Dagblad voor de Provincie Zeeland
De naam van de kinderen van Prinses Juliana.
EERSTE BLAD
Liberale voorspellingen.
De strijd in China.
De oorlog in Spanje.
Belangrijkste Nieuws
Verkouden*
WW* Dampo
Oranje-Nassau vóór van Lippe-Biesterfeld,
DONDERDAG 28 OCT. 1937
52e JAARGANG - No. 24
Uitgave: N. V. Uitgeven - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Voritetraat 7 0, doei
Postrekening 4445S Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA
J&bonaeiïssai&gprljs tM9 per JKyslsaJ
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlisslngen f 0.20
Lone nummers 8 cent
Advertentlün 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentlün Dinsdags en Vrijdags
f 0.78 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bt] contract belangrijke korting
Hit nummer bestaat uit 2 bladen.
WAT HET „GEOEFENDE LIBERALE
OOG" WAARNAM.
Het is nu de tijd van de Kuyper-her
denking.
Herdacht wordt wat Dr Kuyper op zoo
menigerlei gebied heeft mogen doen en
ook wordt gelet op de vruchten van
zijn arbeid.
Want het is ook hier: een ander is
het, die zaait en een ander, die maait.
In dit verband verdient de aandacht
wat nu 17 jaar geleden, een dag na het
overlijden van Dr Kuyper, door de liberale
„N. R o11. Crt." werd geschreven.
Staande bij de baar van Kuyper had
dit blad zich den profetenmantel omge
hangen.
Kuyper was dood en met zijn heen
gaan zoo oordeelde dit liberale orgaan
was ook zijn werk als staatsman ver
dwenen.
Op de vraag of Dr Kuyper alsstaats-
man iets duurzaams had tot stand ge
bracht, meende dit orgaan ontken
nend te moeten antwoorden.
Op deze gronden:
„Kuypers kracht als staatsman school
voornamelijk in zijn critischen geest, die
vriend noch vijand spaarde. Naar een
zetel achter de groene tafel heeft hij
nooit gedongen, en dat hij er toch een
maal terecht kwam, is waarschijnlijk
meer tegen zijn zin, dan uit eigen voor
keur geweest. Hij was bovenal man van
oppositie, en is dat tot het eind toe ge
bleven.
Met dit te constateeren wordt aan zijn
beteekenis voor onze staatkundige ont
wikkeling niet te kort gedaan. Er zijn
in het leven van elk volk tijden, waarin
aan een critischen geest vóór alles be
hoefte is, tijden, waarin de staatkunde
als het ware op een dood punt is geko
men, en met nieuwe elementen en nieu
we gedachten moet worden doortrokken
om tot wederopbloei te kunnen geraken.
Heeft Dr Kuyper in dien zin iets blij
vends gebracht? Heeft hij in ons staat
kundig leven elementen wakker geroe
pen, nieuwe beginselen op den voorgrond
gebracht, waarop een regeeringsstelsel
kan gebouwd worden?
De toekomst zal dit uitwijzen. Op het
oogenblik ziet het er niet naar uit, dat
Dr Kuyper uit dit oogpunt beschouwd
in de geschiedenis van ons land onder
de groote staatslieden zal worden geteld.
Het kunstig gebouw, dat hij ineen
getimmerd heeft, staat wankel, en het
schijnt wel, dat ontbindende factoren
reeds werkzaam zijn nog voor het in
al zijn pracht werd voltooid. Symptomen
van verval waren voor het geoefende oog
reeds waarneembaar in de periode van
ons staatkundige leven, die den lsten
Augustus 1914 afgesloten werd. De oor
log en de geweldige maatschappelijke
beroeringen, die daarna hebben plaats
gehad, en zich nog bij voortduring aan
het ontwikkelen zijn, schijnen het proces
te hebben verhaast. Mochten wij eene
voorspelling wagen, dan zou het deze
moeten zijn, dat in de naaste toekomst
voor de vrijzinnige gedachte, en het
regeeringsstelsel, dat daarop gebouw kan
worden, eer een roeping is weggelegd,
dan voor de theocratie, die tenslotte in
de kern der zaak Dr Kuypers stelsel be-
heerscht. Het zijn elementen uit een
andere wereld, dan in welke Dr Kuypers
gedachten verkeerden, die thans den strijd
voeren en naar de heerschappij streven.
Zoo zal, bedriegen de voorteekenen niet,
over eenigen tijd, wanneer de nieuwe
toestand zich heeft geconsolideerd, en
het politieke leven langs nieuwe banen
zijn geleidelijken gang herneemt, de
figuur van Dr Kuyper in de herinnering
voortleven, ja als van een, die in zijn tijd
van overwegenden invloed is geweest,
doch die per slot van rekening toch te
zeer buiten de werkelijkheid zijn steun
punt gezocht heeft om van blijvende
beteekenis voor ons staatsleven te zijn."
Wij zijn nu 17 jaar verder en dus "in
staat na te gaan wat er aanvankelijk
van deze voorspellingen is uitgekomen.
De vrijzinnige gedachte en het regee
ringsstelsel, dat daarop gebouwd kan wor
den, is langzaam maar zeker op den
achtergrond geraakt.
Het liberale gebouw verkeert in uiterst
vervallen toestand. Het trekt nog de be
langstelling als historisch verschijnsel,
maar het leven van dezen dag gaat er
langs heen.
Na het sterven van Dr Kuyper hebben
we geen vrijzinnig Kabinet meer gekend
en enkele dagen geleden scheen het zelfs
alsof de erfgenamen van het liberalisme
bijeen gekomen waren ter regeling van
de liquidatie.
Daarentegen zijn de beginselen door
Dr Kuyper gepropageerd, nog altijd van
levende beteekenis voor ons volk, van
Gedurende de crisisjaren was het de
opvolger van Dr Kuyper als leider van
de A.R. partij en die zijn kracht vindt
in de door Dr Kuyper gepropageerde be
ginselen, die aan het hoofd van het Kabi
net stond. Het was do heer Colijn, die
in deze critieke crisisjaren als de leider
van ons volk werd beschouwd, en die
dat kon zijn, omdat hij onwrikbaar vast
hield aan de groote beginselen door Dr
Kuyper met onnavolgbaar talent ontwik
keld.
En thans, bij de herdenking van Kuy
pers geboortedag, nu honderd jaar ge
leden, is daar een Kabinet, dat geheel in
den geest van Dr Kuyper ten aanhoore
van het geheele volk uitspreekt:
„Te midden van de geeste
lijke verwarring in de wereld,
waaraan ook ons volk niet ge
heel ontkomt, is steeds drin
gender de eisch, dat in wet
geving en bestuur vóór alles
Gods wet tot opperste richt
snoer worde genomen."
Dit is de taal van Kuyper.
Dat is mee de vrucht van Kuypers ar
beid.
De symptomen van verval, die voor het
geoefende liberale oog in 1920 reeds waar
neembaar waren, zijn symptomen geweest
van een krachtig leven.
De liberale profetie is er glad naast
gebleken.
Het werk van Dr Kuyper blijkt ook
nu nog van groote beteekenis te zijn voor
ons staatsleven.
Wij constateeren dit niet om Dr Kuy
per omhoog te steken.
Maar wel om te prikkelen tot dank
baarheid voor wat God ons volk in dezen
zoo rijk begaafden dienstknecht heeft
willen schenken.
Hevige veldslag in Oost-Sjansi.
Bij de pas van Niangtsekwan, in Oost-
Sjansi, sipeelt zioh thans een verwoede
veldslag af tusschen 'de Ghineesche en
Japansehe troepen. Beiden geven over-
winningsberichten door. De Chineezen 'be
richten, dat de Japansehe troepen, blijk
baar uit militaire overwegingen, zijn te
ruggetrokken. De Japanners melden, dat
zij de pas hebben veroverd en Toeng-
woetsjan, vier kilometer zuidelijker gele
gen, hebben ingenomen. De Japanners
beweren de lijken van 13.000 Chineezen
te hebben geteld.
De Japansehe hoofdmacht trekt langs
den spoorweg Tientsin 'Poekau naar bet
zuiden. Hier wacht hen een Ghineesche
legermacht van 230.000 man onder gene
raal Hanfoetsjoe van Sjantoeng. Men ver
wacht hier 'binnen enkele dagen een
groote veldslag.
Japansehe (vliegtuigen hebben Woens
dag twee 'keer Taijoean gebombardeerd.
Zij wierpen een dertig 'bommen omlaag en
vernielden vele -huizen.
Meesterlijke terugtocht der
Chineezen bij Sjanghai.
Buitenlandsche militaire kringen prij
zen den Ghineeschen terugtocht uit Tsja-
pei en Kiangwan, welke zij een hache
lijke manoeuvre noemen, die op meester
lijke wijze is ten uitvoer gelegd.
D'e Ohineezen en Japanners staan thans
bij de spoorbrug over de kreek vlak te
genover elkander. Men verwacht dat de
Ohineezen deze brug in -de lucht zullen
laten ivliegen, zoo-dra de Japanners zul
len probeeren er over te trekken.
Uit Japansehe bron wordt gemeldt, dat
het radio-station en het spoorwegstation
van Tsjenjoe door de Japanners zijn be
zet.
De woordvoerder van bet Ghineesche
hoofdkwartier heeft de pers medegedeeld,
dat de terugtocht der troepen uit Kiang
wan en Tsjapei in volmaakte orde en met
weinig verliezen geschied is.
In Tsjapei bevinden zich momenteel
nog talrijke Ghineesche mitrailleursnes
ten, welke nog moeten worden opgeruimd.
Daar deze mitrailleursnesten zich veel
al op hoo'ge, gunstig gelegen punten be
vinden, van waaruit de Chineezen hun
tegenstanders gevoelige verliezen toebren
gen, hebben de Japanners de grootste
moeite, hun veroveringen te consolidee-
ren.
Vreeselijke gevechten.
In gezelschap van Japansehe officieren
heeft een verslaggever van de „United
Press" een bezoek gebracht aan de bui
tenwijken van Kiangwan.
Officieel is thans geregeld, welken
naam de kinderen van het Prinselijk
eohtpaar zullen dragen.
De Staatscourant van gisteren bevat
het volgend Koninklijk Besluit van 28
October 1937 te dezer zake, dat tevens is
opgenomen in Staatsblad nr 5:
WIJ WILHELMINA, bij de gratie
Gods, Koningin der Nederlanden, Prin
ses van Oranje-Nassau, enz., enz., enz.
Gezien Ons besluit van 8 Januari 1937,
nr 5, luidende als volgt:
WIJ WILHELMINA, bij de gratie
Gods, Koningin der Nederlanden, Prin
ses van Oranje-Nassau, enz., enz., enz.
Verlangende, dat de naam van het Ge
slacht, waaruit Wij zijn gesproten en
waaraan voor 'Ons en voor het
Nederlandsche volk zoo dierbare her
inneringen zijn verbonden, ook voor
de kinderen van Onze beminde Doch
ter behouden zal blijven, en over
wegende, dat in dit verlangen door
Onze Dochter en Haren Gemaal wordt
gedeeld:
0|p voordracht van Onzen Minister van
Justitie van den 4 Januari 1937, Kabinet
nr 487,H;
Hebben goedgevonden en verstaan:
toe te stemmen, dat de naam „ORAN
JE-NASSAU" zal worden gedragen door
alle kinderen van Onze beminde Dochter,
met en benevens den naam, welken Zij
aan het Geslacht van Hunnen Vader ont-
leenen, met dien verstande, dat aan
laatstbedoelden naam zal voorafgaan de
naam „ORANJE-NASSAU", zoodat ge
noemde kinderen, onverminderd den titel
van Prins of Prinses der Nederlanden
en de Hun verder toekomende titels, zul
len worden genoemd „Prins (Prinses)
van ORANJE-NASSAU, Prins (Prinses)
van LIPPEBIESTERFELD".
Onze Minister van Justitie is belast
met de uitvoering van dit besluit, dat op
een nader te bepalen dag in het Staats
blad en in de Staatscourant zal worden
geplaatst.
's Gravenhage, den 8sten Januari 1937.
WILHELMINA.
De Minister van Justitie,
VAN SQHAIK.
Op de voordracht van Onzen Minister
van Justitie van den 1 October 1937, Ka
binet nr 416,D;
Hebben goedgevonden en verstaan:
als dag waarop bovenstaand besluit in
het Staatsblad en in de Staatscourant zal
worden geplaatst, aan te wijizen den dag,
volgende op dien der dagteekening van
dit besluit.
Onze Minister van Justitie is belast
met de uitvoering van dit besluit, dat in
het Staatsblad en in de Staatscourant zal
worden geplaatst.
Het Loo, den 26sten October 1937.
WILHELMINA.
De Minister van Justitie,
G. GOSELING.
Uitgegeven den zeven en twin
tigsten October 1937.
De Minister van Justitie,
G. GOSELING
'Geen huis stond er, of het was door
granaten gehavend, alle bruggen zijn ver
nield en de straten tot puinhopen ge
schoten, waarin de groote gaten gapen
door de grondmijnen geslagen.
Terwijl de Ghineesche vluchtelingen in
dichte drommen waren samengepakt, be
schoten de Japanners de Sungsing-fa-
briek. Vrouwen en kinderen werden in
het gedrang onder den voet geloopen.
Toen de Japanners den weg naar
Sjanghai trachtten schoon te vegen,
speelden zich ontzettende tooneelen af. In
koelen bloede staken de Japansehe stoot
troepen met de bajonet de soldaten, der
Ghineesche achterhoede neer, die waren
achtergebleven, om vol heldenmoed den
terugtocht der hoofdmacht te dekken.
V r e e s e 1 ij k ook waren de ver
liezen der Japanners. Als een
stoomwals rolde het Japansehe leger aan,
doch van Ghineesche zijde brak een
helsch mitrailleurvuur los, waardoor de
Japanners 'bij' honderden tegelijk vielen.
Midden tusschen de oprukkende troepen
ontploften bovendien voortdurend de
Chineesche grondmijnen, tientallen slacht
offers in de lucht slingerend.
De brand in Tsjapei heeft in tusschen
een lengte van vier kilometer en een
breedte van drie kilometer bereikt. Dit
stadsdeel, eens de woonplaats van een
half millioen menschen en een groot in
dustrie-centrum, is volkomen vernietigd.
Voorbereiding voor nieuwe operaties.
Zonder dat belangrijke operaties wor
den gemeld, was de activiteit op het front
voor Madrid vrij gTOot. D'e troepenver
plaatsingen der opstandelingen zijn zeer
talrijk.
E!r heerscht eenige nervositeit op het
geheele front, welke door de regens,
welke sedert eenige dagen aanhouden,
wordt verhoogd.
De opstandelingen hebben gisteren en
eergisteren 21 tanks, 68 kanonnen, 350
zware en 1000 lichte machinegeweren
buitgemaakt.
KERKSTRIJD IN DUITSCHLAND.
Dreigend tekort aan predikanten.
In verband met de groote vermindering
van bet aantal Evangelische theologische
studenten aan de verschillende universi
teiten, dreigt over zekeren tijd voor de
Dhitsche belijdeniskerk een ernstig tekort
aan predikanten te ontstaan.
De laatste twee jaren is het aantal
Elvangelische studenten in de theologische
faculteit aan de universiteit van Berlijn
verminderd van 403 tot 172, aan die van
Bonn van 184 tot 32, terwijl aan die van
Tuebingen het aantal de laatste vier ja
ren van 940 tot 387 is verminderd.
Een onlangs door de regeering afge
kondigd decreet verbiedt de belijdenis-
kerk, die weigert zich bij de nationaal-
socialistiscbe bepalingen inzake gods
dienstkwesties neer te leggen, en welker
hoofd, ds Niemöller, zich in afwachting
van zijn berechting nog steeds in de ge
vangenis bevindt, theologische studenten
op te leiden.
DE BELGISCHE KABINETSCRISIS.
De liberalen niet meer afwijzend tegen
over een socialistischen premier.
Het dagelijksch bestuur van de liberale
partij kwam bijeen en keurde de resolutie
goed, daags te voren door de liberale
fractie uit de Kamer en den Senaat aan
genomen.
Naar het „Vad." verneemt zouden de
liberalen van hun afwijzende houding
tegen een socialistischen minister-pre
sident hebben afgezien. Zij zouden even
wel geen genoegen kunnen nemen met
de candidatuur van den socialistischen
minister van Financiën, dr De Man, in
wien zij voor alles den vader van het
Plan van den Arbeid zien. Een can
didatuur Spaak of Huysmans of ook nog
Brunet zou in ieder geval heel wat gun
stiger worden ontvangen.
Dte liberale minister van Staat, mr
Janson, vreest, dat de crisis van langen
duur zou kunnen zijn.
HET AFTREDEN VAN Dr SCHACHT.
Vast staat, dat dr Schacht gisteren nog
niet demissionair was, maar even vast
staat, dat zijn heengaan, zooals reeds zóó
vaak gezegd, een kwestie van tijd is. Het
tijdstip waarop het officieele bericht zal
afkomen, is onzeker.
Het heengaan van Schacht als minis
ter van economische zaken wordt noch
bevestigd noch gedementeerd.
De leiding van de Rijksbank zal voor-
loopig nog wel aan Schacht toevertrouwd
blijven, in elk geval tot Februari, daar
eerst dan zijn mandaat afloopt.
ITALIë ZOU BINNENKORT ZES
KRUISERS TE WATER LATEN.
Verrassing voor Frankrijk en Engeland.
De „Star" maakt melding van een ge
rucht, volgens hetwelk Italië bezig zou
zijn de andere zee-mogendheden een „ver
rassing" te bereiden in den vorm van de
tewaterlating, binnen de eerstvolgende
zes of zeven maanden, van een zestal
kruisers, waarvan vier van bet zware
Washington-type, d.w.z. groot 10.000 ton
met 24 c.M. geschut bewapend.
Bij de Britsche admiraliteit heeft dit
gerucht groote verwondering gewekt. Ita
lië beeft bet Londensche vlootverdrag
van 1936 weliswaar niet onderteekend,
en heeft derhalve het recht om te doen
wat het wil, doch indien het bericht juist
is, worden alle schema's betreffende de
vlootsterkten, zoowel van Frankrijk als
van Groot-Brittannië omvergeworpen en
zullen beide mogendheden zoo spoedig
mogelijk ook kruisers moeten gaan bou
wen
BRITSCH VRACHTSCHIP DOOR
TREILER DER RECHTSCHEN
BESCHOTEN.
D'e „EVening Standaard" publiceert
een bericht van Lloyds, volgens hetwelk
een Britsch stoomschip door een treiler
der rechtschen is beschoten.
Het radiostation „Land's End" deelt
mede, van het Fransche tankschip „Sche-
Binnenland.
D'e herdenking van Dr A, Kuyper.
De namen der kinderen van Prinses Ju
liana en Prins Bernhard.
Buitenland.
Vreeselijke tooneelen in China.
De kabinetscrisis in België.
Bouwt Italië kruisers?
Neus en hoofd verstopt. Tranende oogen.
Schorre keel. Hoesten en vol op de borst.
lucht op en geneest.
Pot 50 ct. Doos 30 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
munhardt
herazade" het volgende bericht te hebben
opgevangen, geadresseerd aan alle Brit
sche oorlogsschepen: „Van het Britsche
s.s. „Stanray": Een rechtsche treiler heeft
schoten op ons gelost en ons op 3Vs mijl
afstand van Aviles aangehouden".
AANVALLEN OP SCHEPEN IN DE
MIDDELLANDSCHE ZEE.
Het onderzoek naar de nationaliteit der
vliegtuigen, die in de Middellandsche Zee
een Fransch vrachtschip en een Fransch
marinevaartuig hebben aangevallen, beeft
nog geen resultaten opgeleverd.
De Fransche regeering beeft derhalve
zoowel bij de regeering te Valencia als
bij de autoriteiten te Salamanca krachtig
tegen de aanslagen geprotesteerd, en
waarborgen voor de veiligheid van sche
pen en vliegtuigen geëischt.
EEN WET OP DEN ARBEIDSPLICHT?
In een te Schwerin gehouden vergade
ring heeft Hildebrandt, de nationaal-so-
cialistische gouwleider van Mecklenburg,
medegedeeld, dat wellicht reeds in No
vember een wet zou worden uitgevaardigd
welke den verplichten arbeid invoert. Het
nationaal-socialisme, aldus spreker, heeft
eerst eiken Duitscher het recht op arbeid
toegekend; thans maakt bet voor eiken
Duitscher den arbeid tot plicht.
Korte Berichten.
Theodoor Wolff, de vroegere hoofd
redacteur van het „Berliner Tageblatt", is
bij beschikking van den rijksminister van
binnenlandsohe zaken van de Duitsche
nationaliteit vervallen verklaard. Zijn
vermogen is in beslag gepomen. Nog 66
anderen zijn van de Duitsche nationali
teit vervallen verklaard.
Himmler, de chef der Duitsche poli
tie, heeft in overleg met het ministerie
van buitenlandsche zaken in DuitsChland
de volgende boeken verboden: „Kampf der
Evangelisöben Kircbe in Deutschland",
dat in Zwitserland is uitgegeven, en „So
sehe ich Europa", dat te Amsterdam is
verschenen.
Uit Anchorage in Alaska wordt ge
meld, dat tengevolge van een ontploffing
in een kolenmijn elf arbeiders om het le
ven zijn gekomen. Men vreest dat er nog
■drie slachtoffers zijn.
1 Op de heuvels bij Nazaret'h (Pales
tina) woedt een hevige brand. Men ver
moedt, dat onruststokers het bosch, dat
de heuvels bedekt, hebben aangestoken.
i De vertegenwoordiger van den Füh-
rer, Rudolf 'Hess, is met zijn gevolg te
Home aangekomen.
De bond van zuivelboeren in de om
streken van New York heeft een alge-
meene werkstaking afgekondigd, welke
de stad New York met ingang van heden
zal treffen.
Alle Duitsche handwerkers, die een
eigen bedrijf hebben, moeten op order
van de autoriteiten leeren boekhouden.
Met ingang van 1 April vólgend jaar
moeten zij beginnen geregeld en volledig
boek te houden, zoowel voor hun eigen
gemak als voor het gemak van den be
lastinggaarder.
i Hitlerjongens en -meisjes te Nord-
hausen, in den Earz, leeren op 't oogen
blik Spaansch, meldt bet D1. N. B. In
het begin van het volgende jaar zullen
zij een „Kraft durch Freude"-tocht naar
Spanje maken.
NEDERLANDSCH-DUITSCHE
ONDERHANDELINGEN.
In verband met het afloopen der be
staande overeenkomst op het gebied van
het betalingsverkeer op 31 December a.s.
