlen op 'het totaal dat noodig ie om den
achterstand op het gebied van onze de
fensie in te 'halen? Het is toch immers
niet meer dan een druppel aan den exn-
merl Wat kan men daar nu voor aan
schaffen? Kan men niet beter afwachten
tot men via zijn belastingbiljet uitgenoo-
digd wordt tot de versterking van de
weermacht bijl te dragen? Voor dergelijke
nuchtere vragen 'en opmerkingen is er
zeker plaats.
En toch is wat hier gebeurt opmer
kelijk. Men kan zich met dergelijke op
merkingen daarvan niet afmaken. De
motieven die hier achter zitten reiken
dieper.
In dezen spontaan ontstanen stroom
van giften spreekt zich een stuk natio
naal bewustzijn uit. En tevens treedt
daarin aan den dag, hoe diep hetgeen
zich in Oostenrijk heeft afgespeeld, de
volksziel 'heeft beroerd. Het is alsof men
eensklaps in alle realiteit heeft voor zich
gezien de gevaren, die voor ons zelf
standig volksbestaan in de huidige inter
nationale situatie besloten liggen. En
dan zoeken de bewogen gevoelens, die
zijn gewekt, een uitweg in een daad, die
wil demonstreeren hoe hartstochtelijk
men aan onze onafhankelijkheid ge
hecht is.
Dat is iets waar wijl niet dankbaar
genoeg voor kunnen zijn. Want dat is
de eerste voorwaarde voor de handha
ving van ons zelfstandig volksbestaan.
Wij wagen de veronderstelling, dat
deze actie niet in de eerste plaats ge
dragen wordt door 'degenen, die altijd,
ook toen er wat de internationale ver
houdingen betreft, bij wijze van spreken
