De Liberale Staatspartij.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
irwit
eder
De strijd in China.
De strijd in Spanje.
EERSTE BLAD
\\V
»ete
ERBIJ!
ten Inboedel,
Ipelle.
SP
Het antwoord bleef uit.
Minister de Wilde verdedigt
zijn beleid.
Prinses Juliana en Prins
Bernhard naar Indië?
Belangrijkste Nieuws
V/ierincj
- vs
rV-
zakdoek
gekleurde
direct bij
pak
U al hoe
jwwit Uw
ordtl Koop
met gratis
>ek.
is Middelburg.
dezer verkoping
een
R. BATTEN.
en Advertentiën
enomen door
VAN OOSTEN.
M.
12.05 Orkest. 12.50
i. 3.103.20 Gram.
lemouth. 6.00 Gram.
|0rkest, m.m.v. solist,
ia. 9.40 Teddy Joyce
Korte Kerkdienst.
11.20 Orkest.
4 M.
1.00 Kleinorkest.
Salonorkest. 6.50
tvond. 10.30'11.20
12.50 Orkest. 1.50
Irussels cellokwartet.
Inorkest. 7.35 Gram.
|olg concert. 10.30—
I oude muziek.
2NDER, 1571 M.
_i's orkest en solis-
L 8.35 Omroeporkest
1 Piano. 10.20—11.20
Ihonie-orkest.
'WEERBERICHT,
[avond van 10 Febr.:
Z. wind, half tot
etrokken, weinig of
hmicMag 3 uur:
DONDERDAG 10 FEBR. 1938
52e JAARGANG - No. 112
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Voratatraat 7 0, Ooes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs 2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 63 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
BIJ contract belangrijke korting
iddag 3 uur: 774.
or fietsen:
De Liberale Staatspartij! „De Vrijheids
bond" heeft Zaterdag en Zondag een al-
gemeene vergadering gehouden, waarin
aan de orde kwam een door een commis
sie ontworpen rapport tot herziening van
de Beginselverklaring en het Algemeen
.Program.
Naar aanleiding daarvan zegt onze
Rotterdammer:
„Het scheen aanvankelijk, dat onder
de auspiciën van den oud-minister Van
Lidth de Jeude frisscher en principieeler
geluid zou gehoord worden op godsdien
stig en sociaal terrein; maar het is helaas
op niets uitgeloopen.
Het lijkt heel wat, dat één der grond
slagen van het liberalisme zal zijln de
erkenning van het Christelijk karakter
van ons volksleven; maar men schijnt zóó
bevreesd te zijn voor iets positiefs, dat
men er onmiddellijk op laat volgen, „dat
de overheid zich nimmer mag richten
naar bepaalde kerkelijke leerstellingen".
Welnu, om maar iets te noemen: dat
het gezag rust in Gods souvereiniteit is
een „kerkelijke leerstelling" en wie deze
verwerpt heeft geen recht om te spre
ken over het Christelijk karakter van ons
volksleven. Het liberalisme bedoelt met
dit laatste dan ook heel wat anders dan
een Schriftgeloovige. Daarom blijft de li
berale Staatspartij humanistisch en in
het wezen der zaak „onchristelijk".
Met de sociale paragraaf staat het niet
anders. Men leest dat niet met zooveel
woorden in het verslag, doch de geest
spreekt er voldoende uit; al erkennen we
gaarne, dat er hoopgevende klanken ge
hoord werden als deze: „iSooiale voor
zieningen en werkgelegenheid te bevor
deren is gewenscht, zoo noodig met toe
passing van meer gelijkmatige werkver-
deeling".
Dit kan vooruitgang beteekenen; maar
als we slechts letten op de felle actie te
gen verschillende wetsontwerpen, o.a. in
zake verbod van loonarbeid door de ge
huwde vrouw, dan durven we niet veel
te hopen.
Hoe het zij, wij hopen o® de normale
ontwikkeling van de „liberale staatspar
tij', want alleen een gezond partijleven
kan het volksleven verrijken en de wet
geving vruchtbaar maken."
De Standaard merkt o.m. op:
Deze beginselverklaring is geheel op
humanistische leest geschoeid,
stelt „de menschelijke persoonlijkheid"
voorop, en spreekt over het Christendom
alleen in dezer voege, dat als een der fun
damenten der „nationale gemeenschap"
moeten worden gehandhaafd „de zede
lijke normien, die voortvloeien uit het
Christelijk karakter der Europeesche sa
menleving". De aan de pers verstrekte
mededeeling over de jaarvergadering ver
meldt, dat de Commissie van oordeel was,
„dat de geldende beginselverklaring on
gewijzigd moest worden gelaten, omdat
in de bestaande grondslagen van het Ne-
derlandsch liberalisme haars inziens geen
verandering dient te worden gebracht".
Dé Algemeens vergadering heeft zich met
die zienswijze vereenigd.
In het Algemeen Program is wel eeni-
ge wijziging gebracht op dit punt. In nr 2
van dat program staat thans daarover
te lezen: „erkenning van het Christelijk
karakter der Westersche samenleving en
handhaving van de zedelijke normen,
waarop die steunt".
Het nieuwe program luidt voor dit
Punt: „de erkenning van het Christelijk
karakter van ons volksleven", met deze
korte toelichting: „Zij (d.i. de Liberale
Partij) wenscht de Christelijke grondsla
gen van de Nederlandsche samenleving te
handhaven, maar zijl verlangt, dat de
U-verheid zich nimmer richt naar be
paalde kerkelijke leerstellingen".
.Daar de Beginselverklaring ongewij
zigd bleef, zal aan deze wijziging van het
Algemeen Program wel geen bijzondere
neteekenis zijn te hechten.
"iucipaeel is er derhalve, als wij juist
?.eun' ™°r dit punt in de beginselen der
berale Partij niets veranderd."
Deze zienswijze schijnt ons juist,
f j r> we kunnen het waardeeren dat
°h de liberale staatspartij de Ghriste-
grondslagen van de Nederlandsche
amenleving wenscht te handhaven.
Maar wij herinneren ons, hoe al de
erale organen van oordeel waren dat
mister Golijtn samenwerking voor Ka-
formatie onmogelijk had gemaakt,
en hij k6); wétkprogram van dit Ka-
,van de positief Christelijke
oudslagen wilde spreken.
Dat mocht niet.
Omdat men het vrijzinnige stand
en met wensohte los te laten,
is nT vrijzinnige standpunt
lih .la k®t Algemeen Program van de
8 Staatspartij gehandhaafd.
Met eenige belangstelling, zegt het „Va
derland" is in de Eerste Kamer geluis
terd naar den nat.-soc. mr von Bönning-
hausen wiens partij pretendeert onze
ontredderde financiën te kunnen sanee-
ren. Maar de goocheltoer „aflossing van
de Staatsschuld zonder leeningon" werd
ons wederom niet onthuld. Het bleef bij
de phrase, dat bij wederopstanding van
ons volk onder leiding van den heer A.
A. Mussert hst eensgezinde volk groote
offers zou brengen. Nóg grooter dan
thans? Het is mogelijk, gezien de finan-
cieele politiek van fascistische en natio-
naal-socialistische landen. Maar, nog
maals, hoe willen, hoe kunnen de
heeren, zelfs na de z.g. wederopstanding
van ons volk, 3200 millioen gulden op
korten termijn aflossen en de staatstaak
uitoefenen zonder geldleeningen, gelijk
hun program eischt?
Op deze vraag wacht Nederland nog
steeds het antwoord!
Een der beste redenaars van dit Kabinet.
In meerdere bladen is dezer dagen de
aandacht gevestigd óp het feit, dat ons
Parlement zoo weinig „sprekers" kent.
De meeste leden lezen hun redevoerin
gen voor op een wijze die 'het luisteren
tot een kwelling maakt.
Tot dat soort sprekers behoort Minis
ter de Wilde niet.
Hij verstaat de kunst ook over de
meest taaie en saaie onderwerpen te
spréken zóó, dat 'het luisteren een ge
not wordt. Dorre en 'droge cijfers gaan
leVen. Ze beginnen een taal te spreken,
die niet alleen door ingewijden, maar ook
door ben die niet terzake kundig zijn,
verstaan wordt.
D'at komt, omdat deze minister -de zeld
zame gave der welsprekendheid bezit.
Maar ook omdat deze bewindsman die
zaken, waarover hij spreekt, volkomen
onder de knie heeft.
Zoo was het toen hij1 het Département
van Binneniandsche Zaken beheerde.
En zoo is het ook nu hem de porte
feuille van Financiën is toevertrouwd.
Gisteren had de heer De Wilde zijn
beleid in de Eerste Kamer te verdedigen.
En hij deed het zoo, dat iemand, die
de vergadering op de publieke tribune
bijwoonde, terugkwam als had hij een
feestvergadering meegemaakt.
Ook de overzichtschrijvers bleken on
der den indruk van het ministerieele be
toog.
De „N. R. Crt." schrijft daarover o.m.:
„Wie verstaat als minister De Wilde
de kunst een schijnbaar droog onderwerp
óp boeiende, zelfs amusante wijze te be
handelen! Elke pose is hem daarbij
vreemd; doodsbang voor kwasi-imponee-
rende geleerdheid, tracht hij zijn audito
rium in geenen deele met dikdoende
woorden te overbluffen. Integendeel, hij
noemt zichzelf „slechts een eenvoudig
jurist, geen oeconoom", Maar zijn be
toog is glashelder en aan 'het slot wordt
geapplaudiseerd zeldzaamheid in on
ze volksvertegenwoordiging en druk
ken vele afgevaardigden hem de hand."
Het Handelsblad laat zich als
volgt uit
„Minister de Wilde heeft een voortref
felijke rede gehouden. Hij heeft het finan-
cieele beleid en met name de monetaire
politiek verdedigd met een pit en vaart,
waarnaar het luisteren een lust was. Als
alle ministers en Kamerleden eens zulke
glasheldere, suggestieve redevoeringen
hielden, 'het leven in ons parlement zou
gelijk staan met een gezondheidskuur.
Let op, met welk een pakkende en toch
eenvoudige beelden deze minister zijn be
toogtrant levendig houdt. Vermeit u te
vens in de lichte verontwaardiging,
waarmede hij stellingen van tegenstan
ders verwerpt en ad absurdum voert. Be
denkt dan tenslotte, hoe deze Excellentie
zonder af te dalen in overbodige details
de kern van de zaak belicht en ge zult
het met ons eens zijn, dat minister De
Wilde tot de beste redenaars van dit
kabinet behoort."
Het „V a d e r 1 a n d" zegt
Wat de rede van den Minister betreft,
deze moge gehandicapt zijn, doordat de
gestie van het Egalisatiefonds nu een
maal ten deele van vertrouwelijfcen aard
moet zijn, uit het enthousiaste betoog
sprak een overtuiging, die aanstekelijk
werkte en die in applaus en handdrukken
waardeering vond.
De Japansche opmarsch naar de
JLaenghal-lijn.
Een Japansche colonne die naar den
Loenghai-spoorweg oprukt, meldt, dat zij
sinds den 7den Februari j.l., het tijdstip
waarop de opmarsch naar hst Zuiden
begon, 27 mijl gevorderd is. Zij beweert
dat zij Tsing Fang heeft ingenomen en
thans nog 75 mijl van haar doel verwij
derd is.
Volgens Ohineesche berichten is deze
colonne 10.000 man sterk. Men hecht zeer
groote beteekenis aan haar operaties,
omdat zij, als zij er in slaagt, den Loeng
hai-spoorweg te bereiken, den Ghinee-
schen troepen, die bij Hsu-Tsjau gecon
centreerd zijn, den terugtocht zou kunnen
afsnijden.
De Japanners ontkennen, dat de Chi-
neezen Woe Hoe zouden hebben veroverd.
Wel geven zij toe, dat de Cbineescbe troe
pen op den Jangtse-oever tegenover Woe-
Hoe zijn aangekomen.
De Japansche woordvoerder te Sjang
hai heeft verklaard, dat het Japansche
leger thans weer geheel verzameld is en
gereorganiseerd en gereed staat voor een
verderen opmarsöh in China.
Het succes van Franco bij Teruel.
Uit Barcelona wordt gemeld: Terwijl
ten Noorden van Teruel opereerende re-
geeringstroepen erin slaagden den op
marsch van de opstandelingen in de
buurt van Montalban tot staan te bren
gen, hebben andere eenheden ten wes
ten van Teruel tegenaanvallen onderno
men. Gisteren hebben zij heuvel 1325 be
zet.
Het front der opstandelingen ia ver
breed, doch zij hebben bet voornaamste
doel van hun offensief niet bereikt. Het
ging er om, in het Noorden den weg van
Camin Real naar Montalban af te snij
den. Deze weg bebeersebt de verbindin
gen van het aan de kust opereerende le
ger en dat in Aragon.
Sierra Palomera moest worden opge
offerd, doch de regeeringstroepen heb
ben zich thans geïnstalleerd achter de
rivier Alfambra. Zij zijn er genesteld op
hoogten, welke den rechteroever van de
rivier beheerschen en zullen er de vijan
delijke aanvallen kunnen weerstaan.
Volgens berekening hebben de opstan
delingen 80.000 man in bet vuur ge
bracht.
In militaire kringen der regeering
wijst men er op, dat de opstandelingen
zware verliezen 'hebben geleden.
Geruchten over Italiaansche
troepenzendingen.
Inzake de geruchten over het zenden
van nieuwe Italiaansche troepen naar
de opstandelingen heeft Eden in het
Fngelsche Lagerhuis verklaard deze ge
ruchten wel te kennen, maar er geen en
kele inlichting over te hebben ontvan
gen, welke ze bevestigt. De arbeidersaf
gevaardigde Williams vroeg hierna of de
niet-inmengings-commissie, dergelijke
troepenzendingen, indien ze hadden
plaats gehad, zou kunnen constateeren,
Eden antwoordde, dat de controle tegen
woordig eenige moeilijkheden oplevert,
maar hij wilde gaarne gelooven, dat er
in den laatsten tijd geen belangrijke
troepenbewegingen hebben plaats gevon
den. Op de vraag naar zijn bronnen van
inlichting antwoordde Eden deze niet
openbaar te kunnen maken, maar, voeg
de bij er aan toe, ik zal geen verklaring
afleggen zonder zeker van mijn taak te
zijn als in de tegenwoordige omstandig
heden mogelijk is. Eden weigerde na
dere bijzonderheden mee te deelen over
de kwestie van de terugtrekking der vrij
willigers.
DE BUITENLANDSCHE HULP AAN
SPANJE.
Mededeelingen van een Italiaansch blad.
De Giornale d'Italia zet zijn „onthul
lingen" over buitenlandsche interventie
ten gunste van Spanje voort.
Wat de vrijwilligers betreft, herinnert
het blad allereerst aan de geheime recru-
Reeds meer dan een jaar geleden is het
vermoeden geopperd, dat Prinses Juliana
en Prins Bernhard na hun huwelijk een
reis zouden ondernemen naar Ned-Indië.
Sedert dien hebben meermalen nog ge
ruchten 'hieromtrent de ronde gedaan,
doch positief waren zij veelal geenszins.
Thans weet het Alg. Indisch Dagblad
te melden dat de reis doorgaat. Het Prin
selijk Paar zou in April van het
volgend jaar scheep gaan naar
de Oost, terwijl het niet onmogelijk is,
dat de terugreis wordt gemaakt via Ame
rika.
teeringen, welke kortgeleden in Oostenrijk
en Zwitserland werden ontdekt, en wijst
voorts op de activiteit, welke nog steeds
door Fransch-Russische agenten ontwik
keld wordt in Joego-Slavië en Noorwe
gen.
Wat voorts den wapensmokkel en de
levering ivan oorlogemateriaal betreft, de
„Giornale d'Italia" vestigt de aandacht
op het bestaan te Londen van de Mid-
Atlantic Shipping Company, die alleen
reeds in December van het vorig jaar
vijf en veertig Britsche stoomschepen, een
Estllandsch en een Noorsch schip heeft
gecharterd voor vervoer van contrabande
naar Spanje.
Een andere maatschappij, die schepen
en andere transportmiddelen voor de
regeering van Barcelona chartert en ver
zekert, is de Howard Tenens Ltd. Deze
maatschappij staat in nauwe relatie met
twee belangrijke Fransobe organisaties
voor vervoer van clandestiene goederen.
Verscheidene Britsche vrachtschepen
vervoeren contrabande voor rekening van
Fransche organisaties.
Van de andere organisaties te Londen,
die zich bezig houden met oorlogssmok-
kel noemt de „Giornale d'Italia" de Jood-
sche firma Weddel, die in de eerste helft
van Januari voor twintig millioen lire
goederen aan Spanje verkocht.
In België onderteekende een Spaansche
militaire commissie den 27sten Januari
j.l. te Brussel een contract voor de leve
ring van twee duizend Mausergeweren,
vijf honderd pistolen, vier honderd dui
zend Mauseiipatronen en twintig duizend
patronen voor F. N. pistolen.
Wat verder de Tsjecho-Slowaaksche
hulp betreft, gebleken is, dat eind Deo.
van het vorig jaar het aantal Tsjech o-
Slowaaksche vrijwilligers, die in het
Spaansche leger streden, omstreeks 5500
bedroeg.
Tot de laatste Tsjecho-Slowaaksche le
veringen behooren veertig vliegtuigen, -die
begin Januari op bet vliegveld van Saba
dell zijn gearriveerd.
De Griekische koopvaardij neemt met
kleine vrachtschepen van duizend ton
actief deel aan het vervoer van contra
bande :en eveneens Roemeensche stoom
schepen.
Voorts signaleert de „Giornale d'Italia"
het feit, dat onlangs tal van wagons, be
laden met uit Zweden afkomstig ijzer
materiaal voor oorlogsgebrui'k, 'bij Puig-
cerda de Fransche grens zijn gepasseerd
en bovendien ivestigt het blad de aan
dacht op de uit Mexico gezonden hulp
en op den dezer dagen in de Vereenigde
Staten georganiseerden verkoolp van een
millioen zegels, elk van een peseta, waar
van de opbrengst bestemd zal worden
voor de betaling van Amerikaansche
leveringen.
Aangenomen, dat bovenstaande cijfers
juist zijn, zullen ze wel in het niet ver
zinken bij' de economische en rechtstreek-
sche militaire hulp, die de Spaansche op
standelingen uit Italië ien (wellicht in
mindere mate) uit Duitschland ontvan
gen hebben en nog steeds ontvangen.
HET PROCES-NIEMÖLLER.
Ds Niemöller weigert op vraten te
antwoorden.
Het Officieele Duitsche Nieuwsbureau
publiceerde gisteren bet ook door ons
vermelde bericht, volgens hetwelk het pro
ces tegen ds Niemöller verdaagd is, om
dat de predikant zijn drie verdedigers
het recht onttrokken heeft, zijn belangen
verder te behartigen, en de nieuwe door
de rechtbank toegewezen advocaat in de
gelegenheid gesteld moet worden, zich in
de uitgebreide dossiers in te werken.
Het Handelsblad geeft echter een ge
heel andere lezing van het geval.
Het O.M. had in het begin niet alleen
geëischt dat het proces met gesloten deu
ren gevoerd zou worden (hetgeen toege
staan is), maar ook, dat aan iedereen
die er bij betrokken was, de plicht van
geheimhouding opgelegd zou worden. De
rechtbank weigerde eerst op het tweede
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Minister de Wilde in de Eerste Kamer
aan het woord.
Bezwaren tegen de nieuwe schrijfwijze
van sommige gemeente-namen.
Prinses Juliana en Prins Bernhard naar
Indië?
Buitenland.
Het succes der Spaansche opstandelingen.
Fransche vliegboot verongelukt.
Het Japansche antwoord aan Engeland.
Frankrijk en Amerika gereed.
Het proces tegen Dis Niemöller.
PIRITUS THEELICHTJE
I Verbruik: slechts één
vijfde cent per uur
gedeelte van dien eisch in te gaan. Zij
verzocht ds Niemöller een verklaring af
te leggen in antwoord op de hem ten laste
gelegde beschuldigingen, dus voorname
lijk, dat hij misbruik gemaakt zou hebben
van den >kansel voor politieke doeleinden
en tegen den staat en de wet opgezet zou
hebben.
Ds Niemöller legde een lange verkla
ring af, welke zonder onderbreking door
de rechtbank werd aangeboord. Hij gaf
een overzicht van zijn leven, hoe hij in
den oorlog Duitschland als marine-offi
cier had gediend, hoe hij officier werd
van een Freikorps, hoe hij predikant
werd en hij herinnerde de rechtbank er
aan, dat hij in 1924 voor de nationaal-
socialisten had gestemd en in 1933 een
preek had gehouden ten gunste van de
beweging.
Gisteren eischte het O. M. opnieuw
dat aan iedereen, die met het proces te
maken zou krijgen, de plicht tot geheim
houding opgelegd zou worden. Het voer
de aan, dat de advocaat van ds Niemöller
en eenige leden van de confessioneele be
weging in contact stonden met buiten
landsche politieke en kerkelijke kringen
en de hoop koesterden op die wijze het
vonnis der rechtbank te beïnvloeden.
Het verzoek van het O.M. lokte on
middellijk (protesten uit van de verde
diging, die verklaarde, dat zij haar taak
zou neerleggen, tenzij de insinuaties wer
den ingetrokken. Hét O.M. weigerde dit
en de verdediging verliet daarop de zaal.
De rechtbank benoemde toen een anderen
advocaat en) legde overeenkomstig den
eisch van het O.M. allen, die met het
proces te maken zouden krijgen, den
plicht tot geheimhouding op. Overtre
ding daarvan zou strafbaar zijn met zes
maanden gevangenisstraf.
Ds Niemöller verklaar
de toen, dat hijgeenwoord
meer zou zeggen en ook
niet meer op vragen zou
antwoorden.
Dé rechtbank! verdaagde de zitting,
blijkbaar om den nieuwen advocaat de
gelegenheid te geven de dossiers te be-
studeeren.
De gemuilkorfde Duitsche pers publi
ceert nog steeds geen woord over dit pro
ces.
JAPANS ANTWOORD IS GEREED.
„Onredelijk verzoek" wordt afgewezen.
Het Japansche departement van bui
tenlandsche zaken en bet ministerie van
marine hebben bet antwoord van Japan
op de Fransche, Britsche en Amerikaan
sche nota's ten aanzien van den vloot-
bouw in ontwerp opgesteld.
D'e verlangens der mogendheden wor
den als een „onredelijk verzoek" van de
band gewezen.
Het antwoord van Japan zal reeds
Donderdag of Vrijdag worden verzon
den.
De bladen meldden verder, dat de Ja
pansche regeering in baar afwijzend
antwoord zich bereid zal verklaren, te
onderhandelen over quantitatieve ont
wapening, mits Japan daarbij gelijkheid
van wapening zou verkrijgen.
In het antwoord zal er op worden ge
wezen, dat Japan geen enkele verplich
ting heeft tot het verstiekken van in
lichtingen aan andere mogendheden.
EEN AANSLAG OP DEN TREIN
ROOSENDAAL—PARIJS NABIJ
BERGEN.
Werk van kwajongens?
Dinsdagavond is nabij Bergen in België
op den sneltrein Roosendaal-Parijs eén
aanslag gepleegd, die tot een ontzettende
ramp bad kunnen leiden. De trein was