Wat een onderzoek leerde! Dagblad voor de Provincie Zeeland EERSTE BLAD c. De strijd in China. De strijd in Spanje. Belangrijkste Nieuws ind. ma. DINSDAG 29 MAART 1938 52e JAARGANG - No. 152 Onzedelijke toestanden in bedrijven. WIJ ETALEEREN F A. W E D. PATERIK Ivies wordt yijze gezegd nog maar loetinge, stellen, dat inten op de Goes 38 en de Vermo- Goes 75 en >5 opcenten worden ge- EN LOETINGE. fwd. August Amersfoort ikers, 26 j. Jciscus van >riela Adela (I. G.) Alexandra J. L. Dijk- (I. G.) t: 21, Gor- iGoulooze en garner, 38 j. der Weele, (N.-B.) Gatharina bhanus Kra- (N.-B.) 16, Chris- eter de Pree 19, Helena Provoost en (N.-B.) 1938. en 415.5 M. |genw. 10.15 11.30 Orgel 1.00 Het Om- Iet Omroep- lö Het Lyra- 15.00 Kinder- an-ork. 6.15 ten. 7.05 Het soliste. 7.30 teded., Gram. 10.20 Gram. n. 11.00 Ber. Zigeunerork. Is Orkest. I. KRO'-Uitz, 11.30 Godsd. [RO'-Melod. en 2.00 Vrou- |s. 4.00 KR0- 1.05 De KRO- iFelicit.bezoek. r. 7.15 KRO- Ber. ANP. Itie. 9.30 Het Icht en solist, kr.opn.). 10.30 ïod. en solist. Gram. 1.15 -2.20 Gram. |n solist. 4.20 ang. 5.40 Sex- jel. 8.10 BBG- lOrk. en solis- pest. -1.20 Gram. 7.20 Kleinork. 8.05 Radio- soliste. 9.30— 11.50 Orkest. -■1.20 en 5.35 i?.20 Radiotoo- solist. 9.30— 1571 M. Orkest (gr.- 10.20ill.2° rbericht. I, avond van 29 •Licht toenemen- I zwaar bewolkt lelijk weinig ot hijnlijk tijdelijk kag 3 uur: Uitgave: N. V. Uitgever*-Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes Postrekening 44455 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. F A N O V, Lange Burg 40. Telefoon 28 Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal' Weekabonnementen voor Middelburg Goes en VUssingen 0.20 Losse nummers 8 cent Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Advertentiën 30 cent per regel Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting jen 10 u.: li etsen; 762 Dit nummer bestaat uit 2 bladen. De arrestatie van den directeur van een groot bedrijf te Oss in verband met een aan het licht gekomen zedenschan- daal, heeft groote onrust verwekt. Gebleken is, dat minderjarige meisjes reeds jarenlang met geld en geschenken tot verkeerde handelingen werden over gehaald en dat de onzedelijke handelin gen zioh volstrekt niet tot minderjarigen hebben beperkt. Als maar een tiende waar is van wat zich, volgens hetgeen in sommige 'bladen wordt medegedeeld, op de Zwanenberg- fabrieken heeft afgespeeld aldus de „Avondpost" t dan zouden zich hier, met tal van meisjes, die daartoe meeren- deels gedwongen werden, walgelijke too- neelen hebben afgespeeld, waar het woord „sohande" véél te zwak voor is. Men vraagt zioh in verbazing af, hoe zij zóó lang on bekend zijn gebleven, en of de oeconomi- sche afhankelijkheid van zoo velen dan werkelijk zóó groot was, dat zij uit pure vrees over deze zedensohandalen hun mond hebben gehouden. Moge hier op radicale wijze recht wor den gedaan zonder aanzien des peraoonsl In verband hiermede trok het stuk de aandacht wat Mr Marchant schreef in „Ons Noorden": „Ik heb het zal in 1934 zijn geweest twee vergaderingen bijgewoond van de Katholieke Jeugd Vereeniging onder lei ding van Mgr Frencken, die beide een diepen indruk op mij hébben gemaakt. De eerste was een massa-vergadering in de groote markthal van Den Bosch. Ook de bisschop was tegenwoordig. Hier voerden een aantal meisjes, telkens voor een afdeeling, op eenvoudige en aangrij pende wijze 'het woord. Schering en in slag waren de klachten over misbruiken van leidende mannen in inrichtingen van Nijverheid. Het was, zeiden zij, zoo moei lijk daartegen iets te doen, omdat de slachtoffers zwegen uit vrees voor ver lies van het werk. Zelfs ouders, die in dezen tijd de inkomsten hunner kinderen niet konden missen, werden op een zware proef gesteld. Schrijnend waren de klach ten. Deze meisjes, de moeders van straks, begrepen, wat deze pest beteekende. De tweede vergadering was er één van de leidsters op „Bouvigne". Het waren weer dezelfde klachten; bet was dezelfde schreeuw om hulp. Thans schijnt eindelijk de marechaus see, de reddende engel van Oss, er in te zijn geslaagd, bewijsmateriaal te verza melen, door de monden open te krijgen en het zwijgen uit angst te overwinnen. Men ziet het hier wederom bewezen: wij heb ben veel meer noodig een krachtige, on vervaard ingrijpende hand van de uitvoe rende macht, van justitie en politie, dan nieuwe wetten en verordeningen. De ver dachte (Zwanenberg) moet bij de arrest tatie zich dreigend hebben uitgelaten te gen de marechaussee, dat hun deze daad wel zou opbreken. Hij bleek zioh van zijn economische macht bewust. Zedelijke ver woesting van de jeugd deed er minder toe". Naar aanleiding hiervan is in verschil lende bladen de vraag gesteld, wat er met name ook door de geestelijkheid gedaan is na de vergaderingen van 1934, waar over Mr Marchant schreef, en waarin tal van meisjes ernstige en schrijnende klach ten deden hooren tegen „leidende perso nen in inrichtingen van nijverheid" in Branbant. Wat is er daarna gebeurd? Niet door officieele autoriteiten en instanties, maar door de geestelijkheid, tot wie die klach ten waren gericht? Men is toch zeker niet passief gebleven? Heeft men deze meis jes beschermd? Heeft men de betrokken leiders van ondernemingen aangepakt? Heeft men er de justitie (zoo mogelijk) ingehaald? Wij zouden in verband biermede een andere vraag kunnen stellen. Deze: Wat heeft Mr Marchant ten opzichte van deze materie in 1934 gedaan? Mr Marchant is steeds geweest een vrijmoe dige criticus, hij beschikt over een scher pe pen en had bovendien als minister een meer dan gewone invloed. Op aangrijpende wijze werd door een aantal meisjes in een massa-vergadering oog wel, geklaagd over bestaande mis bruiken. Schrijnende klachten werden gehoord. Een angstige schreeuw om hulp. En wat was het antwoord? Dat thans vier jaren nadien verklaard wordt, dat reeds lang bekend was, dat er m sommige 'bedrijven pestilente toestan den heersohten. Gelukkig is er nu ingegrepen. Vertrouwd mag worden, dat nu eindelijk een niemand en niets sparend onderzoek over heel de linie zal worden ingesteld en dat het mogelijke zal worden gedaan om aan deze ten hemel schreiende toe standen een einde te maken. In verband met het bovenstaande ver dient ook de aandacht een persgesprek, dat het „Dagbl. van N,-Brabant en Zee land" had met den stichter en gangmaker der R.K. Jeugdbeweging, mgr. F. Fran ken „De toestanden te Oss, aldus mgr. Frencken, zijn ons sinds lang bekend. Reeds in een enquete, door ons in 1930 ingesteld en in „Dux", orgaan van het R.K, Centraal bureau voor Onderwijs en Opvoeding, gepubliceerd, is van de onze delijke verhoudingen op de fabrieken van Zwanenberg melding gemaakt. Maar niet alleen van deze fabrieken. Van tal van bedrijven uit geheel het land waren gegevens verzameld. Dit is ons eerste werk ge weest. We wilden weten hoe het in de werkmiddens van ons land met de zede lijkheid gesteld was. We stelden ons niet tevreden met een oppervlakkig onderzoek, maar vaardigden daartoe vertrouwde, goed onderlegde meisjes af of wisten ver trouwenspersonen in de te onderzoeken bedrijven aan het werk gesteld te krijgen, die ons volkomen betrouwbare en verant woorde rapporten hebben verstrekt om trent de toestanden op fabrieken, kanto ren, winkels, in den landarbeid en bet hotel-, café- en restauratiebedrij'f. De re sultaten dezer enquetes hebben wij daar na met opzet gepubliceerd in Dux en la ter op onze verschillende congressen be handeld, om de aandacht der overheid erop te vestigen en om de openbare mea ning wakker te schudden. Er waren echter eenige groote bezwa ren, waarmee we rekening moesten hou den. We ondervonden steeds, dat er door het publiek zoo gemakkelijk gegenerali seerd werd ten aanzien van het fabrieks meisje. Men dacht maar al te gauw, dat alléén fabrieksmeisjes en Alle fabrieks meisjes niet deugden, een opvatting, waardoor rechtstreeks die fabrieksmeis jes zelf getroffen werden. Ein dit, waar de toestanden op kantoren en in winkels zeker zoo erg waren en nog zijn. Een ten minste even groot bezwaar was, dat, Wijl onze activiteit zich bij voor keur bewoog in het r.-katholieke zuiden, de idee ging postvatten, alsof het alleen in Brabant zoo onzedelijk toeging. Nu, als iets minder waar is, dan is het wel dit. We besohikken ook over zeer nauwkeu rige gegevens over de toestanden in fa brieken,. kantoren, warenhuizen en win kels, het hotel- en restauratiebedrijf van boven den Moerdijk en, aldus mgr. Fren cken,- ik aarzel niet te ver klaren, dat de toestand daar zeker niet minder slecht is dan in het Zui den. Dat echter wel Brabant en niet het Noorden over de tong gaat is te wijten aan het feit, dat Brabant den moed ge had heeft, de rotte plekken openlijk aan te wijzen, terwijl die boven den Moerdijk angstvallig worden bedekt gehouden of niet worden gekend. Nu kan men vragen: Wat deed ge met die verzamelde gegevens? Hadden ze da den tot gevolg? Zooals ik reeds zei, aldus mgr. Fren cken, hebben wijl bij elke geboden gelegen heid de overheid op de hoogte onzer be vindingen gesteld. Waar officieele perso nen op onze 'bijeenkomsten en congressen verschenen, hebben wij telken» openlijk op deze feiten gewezen. Verscheiden malen hebben wij1 de poli tie rechtstreeks van te bewijzen feiten op de hoogte gebracht, terwijl wijl in voort durend contact stonden en nog staan met de Arbeidsinspectie. Daarbij hebben wij herhaaldelijk moeten ondervinden, dat het hoogst moeilijk is het voor de recht bank noodzakelijke bewijs te leveren, wijl in fabrieken, die werkelijk slecht zijn, nooit getuigen te vinden zijn, ja men zelfs niet ertegen opziet meineed te doen. Meermalen hebben wij ons met de ons bekend geworden feiten tot fabrikanten en directies van bedrijlven gewend, hun alle 'gewenschte inlichtingen verstrekt en zijn we hen behulpzaam geweest bij hel treffen van maatregelen en dit alles met heel gelukkige gevolgen, waarvoor de betrokken werkgevers ons nadien ten hoogste dankbaar geworden zijn. Op dit oogenblik is dan ook op het eerste gezicht reeds vast te stellen, waar de R.-Katho- lieke Actie werkzaam geweest is en waar niet. De toestanden zijn enorm verbeterd. Op de meeste fabrieken van Brabant is het op den dag van heden zoo gesteld, dat het fabrieksmeisje niet meer in gevaar is, IN ONZE ETALAGE MARKTZIJDE MODERNE HOEDEN IN BRUIN EN LICHTE TINTEN DE NIEUWSTE SNUFJES LANGE BURG 48- I -60 IN ONZE ETALAGE GROENM.-ZIJDE Mooie Zwarte HOEDEN waarbij zeer geschikte modellen voor OUDERE Dames MIDDELBURG. zeker niet meer binnen dan buiten de fabriek. Wat hier wordt medegedeeld maakt de zaak zoo mogelijk nog erger, Niet alleen in sommige fabrieken in het Zuiden zijn dingen gebeurd, ongeloof lijk van afschuwelijkheid, maar, aldus mgr Frencken: de toestanden in fabrie ken, kantoren, warenhuizen en winkels, het hotel- en restauratiebedrijf van boven den Moerdijk zijn zeker niet minder slecht dan in het Zuiden. Krachtig ingrijpen is hier noodzakelijk. Deze rotte plekken moeten worden uitgesneden! DE SUCCESSEN DER CHINEEZEN. DE JAPANNERS LIJDEN GROOTE VERLIEZEN. VREUGDE IN CHINA. Chineesche troepen hebben Lintsjeng, aan den spoorweg van Soetsjoe naar Jentsjoe en Tsining aan het Keizers- kanaal heroverd. Den Japansehien strijdkrachten is bij Lintis'jeng de terugtocht naar het Noorden afgesneden. Ze trékken thans in verwar ring in Oostelijke richting terug. Groot was de vreugde te Hankau en in andere Chineesche steden, toen offi cieel werd bekiend gemaakt, dat de Chi neesche troepen een groote overwinning hadden behaald in het Zuiden van Sjantoeng door de herovering van Lin ts jen en Tsining. Door een uitstekende flankbeweging hebben de Chineesche troepen ook Ta- kenfcoe, aan het Noordelijke gedeelte van den Tientsin-Poekauspoorweg genomen, waarna zij in zuidelijke richting opruk ten om de Japansche achterhoede aan te vallen. De Japansche troepen ten Zuiden van de rivier de T'awien zijn geheel omsin geld. Men verwacht, dat zij volkomen ver nietigd zullen worden. Bloedige gevechten, waarin de Japan ners' enorme verliezen leden, ging aan de herovering van Tsining vooraf. Militaire deskundigen verklaren, dat de Japanners, nu de frontlijn 500 kilo meter lang is geworden, minstens vijftig divisies noodig hebben voor hun krijgs verrichtingen. Zij besohikken echter over sledhts 16 divisies, aldus het Chineesche persbureau. Generaal Pei Ken Hsoe schreef de groote 'Chineesche overwinning toe aan den aanval op 'het hoofdfront en de flank- aanvallen op den linkervleugel. De woordvoerder van de Japansche militairen sprak de Chineesche berichten, ■volgens welke de Chineezen in een con tra-offensief aan het Tsin Poe-front overwinningen zouden hebben behaald, tegen. Hij voegde er aan toe, dat de Ja pansche troepen geien enkele stad van belang -in Sjansi en Honan hadden ge ëvacueerd. Wel gaf 'hij toe, dat de Chi neesche troepen mogelijkerwijze eenige dorpen hadden veroverd, die de Japan ners om strategische redenen hadden ont ruimd, maar de Japansche troepen hou den nog steeds Meng Sjien bezet en zui veren met veel .succes geheel -Sjansi. Barbastro door de opstandelingen bezet. Lerida reeds gevallen Officieel wordt medegedeeld, dat de opstandelingen de stad Barbastro hebben veroverd. Naar Havas seint, staat de stad in brand en is het te vreezen, dat er slechts één groote ruïne van zal overblijven. Alvorens zich terug te trekken, hebben de regee ringstroepen de stad in brand gestoken. Barbastro telde negen duizend inwo- nersi, doch deze hadden de stad reeds ver laten. Door Salamanca en andere radio-sta tions der opstandelingen wordt medege deeld, dat Lerida genomen is. Dit bericht is echter nog niet officieel bevestigd. L'e operaties van gisteren rond Fraga kunnen beschouwd worden als de inlei ding tot het offensief der komondo dagen. Dat zal waarschijnlijk het belangrijkste zijn van heel den Spaanschen oorlog, wijl daarbij blijken zal, of het regeeringsleger nog in staat zal zijn zich van de ont vangen klappen te herstellen. Stoffen met gratis knippatronen van Ida de Leeuw van Rees in „HET STOFFENHUIS", GOES. Op modegebied toonaangevend, (Adv.) DE SITUATIE IN OOSTENRIJK. De draal der bisschoppen. De oproep der Oostenrijksoke bis schoppen ten gunsto van de volksstem ming op 10 April wordt met sensatio neels opschriften in de D'uitsche bladen afgedrukt. Gezaghebbende nationaal-socialistische kringen zien er een zeer hoopgevenden stap in, een begin, dat gunstige verwach tingen doet opkomen betreffende de toe komstige betrekkingen tusschen de R.-K. Kerk en het Derde Rijk. In R.-K. kringen heeft de stap der Oostenrijksche bisschoppen zeer levendig opzien gebaard en gemengde gevoelens wakker geroepen. Men beperkt er zich over het algemeen toe, er aan te herin neren, dat andere pogingen van dien aard, o.m. ten tijde van de vereeniging van het Saargebied, niet geslaagd zijn in het ontwapenen van den fundamenteelen weerstand van het nationaal-socialisme tegen de R.-K. instellingen. Men blijft derhalve een voorzichtige reserve in acht nemen. Meer dan 600 personen op vrije voeten gesteld. Van de zijde der politie wordt medege deeld, dat in de laatste drie dagen te Weenen wederom 686 personen uit de voorloopige hechtenis zijn ontslagen, na dat te voren reeds verscheidene personen op vrije voeten waren gesteld. D'e op vrije voeten gestelde personen zullen nog voor den gewonen rechter moeten verschijnen, daar de motieven voor de arrestaties geenszins slechts politieke waren, doch grootendeels van strafrech terlijken aard. DR SCHACHT NAAR BRUSSEL. Het bezoek, dat de gouverneur der na tionale bank van België de vorige week to Berlijn aan dr Schacht, president van de rijksbank, heeft gebracht, zal a.s. Donderdag gevolgd worden door een be zoek van Schacht aan Brussel. Daar be vinden zich in dit verband reeds Duit- scbe deskundigen, die o.m. het probleem van het contingenteeren door België van den import van Duitsche steenkolen be- studeeren. Verder zal Schacht ook met Belgische personaliteiten confereeren over de mar kenconventie en over het aan België be talen van de achterstallige annuïteiten van deze conventie. Ds NIEMOELLER NOG STEEDS IN GEVANGENSCHAP. In den kerkdienst te Da'hlem beeft de predikant Zondag zijn hoorders gevraagd te bidden voor Ds Niemöller, die nog steeds in een concentratiekamp gevangen wordt gehouden. „Die gevangenhouding", aldus' de predikant, „is op dezen Zondag buitengewoon smartelijk voor Ds Nie möller, omdat zijn zoon vandaag wordt aangenomen". 16 predikanten bevinden zich in hech tenis. Men heeft 36 voorgangers het recht tot prediken ontnomen, terwijl 68 uit hun parochie zijn verbannen. DE MOEILIJKHEDEN IN TSJECHO-SLOWAKIJE. Een minderhedenstatuut. In een voor de radio gehouden rede 'heeft de minister-president ivan T'sjecho- Slowakije. Hodza, namens "de regeering aangekondigd, dat een minderhedensta tuut zal worden opgesteld voor de Duitsch-sprekende bevolking. Alle bestaande wetten en verordenin gen, welke van toepassing zijn op de Duitsch-sprekende minderheid zullen worden samengevat in een nieuwe wet, welke de basis zal vormen voor de oplos sing van het minderhedenvraagstuk. Binnenland. Belgische en Nederlandsche verkeerspro blemen. De Gouverneur-Generaal bezocht Su matra. Buitenland. De Spaansche opstandelingen rukken ver der op, Successen van de Chineesche troepen. De regeering van Töjecho-fllowakije zal haar politiek om de minderhodienkwestie te behandelen binnen het kader van de Tsjecho-Slowaakeöhe grondwet voort zetten. Tsjecho-Slowakije 'heeft al- tijd weerstand geboden aan allo pogingen van buiten af om haar binnenlandsche poli tiek te beïnvloeden, zij zal in deze houding geen w ij z i g 1 n g brengen. HET TEKORT OP DE BELGISCHE BEGROOTING. Bevoegde kringen te Brussel ramen het tekort op de begrooting op 1800 mil- lioon belga's. Dank zij1 de drastische be perkingen en herziening van de ramin gen der uitgaven hoopt de minister van financiën slechts 1200 millioen aan de belastingbetalers te moeten vragen. Ver der zouden speciale maatregelen wor den overwogen, om betere controle te verkrijgen op de belastingaangifte in de vrije beroepen. Tenslotte wordt gehoopt op een aanzienlijke afneming der werk loosheid, waarvan de toename in het be gin van het jaar een verhooging van den steun met een half millioen deed verwachten. GERUCHTEN OMTRENT EEN VERVOLGING TEGEN SCHUSCHNIGG Gelijk wij meldden, heeft Goering in zijn rede te Weenen ook gesproken over Schuschnigg's „verkiezingsbedrog", waar mee „het gerecht zich nog bemoeien zal". In verband met dez;e uitlating hebben talrijke geruchten de ronde gedaan, w.o. ook dit, dat Schusohnigg te Leipzig te recht zou staan voor het bekende Hoog gerechtshof. Thans meldt Havas uit Weenen, dat er nog geen beslissing genomen is betreffin- de een eventueel in te stellen vervolging. Sohuschnigg is ook niet naar een gevan genis overgebracht; hij bevindt zich met zijn vader in zijn appartementen. Aardbeving in het Kalnikgebergte. Zondagmiddag is te Agram een aard beving waargenomen, welke ongeveer 15 seconden duurde. Het epicentrum lag on geveer 70 km ten Noord-Westen van de stad in bet Kalnikgebergte. Een groot aantal schoorsteenen en dak pannen is omlaag gevallen, personen wer den evenwel niet getroffen. De stad Koprivnic werd hierdoor het zwaarst getroffen. Geen huis is daar on beschadigd gebleven. Urenlang was iedere verbinding met de buitenwereld verbroken De elektrische leidingen werden vernield. Telefoon- en telegraafverbindingen war ren verbroken. Britsche bommenwerper neergestort. Tijdens vlootoefeningen is een En- gelsch bombardementswatervliegtuig neer gestort. Het lijk van een verslaggever, die zich in het toestel bevond, werd spoe dig gevonden. Het ministerie van luchtvaart heeft medegedeeld, dat men na anderhalf uur zoeken geen spoor van de zes leden tel lende bemanning der verongelukte vlieg- boot bad gevonden. In Zuid-Oxfordshiie is nog een mili tair vliegtuig omlaag gestort. De piloot werd op slag gedood. Moeilijkheden bij de heliumlevering. Het opschorten van de levering van helium aan Düitschland door de Ver- eenigde fetaten, in verband met de wei gering van Düitschland garanties te ge ven, dat dit gas niet voor militaire doel einden zal worden gebruikt, heeft de be trokken Duitsche kringen onaangenaam verrast. Over deze aangelegenheid wordt het grootste stilzwijgen bewaard. Men ge lóóft, dat pogingen in het werk worden gesteld, dit conflict, dat de dienstrege ling van de Zeppelins in de war dreigt te sturen, langs diplomatieken weg te regelen. Sabotage in een Engelsche vliegtuigfabriek. Op de vliegtuigfabriek Fairey te Stockport in Cheshire is voor de tweede maal in korten tijd een ergerlijk geval

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 1