Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD
De verzwakte positie
van Engeland.
Oorzaak en gevolg.
De strijd in Spanje.
De strijd in China.
Prins Bomhard vanmorgen
naar Soestdijk vertrokken.
Belangrijkste Nieuws
WOENSDAG 5 JAN. 1938
52e JAARGANG - No. 81
Uitgave: N. V. Uitgever» - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7G, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
tioes en Vllsslngen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
BIJ contract belangrijke korting
En de consequenties daarvan voor
Nederland.
Wij hebben reeds eerder de aandacht
gevestigd op de beschouwingen in „De
Rijkseenheid" over het huidige wereldge
beuren.
Gewezen werd op de verzwakking van
het Britsche Imperium, een zaak ook
voor ons land en onze veiligheid van zeer
veel belang.
In het vervolg van deze beschouwingen
wordt thans betoogd, dat wij al evenmin
eenige reëele hoop op Amerika kunnen
vestigen.
Wel doet Engeland voortdurend pogin
gen om Amerika tot gezamenlijke actie te
brengen, doch het ziet er naar uit, dat
Amerika volkomen afzijdigheid prefereert
en zeifs terwille daarvan geneigd is, zijn
Aziatische belangen op te offeren.
Het blad komt dan na gewezen te heli-
ben op de gebeurtenissen in China en op
de mogelijkheid, dat in de toekomst Ja
pan, Duitschland en Italië één lijn zullen
trekken, op de positie van Engeland, die
het als een zoodanige ziet, dat het weinig
of niets kan doen, waar het geen enkelen
krachtigen en betrouwbaien bondgenoot
heeft en militair te zwak is, om op een
van de meerdere fronten, waar het wordt
bedreigd, een uitbarsting te riskeeren.
Deze positie van onmacht, waarin het
trotsche Albion is gedrongen, werd reeds
meerdere malen gedemonstreerd.
Het begon met de moreele nederlaag te
gen Italië in de Abessynsche kwestie.. Het
kwam en komt nog tot uiting in de wan
hopige, langzamerhand lachwekkend
geworden pogingen, voornamelijk van
Engeland, om het Volkenbondsinstituut te
redden, het met krachtigen steun in Ge-
nève binnenhalen van de Sovjet.
Het wordt bewezen door de herhaalde
beleedigingen, welke Engeland zich heeft
moeten laten aanleunen van Mussolini, de
aanmatigende houding, welke Franco zich
herhaaldelijk veroorlooft, de grove schen
dingen, waaraan de Union Jack in de
Middellandsche Zee herhaaldelijk bloot
staat, de onmogelijkheid om genoegdoe
ning te verkrijgen voor den laffen moord
aanslag op den Britschen Ambassadeur
in China.
Eh tegenover dit alles staat Elngeland
machteloos en moet het volstaan met no
ta's, papieren en mondelinge protesten,
eto.
Zooals gezegd, het kan geen geweldda
dig conflict op welke van zijn fronten ris
keeren, daarvoor is het militair te zwak
en zooals wij het zien, zal het ondanks
zijn onderhanden zijnde krachtige weer
machtsversterking, altijd te zwak blijven,
De tijd, dat Albion trotsch kon verkla
ren, dat zijn vloot sterker was dan de
sterkste twee andere vloten tezamen, is
reeds lang voorbij en zal wel nimmer
meer terugkeeren.
Dan komt daar nog een andere belang
rijke factor by, m.n. de geprononceerde
afkeer van het Britsche volk voor een
nieuwen oorlog. Alhoewel vanaf 10 jaar
voor den wereldoorlog de Britsche poli
tiek een richting had gevolgd, waarvan
iedereen kon voorspellen, dat zij onher
roepelijk moest voeren tot een conflict
met Duitschland, was het, toen in 1914
dat conflict voor de deur stond, bijna een
onmogelijkheid om de Britsche openbare
meening hiervoor daadwerkelijk te inte
resseeren, ondanks het voor iedereen dui
delijke feit, dat het Britsche levensbelang
op het spel stond. Er was een inval in
België voor noodig, 14 dagen nadat in
Nederland de eerste mobilisatie-telegram
men waren verzonden, het Engelsche volk
te hoop te doen loopen en bereid te vin
den de wapens ter hand te nemen.
Thans leven wij in de periode, dat de
generatie, die in 1914—1918 de ellende
van den oorlog op het slagveld aan den
lijve heeft ondervonden, in het Landsbe
stuur het heft in handen heeft. Deze ge
neratie heeft diep in zich gebrand, dat
alle 20 jaren geleden gebrachte offers te
vergeefs gébracht werden, ook voor Groot
Brittannië, dat in dien wereldbrand niets
gewonnen heeft. Is het wonder, dat men
daar niets meer voor een nieuwen oorlog
voelt?
Openlijk schrijft de groote pers in En
geland: „Sjanghai is niet van ons, waar-
°m zouden wij ons dan in de gebeurtenis-
sen aldaar mengen? Om het in China ge
ïnvesteerde kapitaal van enkele Britsche
grootkapitalisten te redden? Daarvoor
wenschen wij onze kinderen niet in den
°orlog te zenden".
Of deze opvatting juist is en getuigt
J'an broad-minded" zijn, doet hier niets
er zake, maar wel, dat het zoo duidelijk
den werkelijken onwil demonstreert van
üet Engelsche publiek om een nieuwen
°°ilt>8 te riskeeren.
In dat allee aamengenomen ligt even
wel de verklaring voor de tegenwoordige
Britsche politiek van „vrede tot bijna
iederen prijs".
Wat 25 jaar geleden een onmogelijk
heid leek, is thans een voldongen feit. Hel
trotsche Albion slikt vernederingen en
beleedigingen, het duldt zelfs gedeeltelijke
afbrokkeling van zijn Imperium, maar 't
zal niet vechten, voordat het volkomen
met den rug tegen den muur staat, voor
dat het voor botsingen staat, welke on
vermijdelijk zijn en waarbij het Britsche
volk klaar voor oogen zal komen te staan,
dat het thans zal moeten vechten voor
zijn leven.
Beschouwt m8n nu eens de consequen
ties voor Nederland van dit beeld van hel
wereldschouwtooneel, dan ligt de conclu
sie voor de hand.
Nederland heeft tot op heden zijn prin-
cipieele zelfstandigheidspolitiek trouw
gevolgd, o.i. de eenige politiek waar wij
wel bij kunnen varen. Maar zonder dit
beginsel ontrouw te worden, zonder eeni
ge neiging te koesteren ons door verdra
gen in welken vorm ook, politiek aan een
andere mogendheid te binden, hebben wij
tot voor kort toch steeds in Engeland een
soort natuurlijken bondgenoot kunnen en
mogen zien, op wiens steun wij, in geval
van een ernstige agressie tegen ons, rede
lijkerwijs mochten rekenen. Niet, omdat
de Britten zoo op ons gesteld zijn, niet,
omdat zij ons zoo'n zielig, weerloos volkje
vinden, maar eenvoudig, omdat de hand
having van den Nederlandschen status
quo in die gebieden, waar onze driekleur
wappert, door de strategische ligging dier
gebieden en door hun economische struc
tuur en de rol, welke zij in het economi
sche wereldbestel spelen, voor Engeland
zelf een belang van de eerste orde is.
Hieraan is niets veranderd, maar wat,
zooals wij beoogden, wel veranderd is, is
het vermogen van Groot-Brittannië en de
bereidvaardigheid van het Engelsche volk
om voor zijn belangen te vechten.
Om kort te zijn, zooals de situatie thans
is, is Nederland verplicht ernstig de
groote waarschijnlijkheid onder de oogen
te zien van een moeten vechten zonder
actieven steun van anderen, zonder dat
het Engelsche volk voor ons te hoop zal
loopen, zonder dat de Britsche eskaders
stoom op zullen maken om ons te hulp te
zullen snellen.
De vorige week hield de Onderwijzers-
vereeniging van de Geref. Gemeenten haar
jaarvergadering. Deze vergadering was,
hoewel niet alle aangesloten scholen ver
tegenwoordigd waren, door 98 onderwij
zers bijgewoond.
„De Banier", het orgaan van de S.G.P.,
besluit een verslag van deze vergadering
aldus
„Deze jaarvergadering bewijst wel
heel duidelijk den 'bloei der scholen,
uitgaande van de Geref. Gemeenten. In
1923 kwamen 8 onderwijzers saam, nu
reeds een honderdtal."
Inderdaad een verrassende groei.
De vraag is gewettigd waaraan deze
groei is te danken.
En dan zal het antwoord moeten lui
den, dat dit mee, en waarschijnlijk voor 'n
groot deel, een gevolg is van de finan-
cieele gelijkstelling. Mee een gevolg dus
van den strijd der rechtsche partijen in
en buiten de Staten-Generaal.
De vruchten van den strijd vallen ook
de bestrijders van deze partijen in den
schoot.
In de Banier werd misschien onwille
keurig, verzuimd hierop de aandacut te
vestigen.
Maar het is billijk als met dankbaar
heid van den snellen groei wordt ge
waagd, daarbij niet te vergeten hen, die
na jarenlangen strijd, dezen groei moge
lijk maakten.
De worsteling, rondom Teruel.
Van de zijde der opstandelingen wordt
gemeld Langzaam, maar gestadig om
singelen de nationalistische troepen de
regeeringstroepen, die ten Noord-Oosten,
ten Oosten en ten Zuid-Oosten van Teruel
wanhopige pogingen doen, om stand te
houden.
Voortdurend stijgen, als het weer zulks
even toelaat, de vliegtuigen der opstan-
J delingen op, om de regeeringstroepen aan
den weg >van Sagunto naar Teruel met
bommen, granaten en machinegeweren te
bestoken. Zij worden daarbij krachtig ge
steund door artillerie.
Deze weg is practisch de laatste verbin
ding, waarlangs de regeeringstroepen ver
sterkingen, materiaal en voorraden kun
nen laten aanrukken.
Ten Noord-Oosten van Teruel trekken
de opstandelingen verder op en werd de
artillerie der regeeringstroepen gedwon
gen, naar posities terug te trekken, van
waar bet onmogelijk is, de wegen te be
schieten, die door de opstandelingen
worden gebezigd.
De laatsten veroverden ondertusschen
een reeks strategische hoogten, vanwaar
zij de regeeringstroepen bedreigen en ten
Noord-Oosten en Zuid-Oosten der stad
onder 'kruisvuur nemen.
Luchtaanval op Hankau.
Boven Hankau, de nieuwe Chineesche
regeeringsstad, speelde zich gisteren een
luchtaanval af, zooals Hankau sedert het
uitbreken van de vijandelijkheden nog niet
beleefd had.
De stad zelf leek uitgestorven. De bur
gerbevolking had zich verborgen in de
schuilplaatsen. Het aantal dooden is dan
ook naar verhouding gering. Volgens de
jongste berichten zijn drie personen om
het leven gekomen, terwijl 16 Chineesche
arbeiders verwondingen opliepen.
De Japansche vliegers vlogen op groo
te hoogte om het afweergeschut te ont
gaan, waarvan de werking sterk gehin
derd werd door de laaghangende wolken.
De voornaamste objecten van de Japan
sche piloten waren het arsenaal en het
vliegveld.
Vooral laatstgenoemd punt moest het
ontgelden. Ongeveer 80 bommen werden
op het vliegterrein geworpen, maar hoe
wel de vlammen hoog opsloegen, heeft
het bombardement voor de Japanners
slechts een mager resultaat opgeleverd.
Drie oude toestellen en een bommenwer
per van middelmatig formaat werden
vernietigd. 80 Chineesche militaire toe
stellen, die in de hangars waren onderge
bracht, bleven ongedeerd.
Een eenzaam Chineesoh toestel, dat den
strijd tegen de Japanners aanbond, werd
omlaag gescheten. In vlammen gehuld
sloeg de machine te pletter. Later .stegen
acht Chineesche machines op, waarvan
eenige bestuurd werden door Russische
piloten .Zij achterhaalden de Japanners
eerst op eenigen afstand van de stad.
NA DE REDE VAN ROOSEVELT.
Een antwoord van Hitier?
In politieke kringen spreekt men ervan
dat Hitier omstreeks den 30sten Januari,
ter gelegenheid van den vijfden verjaar-
dig van zijn regeering, een toespraak in
den Rijksdag zal houden.
Hij heeft sedert Neurenberg niet meer
het woord gevoerd en de verklaringen van
Roosevelt zouden hem een geschikte ge
legenheid kunnen zijn te antwoorden met
een uiteenzetting over de nationaal-socia-
listische opvattingen over collectivisme.
Volkenbond en democratie.
KOUD WEER IN HET BUITENLAND.
In geheel Portugal is het ongewoon
koud, terwijl van verschillende stréken
zware sneeuwval gemeld wordt. Vier men-
schen zijn door de koude om het leven
gekomen.
In Italië worden temperaturen gere
gistreerd, die sedert tientallen jaren niet
zijn voorgekomen. Aan de Noord-Afri-
kaansche kust is de temperatuur tot 5
graden Celsius gedaald. In boven- en
midden-Italië is zeer veel sneeuw geval
len.
In geheel Duitschland heerscht felle
koude, gepaard aan hevige sneeuwstor
men. In Oost-Pruisen en München is de
temperatuur gedaald tot 18 graden vorst.
De sneeuwval en de vorst hebben een aan
zienlijke vertraging in den loop van de
treinen veroorzaakt.
Sedert een paar dagen is het overal in
België bijtend koud. In den nacht van
Maandag op Dinsdag telde de thermome
ter in midden-België tot tien en in hoog-
België tot 15 graden onder het vriespunt.
Dinsdag heeft het in vele plaatsen ge
sneeuwd. Ook ondervond men te Brussel
en te Antwerpen veel last van jjzel. In de
Ardennen was het autoverkeer zelfs totaal
gestremd.
De weerberichten van vandaag spreken
echter van dooi.
DE POLITIEKE GEBEURTENISSEN
IN ROEMENIE.
Waarom zoo plotseling een zwenking
Welk geheim' er schuilt achter de plot
selinge zwenking naar rechts, waarbij een
■der felste anti-semietische groepen in Roe
menië aan het bewind werd gebracht,
wordt slechts heel geleidelijk onthuld. De
buitenwereld was over deze zwenking niet
meer verrast dan de Roemenen zelf, met
uitzondering van enkele ingewijden.
Zijne Kon. Hoogheid Prins Bernhard
heeft vanmorgen om 9 uur het Burger-
Ziekenhuis te Amsterdam verlaten en Is
In gezelschap van Dr van Valkenburg per
auto naar Soestdijk vertrokken.
Dr van Valkenburg verstrekte vanmor
gen de volgende verklaring over den toe
stand van Z. K. H. Prins Bernhard.
Z, K. H. is vanmorgen zonder eenige
stoornis verhinderd, van het Burgerzie
kenhuis naar het Paleis Soestdijk ver
huisd.
De toestand van Z. K. H. geeft in elk
opzicht reden tot groote tevredenheid.
Lichamelijk zijn de gevolgen van het
ongeval bijna geheel geweken.
Psychisch is er van het begin af aan
geen spoor van eenige afwijking geweest.
Niettemin brengt de aard van het onge
val, dat Z. K. H. overkwam, mede, dat
vooralsnog zekere beperkingen moeten
gelden, die in het bijzonder inspanning
van allerlei aard betreffen.
w.g.
Dr C. T. van Valkenburg.
Het vertrek.
Nader wordt nog gemeld
Het vertrek van den Prins, die sinds
29 November in het ziekenhuis is ver
pleegd, geschiedde vrijwel onopgemerkt.
Nadat reeds tevoren afscheid was ge
nomen van de doktoren, nam Z. K. H. in
de vestibule van het gebouw, waar de
zusters van het ziekenhuis stonden op
gesteld, afscheid van de directrice en de
zusters. Hier heeft de Prins met eenige
woorden van dank voor de goede verzor
ging, en een handdruk, afscheid van hen
genomen.
Alleen vergezeld van Dr van Valken
burg begaf hij zich vervolgens naar de
voor den ingang van het ziekenhuis ge
reedstaande auto.
De Prins zag er monter uit en stapte
zonder hulp in zijn eigen wagen, waar
mee de terugtocht naar Soestdijk werd
gemaakt.
Weer thuis.
Vanmorgen om 10 minuten voor 10 is
Prins (Bernhard te Soestdijk aangekomen.
De Prins was blootshoofd. In langzaam
tempo werd de afstand van het Burger
ziekenhuis naar het Paleis afgelegd.
De Prins stapte frisch en vlug uit den
wagen en beklom de stoep. Enkele oogen-
blikken later verdween hij achter de gla
zen deuren.
Prins Bernhard was weer thuis I
Men gelooft thans, dat de invloed van
het leger te elfder ure koning Carol er
toe gebracht heeft, de regeering Tatares-
coe weg te zenden, en de partij van Goga
aan het bewind te brengen.
Vier jaar lang had de groep Tatarescoe
geregeerd, en steeds ten nauwste met den
koning samengewerkt. Plotseling ontdekte
de koning echter, dat de fascistische be
weging der IJzeren Garde in het leger
vele aanhangers had gekregen, vooral on
der de jongeren. Bij de jongste verkiezing
verkreeg deze beweging 66 afgevaardig
den en verwierf zij in het bijzonder op
het platteland grooten aanhang. Haar lei
der, kolonel Codreanu, sprak zich uit te
gen den Volkenbond, tegen de
democratie en voor samenwer
king met Berlijn en Rome.
De leiders der nationaal-christelijke
partij, welke thans aan het bewind is, zijn
in staat, de IJzeren Garde veel wind uit
de zeilen te nemen. Hun programma's
vertoonen immers veel gelijkenis, maar
verschillen in zooverre, dat terwijl de par
tij van Goga met de andere groepen wil
samenwerken, Codreanu de macht geheel
voor zich alleen opeischt.
Het regeeringsblad „Tzara Noastra"
publiceert den tekst van een verordening
van het ministerie van arbeid, waarbij
het aan Joden verboden wordt, christe
lijke dienstmeisjes beneden veertig jaar in
dienst te hebben.
Tevens heeft het ministerie van bin-
nenlandsche zaken een reeks provincie
bladen, die Joodsche redacteuren in dienst
hadden, verboden.
Verdere verboden van dagbladen kun
nen worden verwacht.
HET MOND- EN KLAUWZEER.
Dé medewerking van de Poolsche be
volking wordt gevraagd ter voorkoming
Binnenland.
De groote vliegtuigorder van Defensie bij
Fokker geplaatst.
Prins Bernhard weer te Soestdijk.
Voorloopig Verslag der Eerste Kamer
over de begrooting van Binnenlandsche
Zaken.
De moordzaak te Vlissingen.
Onregelmatigheden hij den reinigings
dienst te Middelburg?
Buitenland.
De koude in het buitenland.
De politieke begeurtenissen in Roemenië.
Vliegongeluk in Duitschland. Zes dooden.
van uitbreiding in Polen van het mond
en klauwzeer.
De gevallen, die tot dusverre aan de
Duitsch-Poolsche grens zijn geconstateerd
zijn nog van een goedaardig karakter,
maar Polen zou bedreigd kunnen worden
door een heviger epidemie van Duitschen
kant.
Strenge voorzorgsmaatregelen zijn aan
de grens genomen. Iedere veehandel met
Duitschland is hier verboden. In geheel
Polen worden de veemarkten streng ge
controleerd. Den landbouwers wordt ver
zocht, ieder geval van mond- en klauw
zeer onmiddellijk bij de autoriteiten aan
te geven.
Ook Tsjecho-Slowakije wordt thans door
mond- en klauwzeer geteisterd.
VERMISTE AVIATRICE TERECHT.
De vermiste Pransche aviatrice Maryse
Hilsz is ongedeerd. Zij is geland op 20
mijl afstand van Djask, aan de kust van
Iran.
Men weet nog niet, of haar toestel be
schadigd is.
Maryse Hilsz had gedurende twee en
een halven dag geen levensteeken gege
ven. Zij was na het record ParijsSaigon
van Japy te hebben verbeterd, opnieuw
vertrokken, om het record van Amelia
Earhart te verbeteren.
Zij was het laatste gesignaleerd twee en
een halven dag geleden bij het overvliegen
van Djask en er bestond groote vrees, dat
zij een noodlanding had moeten verrich
ten tijdens een nachtelijke vlucht over de
bergen van Iran.
Jhr L. E. D1. S. van Bönninghausen tot
Heringhaven is benoemd tot burgemeester
der gemeente IJzendijke CZ.-V1.).
VERKEERSVLIEGTUIG STORT NEER
IN DUITSCHLAND.
Zes inzittenden gedood.
Gistermiddag is het van Milaan ko
mende lijnvliegtuig van de Lufthansa
„'Charles Haar" kort voor de landing op
het vliegveld Rhein-Main neergestort.
D'rie passagiers en de uit drie personen
bestaande bemanning kwamen hierbij om
het leven. Vermoed wordt, dat het ongeluk
moet worden geweten aan plotseling op
tredende buitengewoon sterke ijsafzetting
op belangrijke deelen van het vliegtuig
tengevolge van de hevige vorst.
DE TOESTAND IN PALESTINA.
Naar het schijnt, concentreeren de ter-
rorististen in Palestina hun activiteit op
het doen van aanslagen op spoorwegen.
Binnen twee dagen tijd zijn er drie aan
slagen op spoorwegen gepleegd. Slacht
offers waren daarbij echter niet te be
treuren.
Politieversterkingen en pantserauto's
zijn naar Hebron gezonden, waar de
autoriteiten het 2.750 pond sterling groote
bedrag der op 21 December opgelegde
boete wegens bet doorsnijden der tele
foondraden innen. De winkels te Hebron
