Weet een ongeluk mot een Marine-vliegtuig
in India. Vijf dooden.
BRIL
GEENSE - GOES
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD
B E R T E LS'
BERTELS'
VOORRECHT EN PLICHT.
De strijd in China.
De oorlog in Spanje.
Belangrijkste Nieuws
KUNSTKORREL
ZATERDAG 16 OCT. 1937
52e JAARGANG - No. 14
De lijken van vier slachtoffers geborgen.
UW BETERE
NAAR OOGARTS
RECEPT
TEL. 6.
in de praktijk
steeds bovenaan.
Uitgave: N. V. Uitgever» - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, doe»
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs i2.SS per kwartaal
Weekabonnementen voor MiddeSsurg
Goes en Vüssingen f 0,20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeeiingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder ietter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Wanneer wij; eeni vergelijking maken
tusschen het staatkundig en maatschap
pelijk leven zooals dat izich in ons land
heeft ontwikkeld en wat er zich op dit
gebied in andere landen voordoet, dan
wordt ons hart vervuld met dank aan
God voor de zegeningen, die Hij ons land
en volk heeft willen schenken.
Ongelooflijk veel is er gebeurd en ver
anderd gedurende de laatste eeuw.
Donker zag het er uit in ons vaderland
nu honderd jaren geleden toen Lobman
en Kuyper geboren werden en gedurende
nog vele tientallen jaren later.
De revolutiebeginselen heerschten op
permachtig.
En bij dat deel van het volk een
verdwijnend kleine minderheid dat
naar Gods Woord begeerde te leven, was
er geen kracht tot aanval en verweer,
omdat Ihet geen oog had voor de alles-
baheerschende taak en kracht ivan het
Christendom.
'Het Reveil, de geestelijke opwekking
in de eerste helft van de vorige eeuw, is
voor ons volksleven ongetwijfeld van
groote beteekenis geweest.
Terecht is gezegd, dat met het Reveil
het v o 1 k s g e 1 o o f, dat geheel ingeslui
merd scheen, weer tot ontwaking kwam.
Zonder die opwekking zou een man als
Groen van Prinsterer geen klankbodem
hebben gevonden, waardoor zijn stem, zij
't dan aanvankelijk in kleinen kring,
werd geboord en de door hem ontwikkel
de denkbeelden invloed kregen op ons
volk.
Maar bet Reveil zelf, vrucht van
buitenlandschen bodem, die weinig paste
bij, de geaardheid van ons volk, en sterk
eenzijdig georiënteerd, was niet in staat
de oogen der Christenen te openen voor
hunne roeping ten opzichte van de ver
schillende levensterreinen.
Het hield geen rekening met den eisch
door God® Woord aan zijn belijders ge
steld, om te zaaien langs alle wateren,
om te zijn een stad op den berg, een licht
op den kandelaar, het zoutend en bederf
werend zout voor de wereld.
De mannen van het Reveil sloten zich
bij1 voorkeur op in gezelschappen; zij .ver
genoegden zich met een boekje te zitten in
een hoekje en lieten de zondige „wereld"
aan zichzelf over.
Zij leefden bij het woord van Christus:
„Mijn Koninkrijk is niet van deze we
reld", en vergeten werd aandacht te
schenken aan het woord„Mij is ge
geven alle macht in hemel en op aarde".
Voor de universeele beteekenis van het
Christendom had men geen oog.
Voor het kerkelijke vraagstuk was wei
nig belangstelling en de politiek werd be
schouwd als „van de wereld", een ter
rein waarop men zich hij' voorkeur niet
diende te begeven.
„Wil men eerlijk en onpartijdig zijn,
aldus de heer W. van Oosterwijk Bruyn
in zijn boek over het Reveil, dan moet
men erkennen, dat de theologie van Cal-
vijn, door de Nederlandsche godgeleerden
der 17e eeuw verder ontwikkeld en toe
gepast, in de kringen van het Reveil
slechts in zeer gewijzigden vorm en veel
al onder groot voorbehoud werd aan
vaard, terwijl men vroeg naar het een
voudig en duidelijk onderricht der Hei
lige Schrift, dat men. aannam en opvolg
de zonder zich verder veel rekenschap te
geven van een bepaald theologisch stand
punt. Onder de Christelijke vrinden wer
den de theologische en kerkelijke lijnen
niet scherp getrokken."
Deze beschouwing is juist.
Maar toch is het Reveil van beteekenis
geweest, omdat mee daardoor de oogen
weer geopend werden voor de volstrekte
souvereiniteit Gods, zoodat de stem van
Groen en anderen straks weer weerklank
vond.
Aanvankelijk het moet toegegeven
in zeer kleinen kring.
Groen van Prinsterer was een strijder
Op een eenzame post.
Hij werd niet als in latere jaren de
voormannen in Antirevolutionairen en
Ohr. Historischen kring, gedragen door
den steun en het vertrouwen van zijn
medestanders.
Telkens weer stond hij geheel alleen.
Meer dan eens werd hij in hachelijke mo
menten door hen, die hij. zijn vrienden
waande in den steek gelaten.
Met eenig recht kon een Wintgeris hem
bespotten als een veldheer zonder
1 eg e r.
Maar de moeizame arbeid van Groen
van Prinsterer, .die slechts als e v a n -
g e 1 i e b e 1 ij d e r staatsman wilde zijn,
heeft tenslotte rijke vruchten gedragen,
BATAVIA. Aneta A. N. P. Het Marine vliegtuig T 1 is bij Banda neer
gestort. Er zijn 5 dooden.
Door het Departement van Marine is bericht ontvangen, dat de T 1 bij
de start op de reede van Banda bij de ingang van straat Loentor is neer
gestort. Het is van een geringe hoogte gevallen. De slachtoffers zijn de
Luitenant ter zee le klas van de Marine reserve F. van Haften, de Majoor
telegrafist-vlieger G. J. Radstaat, de sergeant-vlieger G. v. d. Hooft, de
korporaal vliegtuigmaker P. L. Bogert, de zee-milicien telegrafist E. F. Nolten.
Het toestel wordt door de „Zuiderkruis" geborgen.
Nader wordt vernomen, dat de lijken van alle slachtoffers zijn geborgen
met uitzondering van dat van Luitenant van Haften.
De begrafenis der slachtoffers zal op de Banda-eilanden plaats hebben.
vruchten, die vooral in onze dagen open
baar worden.
Want dat ons volk niet alls andere vol
ken is meegesleurd door de kokende re-
volutiegolven, het is voor een niet gering
deel te danken aan den pioniersarbeid
door 'Groen .van Prinsterer op politiek ge
bied verricht.
Scheen Groen 'n veldheer zonder leger,
thans hebben wij' de Antirevolutionaire
partij' en de Chr. Hist. Unie, die wat de
hoofdpunten betreft dicht naast elkaar
staan en die samen in het Parlement en
in besturende colleges vaak beslissenden
invloed uitoefenen.
Nu een leger van bladen, .die ieder op
eigen wijze de beginselen, waarvoor Groen
van Prinsterer streed, zoeken te verbrei
den.
Nu op maatschappelijk gebied krachtige
organisaties van patroons en arbeiders,
die ook oip dat terrein het Koningschap
van Christus willen erkennen.
Toen Groen de strijd begon stond de
zaak naar het scheen bijkans hopeloos.
Maar terugziende blijkt op het achter
ons liggende tijdperk van toepassing wat
D'r Fruin van onze vaderen schreef
„'Het volk, dat in den strijd voor het
geloof zijn geestkracht had geoefend en
versterkt, heeft volgehouden, en
aan de leidslieden, die zich aan zijn spits
stelden, zijn eigen heldengeest meegedeeld,
en zoo ten laatste de overwinning op de
overmacht behaald."
Wij hebben veel reden tot dank.
Maar daarnaast ook de heilige ver
plichting om voort te arbeiden, om
te strijden onverpoosd voor de doorwer
king van de Christelijke beginselen, in
het waarachtig belang van land en volk.
China's offensief in Noord-Sjansi.
Het groote Chineesche offensief in 'het
Noorden van Sjansi wordt voortgezet.
De rechtervleugel der Chineesche troe
pen heeft den grooten Muur gepasseerd
en Lanjoean bezet.
Bevestigd wordt, dat de Ping Sing
Kwan-pas aan de grens van Sjansi en
Tsljahar door de Chineesche troepen is
hernomen.
Brug vernield1.
Zestien Japansche vliegtuigen hebben
de Sjekloengbrug gebombardeerd en ver
nield, tengevolge waarvan de spoorweg
verbinding tusschen Hongkong en Kan
ton is verbroken.
Een trein, die in alle vroegte Hong
kong verlaten had, passeerde de brug kort
vóór het bombardement. Yier andere trei
nen met in totaal 3500 passagiers, die in
den loop van den morgen Hongkong ver
lieten, moesten weder terugkeeren.
'Het Chineesche offensief aan het front
van Sjanghai is gistermorgen gestaakt en
in alle sectoren heerscht weder rust.
Uit Soeij'oean wordt aan het Chineesche
telegraafagentschap „Central News" ge
meld, dat de Chineesche troepen op 13
October Mingoe heroverd en de Japan
ners naar het Noorden teruggeslagen
hebben.
Volgens een mededeeling van de Japan
sche militaire autoriteiten hebben de Ja
pansche troepen Hsin'Hsien, dat 45 kilo
meter ten Zuiden van Yoeanping ligt, be
reikt. Vliegtuigen hebben een verwoestend
bombardement uitgevoerd op Taiyoean en
daar het grootste deel der .versterkingen
verwoest.
Volgens schatting van buitenlanders be
loopt de schade in Sjanghai en omgeving
3 milliard yen. Dit is ongeveer tweemaal
zooveel schade als de schade in 1932 was.
Tachtig procent van den handel ligt stil
en in de industrie is de werkloosheid ge
stegen tot 90 procent.
Gijon gebombardeerd.
In Asturië duurt de verwoede strijd
voort. Met ongekende hevigheid dreunt
het geschut. De opstandelingen onderne
men herhaaldelijk krachtige aanvallen,
die volgens de mededeeiingen der re-
g'eering worden afgeslagen.
Bij het aanbreken van den dag hebben
zeven rechtsche vliegtuigen een vlucht
gemaakt boven Gijon en een honderdtal
bommen neergeworpen. Het bombarde
ment duurde ruim een half uur. B'e toe
stellen daalden laag en namen de vluch
telingen op straat onder mitrailleurvuur.
Men weet nog niet hoeveel slachtoffers
zijn gevallen.
Later kwamen de toestellen terug en
lieten een groot aantal brandbommen
vallen die ernstige branden veroorzaak
ten.
Gisteren heeft het vuur der opstande
lingen de hoofdstad weer onder vuur ge
nomen. Gedurende bijna twee uur ont
ploften de granaten in verschillende wij
ken der stad. Het aantal slachtoffers zou
onbeteekenend zijn, tengevolge van bet
vroege uur van het bombardement.
De opstandelingen hebben de belang
rijke Asturische stad Arriondas ingeno
men.
Met den val van Arriondas zijn de na
tionalisten in bet bezit gekomen van een
uitstekende uitgangsbasis voor het thans
volgende offensief in Westelijke richting
tegen Oviedo en in Noord-Westelijke rich
ting tegen Villa Viciosa.
ENGELAND EN HET SPAANSCHE
PROBLEEM.
Rede van Eden.
„De gebeurtenissen van het afgeloopen
jaar hebben geen wijziging gebracht in
onze meening, dat de interventie in Span
je een fout is geweest van den kant der
genen, die tot die interventie zijn overge
gaan", aldus Eden gisteravond in een
rede.
„Wij hehb-en het non-interventie-ac-
coord nageleefd, naar den geest en naar
de letter, maar ik moet hier toch een
duidelijk onderscheid maken tusschen
niet-interventie en onverschilligheid.
Wij staan niet onverschillig ten aan
zien van de handhaving der territoriale
integriteit van Spanje. Wij zijn niet on
verschillig ten aanzien van de buitenland
sche politiek van deze of gene toekomstige
regeering van het Iberische schiereiland.
Wij zijn niet onverschillig ten aanzien
van de verwikkelingen, welke in de Mid-
dellandsche Zee ontstaan, .als gevolg van
de interventie van anderen. Wij zijn niet
onverschillig wat betreft de levensbelan
gen van Groot-Brittannië in de Middel-
landsche Zee.
Er dient een duidelijk onderscheid te
worden gemaakt tusschen non-interventie
in datgene, wat een 'zuiver Spaansche
aangelegenheid is en non-interventie daar
waar de Britsohe belangen op het spel
staan".
In de eerstvolgende dagen zal 'blijken,
of de landen een ernstige poging willen
doen tot regeling van de Spaansche kwes
tie in een geest van internationale samen
werking. Wij willen dat in ieder geval.
Wanneer die geest aanwezig is, zal
men goed op weg zijn naar een oplossing.
Als daarentegen de commissie geen vor
deringen kan maken, vrees ik, dat het
nutteloos is, ons te verhelen, dat de toe-
stand ernstig is.
De kenmerken van den tegenwoordigen
toestand zijn openlijke inmenging en ver
heerlijking van woordbreuk. In dergelijke
omstandigheden kan niemand er zich over
beklagen, indien het geduld van degenen,
die er naar streven, 'hun verantwoorde
lijkheid tegenover Europa voortdurend
voor oogen te hebben, nagenoeg uitgeput
is. De zou zeker geen critiek willen oefe
nen op een staat, die zich dan gedwongen
zou voelen, zijn vrijheid van handelen te
hernemen".
„Er is één factor, die tot volle tevreden
heid stemt: de versterking ""Ier Britsohe
betrekkingen tot Frankrijk. De situatie is
in dit opzicht geheel verschillend van den
toestand in 1935. Er is hier niet alleen
een belangengemeenschap, doch deze twee
groote Europeesche democratiën 'beseffen
meer en meer, dat zij de bewakers zijn
van een groote traditie, die verdient te
worden gehandhaafd.
De Vereenigde Staten, hoe ver zij ook
van Europa verwijderd liggen, kennen
eveneens deze zijde van den tosstand.
Engeland 'bemoeit zich niet met den re-
geeringsvorm in andere staten, doch deze
verdraagzaamheid moet wederkeerig zijn.
Indien wij zeggen, dat wij er niet naar
streven van alle Europeesche staten de
mocratieën te maken, moeten anderen
niet trachten, alle staten fascistisch of
communistisch te maken.
FRANKRIJK KAN REKENEN OP
ROEMENIë'S LEGER.
Na een parade der troepen, die aan de
manoeuvres hebben deelgenomen, heeft
koning Carol van Roemenië, omringd
door de leden der regeering en de leger
leiders, te Sibiz een rede gehouden, welke
eveneens werd aangehoord door generaal
Gamelin, den chef van den Franschen
generalen staf en 22 buitenlandsche mi
litaire missies.
Zich in het Fransch tot generaal Ga
melin wendende zeide de koning
„Het was voor mijn leger en mij' per
soonlijk een groote vreugde, u gedurende
de manoeuvres bij ons te zien.
„Ik zal niet spreken van onze oude
samenwerking en de zoo nauwe banden,
welke tusschen onze legers bestaan, maar
ik zou verheugd zijin, wanneer gij', in uw
land teruggekeerd, met vertrouwen kunt
verklaren hier te hebben gezien niet een
geallieerd leger op papier, maar een
leger, waarop gijl kunt re
ken e n."
HET TERRORISME IN PALESTINA.
Een georganiseerde actie?
Behalve de aanslag op den trein van
Lydda naar Rassel-ein hebben zich nog
daden van geweld voorgedaan op andere
plaatsen in Palestina, in het bijzonder in
Beisan, in Oost-Galilea en Beesjeba aan
den rand van de woestijn van Sinai, waar
de telefoondraden worden doorgesneden.
'Omtrent den aanslag op den trein
gisterennacht zijn nog eenige bij
zonderheden bekend geworden. De terro
risten hadden de bouten van de rails los
geschroefd en een bom op den spoorweg
gelegd. De trein derailleerde en locomotief
en tender kwamen over de rails te liggen.
Op de wagons werden vervolgens schoten
gelost. Drie gewapende mannen trachtten
een wagen binnen te dringen, maar de
politieman, die zich in den trein bevond
legde twee hunner met revolverschoten
neer. De derde ontsnapte.
Ondanks den schijn, dat de Arabieren
geen leider zouden hebben, is uit de jong
ste uitbarstingen, welke zich in het ge-
heele land hebben voorgedaan, op te ma
ken, dat men te doen heeft met een geor
ganiseerde actie.
Een bericht uit Beisan meldt, dat de
pijpleiding van Irak op twee plaatsen is.
■doorboord. De olie werd in brand gestoken
D'e brand heeft verscheidene uren ge
duurd. De vlammen laaiden hoog op en
Binnenland.
Weer een ernstige vliegramp bij onze
Marine. Vijf dooden.
De opbrengst der Rijksmiddelen.
Buitenland.
Rede van Eden.
De negen-mogenhedenconferentie te
Brussel.
Gyon gebombardeerd.
De Heer Fr. Sterkens, Hoender
park, Heusdenhout(N.Br.) schrijft
ons dato 8 September 1937:
Hierbij deel ik U mede, dat
ik i80 W. Leghorns bezit, ge
boren op 8 Maart 1937, en
opgefokt met Bertels' Opfak-
voer C.O. en daarna gevoe
derd met Bertels' Kunstkorrel.
Reeds half Juli legden de die
ren 30 eieren, en toen deze
Leghorns 5 maanden oud wa
ren, kreeg ik reeds 100 eieren
per dag. De toename van 30
tot 100 eieren ging met spron
gen tegelijk, d.w.z. per dag
een toename van gemiddeld
15 eieren. Nu heb ik reeds
enkele weken iederen dag 116
eieren de dieren zijn in pracht
conditie. Het is dus van zelf
sprekend dat ik zeer tevreden
ben."
OLIEFABRIEKEN N.V., A'DAM (O.)
waren op grooten afstand zichtbaar.
De Britsohe regeering heeft de Noor
delijke grens van Palestina doen sluiten
en oefent een strenge controle uit.
DUITSCHLAND VOELT ZICH
BELEEDIGD.
De Duitsche pers is hevig verontwaar
digd over een tentoonstelling, welke de
Praagsche kunMenaarsver-eeniging „Dter
Neue Manes" heeft georganiseerd en
waar verscheidene carricaturen, teeke-
ningen en fotomontages te zien zijin, welke
beleedigend worden geacht voor de na-
tionaal-socialistische gevoelens.
Onder den titel: „Schandaal in Praag"
publiceert de „Berliner Lokalanzeiger"
een artikel over deze aangelegenheid,
waarin het nazi-blad er op wijst, dat
staatspresident Benes het eerevoorzitter
schap van deze expositie bekleedt, dat
minister-resident Hodza en de minister
van buitenlandsche zaken, Krofta, in het
eere-comité van het tentoonstellingsbe-
stuur vertegenwoordigd zijn en dat de
expositie door dr Franke, minister van
onderwijs, geopend is.
Duitschland, aldus constateert het
nazi-blad, is op de hevigste wijze aan
gevallen. De Tsjechi-Siowaaksche regee
ring dient officieel in deze aangelegen
heid een verklaring af te loggen. Het
Duitsche volk zal in geen geval met de
tot nog toe aangenomen houding der Tsje-
cko-Slowaaksche regeering genoegen ne
men."
D'e „Berliner Boersenzeitung" verklaart,
dat de Duitsche openbare meening eisebt,
dat „tot het laatste schandwerk toe" van
de tentoonstelling verwijderd wordt.
DE PACIFIC-CONFERENTIE TEGEN
30 OCTOBER TE BRUSSEL
BIJEENGEROEPEN.
Het staat thans definitief vast, dat de
negen-mogendhedenconferentie te Brus
sel zal worden gehouden. D'e eerste bij
eenkomst der conferentie zal plaats vin
den op 30 October a.s.
De regeering van België heeft namelijk
besloten, op verzoek van Groot-Brittannië
en met toestemming van de regeering van
de Ver. Staten, aan de staten, welke het
nugen-mogendhedenverdrag hebben on
derteekend, voor te stellen einde dezer
maand te Brussel een bijeenkomst te be
leggen, ten einde den toestand in het
Verre Oosten te bestudeeren.