Zondagsrust in Indië.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD
De strijd in China.
De strijd in Spanje.
Belangrijkste Nieuws
MAANDAG 11 OCT. 1937
52c JAARGANG - No. 9
Italië slaat uitnoodiging van
Frankrijk en Engeland af.
Werkloosheid en
bedrijfsleven.
De Kerkstrijd in Duitschland
Uitgave: N. V. Uitgeven - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Voratatraat 7 0, Qoe»
Postrekening 44411 Telefoon 11
Bljkaitoor Middelburg) Fa. Boekhandel
J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ,ZUIDEMA
AbannameBtepFfia 32.SS ptf
Weekab oane»enten voor
Goes en Vtiseingen t 0.20
Losse nummers 6 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededcelingen 66 cent pw regel
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
10.71 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bl] contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
In het Kerkblad van de Gereformeerde
Kerkien in Ned,-Indië, kwam onlangs een
ernstige klacht voor over het te weinig
rekening houden met de Zondagsrust.
Zelfs de officieel vastgestelde regelen
worden niet in acht genomen.
„Indroevig moet de tegenwoordige
situatie genoemd worden, waar in de
crisisjaren achter ons, ziiïk een schoon©
gelegenheid gegeven was om de Zondags
rust wettig verplicht te stellen I Was er
een meer voor de hand liggende restric
tie-maatregel voor de cultures? Maar
neen. De nieuwe assi&tentenregeling voor
de cultures over heel Indië (alls wet nog
steeds niet in werking getreden) schrijft
slechts twee Zondagen per maand bin
dend voor: bepalingen voor meerder Zon
dagsrust in de havens 'kon men, de maat
schappijen (de K. P. M. b.v.) in de slechte
jaren niet opleggen, wèl straks als er op
leving zou komen.
En hoe staat het er thans mee? Een
vliegtuig, dat den heer Martens naar
Manilla bracht kon op Zondag niet gere
pareerd worden, want zoo melden alle
bladen daar is Zondagsrust. Zondags
rust In aJlle Engelische havens ligt de
scheepvaart op Zondag stil: het kost heel
wat duiten om dan toch door te werken
met laden en lossen.
Maar in de N e d e r 1 .-I n d i s c h e
havens wordt op Zondag haast nog
harder gewerkt, waardoor ook de staf
van havenmeesters, douane-ambtenaren
e.d. regeeringsamhtenaren in touw moe
ten blijven I En alle noodkreten naar het
Christelijk Holland Hebben tot dusver
geen uitwerking gehad.
Onbegrijpelijk blijft het voor elk
Christen, dat de verwachte pressie van
uit Holland blijkbaar is achtergebleven
en de kansen voor vrijwillig aanvaarde
Zondagsrust onbenut zijn voorbijgegaan I"
De klacht bier geuit is niet nieuw.
Reeds sinds jaren wordt op beperking
van Zondagsarbeid aangedrongen.
Maar tot nu toe zonder iveel resultaat.
Zal het nu anders worden
In de Troonrede, waarmede H. M. de
Koningin onlangs de zitting der Staten-
Generaal opende, kwam ook een para
graaf voor over de Zondagsrust.
Het karaJkiter van dit beleid zoo
heette het daar zal tot uiting komen,
met name in„onthouding door de
Overheid van aanmoediging van alles wat
tot ontheiliging van den wekelijkisc'hen
rpstdag aanleiding geeft
Dat is nogal voorzichtig uitgedrukt.
Er is echter gezien de voorafgaande
verklaring .dat steeds dringender de
eisch is, dat in wetgeving en bestuur vóór
alles Gods wet tot opperste richtsnoer
worde genomen" reden om te verwach
ten, dat ook positieve maatregelen zullen
worden genomen om de Zondagsrust te
bevorderen.
En dat dan niet alleen in Nederland,
maar ook in Indië.
Het geldt hier een zaak van veel be
lang.
't Moet toch zóó zijn, dat ook jonge
lieden van positief Christelijke levensop
vatting met een gerust hart naar Indië
kunnen gaan om, zonder hun geweten
geweld aan te doen, in de cultures werk
zaam te zijn.
Geen gevechten bij Sjanghai.
Het Japansche offensief door regenval
belemmerd.
Aan bet front van Sjanghai is niet ge
vochten tengevolge van den hevigen re
genval. Het had in het plan der Japan
ners gelegen een groot offensief te 'begin
nen. De commandant der Japansche troe
pen heeft nu gezegd, dat hij' binnenkort
tot den grooten aanval zal overgaan en
alle Chineesche troepen uit Sjanghai zal
verdrijven.
De Japanners hebben in de avonduren
Poetoeng hevig gebombardeerd.
De Chineezen hebben hun linies ver
sterkt. Zij; ontvangen op groote schaal
versterking.
In 't Noorden. De grootste tot
dusver In Noord-China ge
leverde veldslag Is Zaterdag
begonnen.
De Japansche troepen ontketenden
langs de spoorlijn PeipingHankau, over
een front van 90 mijlen, een 'krachtig of
fensief tegen de Chineesche stellingen.
Volgens het D'. N. B. houden de Chinee
zen aan den linkeroever nog-stand, doch
de Japanners zijn over de rivier getrok
ken, hetgeen met groote moeilijkheden ge
paard ging, daar de spoorbrug vernield
was.
De Chineezen hebben ziware verliezen
geleden. De Chineesche strijdkrachten be
reiden krachtige tegenaanvallen voor.
Het Japansche ifiger aan de spoorlijn
Peiping-'Hankau schiet goed op, maar de
linkervleugel aan de spoorlijn Tientsin-
Poekau heeft door de overstrooming van
de verbindingen achter het front zijn op-
marsch moeten staken.
I Gifgassen.
Reuter verneemt, dat in een teT Chi
neesche ambassade te Londen uit Sjang
hai ontvangen telegram beweerd wordt,
dat 24 Chineesche soldaten gisteren aan
i het front bij Sjanghai in den sector van
Lo Tien door gifgassen gedood
zijn.
Dit gas werd des nachts gebruikt, na
dat een Japansche aanval op de Chi
neesche linies welke gevolgd was op een
vruchteloos gebleven poging van 200 Ja
panners de Chineesche prikkeldraadver
sperringen door te snijden, was mislukt.
ITALIË KIEST JAPAN'S ZIJDE.
De Italiaansche ambassadeur heeft een
bezoek gebracht aan den onderminister
van Buitenlandsche Zaken te Tokio ten
einde hem te verzoeken het Japansche
volk mede te deelen, dat het Italiaansche
volk zich onder leiding van Mussolini
hecht aaneensluit om volledigen steun te
verleenen aan de Japansche actie in
China, die niets anders is dan de uit
oefening van het wettige recht op zelf
verdediging.
De Fransche pers over Italië.
Het Italiaansche antwoord is in de
Fransche pers Slecht ontvangen.
De „Petit Parisien" schrijft, dat de
Italiaansche nota zoowel te Londen als te
Parijs teleurstelling gewekt heeft. Men
schijnt te Rome niet te willen begrijpen,
dat het er voor Frankrijk en Engeland
niet om gaat, een zekere partij in Spanje
te zien zegevieren, maar hun veiligheid
en hun -door de inmenging ernstig be
dreigde verbindingswegen te beschermen.
De regeeringen van Engeland en Frank
rijk zijn zich te zeer bewust van do
kracht harer solidariteit, dan dat zij die
op dit oogenblik zouden laten verslappen.
Volgens de Echo de Paris kiest Italië
met haar verwijzing naar de Londensc'he
commissie welbewust de methode van uit
stel. Het hoopt, dat tijdens on
vruchtbare diplomatieke be
sprekingen zijn troepen in
Spanje de overwinning
zullen kunnen behalen.
De indruk in Engeland.
In officieele kringen te Londen is men
van meening, dat de nota volkomen on
constructief is en niets bevat, dat den
ernstigen toestand in -de Middellandsche
Zee zou kunnen verbeteren. De volgende
te nemen maatregel zal afhangen van de
gegrondheid der jongste geruchten, dat
opnieuw Italiaansche versterkingen naar
Franco zouden zijn gezonden.
De Britsc'he politiek, zal, zooals tot nu
toe, er op gericht zijn, al het mogelijke
te doen om -den oorlog tot Spanje te be
perken en inmenging uit te sluiten.
Spaansch schip tot zinken gebracht.
Zondagochtend is het schip der Sipaan-
sche regeering „Carbo Santhome", dat
van de -Sovjet-Unie op weg was naar
Spanje, op 45 mijl uit de Algerijnsche
kust tusschen Bone en la Calle, door twee
onbekende torpedobooten aangeval
len.
Het schip werd gedurende een uur on
der vuur genomen en het achterschip
vatte vlam. De „Cabo Santhome" zond
S.O.S.-seinen uit en de aanvallers ver
dwenen. Later is het wrak gezonken.
De opvarenden werden door visscherisi-
vaartuigen naar la Calle gebracht. Een
van hen werd gedood en zes gewond.
Duitsche traepen naar Spanje
De „Manchester 'Guardian" heeft uit
Duitschland inlichtingen ontvangen, vol
gens welke er in den loop van September
tusschen de 100 a 300 man van twee
luchtafweerbatterijen met hun materiaal
ZONDER DUITSCHLAND GEEN
BESPREKINGEN.
Het Itallaansche antwoord op de
Brltsch-Fransche uitnoodiging tot het
houden van een drlemogendhedenconfe-
rentle ter bespreking van het vraagstuk
der non-Interventie In Spanje Is gepu
bliceerd. Het beteekent In het kort, dat
Italië de uitnoodiging afslaat.
De Italiaansche regeering is bereid,
alle middelen in overweging te nemen,
die de non-interventiepolitiek doeltreffend
kunnen maken; zij waardeert het geop
perde denkbeeld tot het houden van een
driemogend'hedenconferentie doch trekt
het nut hiervan in twijfel, daar de voor
gestelde conferentie het zonder Burgos
en Valencia zou moeten stellen.
De fascistische regeering is derhalve
van meening, dat het vraagstuk der non-
interventie -door de Londensohe com
missie verder behandeld moet worden.
D© 'fascistische regeering deelt ten volle
de opvatting van de regeering van Frank
rijk, dat de binnenlandsehe strijd in
Spanje moet ophouden een reden tot
achterdocht en wrijvingen te zijn tusschen
de andere volken, en dat de situatie zich
op een zoodanige wijze moet ontwikkelen,
dat ook op ander gebied vorderingen kun
nen worden gemaakt in de richting van
een algemeens ontspanning.
Het is juist Italië geweest, dat teza
men met DuitscMand als eerste met klem
heeft aangedrongen op een verbod van
uitzending van vrijwilligers en vervolgens
op hun terugtrekking.
De fascistische regeering is er van ver
zekerd, dat zelfs preliminaire besprekin
gen, indien zij buiten de Londensohe
commissie worden gevoerd, in de huidige
situatie er niet toe zouden bijdragen de
misverstanden te doen afnemen, maar in
tegendeel de complicaties te vermeerde
ren, en de verwerkelijking van een alge
meen accoord vertragen inplaats van be
spoedigen.
Ten slotte heeft de fascistische regee
ring de eer mede te deelen, dat zdj in
geen geval zal deelnemen aan besprekin
gen, bijeenkomsten of conferenties, waar
toe niet tevens de Duitsche regeering of
ficieel is uitgenoodigd, of waaraan de
Duitsche regeering niet eveneens deel
neemt.
Te Londen is het Italiaansche antwoord
zonder officieelen commentaar gepubli
ceerd. Men zal met Parijs in nauw con
tact blijven.
via Italië naar Spanje zouden zijn gezon
den.
Het blad zegt voorts dan 15.000 Ita
liaansche soldaten in de jongste weken in
verschillende havens der -Sipaansohe
rechtscben zouden zijn gedebarkeerd.
Het totale aantal Italiaansche soldaten
in Spanje zou tusschen de 110.000 en
120.000 varieeren.
Spaansche nota aan Engeland.
De Spaansche ambassadeur heeft tot
het Engelsche ministerie van buitenland
sche zaken een nota gericht, waarin
wordt gezegd, dat Italië bezig is
een hoogst verontrustenden
veldtocht tegen het linksehe
deel van Spanje te organise©-
r e n.
Het zou voornemens zijn gasaanvallen
op Spaansche steden le ondernemen, 'het
zou luchtaanvallen op de Balearen ivoor-
bereiden, en onderzeeërs voor aanvallen
op de Spaansche regeeringsvloot gereed
maken, waarbij, de Italiaansche duikboo-
ten onder Spaansche vlag zouden ope-
reeren.
De hulp aan de Spaansche regeering.
Gayda heeft een lange lijst gepubli
ceerd van beweerde schendingen van de
non-interventie politiek door Frankrijk en
Rusland. Het is duidelijk, dat de Ita
liaansche geheime inlichtingendienst hem
daarbij behulpzaam iis geweest. Dagelijks
zouden 600 tot 700 ton oorlogsmateriaal
over de Fransche grens gaan en in Juli
en Augustus zouden zich 11.234 buiten
landsche vrijwilligers bij' de regeering te
Valencia hebben aangemeld. Meer dan
150 schepen zouden geregeld heen en
weer varen tusschen Frankrijk en het
roode deel van Spanje, waarvan 18 van
Britsche nationaliteit. Frankrijk zou ook
vliegtuigen leveren en piloten recruteeren
en opleiden.
Pessimistische Italianen gaven daarom
uiting aan de meening, dat de situatie In
Spanje steeds meer gecompliceerd en ge
vaarlijk wordt.
BESTRIJDING DOOR REGELINGEN
DP HET GEBIED VAN DEN ARBEID
Minister Romme stelt een commissie
van onderzoek In.
De Minister van Sociale Zaken heeft
een commissie ingesteld, welke tot taak
heeft: a. een bedrijfsgewijze in te stellen
onderzoek voor te bereiden naar de moge
lijkheden van bestrijding van de huidige
werkloosheid binnen het kader van het
Nederlandsche bedrijfsleven door regelin
gen op het gebied van den arbeid; b. op
grond van de resultaten van bedoeld on
derzoek en van eigen inzicht aan hem
voorstellen te doen, welke tot daadwerke
lijke vermindering van de werkloosheid
in de eerstkomende tijden zullen strekken.
Tot lid en voorzitter dezer commissie
ia benoemd de heer Ir R. A. Verwey, di
recteur van den rijksdienst der werkloos
heidsverzekering en arbeidsbemiddeling;
tot lid en secretaris de heer Meyer de
Vries, referendaris bij het departement
van sociale zaken, hoofdinspecteur voor
de werkverschaffing. Voorts hebben in de
oommissie zitting ambtenaren van de de
partementen van sociale en economische
zaken en van de arbeidsinspectie alsmede
vertegenwoordigers van de voornaamste
werkgevers- en middenstandsorganisa
ties en arbeidersvakcentralen.
De Fransch-Spaansche grens.
De diplomatieke correspondent van de
„Observer" schrijft, dat bet openen van
de Fransch-Spaansche grens, 'hetgeen de
eerste Fransche actie op de Italiaansche
weigering zal zijn, zal geschieden bij een
zijdig besluit der Fransche regeering. D'e
Britsche regeering heeft echter volgens
het Mad dezen maatregel goedgekeurd.
In Britsche officieele kringen wordt
verklaard, dat er geen definitieve over
eenkomst tusschen Frankrijk en Engeland
over mogelijke maatregelen bestaat. Indien
echter de Fransche regeering niet van
meening verandert en de Britsche regee
ring het met die meening eens Is, zal
men het geheele stelsel van nlet-Inmen-
ging laten vallen en de kwestie van het
leggen van een embargo op wapens voor
Spanje onder het oog zien.
DE BESLISSING IN DEN KERK
STRIJD OP KOMST.
Er Is een rijkskerkwet in voorbereiding.
In het kerkelijk rijksministerie onder
Kerrl wordt, naar de N. R. Crt. meldt,
een rijkskerkwet voorbereid, welke be
stemd is om een eind te maken aan den
kerkstrijd en beslissend zal zijn voor de
toekomst der kerk.
De kenkcommissie, zoo was het door
den Führer aangekondigde plan, zou
worden vervangen door een bestuur, het
welk zou moeten worden aangewezen
door een wetgevende generale synode,
welke op haar beurt uit algemeene kerke
lijke verkiezingen zou tevoorschijn ko
men. Deze algemeene kerkelijke verkie
zingen hebben toenmaals veel lof op
voorschot geoogst, maar er is tot dusver
niets van gekomen. D'e meeningen van de
onderscheiden kerkgroepen bleken name
lijk zoo ver uiteen te loopen, dat zelfs
verkiezingen niet mogelijk bleken.
De nieuwe wet, die thans in de maak
is, schept een straf en centraal georgani
seerde Duitsche kerk.
De wet zal ook de administratieve en
financieele grondslag van de kerk aan
een volkomen nieuwe regeling onder
werpen.
Is eenmaal een alles omvattende kerk
gevormd, dan heeft de oppositie daarte
gen weinig moeilijkheden meer, omdat
aan oppositioneele genootschappen de fi
nancieele steun van den staat kan wor
den onthouden -en eventueel het gebruik
der kerken kan worden ontzegd.
De verkiezingen zullen niet vóór het
verschijnen van deze wei worden gehou
den, want de wet komt er voor in de
plaats, daar de verkiezingen voordien on
mogelijk zijn gebleken. Als de wet er een
maal is, is het niet uitgesloten dat alsdan
nog verkiezingen zullen worden uitge
schreven. Zooals de practijk uitwijst,
hebben zulke verkiezingen, gehouden na
dat de regeering eenmaal voldongen fei
ten heeft geschapen, geregeld tot resul
taat, dat het aantal voorstemmers onge
veer 100 pet. bedr&agtll
Binnenland.
H. M. de Koningin hersteld.
Toogdag van de Arja.
L'e teeltvergunning voor aardappelen.
Commissie voor werkloosheidsbestrijding
benoemd.
Buitenland.
Ha Italiaansche antwoord aan Engeland
en Frankrijk.
Successen der Japanners in Noord-
China.
Groote overstroomingen in China.
D'e kerkstrijd in Duitschland.
Rusland koopt oorlogsmateriaal in
Amerika.
SCHERP PROTEST
IN ALLE R.K. KERKEN VAN BERLIJN
VOORGELEZEN.
Gisteren is in alle R. K. Kerken van
Berlijn een herderlijk schrijven van den
bisschop voorgelezen, waarin ter kennis
van de geloovigen wordt gebracht, dat
aan de R. K. priesters door den staat ver
boden ia, godsdienstles te geven op de
scholen.
„Het nieuwe decreet van de Duitsche
regeering", zoo wordt in het scherp ge
steld herderlijk schrijven gezegd, „voert
de leuze: „de priesters uit de scholen" in
de practijk door. Op deze wijze wil men
voorkomen, dat het woord van onze pries
ters doordringt in de kinderzielen. Dit Is
een aanwijzing, dat in de komende tijden
het katholicisme op de proef zal worden
gesteld".
Verder wordt in het herderlijk schrij
ven geconstateerd, dat de strijd tegen den
godsdienst zulke vormen heeft aangeno
men, dat men zich niet moet verwonde
ren, wanneer thans de geestelijkheid uit
de scholen wordt gebannen. Het gevaar,
dat hieruit voortspruit is, dat de kinde
ren niet langer in den geest van 'Christus
onderwezen zullen worden.
De veldtocht tegen de Kerk gaat bij
etappes om het doel hiervan, de ontker
stening van het geheele leven, niet te
spoedig te laten blijken.
AMERIKA'S VLOOT.
"Walsh, de president der Amerikaanscho
senaatscommissie van Marine, heeft ver
klaard, dat de vertroebelde internatio
nale toestand een nieuwe waardeerin-g
noodig maakt van de behoeften der Ame-
rikaansche vlootverdediging.
GROOTE OVERSTROOMINGEN IN
NOORD-CHINA.
Tientsin ernstig bedreigd.
Het Japansche opperbevel deelt mede,
dat doorsteken van den spoordijk der
TientsinPoekau-lijn bij Toe-Lit-Sjoeng
noodzakelijk is geworden met het oog op
de deigende overstroomingscatastropbe.
Voor de legerleiding beteekent dat een
militair offer van gToete draagwijdte.
Volgens de laatste berichten staat ach
ter het Japansche front in .Noord-China
tot dusverre een gebied van 700 vierkan
te kilometer onder water en wel voor een
deel tengevolge van de vernieling der dij
ken van het Keizerkanaal bij den terug
tocht der Chineesche treepen, voor een deei
ook tengevolge van de wolkbreuken en de
gebrekkige controle der dijken en dam
men, die op verschillende plaatsen van
zelf instorten onder den druk der water
massa's.
Met het doorsteken van den spoordijk
der TientsinPoekau-lijn en de daar
mede ontstaande verbreking der eenige
lijn voor de voorziening van het centrum
van het linksche Japansche leger hoopt
de legerleiding een wegstroomen der wa
termassa's in de richting van de zee tot
stand te brengen en een overstrooming
van Tientsin te verhinderen. In Tientsin
liggen munitie- en verzorgingsvoorraden
voor het meerendeel op laaggelegen ter
reinen, voor het halve leger. D'e bescher-
mingswerken zijn in Tientsin in ieder ge
val reeds op koortsachtige wijze ter hand
genomen. De Chineesche voorsteden
staan reeds onder water.
DINSDAGAVOND RADIO-REDE VAN
ROOSEVELT.
President Roosevelt zal Dinsdagavond
een radiorede houden tot het Ainerikaan-
eche volk.
Naar men op het Witte Huis verklaart,
is de president voornemens verslag uit te
brengen aan het land over zijn bezoek aan
de Westkust.
RUSLAND KOOPT
OORLOGSMATERIAAL IN AMERIKA.
De „Herald Tribune" schrijft uit be
trouwbare bron te hebben vernomen, dat
de sovjet-regeering haar Amerikaansche
agenten, machtiging heeft gegeven voor
