Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD
De Defensiebegroting
aangenomen.
H. M. de Koningin weer in
Den Haaq.
De strijd in China.
Uit de Provincie.
Belangrijkste Nieuws
52c JAARGANG - No. 61
MIDDELBURG.
Verlaging electriciteitstarieven.
ZUID-BEVELAND.
WALCHEREN.
VRIJDAG 10 DEC. 1937
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoe»
Postrekening 44455 - Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg -<0. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2,3d per kwsrtasl
Weekabonnementen vcor Middelburg
Goes en Vïissingen f 0.20
Losse nummers S cent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleinp Advertenttën Dinsdags en Vrijdags
f 0.70 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Pit nummer bestaat uit 2 bladen
Een bijzondere dag In onze parlementaire
geschiedenis.
In onze parlementaire geschiedenis en
zeker in de geschiedenis van de S.D.A.P.
zal, aldus het „Vaderland", de 9e De
cember 1937 een bijzondere dag zyn.
Op dien dag toch heeft de overgroots
meerderheid der roode fractie haar stem
gegeven aan een begrooting van Defensie.
En aan wélk een begroeting I Niet aan
een uitgebeend budget, dat de socialisten
tegen de oppositie der „militaristen"
wilden redden. Neen, de groep-Albarda
op 4 uitzonderingen na heeft het
„voor" laten hooren toen het ging om
een begrooting van Defensie, waarvan
de gewone dienst ruim 110 millioen be
loopt, d.i. 251/2 millioen meer dan
verleden jaar.
Wel is er veel veranderd sinds van de
zelfde groene banken, waar gisteren de
begroeting van Defensie werd goedge
keurd, de bedreiging weerklonk, dat men
de Regeering een stok tusschen de boe
nen zou steken, als zij tot mobilisatie
zou overgaan en meer van dat moois.
Van mobilisatie gesproken, in 1914
stemde de S.D.A.P. onder den eersten
schrik voor een mobilisatiecrediet, maar
alras, naarmate het gevaar week of
scheen te wijken, ging men weer lustig
in de oppositie. Wij kunnen ons niet her
inneren, dat de S.D.A.P. ooit bij het
oproepen der stemmen over militaire bud
getten anders dan „tegen" liet hoeren.
Zelfs in den nacht van. Staal durfde men
niet stemmen voor een Oorlogsbegrooting
waaruit een sterke wil tot bezuiniging
sprak.
Dit alles is nu voorbij. De tijden ver
anderen en wij veranderen mede, zal
ir. Albarda denken. Nóg klinkt ons het
gruwelijk verwijt in de ooren, dat een
weermacht den oorlog aantrekt en dat
wie dit niet erkende, ziende-blind en
hoorende-doof was. Het was een ware
Hetze tegen al wie de stellingen van
Albarda—van ZadelhoffK. ter Laan, van
Marchant en Oud afwees. En nu kreeg
minister van Dijk schier alle sociaal- en
vrijz.-democratische stemmen voor zijn
zoo sterk verhoogde begrooting!
Het is waar, deze bekeering impliceert
niet, dat de genoemde fracties vóór de
gewijzigde Dienstplichtwet zullen stem
men. Die is hun te duur. In deze be
groeting zijn de wijzigingen in de Dienst
plichtwet echter nog niet verwerkt en op
j dit motief besloten ir. Albarda c.s. en
mr Oud c.s. hun stem aan de 110 mil
lioen te geven. „Wij willen aldus de
leider van de S.D.A.P. in de ernstige
©ogenblikken van het oogenblik de stem
ming over de Defensiebegrooting thans
s hoofdzakelijk beschouwen als een uit
spraak over de noodzakelijkheid van de
instandhouding eener weermacht". En mr
Oud sprak in gelijken geest. Hij betreurde,
dat de 5 millioen gulden voor den ver-
vangenden kruiser op de begrooting zijn
gebleven, doch dit was voor de v. 'd.
groep evenmin als voor de soc. dem.
fractie een reden om tegen te stemmen.
Rest de vraag wat de bekeerde groepen
zullen doen, wanneer de gewijzigde
Dienstplichtwet, welke Dinsdag a.s. wordt
3.aangenomen, haar werking wèl zal uit-
pefenen. Uit de woordenkeus van den
»»neer Albarda viel af te leiden, dat men
zich voor de toekomst vrijhield. Wie zich
9. voorbereidt voor- en hoopt op een regee-
nngscombinatie met de Roomsch-Katho-
heken vindt dan allicht in het motief,
'j® verhooging een gevolg is van
aangenomen en in werking getreden wet
ten, aanleiding om zich neer te leggen
ij wat men niet heeft kunnen tegenhou
dt v 's tntusschen van latere zorg.
oorshands kan men zich verheugen
over het feit, dat de begrooting van De
fensie m een sterk bezette vergadering
is aangenomen met 85 stemmen voor,
terwijl de tegenstemmers het slechts tot
rachten, n.l. de 3 Communisten, de 2
Vrr- Democraten en 4 van de 23 sociaal-
democraten, t.w. mevr. de Vries en de
Reeren Ir' Vos> van Braambeek en Hil-
j genga.
Voor de nationale eenheid was het
gisteren een goede dag.
Verblijf te Amsterdam beëindigd.
nJJ, Koningin is gisternamiddag
tr 6 uit Amsterdam in Den
Nnnrvi ,tejUSSekeerd en heeft het paleis
woordeinde weer betrokken.
Verwoede gevechten In voorsteden van
Nanking.
Blijkens een telegram uit Hankau
wordt er in de voorsteden van Nanking
verwoed gevochten, De Chineezen houden
i vastberaden stand om Nanking heen en
de voorbereidingen voor mogelijke straat
gevechten in de stad zijin voltuoid.
Ten Zuiden van Nanking, aan den
spoorweg naar Kingoean, vallen Japan
ners Sjoeantsjen aan, dat krachtig verde
digd wordt.
Uit Hankau wordt van Chineesche
zijde gemeld, dat twee Chineesche reser
ve-divisies, ter hoogte van Longtan, in
Zuidelijke richting de Jangtse zijn over
gestoken, en de Japansche troepen, die
de verbindingen tusschen Nanking en
Tsjingkiang trachtten af te snijden, heb
ben teruggedreven.
Jiaipunsehe vliegtuigen hebben boven
Nanking vlugschriften omlaaggeworpen,
waarin de commandant van de Chinee
sche strijdkrachten, die de stad verdedi
gen, nogmaals wordt aangespoord, te ca-
pituleeren. In de vlugschriften wordt ver
wezen naar het Japansche ultimatum tot
overgave van de hoofdstad.
ITALIE'S UITTREDEN UIT DEN
VOLKENBOND.
Een nachtelijke boodschap.
De boodschap, die, in den nacht van
Zaterdag op Zondag van het balcon van
het Venezia-paleis af den volke bij monde
van Mussolini zal worden kond gedaan
naar aller vaste overtuiging, over Italië's
uittreden uit den Volkenbond zal, na,ar
geruchten doen vermoeden, niet alleen de
mededeeling bevatten van Italië's defini
tieve breuk met 'Genève.
Naar verluidt, zou de duce het volk óók
een hervorming der constitutie aankon
digen.
Die hervorming, waarvan al lang spra
ke is, zou bestaan in de afschaffing van
de kamer van afgevaardigden en haar
vervanging door een corporatieve kamer.
De Havas-correspondent te Genève ver
neemt, dat de Italiaansche regeering,
wanneer zij1 Zaterdagavond, na het advies
te hebben ingewonnen van den grooten
fascistischen raad, Italië's uittreden uit
den volkenbond en het internationaal ar
beidsbureau zal bekend maken, tevens de
motieven zal uiteenzetten, welke haar tot
dat besluit brachten.
Het geduld der Italiaansche regeering
is thans uitgeput.
Allerlei gebeurtenissen hebben ten slot
te de Italiaansche regeering genoopt, om
haar pogingen jegens Genève in overeen
stemming te brengen met die harer vrien
den, Berlijn en Tokio.
Italië hoopt, dat zijn vertrek uit den
volkenbond, degenen die tot dusver niet
hebben willen begrijpen, tot nadenken zal
stemmen en dat deze breuk het begin zal
worden van een hernieuwing van den vol
kenbond, zoodat èn Italië, èn, met dit
land, de andere staten die Genève den rug
toekeerden, weer in de vergaderzaal der
naties kunnen terug keeren.
Het bericht, dat Mussolini van plan is,
Italië uit den Volkenbond te doen treden,
heeft te Londen grooter ongerustheid ver
wekt, dan men in het algemeen wil toe
geven. Men vreest, dat dit een nog groo-
tere verwijdering tusschen de totalitaire
staten en de democratieën teweeg bren
gen zal.
Zoolang Italië nog lid van den Volken-
bond was, bestond tenminste in theorie
nog de brug, langs welke de totalitaire en
de democratische rijken elkaar konden
vinden.
Anderzijds wordt opgemerkt, dat de
toestand te Genève er, van practisch
standpunt bezien, niet door gewijzigd zou
worden, aangezien geen enkele Italiaan
sche gedelegeerde sedert Juni 1936 heeft
deelgenomen aan de volkenbondsvergade
ringen en anderzijds de erkenning door
Italië van Mandsjoekwo volkomen in
strijd is met de beslissingen van den vol
kenbond.
Do indruk te Genève.
De volkenbondskringen werden gisteren
geheel en al verrast door het telegram uit
Rome, dat de Italiaansche regeering zeer
spoedig het lidmaatschap van den volken
bond zou opzeggen.
Men heeft in Italiaansche kringen toe
gegeven, dat waarschijnlijk voor dit doel
de groote fascistenraad Zaterdag a.s. zal
bijeenkomen. In Italiaansche kringen
geeft men te verstaan, dat het driezijdige
anti-kominternverdrag van Rome de
rechtstreeksche aanleiding is, waarom
Mussolini thans de periode van afwach
ten tegenover den volkenbond niet langer
wenscht te doen voortduren.
Het anti-kominternverdrag vormt naar
Italiaansche opvatting het begin van een
nieuwe unie, waarvan het lidmaatschap
niet vereenigbaar is met dat van den vol
kenbond, die een organisatie is, waarin
de so vj et-pr opaganda hoe langer hoe
meer doordringt.
AFSCHAFFING VAN DE TUNNEL-
GELDEN TE ANTWERPEN?
Senator Orban heeft een wetsvoorstel
ingediend tot afschaffing van de tolgel
den voor den doortocht in de Antwerp-
sche Scheldetunnels. De senator moti
veert zijn voorstel door er op te wijzen
dat deze gelden, in strijd met wat ver
wacht werd, ©en belemmering vormen
voor den aanleg en de ontwikkeling van
den linkeroever. Hij is van oordeel, dat
de Belgische Staat tijdelijk een crediet
van vijf millioen frank zou moeten ver-
leenen om het mogelijk te maken het
verkeer in den tunnel volkomen vrij' te
laten.
VET UIT STEENKOLEN.
D'e vervaardiging van vet, speciaal voor
het maken van zeep uit kolen, wordt in
het kader van het vierjarenplan door de
Duitsche industrie op groote schaal on
dernomen. Duitschland's invoer van vet
ten en oliën beloopt jaarlijks 1 millioen
ton. Zij, die heiast zijn met de ten uit
voerlegging van het vierjarenplan, on
dervinden in sterke mate de afhankelijk
heid van Duitschland op dit gebied.
Terwijl men den invoer van margarine-
vet door een snelle uitbreiding van de
Duitsche walvisch-vloot wil beperken
in het afgeloopen vangseizoen zijn voor
het eerst 20.000 ton walvischtraan naar
Duitschland vervoerd, terwijl in het nu
begonnen seizoen reeds 60.000 tot 80.000
ton beschikbaar zullen zijn wil men bij
de technische vetten door een nieuwe
Duitsche uitvinding den invoer zooveel
mogelijk overbodig maken. Parafine, dat
bij het omzetten van kolen in benzine
overblijft, wordt door een chemisch pro
cédé in vetzuur veranderd. Voor een eer
ste poging werd in 1936 de vetzurenfa-
briek in Witten a. d. Ruhr opgericht. Zij
produceert op het oogenblik 20.000 ton
zeep uit de uit kolen verkregen vetzuren.
20 Duitsche vakmenschen verzekeren, dat
deze nieuwe zeep zich in geen enkel op
zicht onderscheidt van die, welke tot nu
toe wordt gebruikt.
Daar de handelsafzet een zeer bevre
digend resultaat opleverde, zijn thans
reeds twee nieuwe fabrieken in aanbouw,
waardoor de productie van kolenzeep
naar het „Hbld." meldt, in korten tijd tot
60.000 ton zal worden opgevoerd.
Korte Berichten.
Prins Karei van België verliet gis
termorgen Engeland met de „Prins Al-
bert", die den dienst tusschen Dover en
Oostende onderhoudt en is te Brussel
aangekomen.
Het aantal ingeschreven werkloozen
in België bedroeg in de week van 29 No
vember tot 4 December gemiddeld per
dag 152.485, tegen onderscheidenlijk
181.350 en 150.326 in dezelfde week in
1935 en 1936.
Om jonge onderwijzers in staat te
stellen vroeg te huwen heeft de Duitsche
regeering voor Pruisen een wet afgekon
digd betreffende verhooging van het sa
laris van gehuwde onderwijzers. De ver
hooging bedraagt voor de eerste vijf
dienstjaren ongeveer 18 pet. De wet heeft
terugwerkende kracht tot 1 April 1937.
Vernomen wordt, dat Tatarescu, de
Roemeensche minister-president en mi
nister van binnenlandscbe zaken in Ja
nuari a.s. een officieel bezoek aan de
Fransche regeering te Parijs zal brengen.
VERLENGING CREDIET AAN
DUITSCHLAND.
De Tweede Kamer heeft in de afdeelin-
gen onderzocht het wetsontwerp tot goed
keuring van het derde verdrag tot wijzi
ging van het Nederlandsch-Duitsche
douane- en credietverdrag van 26 No
vember 1925, op 30 April 1937 te 's Gra-
venhage tusschen Nederland en Duitsch
land gesloten.
De vaste commissie voor overleg met
de regeering inzake handelspolitieke aan
gelegenheden, in wier harden dit wets
ontwerp is gesteld, acht een verlenging
van het aan Duitschland verleende cre
diet van 140 millioen onder de tegen
woordige omstandigheden onvermijdelijk
Zij is dan ook van oordeel, dat het wets
ontwerp dient te worden aangenomen.
DE INDISCHE LUCHTVAARTAFD.
EEN ZELFSTANDIG WAPEN?
Naar het N. v. d. Dag van N.-I. ver
neemt, zal het departement van oorlog
aan de Regeering voorstellen, de Lucht-
vaartafdeeling van het Kon. Ned. Ind.
Leger te verheffen tot een zelfstandig
wapen, waardoor het leger zal bestaan
uit de wapens infanterie, artillerie, ca
valerie, genie en het luchtvaartwapen.
De L. A. zal dan komen te staan onder
een kolonel-inspecteur met een eigen staf,
zooals de andere wapens.
Het voorstel zal binnenkort aan de Re
geering worden toegezonden.
Ook voor Nederland is dit herhaaldelijk
bepleit.
ONTSLAG PERSONEEL CRISIS
INSTELLINGEN.
Blijkens „Ons Beginsel", het orgaan
van de Chr. Kantoor- en Handelsbedien
den, begint vooral aan de zuivel-centra-
le's het ontslag van personeel grooten
omvang aan te nemen. Ook bij andere
crisisdiensten wordt heel wat personeel
gespuid.
Op de begrooting 1938 van 't electrisch
bedrijf is een som van f 27.000 geraamd
voor een herziening (verlaging) der elec
triciteitstarieven. B. en W. leggen nu een
herziening aan den Raad voor, waarbij
zij' op den voorgrond stellen, dat zij eerst
dan in werking kan treden wanneer ze
kerheid is verkregen dat door hoogere in
stanties geen bezwaar zal worden ge
maakt. De ontworpen herziening betreft
in hoofdzaak de geldende vastrecht-tarie
ven en daarnevens ook de tarieven voor
grootverbruikers. Een wijziging van den
hestaanden eenheidsprijs van telectrici-
teitsverbruik voor huishoudelijke doelein
den oordeelen B. en W. ongewenscht, ter
wijl h.i. de kleinkracht-tarieven nu reeds
in die mate gunstig zijn, dat de noodza
kelijkheid eener herziening niet dringt.
Het vaste bedrag voor vastrecht van
woonhuizen is thans f0,35 per m2 voor
de eerste 100 m2 en f0.20 per m2 voor
alle volgende m2, dit willen B. en W. wij
zigen in f 0,25 voor de eerste 100 m2, met
een in rekening te brengen minimum-op
pervlakte van 50 m2, terwijl het voor de
volgende 100 m2 zou kunnen bedragen
f0,20, voor de daarna volgende 100 m2
f0,15, en verder f0,10 tot een maximum
oppervlakte van 500 m2. Bovendien zou
den B. en W. 4 cent per verbruikte KWU
willen berekenen in plaats van 5 cent ge
lijk tot heden.
De nieuw gedachte regeling houdt re
kening zoowel met kleine als met groote
woningen. Een belangrijk grooter aantal
verbruikers dan tot heden zal door de
vastrechttarieven gebaat worden.
De verordening verleent B. en W. de
bevoegdheid met grootverbruikers, die
per kalenderjaar meer dan 10.000 een
heden voor kracht afnemen, bijzondere
overeenkomsten aan te gaan.
Voor de verschillende categorieën van
vastrecht-gebruikers wordt totaal een ver
mindering van f 24.000 geraamd. Voor
zichtigheidshalve wenschen B. en W. geen
bate te ramen wegens toeneming van ver
bruik, ofschoon zij uiteraard daarop ho
pen.
De financieele gevolgen der wijziging
van grootverbruikers-tarieven worden op
f 3000 geraamd. Totaal zal dus de ont
worpen herziening f 27.000 kosten. Om
trent de levering van z.g. nachtstroom,
d.i. stroom voor de installaties ten behoe
ve van warmwatervoorziening of daarmee
gelijk te stellen installaties tijdens de
nachturen, wenschen B. en W. zich nader
te beraden.
GOES.
Gisteravond had de eindrepetitie
plaats van de Amsterdamsche jongen of
het Buskruitverraad.
Voor hen die de uitvoering van dit
zangspel hopen bij te wonen, kan gezegd,
dat dit in aankleeding, zang en spel zeker
zal voldoen.
Het vrije spel der kinderen, de my
sterieuze rol der samenzweerders en als
hoogtepunt de ontdekking van het ver
raad, geven een spanning van begin tot
einde.
Wat hier zal gegeven worden is in alle
opzichten keurig verzorgd en is een aan
schouwing alleszins waard.
Gisteravond hield in Melksalon
Bustraan de A.R. Studie- en Prop.club
haar jaarvergadering onder leiding van
den voorzitter dhr B. P. E'avidse.
Na de jaarverslagen van den secreta-
ris-penningm., dhr Kodde, waarin met
dankbaarheid gewaagd werd van de me
dewerking van de jongeren bij de verkie-
kiezingsactie, sprak dhr Jb. Kloosterman
over het sociale artikel van het A.R. pro
gram, waarop nog eenige bespreking
volgde.
De subsidie voor de
B ij z. Bewaarscholen. In een
Binnenland.
De defensiebegrooting door de Tweede
Kamer aangenomen. Dinsdag stemming
over de wijziging der dienstplichtwet.
H. M. de Koningin weer terug in Den
Haag.
Het vestigingsverbod voor broodbak
kerijen.
Zware sneeuwval in het Oosten van het
land,
Buitenland.
Het uittreden van Italië uit den Volken
bond.
nota van wijziging op de gemeente-be
grooting wordt, thans de subsidie voor de
bijzondere bewaarscholen van f 10 op f 15
per leerling boven de 4 jaar gebracht. In
hun toelichting zeggen B. en W., dat de
commissie van overleg het vorig jaar be
zwaar maakte tegen een bedrag van f 15
waarom ditmaal f 10 werd geraamd. D'e
onderhandelingen duren echter nog voort
over dit punt, zoodat het gerechtvaardigd
is te achten, dat voor 1938 alsnog f 15
wordt geraamd.
De A. R. Kiesvereeniging houdt a.s.
Dinsdagavond een vergadering ter behan
deling van het aan het Gentr. Comité uit
gebrachte rapport inzake Ordening van
het Bedrijfsleven. De bespreking zal wor
den ingeleid door Dr G. Beekenkamp te
'.s-Gravenhage.
Kloetinge. Donderdagavond werd in
het vereenigingsgebouw alhier een ge
combineerde vergadering gehouden van
den Ghr. Nat. Werkmansbond met de G.
J. V. „Immanuël", met het doel om meer
contact met elkaar te krijgen.
Het C.J.V.-lid de Vrieze leidde een Bij-
belsch onderwerp in over Jeremia. Daar
na sprak de heer P. Janse uit Biggekerke
(voorz. van het Prov. Comité van den
Werkmansbond) over „De Chr. Nat.
Werkmansbond en de Jeugd".
Op beide redevoeringen volgde een ge
zellige bespreking.
Hansweert. De heer N. Smith, kom
mies der Invoerrechten en Accijnzen te
Amsterdam wordt met ingang van 1 Jan.
a.s. overgeplaatst van Amsterdam naar
Hansweert.
Borssele. Donderdagavond vergaderde
het Groene Kruis. De vergadering was
slecht bezocht. Slechts 18 leden (bestuurs
leden inbegrepen) waren aanwezig. Dr
Kieviet, geneesheer alhier, werd' door den
voorzitter hartelijk welkom geheeten.
De begrooting 1938 werd met een post
onvoorzien van f 84,75 vastgesteld op
f 380. Het materieel der vereeniging werd
in uitstekende staat bevonden. Aftredend
waren de bestuursleden Imminck, Nieu-
wenhuize en J. v. d. Velde.
Dë beide laatsten werden herkozen, ter
wijl in de plaats van dhr Imminck werd
benoemd Dr Kieviet.
De voorzitter dankte dhr Imminck voor
hetgeen hij jarenlang als secretaris voor
de afdeeling heeft gedaan.
Het salaris van den magazijnmeester-
bode werd voor een jaar vastgesteld op:
bodeloon f 30, huur bergplaats f 20.
Door bemiddeling van Dr Kieviet zijn
de verbandtrommels herzien en in goe
den staat gebracht (één op de haven en
één in het voormalige stationsgebouw).
Een voorstel van dhr de Korte om niet-
betalende leden geen gratis gebruik van
de verbandtrommels toe te staan, werd
van de hand gewezen. Voortaan dus vrij
gebruik voor ieder.
Bij de rondvraag werd op het verzoek
van zuster Kieviet ingegaan om te trach
ten in het a.s. voorjaar voor de afdeeling
een film te laten komen.
Dr Kieviet zegde toe zich gratis be
schikbaar te stellen voor het houden van
een cursus in eerste hulp bij ongelukken.
Zeehospiium Zonneveld.
Men schrijft ons uit Domburg:
Waar zoo juist ©en verbouwing was
gereed gekomen aan het zeehospitium
„.Zonneveld", hebben we aan deze in
richting een bezoek gebracht. De direc
trice, mej. zuster M. Drenth, was zoo
vriendelijk met ons een rondgang te ma
ken door de inrichting.
Eerst 'kwamen, we in een tweetal leslo
kalen, waar de kinderen gewone school
lessen ontvingen. De banken waren hier
„groepsgewijs" geplaatst, terwijl de zus
ters, waarvan een tweetal akte L. 0. be
zitten, de kinderen de lessen deden vol
gen, die ze anders op de gewone school
zouden ontvangen, zoodat ze van „Zon
neveld" teruggekeerd op school niet ach
ter zijn geraakt.
Echter niet alle kinderen kunnen de
lessen, volgen. We bezochten daarna een
kleine slaapzaal, waarin eenige patiënten
vertoeven, die bed verpleging behoeven.
