Momenten uit de Historie van het Paleis Soestdijk. RG egenmantels Cakebrood, i te koop. n Winkelhuis. en Uit de Provincie De Pachtwet. GRAAG, Goes DE ZEEUW van Vrijdag 7 Deo. 1938 - Tweede Blad Veel Is er veranderd, veel Is er behouden. WALCHEREN. - 1: LOMENDE BAKKERS- T OF LEERLING, BEENHAKKER, Bak- straat 170, Kloetinge. e en lage prijzen, bij Tel. 388 ODELBURGh Lezing van luwer, op Woensdag 12 avonds te 8*4 uur, in al. Onderwerp: „Waar t elkander ontmoeten", niet-leden ƒ0,35. ITAN EELSHIUS" van een. te Grijpskerke, is m kl.z. tot nader be schikbaar. HET BESTUUR. een Richter Scheprad 2 M. breed, een 2-rij- el pootmachine, een tgbank. J. DE NOOD, 39, Middelburg, Tele- E HUUR: BURGERWONING, achtertuin en schuur- agel. Te bevragen: Mo- Middelburg. alfvaars, rek. 17 Jan., en stierkalv. m. schets :e wij zen, vanaf 40. productie en tot bo et. T.b.c. vrij. GEBRS an smaak. Bakkerij )ostsingel 32, Tel. 552, en URD N.-H. STROO- UIENZAAD, veelheid. P. GROOT, 3, Andijk-Oost. 'E KOOP: 'ITTE LEGHORNS iN REDS. ITSCHE HERDERS. IER, Boschweg, Vlis- te koop: HOFSTEDE. in desgewenscht in lage huur. Brieven Boekhandel D'HUIJ, aan de rekening. E, St.-Laurens, A 16. IP GEVRAAGD: BAKKERIJ lorp, en te koop: EN GROENTENZAAK letter IJ, Boekhandel elburg. AND EL. MOOI UM. Prijs 65, met rEBRS v. DAMME, Drgelhandel, Lange Middelburg. Stem- ■eeren, verhuren. 1 AND TE KOOP: Nieuwstraat 8, Goes. ide biedt zich aan en van Regenbakken, Gierkelders, Droog- V. DANIËLSE, Voor- iburg. he bonten f 3, idem 1-1.30. gesort.): groote brui- leine id. f 6.50, stroo geperst). Jan. 1938. Uienvei- uien f 11,11, bonken (.07, pickles f9, stek peen f 2,24-2,31. gesorteerd, sterk gestegen m'et heeft de directie ij. „De Schelde" het nnen droogdok met op het zgn. Eiland 49 biljetten. Laagste de Wilde Czn. te 308.900 met grond- nder grondwerk, en n werkwijze. Ieder, die zich op weg van Amsterdam naar Utrecht bevindt en daarbij het Pa leis Soestdijk passeert, (komt onwillekeu rig onder den indruk van dezen vorstelij- ken lusthof, die in de schitterende omge ving van Baarn en Soest zijn weerga in Nederland niet vindt. De bekoorlijkheid ervan wordt nog verhoogd door de aan gename gedachten, die het oproept en waarhij zich zoozeer de liefde van het Nederlandsche Volk voor de Oranje-Fa milie op den voorgrond dringt. Immers, bier toch heeft Koningin Emma na het overlijden van haar gemaal Willem III tallooze heerlijke uren in vredige rust doorgebracht, hier heeft ons beminde Prinselijk haar, Prinses Juliana met haar jongen echtgenoot, de eerste, zoo zonnige maanden van haar huwelijk doorgebracht en hier zal nu de geboorte van een Prins of Prinses de hechte band tusschen ons Vorstenhuis en het Nederlandsche Volk opnieuw versterken. ^Geen wonder, dat op het oogenhlik de algemeene belang stelling op het Paleis Soestdijik gericht is. Zeer wisselvallig is de historie van het Paleis Soestdijk geweest. Na een tijdlang in hoog aanzien te hebben gestaan, ver viel het, toen de Oranje's omstreeks het jaar 1800 uit Nederland verdreven en ge vlucht waren. Eerst nadat Prins Willem, de latere Koning Willem II, het ten ge schenke gekregen had, herkreeg het pa leis weer het oude aanzien om later een toppunt van glans en roem te bereiken. De stichting. Aan den Koning-Stadhouder Prins Willem III, die stadhouder van de Ver- eenigde Provinciën en Koning van En geland was, komt de eer toe, Paleis Soest dijk, zij het dan ook niet in de tegen woordige gedaante, gesticht te hebben. De l-rins, die een groot liefhebber van de jacht was, zocht een terrein, dat niet zoo ver afgelegen was van Den Haag als de jachtgebieden van Dieren, waar zijn voorvaderen tot nu toe gejaagd hadden. Hij kocht daarom in 1674 de hofstede „Zoesdyck" met omliggende terreinen voor nog geen 19.000 gulden. Daar liet hij een lusthof bouwen, die, hoewel indruk wekkend van vorm, toch in het geheel geen vergelijking kon doorstaan met wat andere vorsten, zooals Lodewijk XIV tot stand gebracht hadden. De hofstede had de Prins gekocht van de voorname Am- sterdamsche 'patriciërsfamilie de Graeff, maar behalve als jachtgebied had Willem III met den aankoop nog 'n andere, meer politieke bedoeling gehad. Hiji trachtte namelijk door den aankoop nog meer in vloed hij de Staten van Utrecht te verwer ven om verzekerd te zijtn van den steun van de Staten-Generaal, indien hij iets wilde ondernemen. Hij had de Staten van Holland reeds eerder gecontrarieerd, toen zij don invloed van het Sticht in de Sta ten-Generaal wilden verkleinen en de Stichtenaren beloonden nu zijin hulp op vorstelijke wijze door schenking van Eem- nes, Ter Eem, Baarn en Soestdijk. Het plein voor het gebouw was niet bijzonder fraai ingericht, daar er overal houten gebouwtjes verspreid stonden, waar de paarden en honden opgesloten werden. In tegenstelling met dit plein was de omgeving echter zeer fraai. Rondom het paleis werd een tuin aan gelegd, bestaande uit verschillende ter rassen, terwijl marmeren beefden en wit te banken het geheel voltooiden. Naar den smaak dier tijden waren de tuinen streng symetrisch aangelegd, met ge schoren grasvelden en heggen; vierkante perken, rechte paden en fonteinen, die door een windmolen in werking gesteld werden. Tevens liet de Prins de beroemde Koningslaan aanleggen, de laan, die loodrecht op het paleis staat en beplant werd met beuken, die in den loop der tij den tot machtige boomen uitgroeiden. Groot was in 1919 de algemeene teleur stelling, toen uit veiligheidsoverwegingen alle boomen geroerd moesten worden. De laan is echter blijven bestaan en vormt nog steeds een fraai entrée tot het paleis. Willem III, die een zwakke gezondheid had en daarom veel in de buitenlucht \ertoeven moest, bracht er een heerlijken Uil door. Jammer alleen was het, dat zijtn huwelijk met Maria van Engeland kin derloos bleef, zoodat er nooit blijde kin derstemmen op bet paleis en in de tui nen weerklonken. Ka zijn overlijden in 1702 kwam het landgoed aan zijn naasten bloedverwant en erfgenaam, Jan Willem Friso, die er echter door drukkende oorlogsbeslomme ringen en door zijn epoedigen dood in 1711, in het geheel niet van kon genieten. Het slot werd nu toegewezen aan de Prinses Douarière Maria Louise van Hes sen-Kassei, zijn weduwe. Deze vrouw, bij de Friezen beter bekend als Marijke-Meu, wipte wel eens over van uit Friesland, maar lang vertoefde zij er toch nooit, evenmin als haar zoon, de latere stadhouder Willem IV, die meest op het Loo verblijf hield. De Doua rière vertoefde er wel eens, wanneer haar zoon in Utrecht studeerde en haar op het slot kwam bezoeken. Nog wordt den bezoekers de bank gewezen, waarop ziji de komst van den Prins verbeidde. Eerst de vrouw van Prins Willem IV, prinses Anna van Engeland, waardeerde de heerlijke omgeving van Soestdijk en maakte van het paleis een waren lust hof voor haar zoon, den lateren stadhou der Willem V. Zij maakte van het terrein heerlijke parken met waterpartijen. Verval. Na deze bloeiperiode van ruim hon derd jaar, gedurende welken tijd het pa leis voortdurend verfraaid en uitgebreid werd, volgde evenwel een korten tijd van verval. Toen de Prinselijke Familie naar En geland uitgeweken was, werd er door de Patriotten danig huisgehoudenl Na 1795 werd de lusthof achtereenvolgens als lo gement en als stal gebruikt. Het paleis werd staatseigendom en de regeering der Bataafsche Republiek ontdeed het ge bouw van al zijn schoonheden. Aldus stond het fraaie paleis oen tiental jaren volkomen eenzaam en ver laten, aan weer en wind overgeleverd. Zoo kwam het, dat in het jaar 1806, Lodewijk Napoleon, door zijin broer Kei zer Napoleon I tot koning over Holland aangesteld, het paleis Soestdijk, waar hij af en toe vertoefde, in een volkomen ver waarloosden toestand aantrof. Nadat Lodewijk Napoleon in 1810 ver trokken was, stond het paleis weer eenige jaren leeg. Toch zou nu spoedig een be tere tijd aanbreken. De bezitting verkeerde in volslagen verwaarloosden toestand, toen in 1815 de Staten-Generaal besloten het gebouw met de omliggende bosschen en parken aan den Kroonprins van Oranje, den lateren Willem II, ten geschenke te geven als dank voor zijn verdiensten betoond in de slagen bij Waterloo en Quatre-Bras. Hem komt de eer toe Soestdijk gemaakt te heb ben, tot wat het nu is. In 1816 trouwde de 23-jarige prins met de 20-jarige prinses Anna Paulowna van Rusland, dochter van Gzaar Paul I. Alvorens echter het jeugdige echtpaar het paleis Soestdijk be trok, moest er heel wat aan hersteld en veranderd worden. De restauratie nam eenige jaren in beslag en werd uitgevoerd door de architecten de Graeff en Reyes. De vermaarde tuin-architecten Zocher, vader en zoon, zorgden voor den aanleg en verfraaiing der tuinen. Aan het ein de van de Koningslaan werd de obelisk opgericht, die herinnert aan 's Prinses overwinning bij Quatre-Bras en die er thans nog staat. De twee vuurmonden aan den ingang zdjh veroverd in den Tien- daagschen Veldtocht. Nieuwe bloeiperiode. Eerst in 1818 was het gebouw, alsmede de omgeving in zooverre hersteld, dat de prins en zijn jonge eohtgenoote er hun intrek konden nemen. Met liefde hielden zij op het fraaie landgoed verblijf, waar zij vooral 's zomers gaarne vertoefden. Twee van hun vier kinderen werden hier geboren en ontvingen er hun opvoeding. Het zal dus thans de derde maal zijin, dat het paleis Soestdijk binnen zijn mu ren een koningskind ziet opgroeien. Voor de kinderen werden tal van veranderin gen aangebracht; voor Prinses Sophie werd in den tuin een boerderijtje inge richt, waar zij leerde melken, terwijl de drie prinsen Willem, Alexander en Hen drik ieder een eigen jachthuisje kregen, waar zijl aan hun jachtlust konden toe geven. Voorts dateert uit dien tijd ook nog het Prinsenbergje bij den Wilhel- minavijver. De kroonprins liet dit bergje maken vanwege het mooie uitzicht dat men vandaar over de Loosdrechtscbe plassen en het Gooi had. Binnenshuis werd de bezitting voort durend verfraaid, zoodat, toen Koning oorzijde van het Paleis; ook tegenwoordig ziet het middenstuk er nog zoo uit! Willem II in 1847 overleed, zijn weduwe er tot haar volle tevredenheid tot haar dood toe in 1865 kon blijven wonen. In de laatste twintig jaar van haar le ven hield zij zir.h nog voortdurend bezig met het bijeenbrengen van een verzame ling voorwerpen, die betrekking hadden op de land- en zeemacht. Na haar overlijden erfde haar zoon Hendrik het paleis met omgeving en completeerde de waardevolle verzameling. Alle herinneringen aan zijn moeder liet hij in eere. De prins en zijn vrouw, Ama- lia van Saksen-Weimar, woonden er graag, terwijl ook de tweede vrouw van den prins, Maria van Pruisen, na den dood van haar gemaal, er gaarne ver toefde. Na haar terugkeer naar Duitsoh- land, kwam Paleis Soestdijk echter terug in het bezit van het hoofd der Ko ninklijke Familie, Koning Willem III. Ook deze liet er eenige veranderingen in De geheele verbouwing is met goedkeu ring van het Prinselijk Paar tot stand gebracht, waarbij de Prinses persoonlijk de kleur van de meubelen, vloer- en wandbedekking uitgekozen heeft. Niet alleen in het paleis zelf, ook in de tuinen zijn veranderingen aangebracht. In de eerste plaats zijn er voor den Prins, die een groot liefhebber van het tennis spel is, een tweetal prachtige tennisbanen aangelegd. Daarbij heeft men een aardig tuinhuis met vooruitspringende serre ge bouwd, voorzien van aardige rieten ta fels en stoelen, waar het Prinselijk Paar met de gasten van de vermoeienissen uit rusten kan. Voorts zijn er onlangs eenige stallen bijgekomen, waar de paarden van den Prins ondergebracht kunnen worden. Immers, zooals bekend is, is de Prins ook een uitstekend ïuiter en gewend, lederen oohtend een rit door de omliggende bos schen te makon. Niets is dus vanzelfspre- Bieede oprijlaan naar het Paleis: de Koningslaan. aanbrengen. Zoo werden bijvoorbeeld de gebouwen aan den overkant van den rijksstraatweg afgebroken en vervangen door de koninklijke stallen, die er thans nog staan. De tuinen werden wederom met eenige bosschen uitgebreid en ver fraaid. Herhaalde malen vertoefde de oude Koning er met zijn tweede echtge- noote Koningin Emma en het dochtertje uit dit huwelijk, Prinses Wilhelmina. Vooral Koningin Emma, het beminnelijke jonge meisje uit de eenvoudige omgeving van WaldeckPyrmont, voelde zich te midden der heerlijke bosschen en in de rustige, landelijke omgeving, volkomen thuis, daar deze geheel bij haar eenvou dig karakter paste. Ook na den dood van Koning Willem III bleef Koningin Emma er wonen; zij' richtte paleis Soestdijk tot haar zomer residentie in. Wederom moesten er tal van veranderingen in aangebracht wor den. In de eerste plaats liet Zij de kamers wat meer modern, maar toch warm en gezellig inrichten. Eenzaam en verlaten. Een droeve tijd beleefde het Paleis Soestdijk, toen de geliefde landsvrouwe, de Koningin-Moeder Emma overleden was. Baarn en Soestdijk, die aan haar lieftallige verschijning gewend geraakt waren, misten haar buitengewoon, te meer, daar het paleis nu weer volkomen eenzaam en verlaten daar stond. Twee jaar duurde deze toestand. Soms sprak men wel eens de stille wensch uit, dat de Prinses zich er zou vestigen, maar voor- loopig hoorde men daarover niets. Tot dat de blijde tijding van de verloving en het spoedig daarop volgende huwelijk van de Prinses met den jongen Prins Bern- hard kwam. Vol verwachting vroegen de inwoners van Baarn en Soestdijk zich af: „Zal er weer nieuw leven in het een zame paleis komen?" Lang behoefden zij niet op het antwoord van deze vraag te wachten. Prinses Juliana had van haar grootmoeder de liefde voor deze heerlijke omgeving geërfd en sprak den wensch uit, zich hier met haar toekomstigen ge maal te willen vestigen. Zij kon ervan verzekerd zijn, dat hiermee de liefste ge dachte van haar grootmoeder in vervul ling ging. Immers, aan wie anders had Koningin Emma dit heerlijke verblijf wil len vermaken? Geheel Nederland was blijkbaar inge nomen met het besluit van het Prinse lijk Paar, want korten tijd daarna had men besloten, als nationaal huwelijksge schenk de restauratie en moderniseering van een gedeelte van het paleis aan te bieden. Onmiddellijk werd met de uitvoe ring van dit plan onder leiding van eenige bekwame architecten begonnen. Ditmaal werd het Anna-Paulowna-kwar- tier verbouwd, zoodat de vertrekken van de Koningin-Moeder intact konden blij ven. De rechtervleugel werd belangrijk verbouwd, ten einde daarvan de vroolijke en moderne woning te maken, zooals de Prins en de Prinses het wenschten. De voornaamste vertrekken werden aan de achterzijde geprojecteerd, met een prach tig uitzicht op de vijver, die een van de schoonste scheppingen van Zocher is. Daar bevinden zich nu de kamers van het Prinselijk Paar, alsmede de eet- en ontvangkamer, die alle op het prachtige, breede terras uitkomen. Dicht daarbij is tevens de bibliotheek en de werkkamer van den Prins, waar van de inrichting een geschenk van de Nederlandsche schooljeugd is. Een nieuw gebouwd trappenhuis voert naar de slaapkamers, kleed- en badkamers, die op de bovenverdieping gelegen zijn. In het sousterrain bevindt zich een uiterst moderne keuken, alsmede een installatie voor centrale verwarming. Bovendien is er een cabine ingericht, waar de Prins zijn eigen gemaakte films vertoonen kan. kender, dan dat hij er eenige paarden ter beschikking heeft. De kinderkamer. Eh nog maar net is men zoo ongeveer met de verbouwing en moderniseering van het paleis gereed gekomen, of alweer moet men beginnen te bouwen en te bre ken. Immers, onze geliefde Prinses is in blijde verwachting en zonder twijfel zal het aanstaande koningskind zijn eerste le vensjaren op het heerlijke paleis Soest dijk doorbrengen, in de gezonde omge ving van bosch en hei. Daarom is men thans met koortsachtige haast bezig, in een intiem, rustig gelegen gedeelte van het paleis, de kinderkamer in te richten. Reeds zijn de verpleegsters aangesteld, die de vereerende, maar zeer verantwoor delijke taak hebben, tijdens de eerste le vensmaanden voor het aanstaande Prinsje of Prinsesje te zorgen. Men maakt alle mogelijke toebereidselen om de eerste levensjaren van het vorstenkindje zoo aangenaam mogelijk te maken. Of schoon de aanstaande jonge moeder nog niet aan haar volk verraden heeft, in welke teedere kleuren de vertrekken van de nieuwe wereldburger gehouden zijn, en welke kindermeubeltjes er een plaats vinden, zonder twijfel staat het vast, dat de kamers volgens de laatste eischen der moderne hygiëne ingericht zijn: dus licht en luchtl Rustig en stil ligt Paleis Soestdijk te midden der heerlijke parken en bosschen, in afwachting van de komende gebeurte nissen. Het is niet de eerste maal, dat de voorbijgangers een vreugdevolle blik wer pen op het fraaie gebouw, welks statige muren en kamers getuige waren van het geluk van ons Vorstenpaar. Maar voortaan zal er iets van ootmoed in dien blik zijn bij de gedachte aan het feit, dat er binnenkort een nieuwe wereldburger zal verblijven, waarop de hoop van heel ons Nederlandsche volk gevestigd is..l TE VLISSINGEN GEEN SALUUT SCHOTEN? Wonderlijke oorzaak. Naar verluidt, zullen te Vlissingen ter gelegenheid van de blijde gebeurtenissen geen saluutschoten gelost worden. Dit bericht heeft hier ter stede wel eenige ge bevreemding gewekt. De stad bezit een groote Marinemacht en een detachement der Kustartillerie. Bovendien staan er kanonnen op den Oranjedijk. De datum van Inwerkingtreding. Bekend is, dat de algemeene verhuis dag in Friesland niet, zooals in de an dere provincies van ons land, 1 Mei is, maar 12 Mei welk verschil samen hangt met de wijziging, die in 1581 in de tijdrekening werd gebraoht. Bij een bul van paus Gregorius werd toen bepaald, dat er in het volgende jaar tien dagen zouden worden overgeslagen, en de Ne derlandsche gewesten namen den Grego- rikaanschen kalender of stijl dadelijk aan met uitzondering van Friesland, waar hij eerst in 1700 werd ingevoerd. Tot den huidigen dag is men daarna in Friesland blijven Bprekon van nije Maeije (1 Mei) en aide Maeije (12 Mei, de eerste dag van de maand Mei volgens de oude tijdrekening), en aide Maeije is steeds gebleven de datum van het begin en het eind van een pachtjaar. Hierbij wordt gerekend, zoo zogt men in Fries land, niet met den kalender, maar met wat hot meest wenschelijk geacht moet worden voor de praktijk van het Friesche boerenleven. Men denke vooral aan het einde van den staltijd, in verband met het klimaat en den grasgroei.) Nu de Pachtwet staat te worden inge voerd, heeft het bestuur van do vereeni- ging Het Friesch Grondbezit in een adres aan den minister van justitie herinnerd aan het gebruik in Friesland, dat do pacht van boerderijen voor de gebouwen en het heem eindigt op 12 Mei en voor de landerijen op Maart of 1 November daaraan voorafgaande. Zou de Pachtwet in werking treden op 1 April a.s., zooals bij de behandeling van de begrooting van justitie waar schijnlijk werd geacht, of op 1 Mei 1938, naar thans bij geruchte verluidt, dan zou dit in Friesland ongewenschte gevolgen hebben bij pachtcontraeten, aangegaan na 1 Januari 1936 en looponde wat de lan derijen betreft tot 1 November 1939 of 5 Maart 1940, en wat do gebouwen on hot boom aangaat tot 12 Mei 1940. D'e lan derijen toch zouden niet, en de gebou wen en het heem zouden w e 1 onder het nieuwe recht vallen. Het bestuur van genoemde vereeniging geeft den minister in overweging, om deze gevolgen te vermijden,, de inwer kingtreding van de Pachtwet te bepalen op een datum na 12 Mei 1938. Naar men beweert, ligt de oorzaak in een zich niet-verstaan van de maritieme en militaire autoriteiten. De marine be zit n.l. geen voldoend geschut en wilde nu de kanonnen der kustartillerie gebrui ken, hetwelk door de militaire autoritei ten geweigerd zou zijn. Hoe het zij, Vlissingen hoopt, dat als nog een weg gevonden zal worden, dat ook hier ter stede vreugdeschoten zullen worden afgevuurd. Besmettelijke ziekten. In de week van 26 December tot en met 1 Januari kwamen in onze provincie 7 gevallen van roodvonk voor, n.l. 4 te Vlissingen, waaronder 3 gevallen in één gezin, 2 te Oost- en West-Souburg en 1 te Vrouwenpolder. Domburgi. In de Woensdagavond ge houden bijeenkomst van het dag. bestuur der Oranjevereeniging is het programma voor de feestviering bij de a.s. blijde ge beurtenis aldus vastgesteld. Geboortedag: Klokluiden. Tractatie op de scholen. 7.30 n.m. Toespraak van den burge meester vanaf de muziektent, daarna con cert van „Apollo". Vervolgens lichtstoet met „Apollo", Kinderen, die lampions meedragen worden getracteerd. Nationale dag: 9.30 uur dankstond in de Ned. Herv. kerk. Voorgangers Ds Vis ser en Ds Nicolai. Zang der Ghr. Zang- vereen. „Looft den Heere". 2 uur: kinder samenkomst (tot 16 jaar). Toespraak van den burgemeester. Filmvertooning-.4.30 u. Rondgang van „Apollo". 6.30 uur: Sa menkomst voor ouderen. Filmvertooning en andere attracties. Concert mandoline- vereen. „Oefening kweekt Kunst". 9 uur: Herhaling der samenkomst voor ouderen thans met medewerking der zangvereeni- ging „Volharding leidt tot het Doel". Alle samenkomsten worden gehouden in de zaal „Tramzicht". Loop der bevolking over de maand December 1937. Ingekomen: Johanna Hagmeyer (wed. D. Sombroek) E 13, van Zaandam; Adri- aan Akkerdaas, E 74, van Oostkapelle; Mr F. L. S. F. baron van Tuyll van Se- rooskerken, A 96, van Veere. \\S - ipsmm ïm mKÊÊÊÊgm ■- 4 Achterzijde van het Paleis Soestdijk; let op de merkwaardige tuinaanleg!

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 5