Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD
De absolute Staat.
De Grondwetsherziening.
De strijd in China.
De strijd in Spanje.
Rome en Berlijn toonen te
Londen toenadering.
Belangrijkste Nieuws
DONDERDAG 21 OCT. 1937
52e JAARGANG - No. 18
Uitgave; N. V. Uitgever*- Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Voratitraat 70, Ooe*
Postrekening 444M Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg; Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon Z8
Directeur-Hoofdredacteur: R, ZUIDEMA
Ahaanemanteiirljs ffm&tssi
Weekabonnementen veer
Qoee en Vlitsingen f 0.20
Losse nummers 0 cent
AdvertentHSn 30 cent per regel
Ingezonden iisededeelisgen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
10.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder Setter of isott j
10 cent extra
Bij contract belangrijks korting
Pit nummer bestaat uit 2 bladen
De N. S. B. is sinds de verkiezingen
in slechte conditie.
Althans wat de organisatie be
treft.
Er is echter geen enkele reden om te
gelooven dat de beginselen, die zij
voorstaat, minder aanhangers vinden.
Maar ook al zou dat het geval zijn, dan
mogen wij toch voor het gevaarlijke van
die beginselen niet de oogen sluiten.
Want beginselen werken door, wanneer
het heillooze daarvan niet tijdig wordt
ingezien.
Het merkwaardige feit heeft zich voor
gedaan, dat de N. S. B. zich heeft be
roepen op Groen van Prinsterer, op
Groen, wiens geheele optreden één pro
test was tegen de thans door de natio-
naal-socialisten voorgestane beginselen.
Een van de „leidende beginselen" hij
de N. S. B. is wel de leer van den abso-
luten staat, van wiens, nukken en
grillen we kunnen dat in Duitschland
zien ook de Kerk afhankelijk is.
Hoe dacht Groen hierover?
Een duidelijke uiteenzetting heeft hij
gegeven bijl de behandeling van de Staats-
hegrooiting. in December 1849.
Hij! stelde toen aan de orde de vraag,
welke de betrekking der Gezindheden is
tot den Staat.
Met kracht voerde Groen daarbij het
pleit voor de onafhankelijkheid van de
Kerken.
Op den voorgrond stelde hij daarbij' de
betamelijke ondergeschiktheid van ieder
een aan de wet."
„Ik aoht aldus Groen dat hetgeen
door geestelijken of leeken zou worden
gedaan in strijd met de wet, streng moet
worden gestraft."
„Geen heerschende Kerk, geen misken
ning van de rechten van den Staat.
Maar ik voeg er bij, dat de rechten der
Gezindheden haar karakter van publiek
rechtelijke organisaties, met nauwgezet
heid mioet worden geëerbiedigd. De Staat
is geen abstract wezen afgescheiden
van de Natie, gelijk zijl wezenlijk bestaat;
geen alvermogend wezen dat vol
staan kan met aan de Kerk te geven dat
gene waarop zijl als privaatrechtelijke
corporatie recht heeft."
Wat moet dientengevolge de Staat te
genover de Kerk doen?
„Waken voor eigen rechten en ook voor
de rechten van de gezindheden onder
ling; zorgen dat, terwijl het recht van
openlijke discussie geen belemmering on
dergaat, een gezindheid zich niet aan-
matige een andere gezindheid te ver
drukken.
De Staat zou behooren te waken tegen
de Roomschgezinden, indien de verwij
ten somwijlen tegen hen ingebracht, ge
grond zijn, en vooral ook tegen mij en
mijm vrienden, indien waar is hetgeen ons
zoo dikwijls ten laste is gelegd, dat wij
Art. 36 der Hervormde geloofsbelijdenis
niet met geestelijke, maar met andere
wapenen willen ten uitvoer leggen; ware
dit het geval, dan zou de Staat moeten
tusschen beide treden."
„Gezindheden zijn ni e t aan het goed
vinden van den wetgever of grondwetge
ver ondergeschikt. Dit is het revolutio
naire beginsel waartegen zoovele leden
dezer Kamer onlangs met kracht opge
komen zijn. Volgens de strekking van dit
denkbeeld, is er geen recht dan hetgeen
de wetgever of grondwetgever willekeu
rig of genadig behoudt.
De gezindheden hebben hier te lande
een historisch bestaan, zij zijn niet ge
tolereerd bij de genade der Grondwet.
Indien dit systeem niet geadmitteerd,
niet gevolgd wordt, zullen wij met onzen
eersten triomf niet veel hebben gewon-
nen.De verkregen zelfstandigheid en vrij
heid der Kerk zal op den duur weinig
baten; langzamerhand zullen wij, tegen
wil en dank, weder in dezelfde routine
vervallen.
Indien de Kamer het recht van de ge
zindheden tegenover den Staat, ter rege
ling ook van de openbare instellin
gen, niet aanneemt, vervalt ze in het
revolutionair systeem van
den absoluten Staat, die een
eigen Godsdienst heeft, of zich aan on
godisterij overgeeft en wiens vrijgevig
heid zich bepaalt tot het toelaten aan de
gezindheden van hetgeen in den beperk
ten kring van bijzondere inrichtingen,
aan de bedoelingen van den Staat niet
hinderlijk is. Dan hebt ge een Staat die
de gezindheden duldt, en op de inrich
tingen door de Natie bekostigd, aan de
bevolking toedient die godsdienstige be
grippen, welke de regeering voor genoeg
zaam, en onschadelijk houdt."
Hot is alsof Groen hier het nat.-socia-
lisme op het oog heeft, dat ook steeds
spreekt van dulden en dat altijd werkt
met „voor zo over's".
Hij noemt, zonder er omheen te praten,
het kind bij den vollen naam.
Het systeem van den absoluten staat is
revolutionair!
BEROEPS-OPRUIERS EN POLITIEKE
MISDADIGERS IN BESCHERMING
GENOMEN.
Het is gisteren hij' de behandeling van
•de voorstellen tot herziening van de
Grondwet gegaan, zooals verwacht werd.
De voorstellen tot wering van revolu
tionaire volksvertegenwoordigers, tot uit
sluiting van het Kamerlidmaatschap van
lieden, die zware politieke of andere mis
daden hebben begaan, en tot opheffing
voor opruiers konden geen meerderheid
krijgen,
Het voorstel bedoelende mogelijkheid te
openen om leden van vertegenwoordigen
de lichamen, die een streven tot uitdruk
king brengen, gericht op verandering van
de bestaande rechtsorde met toepassing
of bevordering van onwettige middelen,
van hun lidmaatschap vervallen te ver
klaren, kreeg slechts 60 van de 97 uit
gebrachte stemmen. Tegen stemden de
socialisten, de vrijz. democraten, de Chr.
democraten, de communisten en de nat.-
socialisten.
Beide laatste fracties met de uitgespro
ken bedoeling om het parlement zooveel
mogelijk te verzwakken. Wat de andere
genoemde groepen niet verhinderde hen
te steunen.
Eenheid door democratie
Het z.g. verzamelontwerp, dat o.m. be
vatte de uitsluiting uit de vertegenwoor
digende 'lichamen van politieke misdadi
gers en de opheffing van de parlemen
taire onschendbaarheid bij opruiing of
schending van geheimen, werd met 58
tegen 39 stemmen verworpen.
De nat-socialisten en de communisten
kregen hierbij ook den steun vanDs
Kersten en Ds Zandt.
De revolutionaire groepen kunnen te
vreden zijn.
Japanners trekken terug in Hopei.
De Japansche troepen die snel opruk
ken langs den spoorweg TientsinPoe-
kau, trekken thans in Noordelijke rich
ting terug.
Dit wordt toegeschreven aan politieke
redenen en aan de bedrijvigheid van Chi-
neesche mobiele eenheden in de provin
cie Hopei, welke de Japanners noopte
hun verbindingslinies te verkorten.
Het achtste Ghineesche leger deelt
mede, dat de Japansohe troepen in N.-
Sjansi begonnen zijn terug te trékken
naar de pas Yenmen Kwan.
'Het Ghineesche agentschap Central
News heeft medegedeeld, dat een Ghi-
neesch bataüllon bij verrassing e'en aan
val heeft gedaan op de Japansche lucht
vaartbasis Yang Ping Poe bij Koehsi;
twintig Japansche vliegtuigen werden
vernield.
Verder heeft het agentschap medege
deeld, dat Ghineesche vliegtuigen over de
Japansche stellingen bij Pingjoean zijn
gevlogen en eenige Japansche pantser-
treinen en een aanzienlijke hoeveelheid
wapenen en munitie hebben vernield.
De vloot van Kanton vernietigd.
De Japansche vloot heeft de vloot van
Kanton vrijwel vernield. Op 14 October
hébben Japansche oorlogsschepen bij' fort
Boccatigris twee kruisers .van Kanton tot
zinken gebracht, terwijl de Japansche
luchtmacht reeds eerder tien oorlogs
bodems van Kanton had doen zinken.
Nog ongeveer een dozijn kleinere sche
pen van de vloot van Kanton zijn intact,
doch deze hebben een toevlucht gezocht.
Gijon opnieuw gebombardeerd.
Tot tweemaail toe heeft de luchtmacht
der opstandelingen hevig Gijon en de ha
ven van Musel gebombardeerd; er werden
verschillende gebouwen verwoest, terwijl
onder de burgerbevolking verscheidene
slachtoffers vielen.
Un. Press meldt: Nu Villa Viciosa en
Infiesto door de opstandelingen bezet zijn,
kan als zeker worden aangenomen, dat
de oorlog in Noord-Span je nog voor het
den. Mogelijk zal Gijon vallen nog voordat
de rest van Asturië door de opstandelin
gen zal zijn bezet.
De onrust in Palestina. Een Mufti wordt bij het verlaten der moskee van Omar te
Jerusalem door zdj|n aanhangers omri ngd. Een tooneeltje uit de dagen der
huidige onlusten.
Hun voorposten bevinden zich in vogel
vlucht nog slechts veertien kilometer van
Gijon verwijderd. Het zou hun dus niet
moeilijk zijn, de stad met zware artillerie
onder vuur te nemen.
Overloopers verklaren, dat bet geheele
Asturische front ineenstort en dat de
roede officieren hun soldaten nauwelijks
begin van den winter beëindigd zal wor-
er van kunnen weerhouden, direct naar
Gijon te vluchten.
Nader wordt gemeld dat Gijon zich
heeft overgegeven.
ZIJ STEMMEN TOE IN HET ZENDEN
VAN EEN INTERN. COMMISSIE
NAAR SPANJE.
Gisteren heeft Grandi in de vergade
ring der ondercommissie voor de niet-
inmenging verklaard, dat de Italiaansche
regeering bereid is, erin toe te stemmen,
dat een internationale commissie, belast
met het treffen van een regeling voor en
het oefenen van toezicht op de verwijde
ring der vrijwilligers, onverwijld wordt
benoemd en onmiddellijk naar Spanje ge-
zonden wordt, om het juiste aantal aan
i beide zijden vechtende vrijwilligers vast
te stellen.
Grandi voegde hieraan toe, dat hij zich
ervan bewust was, dat deze verklaring in
belangrijke mate aanvaarding van het
Britsch-Fransche standpunt beteekent en
dat bij er niet aan twijfelde, dat dit ten
volle zal worden gewaardeerd.
Wat de terugtrekking der vrijwilligers
betreft: Italië is ook bereid het Britscbe
voorstel van 21 Juni te aanvaarden, daar
dit zich voor practische en gemakkelijke
toepassing leent. Met deze aanvaarding
bindt de Italiaansche regeering zich niet
ten aanzien van de verhouding der aan
tallen vrijwilligers, die verwijderd
zullen worden. Daarover zal men het
eens moeten worden, wanneer men tot
de verwijdering overgaat.
Nader wordt nog gemeld, dat de Dhit-
sche en Italiaansche gedelegeerden het
oorspronkelijke Britsche plan aanvaard
hebben en erin hebben toegestemd, niet
aan te dringen o-p de toekenning van de
rechten van oorlogvoerenden vóór de te
rugtrekking der vrijwilligers is begonnen.
Dhitschland en Italië stemmen toe in bet
zenden van een commissie naar Spanje,
die toezicht moet oefenen op de verwijde
ring der vrijwilligers. Deze commissie zal
de verhouding vaststellen, waarin de vrij
willigers moeten worden teruggetrokken.
Duitschland en Italië zullen zich bij haar
beslissing neerleggen.
Algemeen begreeep men, dat gelijke ge
tallen vrijwilligers aan beide zijden zul
len worden teruggetrokken en wel vóór
de ondercommissie uiteengaat.
Vrijdag zal beslist worden, hoeveel
vrijwilligers verwijderd worden.
De Dhitsche gedelegeerde, Woermann,
deelde aan de leden der commissie mede,
dat Duitschland de Italiaansche voorstel
len steunde en erin toestemde, dat van
beide zijden als symbolische handeling
gelijke aantallen vrijwilligers worden te
ruggetrokken.
ITALIë'S TROEPENCONCENTRATIE
IN LIBIë.
De Romeinsche correspondent van de
Temps ontleent aan het te Rome verschij
nende nieuwe bulletin Diplomatieke In
formal, dat de troepenverschepingen
naar Libië aan internationale behoeften
beantwoorden. In die kringen verklaart
I men ze daaruit, dat ingeval de oorlog in
Spanje ernstige troebelen in de Middel-
landscbe Zee teweeg brengt, Italië op alle
gebeurlijkheden voorbereid wil zijn. In
geen enkel opzicht wil het aan het kort
ste einde trekken.
Aan den anderen kant heeft Mussolini
bij de groote manoeuvres in Sicilië ge
zegd, dat Italië's militaire zwaartepunt
van het Noorden naar het Zuiden ver
legd ia. Ten slotte opent de spil Rome-
Berlijn de gelegenheid een grooten sec
tor van de Alpen van soldaten te ontbloo-
ten, heeft Italië thans zijn rijk te verste
vigen en te beschermen en hebben de ge
beurtenissen dei laatste jaren het de be-
teekenis van zijn posities in Noord-Afri-
ka getoond.
PRAAG PROTESTEERT TE BERLIJN
TEGEN DE DUITSCHE PERS
CAMPAGNE.
De Tsjecho-Slowaaksche gezant te Ber
lijn heeft gisteren een bezoek aan den
Duitisoben minister van buitenlandsche
zaken, von Neurath, gébracht en krachtig
geprotesteerd tegen de perscampagne en
de bedreigingen in bladen en radio-om
roep tegen Tsjecho-Slowakije.
In antwoord op 'het protest van den
Tsjechisehen gezant, zeide minister von
Neurath, dat een dergelijk protest in ver
band met het optreden van de politie niet
op zijn plaats is. De opwinding in de
Duitsche openbare meening is een natuur
lijk gevolg van de ernstige buitensporig
heden van een staatsorgaan jegens de Su-
deten-Duitschers. Wanneer men een re
actie wil voorkomen, aldus minister von
Neurath, dan moet men van Tsjecho-Slo-
waafcsc'he zijde in de eerste plaats er voor
zorgen, dat geen aanleiding wordt gege
ven tot dergelijke uitlatingen.
BELGlE's BUITENLANDSCHE
POLITIEK.
De Belgische senaat heeft gisteren de
interpellatie van senator Nothomb over
den invloed op de buitenlandsche politiek
van België van de verklaringsjier Duitsche
regeering behandeld.
Minister Spaak herinnerde aan zijn
verklaringen. De Duitsche verklaring van
13 October is een element van ontspan
ning voor een ieder; het is een nieuwe
steen voor het gébouw van den vrede.
Zoo heeft België het opgevat. België
heeft geen verdrag onderteekend, noch
met Frankrijk, en Engeland, noch met
Duitschland.
De Duitsche verklaring van 13 October
legt België geen verplichting op.
Hij Ipgde den nadruk er op, dat niets
in deze verklaring de militaire maatrege
len van België raakt.
België heeft nog steeds het recht de
maatregelen, welke het noodig acht voor
zijn verdediging te nemen en in dit op
zicht zal de regeering niet van politiek
veranderen.
Duitschland verwacht record*
aardappeloogst.
Volgens de jongste berekeningen en
'schattingen van den „Reichsnaehrstand",
•de nationaal-socialistische organisatie der
Duitsche boeren, zal de Duitsche aard
appeloogst dit jaar een record bereiken
en ongeveer 52.5 millioen ton bedragen.
Verleden jaar, toen de oogst ook reeds
Binnenland.
Scheepsramp op de Noordzee.
Nederland naar de negen mogendheden-
oonferentie.
De Tweede Kamer over de tertiaire
wegen.
Buitenland.
De 'gevechten in China en Spanje.
Tegemoetkomende houding van Italië en
Duitschland.
De verhouding tusschen Dhitschland en
Tsjecho-Slowakije.
boven verwachting gunstig uitviel, be
droeg hij slechts 46 millioen ton.
Korte Berichten.
i Tengevolge van den mist is gisteren
bij Spilsby (Eng.) een militair vliegtuig
verongelukt. De drie inzittenden zijn om
het leven gekomen.
Bij Siah Pisjen (Iran) is een auto
bus in een ravijn gestort. Van de 37 in
zittenden zijn 21 om het leven gekomen,
terwijl de overige 16 ernstige verwondin
gen opliepen.
Te Oelan Oede zijn 54 ambtenaren
van den spoorweg van het Verre Oosten
wegens sabotage en spionnage ten gunste
van Japan ter dood veroordeeld. Het
vonnis is reeds voltrokken.
NEDERLAND NAAR DE CONFEREN
TIE DER 9 MOGENDHEDEN.
De Nederlandsche regeering heeft de
tot haar gerichte uitnoodiging om deel
te nemen aan de conferentie van de
Negen Mogendheden, die op 30 October
te Brussel zal worden geopend, aan
vaard. Zij zal hiervan officieel mede-
deeling doen zoodra de delegatie is sa
mengesteld.
BERGEN KRIJGT MILITAIR
VLIEGVELD.
Het bestuur van de V.V.V. Bergen heeft
den volgenden brief van den minister
van defensie ontvangen:
„Naar aanleiding van uw verzoek d.d
22 September 1937 heb ik de eer U mede
te deelen, dat in verband met 's lands be
langen van den voorgenomen aanleg van
een militair luchtvaartterrein in de ge
meente Bergen niet kan worden afgezien.
Uiteraard ben ik gaarne bereid nader
te overwegen in hoeverre daarbij met uw
belangen en die van Bergen als rustige
badplaats rekening kan worden gehou
den."
Mr R. H. A. M. ROMME UIT DEN
RAAD VAN STATE.
Bij Koninklijk Besluit van 14 October
1937 is met ingang van 1 November 1937
aan den heer mr R. H. A. M. Romme, op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
lid van den Raad van State, met dank
betuiging voor de vele en gewichtige
diensten door hem in die betrekking be
wezen en is mr R. H. A. M. Romme be
noemd tot commandeur in de Orde van
Oranje-Nassau.
De Haarlemsche burgemeestersvacature.
Volgens „De Tijd" zal de Staatscourant
dezer dagen de benoeming bevatten van
den nieuwen burgemeester van Haarlem.
Het blad heeft reden om aan te nemen,
dat de keuze gevallen is op dr J. E. ba
ron de Vos van Steenwijk, sinds 1933
burgemeester van Zwolle, waar hij zijn
schoonvader, mr dr I. A. van Royen, is
opgevolgd.
NEDERLAND EN JAPAN.
Wij lezen in het A1 g. Handels
blad;
Er bestaat onzes inziens geen enkele
reden om zich ongerust te maken over
het feit, dat de Japansche gezant te
's Gravenhage onze regeering verzocht
heeft uitvoerige inlichtingen te willen
geven aan den Japanschen c.onsul-gene-
raal te Batavia aangaande het incident
in den Riouw-Archipel. De term „diplo
matieke stap" is hier dan ook niet van
toepassing. Déze zou een veel gewichtiger
beteekenis hebben, dan dit bloote verzoek
om informatie.
Indien op de Hebriden twee Neder
landsche visschers door een Ehgelseh
politievaartuig gedood waren, zou onze
regeering hetzelfde vragen, 'bijl aldien En
geland niet reeds uit zichzelf de inlich
ting verstrekt had.
Onder de bevolking van het land der
gedooden toch rij'zen al heel spoedig ge
ruchten op, die zulke incidenten onjuist
