Dagblad voor de Provincie Zeeland
Het Is nu de tijd.
WETTEN EN ZEDEN.
De Belgische regeering
afgetreden.
De strijd in China.
Departement van
Algemeens Zaken
Uit de Provincie
Botsing tusschen zandtrein
en auto.
DINSDAG 26 OCT. 1937
52e JAARGANG No. 22
Belangrijkste Nieuws
Ultgsve: N, V. Uitgever* Mastschspplj
„Loctor et Emergo" ter exploitatie vsn
het bied „De Zeeuw"
Bureaux Lange Voratatraat 70, Qoea
Postrekening 4445S Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
DirecteurHoofdredacteur: R. ZUIDEMA
TkZeeuw
Abo«tse!3«n4sprf}8 S?J9 par
Weekabonnementen voor Mfddeübufg
Ooea en VMaaingen 0.20
Losse nummers I! cent
AdvsrtentSSn §0 gent per ï-egs'i
IngeKandtEt! Kwdedeeflïigafi éS sent ps? regs!
Kleine AdvertentiëE Dinsdags en Vrijdags
i 0.75 bij vooruitbetaling
AdvertentiËn onder letter of ssotto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting.
Tegen het in 1010 onder het ministerie-
Heemskerk aanhangig gemaakte -wets
ontwerp inzake de echtscheiding, wer
den van verschillende kanten bezwaren
geopperd.
En toen in 1925 het Kabinet-Golijii
maatregelen aankondigde om de echt
scheiding minder gemakkelijk te maken,
werd ook daartegen onmiddellijk bezwaar
gemaakt.
Het was Mr Marchant, die bij de be
handeling van de Justitie-begrooting be
toogde, dat door wettelijke maatregelen
geen enkel huwelijk kan worden gered,
maar dat daardoor wel de immoreele
practijken in de hand worden gewerkt.
Een wonderlijke redeneering.
Omdat de menschen die van elkaar af
willen, toch hun doel zullen bereiken,
zou de Overheid zich terug moeten trek
ken en de verantwoordelijkheid van zich
af moeten schuiven.
Bovendien, is het wel zoo zeker, dat
door wettelijke maatregelen niets kan
worden bereikt? Tegen de z.g. zedelijk-
heidswetten van minister Regout werden
indertijd dezelfde bezwaren aangevoerd,
terwijl toch later de zegenrijke werking
van deze maatregelen moest worden er
kend.
Wij hopen dan ook dat het Kabinet
met de meeste spoed voorstellen zal in
dienen om aan de onwettige, hel
rechtsgevoel ondermijnende
practijken in verband met de echt
scheiding een einde te maken.
De kansen voor zulk een ontwerp zijn
gunstiger dan ooit.
De rechtsche partijen beschikken over
een flinke meerderheid.
En heeft de Vrijheidsbond niet aange
kondigd, dat hij mee wil werken om het
levenspeil van de bevolking geestelijk en
stoffelijk te verhoogen in een rechtsstaat
op Christelijken grondslag?
De bezwaren indertijd door Mr Mar
chant en vele anderen aangevoerd, tegen
wettelijke maatregelen om aan „de echt
scheiding door erkend overspel" een ein
de te maken, deelen wij niet.
Wel echter willen wij onderstreepen
de volgende daarbij gemaakte opmerking:
„De oorzaak van het kwaad, het
steeds losser worden van den huwe
lijksband, is de gewijzigde opvatting
van het huwelijk die in buitenechte
lijke gemeenschap geen schande meer
ziet."
Dit is ongetwijfeld juist.
Alleen, wij zouden het iets anders
willen zeggen.
Inplaats van schande, zouden wij
van zonde willen spreken.
Want daar zit de fout.
Met Gods geboden wordt niet meer ge
rekend.
De autonome mensch, zoo heeft men
geleerd, geleid door het licht der rede,
zal zelf uitmaken wat goed is en kwaad,
recht en onrecht.
Zoo raakt alle vastigheid zoek.
Wat vandaag door den „redelijken
mensch" als onzedelijk wordt aangemerkt,
is het morgen niet meer. Handelingen die
vandaag als schandelijk worden betiteld,
kunnen morgen worden toegejuicht.
En nu heeft de Overheid op het stuk
van de echtscheiding ongetwijfeld een
taak, zooals ook door het tegenwoordige
Kabinet wordt toegestemd.
Verwacht kan worden dat spoedig een
hierop betrekking hebbend wetsontwerp
zal worden ingediend.
Maar zullen de wetten doel treffen,
dan moeten ze steunen op de zeden.
En daarom moeten wij bij de bestrij
ding van dit kwaad niet alleen zien op
de Ov e r h e i d, maar is het vóór alles
noodig ons volk terug te roepen tot de ge
hoorzaamheid aan Gods Woord, opdat
het huwelijk weer worde gezien en ge-
eerd als een heilige, goddelijke instelling,
en het overspel als een zonde tegen de
wet des Heeren.
RADIO-REDE VAN VAN ZEELAND.
SLACHTOFFER VAN DEN LASTER.
De Belgische regeering is, na een ka
binetsraad, die van 4 tot half 6 duurde,
afgetreden.
De minister van onderwijs, Hoste, heeft
aan de pers de volgende mededeeling
overhandigd:
„Het kabinet ls vanmiddag bijeenge
komen onder voorzitterschap van Van
Zeeland. De minister-president deed
mededeeling van zijn besluit tot aftreden.
De overige ministers meenden, dat het
1 hun plicht was zich bij hem aan te slui
ten en het collectieve ontslag der regee
ring aan te bieden.
Van Zeeland begaf zich daarna naar
het Koninklijk paleis. Na zijn vertrek
stelden de aftredende ministers den tekst
op van een brief aan Van Zeeland, waar
in zij uiting geven aan hun gevoelens
van trouw en aanhankelijkheid."
De Kamer en de Senaat zullen heden
bijeenkomen om de voorlezing van den
brief, waarin de regeering haar ontslag
aanbiedt, aan te hooren.
Hoe de aanstaande regeeringscombina-
tie er zal uitzien, is voorloopig nog niet
te zeggen. Wel is er een neiging om het
driepartij dig regeerings verband te doen
voortleven, doch daar de socialisten mee-
nen, dat zij het minister-presidentschap
over de nieuwe regeering voor zich moe
ten opeischen, kan dit nogal tot verwik
kelingen leiden.
In zijn radiorede van gisteravond deel
de Van Zeeland mede, dat hij den Koning
het ontslag aanbood van het geheele ka
binet. Hij herinnerde er aan, dat de beide
regeeringen, aan welker hoofd hij heeft
gestaan waren samengesteld op de breedst
mogelijke nationale basis. De laatste
maanden is deze sfeer van eenheid en
wederzijdsch begrijpen vertroebeld; een
verborgen, moeilijk te preciseeren onte
vredenheid maakte zich meester van de
elementen waarop Van Zeeland nog
steeds rekende. Langzamerhand ontstond
een verwarde politieke toestand.
Gelijktijdig met dezen ontbindings-
arbeid, ontwikkelde zich in het land een
campagne van een stortvloed van min
derwaardige laster. Daar de oppositie
het kabinet in zijn arbeid, in zijn poli
tiek niet kan aantasten, koos zij midde
len, die een land, dat zich respecteert,
onwaardig zijn en ging tot den aanval
over op persoonlijke motieven, daarbij
vooral trachtende het hoofd der regee
ring te treffen. Gedurende maanden heb
ik de eene lasterlijke aantijging na de
andere moeten afwijzen, om tenslotte zelfs
den strijd in het parlement te moeten
brengen.
In een dergelijke atmosfeer echter was
het niet meer mogelijk met vrucht te
werken en daar ik het uur daartoe ge
komen achtte, wilde ik mij reeds enkele
weken geleden uit het openbare leven
terugtrekken.
Toegevende aan zeer krachtigen aan
drang en vreezende anders de dreigen
de moeilijkheden te verhaasten, stemde
ik er in toe mijn aftreden uit te stellen
om de voltooiing van het regeeringspro-
gram voort te zetten. Helaas verergerden
de zaken tijdens mijn korte afwezigheid
noodzakelijk geworden door den staat
mijner gezondheid inplaats van te ver
beteren.
Openlijk brak de crisis uit. De per
soonlijke aanvallen begonnen opnieuw.
Ten slotte vielen de jongste incidenten
voor betreffende de Nationale Bank. Deze
incidenten raken mij naar mijn meening
rechtstreeks noch persoonlijk. Maar ik
kan er niet aan voorbijgaan, want zij zijn
gericht tegen de groote instelling waar
van ik de eer had, in verschillende func
ties, mede te werken gedurende ongeveer
15 jaren. Het is noodzakelijk, dat deze
spoedig worden opgehelderd. Door mijn
vrijheid van handelen te hernemen kan
ik daar zeker aan medewerken. Om kort
te gaan, onder dergelijke omstandig
heden, in een zoo verwarde politieke at
mosfeer, van heftige, onrechtvaardige
aanvallen, kan ik niet langer de ver
antwoordelijkheid dragen voor de leiding
van de politiek van het land.
Ik betreur het diep. Ons werk is nog
niet geheel geëindigd.
Van Zeeland herinnerde er vervolgens
aan, dat de financiëele toestand van
België kerngezond is; de schatkist is
wèlvoorzien. Echter is een laatste waar
schuwing op haar plaats: er is vaak
weinig tijd noodig om te verwoesten wat
gedurende jaren is opgebouwd.
Naar Van Zeelands meening is de na
tionale eenheid noodzakelijker dan ooit.
Van Zeeland zegde allen dank, die hem
geholpen hebben in zijn zware taak. Hij
besloot met zijn toehoorders op te wek
ken eensgezinder en vastbeslotener te
blijven dan ooit.
Van Zeeland heeft zijn advocaten op
dracht gegeven alle tegen hem geschreven
persartikelen te verzamelen; hij heeft
besloten een reeks processen aanhangig
te maken. Men spreekt van een twintig
tal.
In officiëele Duitsche kringen betreurt
men het, dat het aftreden van Van Zee
land België en Europa berooft van een
staatsman, die met zijn geheele kracht
de zaak van den vrede diende. Een amb
tenaar van het ministerie van buiten-
landsche zaken zeide: „wij beschouwen
Van Zeeland als een „eerlijken make
laar" voor den vrede, zijn heldere blik
reikte tot over de grenzen van zijn land".
UITSTEL DER ZUIDZEE,
CONFERENTIE?
Het is mogelijk, dat de opening der
negen-mogendheden-conferentie in ver
band met de binnenlandsche omstandig
heden in België eenige dagen wordt uit
gesteld en dat de conferentie bijvoorbeeld
in plaats van Zaterdag a.s. den daarop
volgenden Woensdag geopend zal worden.
Er is echter nog geen enkel besluit ge
nomen.
CHINA VERWEERT ZICH
HELDHAFTIG.
Slechts langzaam wijken de Chlneesche
troepen.
Den geheelen dag werd gisteren over
het geheele Sjanghai-front met groote he
vigheid gestreden, rheldt „Un. Press".
De Japanners drijven den vijand lang
zaam uit zijn stellingen aan het Noor
derstation naar Kiangwan.
Onder een moordend spervuur der Ja-
pansche oorlogsschepen hebben de Ghi-
neesche troepen zich langzaam moeten te
rugtrekken op hun tweede verdedigings
linie.
Van Japansche zijde wordt erkend, dat
de opmarsch ernstige vertraging onder
vindt door de mijnen, die de Ghineezen
onder den grond hebben aangelegd en
dat de Ghineesche draadversperringen
bijna niet te passeeren zijn. Ook hebben
de Chineezen alle bruggen achter zich
verwoest.
Volgens Ghineesche berichten hebben
de Japanners getracht, de taktiek, waar
mee zij in 1932 succes gehad hebben, te
herhalen. Zij hebben namelijk gepoogd,
troepen op den oever van de Jangtse bij
Lioeho aan land te zetten ten Noorden
van Wangpoe, om zoo de Ghineesche
troepen te Kiating af te snijden. Volgens
mededeeling der Chineezen zouden voor
Lioeho twintig Japansche oorlogsschepen
zijn teruggejaagd door de Ghineesche ar
tillerie. Ook elders zou een Japansche
landingspoging geen resultaat hebben op
geleverd.
Zeer actief was ook de luchtmacht der
Ghineezen. Twee aanvallen zijn gedaan
bij Hongkioe en Jangtsepoe, waarbij
groote branden zijn ontstaan.
De verliezen der Japanners bij den aan
val op de linie Ta-Tsang-Nanziang zou
den volgens de Ghineezen duizend dooden
bedragen. Bovendien zouden 30 tanks
buiten gevecht gesteld zijn.
ZAL BELA KUN DEN KOGEL
KRIJGEN?
Zijn verdiende loon.
Volgens te Warschau uit Moskou ont
vangen berichten zal de beruchte com
munist Bela Kun op 12 November voor
de Komintern terecht staan.
Naar verluidt, zal hij er niet van wor
den beschuldigd, in verbinding te hebben
gestaan met de Trotzki-partij tijdens de
Spaansche revolutie; hij zal terechtstaan
wegens zijn verraad jegens het bolsje
wisme, toen hij in Hongarije den scepter
zwaaide, terwijl hij verder nog onder ver
denking staat, een aanslag op Stalin te
hebben beraamd.
Eerst de laatste dagen hebben de kop
stukken van het bolsjewisme er lucht van
gekregen, dat Bela Kun aan de leiders
der Hongaarsche tegenrevolutie de macht
had willen overdragen, op voorwaarde,
dat men hem een vrijen aftocht waar
borgde. Dit voor 18 jaar geleden gepleegd
de „verraad" zal hij thans ongetwijfeld
met den dood moeten betalen.
Ook de uit het groote Berlijnsche
brandproces bekende communist Dimi-
troff moet in ongenade zijn gevallen, om
dat hij Bela Kun in bescherming heeft
genomen.
Zijn grootste gruweldaden heeft Bela
Kun eigenlijk niet in Hongarije bedreven,
doch in de Krim, waar hij de onderdruk
king der tegenrevolutie tusschen 1921 en
1923 niet minder dan 35.000 menschen
heeft laten vermoorden. Daar heeft zich
dit onmensch den bijnaam „Beul van den
Krim" verworven.
LUCHTPIRATEN AAN DEN SLAG.
Gisteren is door twee watervliegtuigen
van onbekende nationaliteit ten Oosten
van Barcelona een bom geworpen op het
Fransche stoomschip „Qued Mellah".
Een der vliegtuigen wierp twee bom
men. Eén der bommen viel op de voor
plecht, de ander kwam in het ruim te
recht. Dé kapitein gaf zich onmiddellijk
rekenschap, dat het schip ernstig was
getroffen en na S. O. S.-seinen te hebben
uitgezonden, gaf hij order het schip te
verlaten.
De „Qued Mellah" is gezonken. De be
manning werd gered.
Terwijl te Parijs nog de grootste be
roering heerschte over het luchtbombarde-
Meeningen In de Tweede Kamer.
Aan het voorloopig verslag der Tweede
Kamer over het wetsontwerp: wettelijke
voorziening naar aanleiding van het Kon.
besluit van 3 Juli 1937 tot instelling van
een Departement van Algemeen Bestuur,
dat den naam zal dragen van Ministerie
van Algemeene Zaken, is het volgende
ontleend:
Vele leden beschouwden de instelling
van dit nieuwe departement als een ge
lukkige oplossing van de vraag, op welke
wijze de positie van den leider van het
kabinet het best kan worden geregeld.
Naar men meende, zullen nu ook zekere
bijzondere functies, die tot dusver door
den Minister van Binnenlandsche Zaken
werden vervuld, door den voorzitter van
den Raad van Ministers kunnen worden
overgenomen. Met name dacht men in
dit verband aan de sluiting van de zit
ting der Staten-Generaal.
Andere leden verklaarden tegen het
instellen van een afzonderlijk, klein mi
nisterie, beheerd door den voorzitter van
den Ministerraad, geen bezwaar te heb
ben. Zij zouden echter niet willen zien,
dat hierdoor de functie van dien voor-
zittei zou worden tot een Minister-presi
dentschap, waaraan min of meer ver
gaande bevoegdheden zouden zijn ver
benden. Zulk een ambt toch zou zich
in den huidigen partij enstaat kunnen
ontwikkelen als eén doeltreffend instru
ment tot overheersching door een be
paalde partij, en zou tevens den scheids
muur nog hooger maken, dien de regen
ten tusschen Kroon en volk hebben op
gebouwd.
Weer andere leden juichten de instel
ling van een nieuw departement niet toe.
Naar hun meening verzet de nog steeds
geldende eisch van groote soberheid in
de staathuishouding zich tegen een uit
breiding van den openbaren dienst in
dezen vorm.
Een aantal leden achtte de instelling
van het hierbedoelde departement, als
die inderdaad gelijk zij meenen zui
ver op utiliteitsgronden heeft plaats ge
had, eigenlijk overbodig. Naar hun oor
deel toch is het zeer wel mogelijk, dat
het voorzitterschap van den Ministerraad
met al zijn bemoeiingen wordt waarge
nomen door den Minister van Binnen
landsche Zaken.
ment van het a.s. „Qued Mellah", werd
uit Fort Mahon gemeld, dat wederom een
watervliegtuig van onbekende nationali
teit, dat gisteren boven de haven van For-
nells, aan de Noordkust van Minorca
vloog, bommen heeft geworpen op den
Franschen jager 91, die door het mini
sterie van Marine ter beschikking van de
„Air France" was gesteld.
Het schip werd door een bom getroffen,
zoodat er brand ontstond.
Er zijn geen slachtoffers te betreuren.
Er zal een zorgvuldig onderzoek inge
steld worden, o.a. naar de nationaliteit
van de piraten-vliegtuigen, waaromtrent
gegevens echter vooralsnog ontbreken.
Zoodra deze inlichtingen zullen zijn
verkregen, zal de Fransche regeering
overwegen, welke besluiten naar aanlei
ding van deze ernstige incidenten moeten
worden genomen. Intusschen is een oor
logsschip derwaarts gedirigeerd.
Korte Berichten.
Er is een staking uitgebroken onder
het personeel van den sleepdienst van de
binnenvaart te Antwerpen. De staking is
bijna algemeen. Men vreest, dat zij zich
zal uitbreiden tot de binnenvaart zelf.
PRINSES HERMINE TERUG OP
HUIZE DOORN.
Gisteravond ia prinses Hermine, de
echtgenoote van den ex-keizer, die in
midden-Augustus naar Duitschland ver
trok en daar een blindedarm-operatie on
dergaan heeft, op huize Doorn terug ge
keerd.
Prinses Hermine heeft, nadat zij het
ziekenhuis heeft verlaten, voor volledig
herstel een maand in Noord-Italië door
gebracht.
Verschillende bloemstukken, waaronder
vele van particulieren uit Doorn en om
streken, zorgden met de aangebrachte
versiering voor een feestelijke sfeer op
Huize Doorn.
DE EERSTE KAMER BIJEEN.
De Eerste Kamer is bijeengeroepen te
gen Dinsdag 2 November 's avonds half
negen en 'a Woensdags d.a.v. 11 uur. Dë
voorzitter zal Dinsdagavond mededeeling
Binnenland.
Dë Tweede Kamer over het Departement
van Algemeene Zaken.
Noodweer in de Palembansche Boven
landen.
Buitenland.
Het Belgische kabinet afgetreden.
De Ghineezen verdedigen zich dapper.
Bela Kun in ongenade?
Fransche schepen door vliegtuig gebom
bardeerd.
doen van het besluit der centrale afdee-
ling.
Hij is voornemens aan die afdeeling
voor te stellen Dinsdagavond nog in de
af deelingen te doen onderzoeken een aan
tal wetsontwerpen, waaronder dat tot wij
ziging der Motorrijtuigenbelastingwet en
de wet tot instelling van een Verkeers-
fonds, inzonderheid met het oog op het
belang der tertiaire wegen, voorts
's Woensdags 3 November na de open
bare vergadering de wetsontwerpen tot
verandering in de grondwet in de afdee-
lingen te doen onderzoeken.
PROF. MR P. J. M. AALBERSE
LID VAN DEN RAAD VAN STATE.
Bij Kon. Besluit van 20 October 1937
is, met ingang van 10 November 1937,
benoemd tot lid van den Raad van State:
Prof. Mr P. J. M. Aalberse, minister van
Staat, voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal.
AANTAL
RADIO-ONTVANGTOESTELLEN
IN NEDERLAND.
Op 20 September j.l. waren, blijkens de
voorgeschreven aangifte, in ons land
661.169 personen in bet bezit van een
radio-ontvangtoestel.
Het aantal aangeslotenen op radiodis
tributie-inrichtingen bedroeg op dien da
tum 348.795.
BIETENSCHIPPERS EN
ZONDAGSRUST.
Antwoord op vragien van den heer
Kersten.
Op schriftelijke vragen van den heer
Kersten betreffende het uitsluiten van het
varen van bieten van schippers, die "ge
wetensbezwaren hebben tegen bet varen
op Zondag, heeft de heer Van Buur en,
Minister van Waterstaat, geantwoord:
De minister van Economische Zaken
heeft in September 1934 toegezegd, dat
aan de bedoelde gewetensbezwaren zoo
veel mogelijk zou worden tegemoet geko
men.
Het is den minister, die sedert kort de
verantwoordelijkheid voor de uitvoering
van de wet van 5 Mei 1933 draagt, geble
ken, dat door de bevrachtingscommis-
sie ernstig in die richting is gestreefd;
door de deswege getroffen regelingen is
alleen niet tegemoet gekomen aan de ge
wetensbezwaren van hen, die ook voor
gevallen van uiterste noodzaak, n.l. als
het continubedrijf der suikerfabrieken in
bepaalde omstandigheden zou worden ver
stoord, die bezwaren onverminderd hand
haafden.
De Minister is bereid de mogelijkheid
van verdere tegemoetkoming na te gaan,
doch acht het uitgesloten, dat een even
tueels wijzig'ig der getroffen regelingen
nog in de huidige, reeds vergevorderde
campagne van invloed zou kunnen zijn.
AUTO VERBRAND. INZITTENDEN
MET DEN SCHRIK VRIJ.
Gisteravond ongeveer zes uur heeft te
Biezelinge bij wachtpost 36, bij de
woning van den heer de Nooijer, een
ernstige botsing plaats gehad tusschen
een zandtrein, komende uit de richting
Schore en een auto van de Lavo-garaga
uit Goes, waarin gezeten waren de hee
ren Gebrs Klooté, wonende te Goes (Op
ril Groote Markt), en Vlissingen en den
heer Jobse, wonende Scheldestraat te
Goes.
Het is daar een onbewaakte overweg,
echter met een vrij goed uitzicht. De
bestuurder zag echter de lichten van
den trein niet (het was nevelachtig
weer), zoodat tot hevige schrik van de
inzittenden een botsing plaats had.
De auto werd ongeveer 14 M. langs de
spoorbaan meegesleurd en geraakte vrij
wel direct in brand. De drie inzittenden
konden zich echter nog uit den wagen
wringen. Twee hunner kwamen er zoo
