->
l\l
mm
If I ti
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Pijp jaagt prouW
op de ulucht
SP;]
De strijd in China.
TO
ft
.i
h
g-g s
g,®
3
u
8 B
a
s 5
a i
MAANDAG 25 OCT. 1937
52e JAARGANG - No. 21
EERSTE BLAD
Echtscheiding.
Over Onderwijsrapporten.
Ten onrechte critiek op de inspecteurs
bij het L. 0.
Opwinding in politieke
kringen te Brussel.
Dobbelmcmn
lekker... man!
Werkloozencijfers over
September.
Belangrijkste Nieuws
g O 5
ög§ b I s
g m
ge
2 ft
lsr?§.e
- P m.TO
a
-g"
3 ft
-
o ft'S.w
3;&"
S"
'qg
2
14
- fj- O
:i ?1«
*-
>-*-
gW &Ea
ft <n P
2 -
if*
Israel*
p s
<3 a
q r
►B gj
*e
s
o
p
cLer^ ^5"
cp 2 £T 2
PiP g P
CD
BgnS
O |3
g ftS
PJ 0
2-P M
O S CD
a o
l&S
g gT3^ s
0
R
e-t-
1
wgB'.r
H a f p
s"bI1I
p g to g
m P P
fftfl
b:
g-S^fS
P"
tr w- c
GGP-
ET
O p
iZ.2
s
B-g,
g 8^
o^i?
P M
?E.§
s p)
"S Q
P gD
H B
g to K
M. P fO
~p
p o®
2.' 3 w
ft p
f p
P TO
<S
.2
53 V8
*1 s
o 3-P
p ft
t*T 2 fcï*
CD p
g p- p
ftp 1
H-
p Kr
p ^«crq
s
w S P
«I
R crq
p p- <1
hj." CD
§?s
t2. pj P
P'm
B g P
7§
s O
g*
a
m
CD
P
B" r
PRB"
!§a
I®
£g 3
!?S(§
I p
M 3 no
P 3,09
a J
CD pT* CD
hj CD HJ
s*
cd «B:
CL
O iJ
2 -
a. g 5'
ft <TO
- <D
3
i
P
"2.
CD
3 09 5'
q. ft
9r CD
1 g
to p r>
S-'B
I p
e.
1—4 CD
01 5T
P* w.
ft ft
ft W
2 p
P P
*n-
■P -
2 c
22.
o CD
P 3
g"
(oi
5"
a
CD
-5
O
E£
CD
CD
3
31 i
G ft
«H! R ma
R CTQ
CD CD CD
3 3 g-
P 3 TO
ft
R p
CL R-
CD
CD
B
P O
J/2 2
►a r*
CD
S
CD
S4 0
CD
g
8 w
"S- A-
p
crq «-♦-
Ca 05N
»^Ss
co 2
i
'S-
U3
"&i»g
«Bi ?\2
§p?sl
jg 8
Uitgave: N. V. Uitgeven - Maatichappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Voritatraat 7 0, Qoei
Postrekening 4USB Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Aboaaemsnésppltg ffj» <ssr fe^psfss'
WeekBbonneiB6Ht® B V6ÖF Mi<M«!Wi g
Goes en Vlissingen f 0.30
Losse nummers 5 cent
Advertentiün 30 cent psr f«ge!
Ingoaesden fwodedeeiing^s SO csni fsr f*gtl
Kleine Advertentiën Dinsdags sn Vrijdags
f 0.78 bij vooruitbetaling
Advertenties* onder tetter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Hit nummer bestaat uit 2 bladen
Het is reeds jaren geleden dat in de
Tweede Kamei breedvoerig gesproken
werd over de echtscheiding door erkend
overspel.
Het Burgerlijk Wetboek schrijft voor,
dat echtscheiding nimmer door onder
linge toestemming kan plaats vinden.
In onzen tijd echter, nu het huwelijks
leven almeer ontwricht wordt, tracht
men deze bepaling op alle mogelijke ma
nieren te ontduiken.
En zoo komt het naar het schijnt
veelvuldig voor, dat wanneer echtge-
noO'ten van elkaar ai willen, de een den
ander van overspel beschuldigt en de an
der het gestelde feit niet tegenspreekt of
ook wel erkent, ook al is het niet ge
pleegd.
Aan de wettelijke eischen is dan vol
daan.
De weg is dan vrij.
Om aan deze practijken een einde te
maken werd reeds in 1910 onder het mi
nisterie-Heemskerk een wetsontwerp in
gediend, waarin werd bepaald, dat de
vordering tot echtscheiding niet kan wor
den toegewezen, zoo de rechtbank niet
door wettelijke bewijsmiddelen is over
tuigd van het bestaan der gronden uit
hoofde waarvan de echtscheiding wordt
gevorderd,
Dat wetsontwerp is toen niet afgedaan.
En het kabinet-Colijn dat in 1925 op
trad en ook van plan was deze materie
te regelen, kreeg daarvoor geen gelegen
heid.
Gelukkig hebben we nu een Kabinet,
opnieuw onder leiding van Dr Golijn, dat
in de Troonrede o.m. heeft uitgesproken,
dat het werkzaam zal zijn voor een ge
zonde ontplooiing van het huwelijks- en
gezinsleven en voor de bescherming van
de publieke eerbaarheid.
Met instemming' hebben wij gezien dat
met groote spoed krachtige maatregelen
zijn voorbereid voor de versterking van
de militaire weerbaarheid van ons volk.
Moge met evenveel voortvarendheid
gearbeid worden aan de versterking van
de zedelijke volkskracht.
Niet minder dan bij de defensie is
hier krachtig ingrijpen dringend gebo
den.
En dat kan te gemakkelijker waar het
hier een zaak betreft waarbij de finan
ciën geen rol spelen.
S°
w
In ons nummer van j.l. Zaterdag heb
ben wij uit de „N. Pr. Gr. Crt." een arti
keltje opgenomen, waarin critiek wordt
uitgeoefend op de inspecteurs van het
lager onderwijs.
„Een ambtenaar zoo heette het daar
in kan in zijn rapporten voor de re-
geering zijn meening over de werking
eener wet, wier naleving hij behoort te
waarborgen, geven. Maar zulk een rap
port blijft binnenkamers.
In het publiek heeft geen ambtenaar
het recht de daden der regeering, in
wier dienst hij staat, te becritiseeren."
Naar aanleiding daarvan hebben wij
eens geïnformeerd, hoe zulk een Onder
wij s-verslag tot stand komt.
En daarbij bleek ons het volgende:
Artikel 181, 2e lid, der Lager-onderwijs-
wet 1920 zegt:
„Iedere inspecteur doet jaarlijks vóór
1 Maart een beredeneerd verslag van den
toestand van het onderwijs, dat aan zijn
toezicht is opgedragen, aan den hoofd
inspecteur toekomen."
Artikel 180, laatste deel:
„(De hoofdinspecteurs) vervaardigen
uit de jaarlijksche verslagen der inspec
teurs en uit hun eigen aanteekeningen
jaarlijks een beredeneerd verslag om
trent den toestand van het onderwijs,
dat aan hun toezicht is opgedragen, en
zenden dit vóór 1 Mei aan Onzen Mi
nister."
Tenslotte artikel 195, laatste alinea,
van de Grondwet:
iJ)e Koning doet jaarlijks van den
staat van het onderwijs aan de Staten-
Generaal verslag geven."
De gang van zaken is dus deze.
De inspecteurs publiceeren niets, maar
Z1J geven een verslag, waarin zij ook hun
meening kunnen geven over de werking
eener wet, wier naleving zij behooren te
waarborgen. Maar die rapporten blijven,
geheel naar den wensch van de „N. Pr.
Br. Crt." binnenskamers.
Uit die rapporten worden door de hoofd
inspecteurs nieuwe rapporten gemaakt.
Ook die rapporten kunnen binnens
kamers blijven.
Daarna doet, op grond van bedoelde
rapporten, de Minister verslag uit naam
van de Koningin aan de Staten-Generaal.
En dat verslag wordt gepubliceerd en
daardoor ter algemeene kennis gebracht.
Dus niet wat de inspecteurs rappor
teeren, maar wat de Minister
voorpublicatie geschiktacht,
wordt in het Onderwijsverslag opge
nomen.
Nu kan men zich met recht verwonde
ren, dat een Minister zooveel critiek op
zijn eigen beleid aan de Staten-Generaal
en daardoor aan het publiek I door
geeft.
Men kan het afkeuren desnoods.
Maar het gaat niet aan hiervoor de
inspecteurs verantwoordelijk te stellen.
Deze ambtenaren gaan vol
komen vrij uit.
En daarom spijt het ons, dat wij, zon
der eenig commentaar de critiek van de
„N. Pr. Gr. Crt." hebben doorgegeven.
Hevige gevechten aan Sjanghai-front.
Op vele plaatsen aan het Sjanghai-
front heeft 'de Japansche infanterie zeer
belangrijke punten bezet.
Er werd geen mededeeling gedaan om-
tnent de juiste ligging van de vitale pun
ten, welke thans in Japansche handen
zijn, doch buitenlandsche militaire des
kundigen zijn geneigd, geloof te schenken
aan de Japansche berichten, daar het
naar hun meening onmogelijk is, dat de
Ghineezen het vreeselijke bombardement
dat nu reeds vier dagen onafgebroken
dag en nacht voortduurt, nog langer kun
nen doorstaan.
Den geheelen Zaterdag werd Ta-Tsang
door een moordend vuur uit het Japan
sche scheepsgeschut geteisterd, terwijl
Tsja-Pei onafgebroken bestookt werd uit
loopgraafmortieren. Het Noor derstation
werd om de 'vijf minuten door twee Ja
pansche bommenwerpers met bommen
bestrooid.
Japansch succes.
Van Japansche zijde wordt medege
deeld, dat na een krachtigen tegenstand
van twee maanden de Chineesche troepen
ten Noorden van Sjanghai Zondagochtend
zijn begonnen terug te trekken.
De Japansche troepen hebben de sleu
tel-positie van de Chineesche stellingen
bezet. De Foetan-universiteit nabij Kiang-
wan, een van de voornaamste Chineesche
stellingen, is door de Japansche troepen
veroverd. Gesteund door de luchtmacht
rukken de Japansche troepen verder
voort.
Van verschillende zijden wordt beves
tigd, dat het Japansche offensief tegen
Nantsjang en Taitsang allerhevigst is ge
weest. Volgens het Japansche hoofd
kwartier was dit offensief het voorspel
voor den aangekondigden grooten aanval.
Nog geen terugtocht.
De woordvoerder van het Chineesche
hoofdkwartier heeft medegedeeld, dat de
Japansche troepen langzaam oprukken
in de richting van Tazang en Nanziang,
doch de Japansche bewering, dat de
Chineesche troepen terugtrekken, is
niet juist. De Chineezen blijven Tazang
verdedigen.
Zondagochtend hebben Japansche
vliegtuigen een aanval gedaan op Han-
kau. Drie Chineesche vliegtuigen werden
omlaag geschoten, op het vliegveld wer
den de hangars 'vernield.
Een andere groep Japansche vliegtui
gen heeft Nantsjang in de provincie
Kangsi bestookt.
Acht Japansche vliegtuigen hebben een
gedeelte van den spoorweg Kanton
Kou'loen op Britsch gebied gelegen', ge
bombardeerd en verscheidene slachtoffers
gemaakt.
VAN ZEELAND ZAL AFTREDEN.
In verband met het gerechtelijk onder
zoek tegen de Nationale Bank van België
en de regeerings-moeilijkheden welke
daaruit dreigen voort te vloeien, schrijft
de Brusselsche „Standaard" o.m. het vol
gende:
„Op grond van het verslag der deskun
digen van het parket te Brussel, werd een
instructie bevolen ten laste van de Natio
nale Bank.
De verantwoordelijken zijn de gouver-
Dat lazen wij laatst boven
een artikel in een krant.
Het was 'n verhaal van een
vrouw, die het huis was uit-
geloopen omdat zij de af
schuwelijke tabakswalmen
uit de pijp van haar man
niet langer verdragen kon.
Maak terwille van Uw
vrouw èn van U zelf Uw
pijp regelmatig goéd schoon.
Rook terwille van U bei
den goede tabak (dat wil
zeggen: IBIS).
neur van de Bank, de beer Franck, en de
vice-gouverneur (op het oogenblik der
feiten) de heer Van Zeeland, en waar
schijnlijk ook sommige bestuurders van
de Nationale Bank.
Het onderzoek kan leiden tot de inbe
schuldigingstelling van de verdachten, en
deze inbeschuldigingstelling wordt inder
daad verwacht.
De onderzoekrechter moet in ieder ge
val de heeren Franck en Van Zeeland on
dervragen.
De heer Franck kan zonder meer in
beschuldiging worden gesteld. De heer
Van Zeeland is evenwel onschendbaar,
als minister zoowel als Kamerlid. Een
ontslag als minister en een opheffing der
immuniteit door de Kamer, zou noodig
zijn om jegens hem de normale straf
procedure te kunnen volgen.
De feiten, welke de heeren Franck en
Van Zeeland ten laste worden gelegd,
betreffen: verberging van sommige uit
gaven in de boeken der Nationale Bank,
onware inschrijvingen van uitgaven (om
andere uitgaven te dekken), uitbetaling
en boeking van posten op andere rekenin
gen dan in werkelijkheid het geval was,
n.l. daar deze voor publiciteit bestemd
werden, vervalsching van een proces-ver
baal van beraadslaging van het bestuurs
college der Nat. Bank, fictieve posten op
de begrooting enz.
Van Zeeland is op de hoogte gesteld
van de beschuldigingen en zou aanstonds
uit Zuid-Frankrijk naar zijn woning te
rug keeren.
In Brusselsche politieke kringen
heerscht groote spanning. Elkeen is be
nieuwd hoe de e.v. regeeringscrisis zal
worden opgelost.
Het blijkt, dat niet alleen Van Zeeland
in opspraak is gekomen, maar ook de
minister van transportwezen, Jaspar, te
gen wien het weekblad „Cassandre" ern
stige 'beschuldigingen heeft ingebracht.
'Opmerkelijk is, dat blijkbaar de meeste
indruk heeft gemaakt, de justitieele vast
stelling van de steeds geloochende feiten,
dat in 1932 door het bestuur der Natio
nale Bank aan verscheidene financieels
bladen sommen zijn toegeschoven in ruil
voor een campagne ten gunste van de
plannen van het bestuur der Nationale
Bank.
Volgens Inlichtingen uit gezaghebbende
bron schijnt het thans vast te staan, dat
Van Zeeland den Kabinetsraad, die van
middag om vier uur zal worden gehouden,
in kennis zal stellen van zijn besluit om
af te treden.
Ruim 6400 meer gereglstreerden
dan In Augustus.
Het oentraal bureau voor de statistiek
deelt de volgende cijfers mede betreffende
het aantal geheel werkloozen, bij' alle or
ganen der openbare arbeidsbemiddeling
als werkzoekende ingeschreven.
Opgemerkt zij, dat niet alle werkloozen
in Nederland zich als werkzoekende bij
de openbare arbeidsbemiddeling laten in
schrijven.
aantal geh. werkl. op
het einde van:
Sept. Sept, Aug.
gemeenten met: 1937 1936 1937
100.000 en meer inw. 145.321 167.505 142.212
50.000—100.000 inw. 44.450 53.549 43.648
20.000—50.000 inw. 42.806 48.240 41.927
mind, dan 20.000 inw. 91.684 120.797 90.025
Binnenland.
Achttien vliegbooten voor Indië. Werk
voor Vlissingen.
De Tweede Kamer over de Justitie-be-
grooting.
Prof. Aalberse lid van den Raad van
State.
Buitenland.
Sucoessen der Japanners bij Sjanghai.
De vrijwilligers in Spanje.
Geen verdere concessies meer van Italië.
Botsingen te Cairo.
De Belgische minister-president Van Zee
land zal aftreden.
Totaal.... 324.261 390.091 317.812
Einde September 1937 werden 65.830
werkloozen minder geregistreerd dan ein
de September 1936 (in Augustus en Juli
1937 (bedroeg het aantal werkloozien reap.
63.615 en 62.767 minder dan in de over
eenkomstige maanden van 1936).
Ten opzichte van Augustus 1937 valt
een toeneming van het aantal werkloozen
met 6.449 waar te nemen'. In 1936 werden
einde September 8.664 meer werkloozen
geregisteerd dan einde Augustus.
HET AANTAL VRIJWILLIGERS IN
SPANJE.
Uiteenloopende cijfers.
De Italiaanstfhe ambassadeurs te Parijs
en Londen hebben opdracht gekregen den
regeeringen van Frankrijk en Engeland
officieel mede te deelen, dat het aantal
Italiaansche vrijwilligers in Spanje onge
veer 40.000 man bedraagt.
De „Messagero" meldt, dat sinds Sep
tember 1936 tot Mei van dit jaar 60.000
vrijwilligers het roode Spanje van uit
Frankrijk via de passen van Perthus en
Cerbera binnenkwamen. Begin Januari
van dit jaar waren 45.000 buitenlandsche
vrijwilligers volkomen afgericht en vorm
den de eigenlijke kern van het linksche
leger, terwijl de rest gevormd werd door
de Spaansche miliciens. In Januari had
Valencia in totaal 91.000 man aan het
front en 58.0fK) man reserve.
Volgens de Italiaansche cijfers heeft de
regeering ongeveer 100.000 man Spaan
sche troepen en 45.000 buitenlanders.
Franco zou over 85.000 Spanjaarden be
schikken en over 40.000 Italianen'.
Het Engelsche blad „Manchester Guar
dian" schrijft daarentegen: „De laatste se
rieuze enquetcs naar het aantal buiten
landsche vrijwilligers, dat strijdt aan de
zijde 'van de regeering, 'hebben aange
toond, dat er niet meer dan 15.000 zijin.
Franco zou 80.000 Italiaansche soldaten
en tusschen de 12 en 15.000 Duitschers
tot zijn beschikking hebben, benevens 2
tot 3000 'vrijwilligers van andere nationa
liteit."
ITALIë KAN GEEN BELANGRIJKE
CONCESSIES MEER DOEN.
De „Informazione Diplomatica" bevat
een artikel van officieuze zijde, waarin
gezegd wordt, dat de wending, die de be
sprekingen te Londen gisteren hebben
genomen, met veel aandacht in Italiaan
sche kringen gevolgd wordt.
Het is een feit, aldus dit artikel, dat
het Italiaansche initiatief in de vorige
vergadering, dat in alle te goeder trouw
zijnde kringen als een werkelijke bijdrage
tot de Europeesche samenwerking werd
toegejuicht, niet de gevolgen gehad heeft,
die men ervan had mogen verwachten.
De houding van den Russischen gede
legeerde was in openlijken strijd met het
geen besloten was. Verder was de Britsch-
Fransche houding tegenover het Russi
sche standpunt onbegrijpelijk toegeeflijk,
wat overigens in gezaghebbende Italiaan
sche kringen niet al te veel verwondering
gewekt heeft.
Het is een dwaasheid te gelooven, dat
Italië nog meer belangrijke concessies
kan doen.
Klaarblijkelijk heeft de opruiming van
het front is Asturië oppositie in Fran-
sche en Britsch6 linksche kringen ver
oorzaakt. Men kan in de bestaande om
standigheden slechts vaststellen, dat de
besprekingen opnieuw dreigen vast te loo-
pen, doch het zou belachelijk zijn, Italië
daarvoor ook maar de geringste verant
woordelijkheid te willen opdringen.
Dit artikel heeft een bijzonderen indruk
gemaakt, doordat de „Informazione" niet
alleen geïnspireerd, maar, naar men zegt,
ook geredigeerd wordt door den chef der
regeering in persoon.
ERNSTIGE BOTSINGEN TE CAïRO.
5 soldaten gedood, 21 studenten gewond.
Ernstige ongeregeldheden hebben
plaats gehad in da „Elazhar", de oudste
en beroemdste Mohammedaansche univer
siteit van Caïro. Vijf soldaten zijn hierbij
gedood en 21 studenten gewond.
De onlusten begonnen met een sit-down-
staking, waaraan 12.000 studenten deel
namen, als protest tegen ds regeering.
De universiteit is voor onbepaalden tijd
gesloten.
Zaterdagavond werden de parlements
gebouwen en de residentie van den pre
mier door twee bataljons soldalen en
door politietroepen omgeven.
De plaatselijke pers heeft hevel gekre-
geen, geen berichten over de onlusten op
te nemen. Naar schatting is het aantal
gewonden thans tot 70 gestegen. Een
groot aantal personen bevindt zich in ar
rest.
Dte collegezalen werden in brand ge
stoken. De militairen beantwoordden de
aanvallen der studenten met geweervuur.
NIEUWE OPROEP VAN ROOSEVELT.
In een proclamatie waarin de bevolking
wordt opgewekt, elf November a.s. op ge
paste wijze den wapenstilstandsdag te vie
ren, wijst Roosevelt op de wetteloosheid
en de conflicten, die de internationale
veiligheid en zelfs de beschaving bedrei
gen.
„Wij dienen opnieuw uiting te geven
aan den wensch, een vredespolitiek te
voeren en al het mogelijke te doen om den
oorlog te vermijden, te arbeiden voor her
stel van het vertrouwen tusschen de na
ties en te herhalen, dat het verlangen
naar vrede nog steeds de groote meer
derheid van de volkeren der aarde be
zielt" aldus de proclamatie van den
president.
DE ONRUST IN PALESTINA.
Bomaanslag op den spoorweg bij Gaza.
In de nabijheid van Gaza is op de
spoorlijn Zondagavond een bom ontploft,
kort voor aldaar de locomotief, die den
sneltrein van Haifa naar Egypte vooraf
ging, zou passeeren. De spoorlijn werd
beschadigd en de trein kreeg een uur
vertraging. Er waren echter geen per
soonlijke ongelukken.
In den voorafgaanden nacht waren op
den spoorweg bij Gaza drie bommen ont
dekt.
In de dorpen van het district Jericho
is een afdeeling van 90 politiee-agenten
in garnizoen gelegd op kosten der ge
meenten. Te Nabloes zijn 60 huizen
doorzocht; men heeft er 7 in de lucht la
ten vliegen.
Alle verkeer vindt in Palestina thans
overdag plaats. Het nachtelijk spoorweg
verkeer is gestaakt en de voornaamste
groote wegen zijn na zonsondergang zoo
goed als verlaten, slechts patrouilleeren-
de auto's bevinden zich daar dan nog.
Gisterochtend heeft men ontdekt, dat een
gedeelte van den spoorweg nabij Jeruza
lem was opgebroken.
Korte Berichten.
De parlementsverkiezingen in
Australië zijn verloopen in het voordeel
der zitting hebbende regeering, wier aan-
sluitingspolitiek bij E'ngeland bij dezen
stembusstrijd in de waagschaal was ge
worpen.
1
i
DE BOTER WORDT DUURDER VOOR
DEN CONSUMENT.
De crisisheffing werd niet verlaagd.
De heffing op boter is voor de week
van 24 t/m 30 October, behoudens
tusschentijdsche wijziging, vastge
steld op 40 ct. per kg.
Zooals reeds werd verwacht, merkt het
„Hdbld." hierbij op, heeft de regeering
het dus niet aangedurfd om de tot dus
ver gevolgde lijn inzake de boterpolitielc
deze week consequent door te trekken.
Immers de wereldmarktprijs is met een
stuiver gestegen, doch de crisisheffing
