Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD
Wetsontwerp inzake het be
perken van de vestiging en
uitbreiding van bedrijven.
Rede van Schuschnigg.
De strijd in Spanje.
A. Ra Ut Aa
Belangrijkste Nieuws
DONDERDAG 10 MAART 1938
52e JAARGANG - No. 136
Uitgave: N. V. Uitgevers «Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
behandeling in de tweede
kamer.
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telef oon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs fZ.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vllssingen f 0.20
Losse nummers S cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
i 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
In de gisteren gehouden zitting van
de Tweede Kamer kwam aan de orde
het wetsontwerp: regeling betreffende
het beperken van de vestiging en van de
uitbreiding van bedrijven, waarin eenige
tak van nijverheid wordt uitgeoefend.
De beer i r Vos (S.D.) betoogt, dat
dit wetsontwerp de ondernemers-activi
teit sterk aantast. De natuurlijke expan-
sie-drang zal zich echter blijven doen
voelen. Een directe beheersching der ex
pansie acht spr. noodzakelijk. Hij be-
ïoept zich op die bedrijven, waar met
ondernemersovereenkomsten ondervin
ding' is opgedaan. Dit wetsontwerp is een
poging tot gedeeltelijke socialisatie
van de beschikkingsmacht.
Spr. mist in bet ontwerp bet over-
aeidsinitiatief, doch bet ontwerp gaat
den goeden kant uit.
De beer Bierema (Lib.) zegt, dat
het ontwerp gewaagt van bedrijven, waar
bedoeld wordt ondernemingen.
In tegenstelling met ir Vos ziet spr. in
dit ontwerp meer voor- dan nadeelen.
De minister beoogt met bet ontwerp
beknotting van uitwassen, maar het zal
juist de moeilijkheid zijn, dat die be
zwaarlijk door de overheid zullen zijn
vast te stellen.
De minister zegt, dat bet algemeen be
lang de grondslag is. Maar de Regeering
zal er niet altijd aan ontkomen, groeps
belangen te dienen. De ervaring leert
spr., dat de overheid niet steeds zóó zal
optreden, dat een goede, rationeele pro
ductie bevorderd wordt.
Mevr. M a c k a yK a t z (C.H.)
vraagt, waarom bet wetsontwerp niet als
crisis-, als tijdelijke maatregel is aange
kondigd. Hier hebben we te doen met
een te ver gaand, rechtstreeks ingrijpen
door de overheid in het bedrijfsleven.
Spr. is niet geneigd, de bier gevraag
de groote macht aan de regeering te ge
ven.
Is de minister met waardeering
voor persoonlijke capaciteiten bij uit
stek geschikt om te fungeeren als „gene
ral of industry?"
Heeft hq met zijn ambtenaren het in
stinct van vele ondernemers voor we
reldmarktverhoudingen?
Spr. dringt er op aan, dit ontwerp een
tijdelijk karakter te geven.
De beer Bakker (C.H.) beeft bet
wetsontwerp ook met weinig ingenomen-
hei begroet, doch de omstandigheden no
pen wel tot normaal niet gewenschte
maatregelen.
D'at er eenige rem moet zijn tegen bet
streven, in dezen tijd zooveel sterker dan
anders, om zich in bet bedrijfsleven te
werpen, als elders geen emplooi is te
vinden is logisch. Spr. vertrouwt dat de
minister uiterste voorzichtigheid zal be
trachten bij het toepassen der wet,
De heer Sohilthuis (S.D.) kan zich
deze wet als sluitstuk van verschillende
regeeringsmaatregelen voorstellen, maar
een feit is hot, dat het particulier initia
tief weer wordt aangetast; het kan echter
noodig zijn, dat de overheid steeds meer
leiding gaat geven aan het bedrijfsleven.
Spr. vraagt nadere inlichtingen aan den
minister.
De heer Botterweg (A.R.) is er
kentelijk voor de wijize waarop de minis
ter met verschillende wenschen der Ka-
mer blijkt te hebben rekening gehouden.
Het getal aanhangers van absolute vrij
heid in het bedrijfsleven is 'gering gewor
den. De overheid moet haar taak wel rui
mer opvatten dan vroeger. In het alge
meen steune en bekrachtige ze, wat in
het bedrijfsleven opkomt. Ze hoede zich
er echter voor, een vruicht te willen pluk
en, welke nog niet voldoende tot rijp-
eid is gekomen. Bij vele vrijwillige or-
enmgspogingen dreigde meer dan eens
e eerlijkste de dupe te worden. Sanctie
de overheid is dus goed, doch haar
Ptreden mag geen premie zijn op on-
enijkheid of achterlijkheid.
mi n" vre6st clat menigeen naderhand
klagen over een gebondenheid, welke
ans wordt begeerd. De gezamenlijke on-
rnemers beschikken over een routine,
h geen ambtenaren te verwachten.
draPr' waars,*uwt tegen op de spits ge-
clitn!8!1 jV6r^eidsb&moeiing, welke hoven-
ham 7«zwakking van het over-
dsgezag. Hij vraagt zich af, of het niet
gewenscht is, de werking der wet aan
zekeren duur te binden. Namens zijm
fractie geeft spr. een tijdelijk karakter der
wet dringend in overweging.
Die heer v. d. Goes van Katers
(S.D.) betoogt dat hier alleen een be
drijfsorgaan met verordenende bevoegd
heid de behoeften van een bedrijf zal kun
nen beoordeelen.
Dte beer Kortenhorst (R.K.) zal
gaarne voor het ontwerp stemmen. De
overheid mo,et het algemeen belang in be
scherming kunnen nemen tegen het be-
drijfs- of ondernemersbelang, ook bijl ves
tiging of uitbreiding van ondernemin
gen. Spr. begrijpt niet verschillende argu
menten tegen dit wetsontwerp, dat er ook
op gericht is, het bestaande in stand te
houden en vraag en aanbod meer met el
kaar te doen harmonieeren.
Er is en moet zijn evolutie, ook in het
bedrijfsleven. De blinde macht van tech
niek en kapitaal kunnen de ruïne zijn
van bestaande bedrijven.
Spr. vraagt ten slotte of in aanbouw
zijinde fabrieken voor deze wet als be
staande worden beschouwd. Hij aoht het
het heter, deze wet niet te beschouwen
als een crisiswet van tijdelijken duur.
De heer Smeenk (A.R.) heeft een
open oog voor de zich in het bedrijfsle
ven ontwikkelende wijzigingen. Spr. sluit
zich aan bij den heer Botterweg.
Naar vermeerdering van het productie
proces moet worden gestreefd, ook al gaat
dat met schokken gepaard, vooral in ons
land, op export aangewezen en zoo af
hankelijk van internationale ordening.
We moeten dus voorzichtig zijh, ook met
dit wetsontwerp. Afgesneden moet alleen
worden, wat inderdaad een exces is. Er
moeten ook geen exportmogelijkheden het
bedrijfsleven ontgaan, welke bet anders
zou kunnen verwerven. Er zal dus bij de
uitvoering der wet groote voorzich
tigheid geboden zijn.
De Minister van Econo
mische Zaken, de beer Steen-
b e r g h e, zegt dat de omschrijving van
uitbreiding van bedrijven bewust uit bet
ontwerp is gelaten; spr. wil het nog eens
overwegen.
Er is gezegd dat het wetsontwerp leidt
naar sluiting van bedrijven; er zou in
tof uiting zijn gebracht zalig zijn zij
die bezitten. Uitgesloten zouden zijin een
zame durvers, mensohen met patenten
welke van groot nut zouden kunnen zijn
voor het bedrijfsleven. Dit is onjuist.
Dóch wel moet onderzocht of er over
productie is, of de modernste bedrijfsvoe
ring wordt toegepast, enz., in het alge
meen- en bedrijfsbelang. En dan zal men
zich in bepaalde bedrijven niet kunnen
vestigen zonder vergunning van den mi
nister, die weigert als er strijd is met het
algemeen belang. Het geven van een ver
gunning kan in overeenstemming zijn met
het algemeen belang. Er is geen sprake
van indommelen achter een schutting of
dat de overheid op den stoel der bedrijfs
leiders gaat zitten.
Sipr. moet zich verzetten tegen het tij
delijk maken van deze wet. We hebben
niet te maken met crisisomstandigheden,
doch met structureele wijzigingen.
Er is gecritiseerd tegen inschakeling
van het behoefte-element in deze wet,
waarbiji er verschil zou zijn tusschen zijn
ambtsvoorganger en spr. Het gaat alleen
om overbezetting in verschillende bran
ches. Voor 'bevriezing van 't bedrijf be
hoeft geen vrees te bestaan. En moet er
tegen overbezetting gewaakt worden, dan
toch ook tegen het gevaar dat er heele-
niaal geen bezetting meer is.
Spr. wil geenszins gaan zitten op den
stoel der ondernemers. De wet dient
slechts, om van staatswege te kunnen
ingrijpen tegen excessen, als sluitstuk van
de erschillende, het bedrijfsleven be
schermende maatregelen. Dit is ook een
overwegend arbeidersbelang, met name
ten aanzien van de loonen. Het is een
eenvo (dig simpel wetsontwerp ten be
hoeve van het bedrijfsleven.
Bij' art. 3 verdedigt de heer I r V o s (S.
TV) een amendement om de mogelijkheid
te openen dat de overheid zelfstandig,
zonder particulier verzoek, eeu bedrijf
sluit. Voorts om desbetreffende verzoeken
ook te kunnen laten doen door een be-
drijfsraad, organisatie van ondernemers
of door arbeiders in een tak van nijver
heid.
De vergadering wordt daarna verdaagd.
DE NIEUWE BELASTINGEN.
Op 16 Maart afdeelingsonderzoek der
Tweede Kamer.
De centrale afdeeling der Tweede Ka
mer heeft besloten, het wetsontwerp in
zake tijdelijke voorziening tot verster
king van de opbrengst van de inkom
stenbelasting en van de dividend- en tan
tième-belasting tot de gedeeltelijke dek
king van uitgaven voor de defensie, in
de afdeelingen te doen onderzoeken op
Woensdagmiddag 16 Maart.
Zondag plebisciet In Oostenrijk,
Met oorverdoovend gejuich begroet,
heeft de Oostenrijksche bondskanselier
Schuschnigg, gisteren te Innsbruck, zijn
aangekondigde rede gehouden.
In deze rede werd dooi hem
geproclameerd, dat Zondag
a.s. in Oostenrijk zal worden
gestemd over de vraag, of de
natie een. „Vr|ij Duits-oh Oos
tenrijk" verlangt.
De voorbereidende werk
zaamheden voor het plebis
ciet beginnen Zaterdag; het
zal duren tot Zondagavond.
De stemming ia vrij en ge
heim.
Ik doe aldus de bondskanselier
geen beroep op het gevoel, maar op het
verstand.
Spr. gaf in 't kort aan, wat de regee
ring denkt te doen om meer arbeidsge
legenheid te scheppen en vervolgde: Ar
beiden zonder politiseeren, dat is onze
leus.
Wij willen een vrij en Duitsch Oosten
rijk. Wij willen een onafhankelijk Oos
tenrijk. Wij willen een christelijk en eens
gezind Oostenrijk.
Wij willen brood en vrede in bet land.
Wij willen gelijke rechten voor allen.
Maar thans moet ik weten, hoe gij,
Oostenrijkers, over ons parool en dezen
wil denkt. En daarom roep ik u tegen
aanstaanden Zondag op voor een volks
stemming.
Wij laten ons door niemand dwingen
en zullen geen onrust in het land dulden.
Intimidatie-pogingen kunnen niet getole
reerd worden.
De nationaal-socialisten kunnen op
loyale wijze meewerken:, toet volledige
gelijkheid van rechten, ia het vaderland-
sche front.
Maar op partijvormingen gelijkende
formaties kunnen niet geduld worden.
Aan de volksstemming nemen deel alle
Oostenrijkers, die den leeftijd van 24
jaar overschreden hebben.
Het bericht, dat een plebisciet in Oos
tenrijk gehouden zal worden, heeft in
politieke kringen aanzienlijke onzeker
heid en verwarring gebracht.
In niet-officieele, politiek goed georiën
teerde kringen, hoort men er over spre
ken, dat Mussolini van het voornemen
tot het houden van een volksreferendum
niet onkundig was.
De nationaal-socialisten hadden zich
voorgenomen, op 27 Maart een grooten
„Anschluss-dag" te houden en Mussolini
zou Schuschnigg hebben aangeraden, hun
voor te zijn en dadelijk het referendum
uit te schrijven.
Havas weet nog te melden, dat
Schuschnigg in zijn rede een groot pro
gram van werkverschaffing voor dit jaar
heeft aangekondigd, waarbij 30.000 jon
gelieden arbeid zouden vinden.
De verplichte arbeidsdienst zal ont
wikkeld moeten worden en groote staats-
werken zullen worden uitgevoerd.
In regeeringskringen rekent men Zon
dag op een imposante meerderheid,
Het gaat thans om niets minder, dan
het fundament van de grondwet in stem
ming te brengen, n.l. het onafhankelijk
bestaan van den -Oostenrijkschen staat.
Reuter beweert te weten, dat als de
meerderheid der kiezers bij de vo-lkstem-
ming met „neen" zou stemmen, of zelfs
wanneer Schuschnigg geen 60 pet. der
stemmen zou halen, de bondskanselier
zou aftreden, in welk geval er weinig
twijfel zou bestaan, dat hij zou opgevolgd
worden door een nazi- of seminazi-re-
geering en dat vroeg of laat de aanslui
ting bij. Duitschland zou volgen.
In de Duits-che bladen en evenmin in
de radio-berichten, wordt ook maar met
een enkel woord over deze zoo- belang
rijke rede iets gezegd. Ook het bericht
van het plebisciet wordt in Duitschland
verzwegen.
Uit een en ander valt zonder moeite
af te leiden, dat men in Duitschland door
het besluit van den Oostenrijkschen kan
selier verrast is.
Groot offensief van Franco.
Op een honderd zeventig kilometer
lang front ten Noorden en ten Zuiden
van Belchite is Woensdagmorgen een van
de grootste offensieven -ontketend, die de
opstandelingen tot dusver ondernomen
hebben, meldt Un. Press.
Aan Franco's kant bevindt zich op het
oogenbli'k een troepenmacht van honderd
tachtig duizend man in opmarsch. Zij
zal den strijd aanbinden met ruim twee
Wij willen nogmaals de aandacht ves
tigen op de A.R.J.A.-vergadering, die a.s.
Zaterdag in het ,ySchuttershof" te Goes
wordt gehouden.
Van de plaatselijke afdeelingen lezen
wij) telkens bemoedigende berichten, die
getuigen van opgewekt meeleven. Wij ho
pen en vertrouwen dat de Zaterdag te
houden vergadering daarvan eveneens
blijk zal geven.
Alle „Arjanen" die zich maar eenigs-
zins kunnen vrijmaken zijn dus present.
EVenals andere jongeren-niet-leden, maar
die toöh ook belangstellen in de A.R. be
ginselen.
Ook op de ouderen mag met vrijmoe
digheid een beroep worden gedaan.
De zaak van de A.R,J.A. is ook hun
Op een trouw bezoek dringen wijl daar
om gaarne aan,
Ook wollen stoffen voor Japonnen, Man
tels en Complets koopt U in
HET STOFFENHU1S GOES.
Op modegebied steeds TOONAANGEVEND'
(Adv.)
honderd duizend man regeeringstroepen.
Het rechtstreeksdhe doel van het offen
sief is de herovering van Belchite. Daar
na wil Franco echter ook door den ver-
dedigingsdriehoek van den vijand tus
schen Pina, Alcaniz en Montalban trach
ten heen te breken, die hem den weg
langs het Ehrodal naar de Mid-delland-
sche Zee verspert.
'Om een uur gisternamiddag was het
front van de regeeringstroepen over een
afstand van twee en negentig kilometer
ingedrukt en op sommige plaatsen waren
de opstandelingen zelfs achttien kilome
ter opgerukt.
Op het eerste moment was de tegen
stand zeer taai, doch later trok de vijand
in wanorde terug, al zijn materiaal be
halve de artillerie achter-latend. Zoo lui
den althans- de berichten der opstande
lingen.
AUTO'S IN PLAATS VAN KINDEREN.
Volgens een artikel in „Neues Volk",
het orgaan van den radicalen vleugel van
de nationaal-soeialistische partij- in
Binnenland,
De Tweede Kamer over het ontwerp-
bedrijfsvergunningenwet.
I'e sterkte van de lichting 1038.
Verlichting van vaste lasten in den tuin
bouw.
Buitenland.
Zondag volksstemming in Oostenrijk.
Het Fransche kabinet afgetreden.
Ministercrisis in Hongarije.
De Belgische Minister de Man afgetre
den.
Nieuw offensief der Spaansche opstan
delingen.
Duitschland, dreigt de stimuleering van
het motor- en auto-verkeer te ledden to-t
een daling van het geboortecijfer.
„Particuliere autobezitters", aldus het
blad, „die geen persoonlijk inkomen heb
ben, zijn meestal vrijgezellen, ongetrouwde
meisjes en gehuwde paren zonder kinde
ren. De statistieken wijzen uit, -dat hun
aantal toeneemt, terwijl het aantal kin
deren van autobezitters- afneemt.
„Men 'kan zeggen, dat de jaarlijksche
kosten voor het houden van een auto
minstens even 'hoog zijn als de kosten
voor een kind en bij kleinere inkomens en
jonge kinderen wegen de kosten zelfs op
tegen de opvoeding van twee kinderen.
De neiging bestaat een of twee kinderen
minder te hebben om een auto te kunnen
ko-open."
BRITSCHE WERKLOOSHEID
AFGENOMEN.
Toestand nog onbevredigend.
Volgens een statistiek van het Engel-
sche ministerie van Arbeid, waren er op
14 Februari 17.186 werkloozen minder
dan een maand geleden. Het totaal was
1.810.421. Deze vermindering is echter
geringer dan in verband met het seizoen
vei wacht had kunnen worden. In dezen
tijd van het jaar zou een afneming met
60.000 niet abnormaal zijn.
De werkgelegenheid is toegenomen in
de bouwnijverheid en de openbare wer
ken, voorts in de kleedingindus-trie, de
wol-textielnijverheid, de aardewerkin-
dustiie, de scheepvaart en den land
bouw.
Z. K. H. Frins Bernhard verlaat met Prins Aschwin 83 Eaton Square
te Londen, om zich naar Buckingham Palace te begeven.
