Het conflict in het verre Oosten.
MAANDAG 16 AUGUSTUS 1937
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
51e JAARGANG No. 257
Dreigende gevaren voor
onze Christelijke scholen.
Buitenland.
Coördinatie van verkeer.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Het Prinselijk jacht te water
gelaten.
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11^
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg 40, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs 12.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Inderdaad, die zijn er. Gevaren, die
van buiten onze Christelijke scholen be
dreigen, waartegen we voortdurend op
onze hoede dienen te zijn, maai' ook ge
varen in eigen kring. De laatste zijn wel
zoo ernstig als de eerste.
„De Rotterdammer" deed daarom goed,
op enkele daarvan eens met nadruk te
wijzen.
Wij ontleenen aan haar artikel het
volgende:
„In één van onze bladen werd onlangs
bij wijze van uitzondering de aandacht
gevestigd op een circulaire, welke uit
ging van een Christelijk Schoolbestuur
en waarin met zooveel woorden werd
te kennen gegeven, dat vrijzinnige
ouders zonder bezwaar hun kinderen
naar bedoelde school konden zenden.
Dat is in orde, zal men misschien
zeggen. Het kan geen kwaad voor de
vrijzinnige jeugd als ze de Christelijke
school bezoekt. Volkomen terecht gaf het
hoofd van een Christelijke school in een
badplaats dat antwoord ook aan een be
kend tooneelspeelster, die voor haar kind
eenige maanden plaatsing verzocht op
die school en ook eenigszins ongerust
was over den invloed van het Bijbelsch
onderricht op 't jeugdige gemoed.
Wij betwijfelen echter of er een gun
stige invloed van den nieuwen leerling
die privaat-onderwijs genoten had
uitging. Het minste was al, dat hij onder
algemeene hilariteit den meester vroeg
of men indertijd ook een hekje om de
zoutpilaar van de vrouw van Lot gezet
had; het werd erger als hij niet ge
wend aan klasse-discipline ongevraagd
verhalen deed over de wijze waarop zijn
familie den Zondag had doorgebracht.
Nu gold het hier slechts een kortston
dig bezoek, maar wij verstaan het, dat
een lezer uit het Westland ons onlangs
op het gevaar wees, wanneer de toevloed
van leerlingen uit ongodsdienstige gezin
nen zoo groot is, dat er voor het minste
op de speelplaats een godsdienst-vijandig
milieu ontstaat.
Komt dit werkelijk in beduidende mate
voor? Ons ontbreken de gegevens om
deze vraag te beantwoorden. Bedoelde
lezer zegt, dat het nog erger is en schreef
ons: „Niet alleen, dat vele kinderen uit
gezinnen waar Bijbel noch godsdienst in
eere is een plaats vinden op de Christe
lijke School, ook de ouders worden lid
van de Schoolvereeniging en oefenen
daar soms een zeer merkwaardigen in
vloed uit.
Nogmaals, wij weten wel, dat er ouders
zijn, die niet uit overtuiging, doch om
allerlei bijkomstige redenen hun kinde
ren naar de Christelijke school zenden,
doch van leden der schoolvereeniging, die
den grondslag van het Christelijk onder
wijs niet aanvaarden, hebben wij nog niet
gehoord. Intusschen, niet alleen, dat uit
onzen lezerskring zulke mededeelingen
gedaan worden, ze komen ook van an
dere zijde.
In het tijdschrift „Volksontwikkeling"
schreef onlangs een overtuigd voorstan
der van de openbare school: „Men moet
bet (zelfs) betreuren, dat ook de pro-
testantscbe-co-nfessioneele scholen lang
zamerhand bevolkt zijn geraakt met een
gemêleerd publiek, waarin geen geeste
lijke binding meer aanwezig is".
In hoeverre in een en ander groota
reden tot ongerustheid ligt, mogen de
schoolbesturen, ieder voor zich zelf eens
overwegen.
We komen nog even terug op -het ge
val, waarop „Friesch Dagblad" doelde: de
bedenkelijke circulaire om leerlingen uit
ongeloovige kringen naar de Christelijke
school te lokken met „gedienstigheden der
praktijk", doch dan in omgekeerden zin
als hiervan vroeger gesproken werd.
Iets dergelijks kwam eenige jaren ge
leden ook, laat ons hopen voor toen en nu,
sporadisch voor. Het hoofd van een
Christelijke M. U. L. O.-school, welke als
onderwijis-inrichting een zeer goeden
naam had en daardoor ook kinderen van
andersdenkende ouders trok, vergunde
deze leerlingen namelijk om gedurende de
Bijbelles afwezig te zijn.
Of deze maatregel de instemming van
het bestuur had en of ze lang toepassing
vond, wij weten het niet en doet verder
ook niets ter zake. Maar wij aar
zelen niet te zeggen, dat
men op deze wijze ongetwij-
feld met de allerbeste bedoelingen 1 het
beginsel van de Christel ij-
ke school beschadigt en
haar toekomst en die van
de Christelijke schooljeugd
in gevaar brengt.
DE JAPANNERS VALLEN AAN.
VANDAAG DE OFFICIEELE
OORLOGSVERKLARING?
EEN ONTZETTEND BLOEDBAD TE
SJANGHAI.
Vanmorgen hebben de Ja
panners het offensief te
land, te water en in de
lucht tegen de Chineescbe
stellingen geopend, nadat
zij deze tevoren vanuit de
lucht hadden gebombar
deerd.
Acht Japanstihe vliegtuigen hebben gis
teren Nanking gebombardeerd.
Te Nanking is de staat van beleg afge
kondigd. Er zou aanzienlijke schade zijn
aangericht door het bombardement der
Japansohe toestellen aan bet vliegveld te
Harburg.
Te Sjanghai loopt het gerucht, dat de
Chineezen gisteravond een algemeen of
fensief zouden beginnen, teneinde te pro
fiteer en van de vermoeidheid van het Ja-
pansche landingscorps, voor de aankomst
van de Japansohe versterkingen.
Gistermiddag zijn verscheidene hon
derden Japansche matrozen ontscheept,
die zich naar het front begaven.
De Japannee'zen bespoedigen bet zen
den van versterkingen uit Korea naar
Noord-China. 60 treinen Japansche troe
pen zijn te Tientsin sinds Zaterdagmor
gen aangekomen, met in het geheel 30.000
manschappen en een belangrijke boeveel
heid oorlogsmateriaal.
Japansohe vliegtuigen blijven te Tient
sin en Peiping landen.
Honderden dooden en gewonden.
Een Ghineesch vliegtuig liet bij vergis
sing twee bommen vallen in de Fransche
concessie te Sjanghai, waardoor een waar
bloedbad werd aangericht. Dé verkeers
weg, genaamd „Grand Monde", bood een
ontzettend schouwspel. D'e grond was be
dekt met verscheurde lijken.
De politie der Fransche concessie deelt
mede, dat niet minder dan 456 personen
werden gedood, terwijl 828 andere ver
wondingen opliepen.
Later wordt gemeld, dat het totaal aan
tal dooden als gevolg van bet bombarde
ment op Sjanghai op Zaterdag 1047 is.
In bet geheel vielen 20 bommen. Een an
der bericht maakt weer melding van 687
dooden.
Alle ruiten van hotels en van een aan
tal prachtige winkels werden verbrijzeld
De bovenbouw van het Palace-hotel stort
te in en in bet Cathay-hotel ontstond een
brand, die evenwel spoedig kon worden
gebluscht.
De straat lag vol lijken en luid gillen
de gewonden. Glassplinters, vernielde
auto's, omgevallen rickshaws en fietsen,
en afgerukte stroomdraden van de elec-
trische tram boden een beeld van de
gruwzaamste verwoesting.
Het aantal gewonden, waarmee de twee
Fransche ziekenhuizen geheel gevuld zijn,
wordt door den sanitairen dienst op ruim
1000 geschat. In tal van auto's, die door
bomscherven waren getroffen, zag men
nog de onherkenbaar misvormde lijken.
Drie uren opruimingswerk waren niet
voldoende om een plein, dat letterlijk was
overstroomd door bloed, weer begaanbaar
te maken.
D'e Gbineesobe autoriteiten stellen op
het oogenblik een onderzoek in naar de
omstandigheden waaronder de internatio
nale concessie te Sjanghai door Gbinee-
sche vliegtuigen gebombardeerd werd.
In een rapport heeft de esoadrilleleider
medegedeeld, dat de bommen per ongeluk
zijn gevallen, als gevolg van beschadiging
der bommenrekken door het Japansche
luchtafweergeschut.
De regeeringen van Frankrijk, Enge
land en de Vereenigde Staten hebben bij
het Ghineesche ministerie van huitenland-
sche zaken geprotesteerd tegen het bom
bardement van de internationale conces
sie te Sjanghai.
Volgens de laatste Japansche berichten
uit Shanghai zijn door de Ghineesche
bommen, welke in de Fransche concessie
terecht kwamen, 445 personen gedood en
8211 gewond, terwijl in de internationale
nederzetting 495 personen werden ge
dood en 600 gewond.
Represailles.
Als represaille voor 'de Ghineesdhe
aanvallen hebben Japansche luchtstrijd
krachten raids ten uitvoer gelegd op de
Ghineesche luchtvaartbases in de provin
cies Kiangsi en Tsjekiang. De Japanners
beweren ruim veertig Ghineesche toestel
len te hebben vernield.
Nadere berichten imelden nog, dat tij
dens de represailletochten der Japansche
luchtstrijdkrachten vooral aandacht is
gewijd aan Hangtsjau, dat een der be
langrijkste Ghineesche luchtbases Is.
Twee aanvallen zijn op de vliegvelden
hier uitgevoerd. De Japanneezen beweren
dat zij daarbij! drie hangars hebben ver
nietigd en zestien toestellen hebben ver
nield, terwijl bovendien vier Ghineesche
vechtmachines neergeschoten werden.
D'e Japanneezen beweren thans mees
ter te zijn in de lucht. Zij' verklaren, 'dat
zij al zeer verwonderd zouden zijn, wan
neer te Shanghai nog meer Ghineesche
vliegtuigen verschijnen.
D'e Japansche marine luchtvloot is op
het oogenblik meester in de lucht boven
Shanghai. Nadat de Ghineesche vliegvel
den gebombardeerd zijn, zijn geen Ghi
neesche machines meer opgestegen. De
Japansche pers deelt mede, dat de Ja
pansche strijdkrachten 70 Ghineesche
vliegtuigen hebben vernield.
Yan Ghineesche zijde wordt evenwel
verklaard, dat de aanval van de Japan
sche luchtmacht op' de Ghineesche vlieg
velden geen succes is geweest. Zoo zou
op het vliegveld Nangtsjau een Ghinee
sche machine zijn vernield, doch hier
tegenover werden vier Japansche vlieg
tuigen omlaag geschoten.
De officieele oorlogsverklaring;.
Op het ministerie van buitenlandsche
zaken te Tokio geloofde men, dat giste
ren naar aanleiding van het bombarde
ment van Shanghai door de Chineezen
een hoogst belangrijke beslissing zou
worden genomen.
In sommige welinge
lichte kringen verwachtte
men een officieele oorlogs
verklaring met terugroe
ping der ambassadeurs.
Na de spoedzitting van het Japansche
kabinet, welke Zaterdagavond 10 uur bij
eenkwam, is Zondagochtend te half twee
een verklaring gepubliceerd, waarin
wordt gezegd, dat de regeering ten aan
zien van den dreigenden toestand te
Shanghai 'drastische strafmaatregelen
wil nemen tegen de bandelooze Ghinee
sche troepen en dat zij bij: de regeering
van Nanking er op wil aandringen haar
anti-Japansche politiek te herzien, aan
gezien deze verantwoordelijk is voor den
betreurenswaardigen toestand tusschen
China en Japan.
DE STRIJD IN SPANJE.
Het offensief tegen Santander hervat.
Een Panameesch tankschip in brand
geschoten.
Zaterdag hebben de regeeringstroe-
pen het kerkhof van Brunete, dat ten
noorden van deze plaats is gelegen, be
zet. Van het kerkhof af, dat op een klei
nen heuvel gelegen is, beheersohen zij
thans Brunete.
De plaats zelf, die niet meer dan een
puinhoop is, zou door de troepen van
Franco ontruimd zijn.
Fen speciale Havascorrespondent meldt,
dat het sinds verscheidene dagen ver
wachte offensief der opstandelingen Za
terdagmorgen op twee plaatsen is ontke
tend: in het Zuiden voor Aguilar de
Campo en Reinosa, in het Zuid-Oosten
voor Sonailla en San Pedro de Romeral.
Tegen twaalf uur hadden de opstande
lingen het vijandelijke front op twee
plaatsen doorbroken en drongen zij van
twee kanten de provincie Santandar bin
nen, waarbij zij de bron van de Ebro be
reikten. Bij het vallen van den nacht wa
ren de aanvallers ruim 11 kilometer op
gerukt, terwijl op den linkervleugel 15
kilometer gewonnen waren. Vier en der
tig dorpen zijn bezet. D'e regeeringstroe-
pen boden over het algemeen slechts
zwakken tegenstand.
Het offensief is Zondagmorgen hervat.
Ofschoon de weerstand, die den aanval
lers werd geboden grooter was dan den
vorigen dag, rukten de aanvallers gesta
dig op.
Uit Santander wordt gemeld, dat de
aanval van de troepen van Franco overal
werd afgeslagen en de aanvallers met
groote verliezen moesten terugtrekken.
Het Panameesche schip „Geo W.
Macknight" is Zaterdagavond in de Mid-
dellandsche zee onder vuur genomen
door een oorlogsschip van onbekende na
tionaliteit. De bemanning van het Pana
meesche schip, dat naar verluidt in
brand is gevlogen, is door het Britsche
schip „British Commodore" aan boord
genomen en te Tunis aan land gezet.
De bemanning heeft bij de ontscheping
te Tunis verklaard, dat het schip Zater
dag door drie Italiaansche torpedojagers
begeleid was. Om kwart over negen des
avonds bemerkte de bemanning, dat een
donkere massa, die zij voor een duikboot
hield, op vierhonderd meter afstand aan
de oppervlakte kwam. Twintig kanon
schoten werden gelost en vijf man wer
den gewond, echter niet ernstig.
ZAL EDEN HEENGAAN?
De diplomatieke redacteur van de
„People" verklaart te kunnen mededee-
len, dat Neville Chamberlain in zdjn va-
MINISTER VAN BUUREN BETREKT
DAARBIJ 00K DE BINNEN
SCHEEPVAART.
Wij lezen in „De Standaard":
De vorige minister van Waterstaat,
jhr van Lidth de Jeude heeft in een ver
gadering van zijn partij vóór de verkie
zingen medegedeeld, dat een vrijwillige
coördinatie van het verkeer, waarbij de
groote lichamen op vervoersgebied toe
nadering hadden gezocht en tot overeen
stemming waren gekomen, spoedig mocht
worden verwacht.
De indruk werd gewekt alsof daardoor
een coördinatie van bovenaf achterwege
zou kunnen blijven. Intusschen wordt in
bevoegde kringen getwijfeld aan een der
gelijk gunstig vooruitzicht. D'e meening,
dat door een vrijwillige overeenkomst op
dit terrein, vol klippen en kloven, een op
lossing verkregen kan worden, die meer
dan een zeer tijdelijk karakter draagt en
die waarborgen voor een eenigszins rede
lijke toepassing biedt, vindt lang geen al
gemeenen aanhang.
Blijkbaar ook niet in departementalen
kring. De overbrenging van „Binnen
scheepvaart" naar bet ministerie van
Waterstaat, wijst er wel op, dat de op
volger van jhr Van Lidth de Jeude hei
vraagstuk van de coördinatie van hei
verkeer als één geheel ziet. Voor Neder
land is men er niet met een regeling
voor het rail- en wegverkeer. D'e binnen
scheepvaart neemt in het vervoerswezen
zulk een belangrijke plaats in, dat een
regeling, waarbij deze niet betrokken is,
tenslotte geen uitkomst biedt.
Wij hebben dan ook reden om aan te
nemen, dat Minister Van Buuren dit be
langrijke vraagstuk in zijn geheel op
nieuw in overweging heeft en daarbij
streeft naar een oplossing die niet en-
kel zich richt op een afbakening van
rechten en plichten tusschen spoorwegen
en motorverkeer, doch ook een regeling
van het vervoervraagstuk, de binnen
scheepvaart inbegrepen, beoogt.
cantie een algemeene herziening van het
Britsche kabinet voorbereidt. Het doel
hiervan zou zijn de regeering een meer
nationaal karakter te geven en den mi
nister-president zelf de controle van de
buitenlandsche politiek in handen te ge
ven. Hiertoe zou dan Eden het foreign
office verlaten en vervangen wordendoor
Lord Halifax.
Bosch- en heidebranden in België.
Warm weer en onvoorzichtigheid van
de bezoekers' zijn waarschijnlijk de oor
zaken van een aantal bosch- en heide
branden, die deze week in België zijn
uitgebroken. Een groot gedeelte van het
bosch bij O'lne, tusschen Verviers en
Luik, brandde in 24 uur af, ondanks alle
blusschingspogingen. Een onvoorzichtige
rooter veroorzaakte bij Ti'hauge aan den
Maasoever brand, terwijl bij Amps in een
vonk van een locomotief een bosch nabij
de spoorlijn in 'vuur zette. Bij Seilles
werd een jonge aanplanting pijnboomen
door de vlammen vernield.
Korts Berichten.
De Egyptische regeering roept ge
gadigden op voor den bouw van een sta
len brug over den Niji 'bij' Kafi-el-Azayat.
De geraamde kosten bedragen 275.000
pond sterling.
De brug wordt gebouwd in verband
met den aanleg van den nieuwen mili
tairen weg tusschen Gaïro en Alexandria,
waarbij is voorzien in het verdrag met
Engeland.
Een telegram uit Boekarest meldt:
Het ministerie van binnenlandsohe zaken
heeft 'het zingen van de „Internationale"
verboden, aangezien het strijdlied gezags
ondermijnend geacht moet worden.
i Na lange wetenschappelijke proef
nemingen is de Italiaansche geleerde
Giordani er in geslaagd, cellulose te win
nen uit gewoon riet.
D'it resultaat kan van 'groote beteeke-
nis zijn voor het Italiaansche economi
sche leven.
Zondagochtend is op het station
Grenoble, tengevolge van een verkeerden
wisselstand een trein uit Ghambery op
een goederentrein geloopen. Een twintig
tal reizigers werd licht gewond en kon
na verbonden te zijn, de reis vervolgen.
DE VARKENSUITVOER NAAR
ZWITSERLAND.
Een steeds grooter raadsel.
Inzake de goedkoope levering van var
kens door de Veehouderijcentrale aan
een firma hier te lande voor uitvoer
naar Zwitserland, welke levering in op- i
spraak is gekomen wegens het groote
Binnenland.
De „Piet Hein" te water gelaten.
De co-ordinatie van het verkeer.
Wéér 'Coloradokevers in ons, land gevon
den.
D'e Nederlanders te Shanghai.
Buitenland.
De Japanners openden het offensief.
Bloedbad te Shanghai.
Offensief tegen Santander hervat.
prijsverschil met de leveranties aan dr
Deterding, verneemt het „Handelsblad"
nog, dat deze „Zwitserscke varkens" 1
cent per kilo duurder dan de officieele
prijsnoteering bij de boeren zijn opge
kocht, n.l. a 46 cents per kilo. Boven
dien zijn deze varkens extra uitgezocht.
Vervolgens zijn ze dan verkocht voor 32
a 34 cents per kilo, terwijl de varkens-
prijzen te Rotteidam al 40 a 44 cents
bedroegen en bovendien opliepen. Het
geval wordt daarmee nog een grooter
raadsel. Een nadere verklaring is drin
gend noodig.
NEDERLANDERS TE SHANGHAI.
Bij de directie van de Koninklijke
Paketvaart Maatschappij te Amsterdam
is de volgende telegrafische mededeeling
ingekomen: Het stoomschip „Tasman"
van de Koninklijke Paketvaart Maat
schappij, dat gisteren of heden van
Sjanghai zal vertrekken, zal, zoo noodig,
de vrouwen en kinderen van de Neder-
landsche kolonie te Sjanghai evacueeren.
De heffing op vleesch en vet.
Dó Kamer van Koophandel en Fabrie
ken voor bet gebied Utrecht heeft met
betrekking tot den toestand in het sla-
gersbedrijf een adres aan den minister
van Economische Zaken gericht waarin
er op wordt gewezen, dat voor een op
leving in het bedrijf slechts heil wordt
verwadht van de afschaffing der crisis-
heffing op rund- en kalfsvleesch en van
afschaffing, resp. vermindering van de
heffing op gesmolten vet.
Aan den minister van Sociale Zaken
heeft de Kamer verzocht zijn aandacht
opnieuw te wijden aan het nog steeds
bestaande onjuiste verband, gelegd tus
schen de rangschikking van een zaak
naar een bepaalde klasse ingevolge ar.
19 der handelsregisterwet en de inge
volge de Warenwet te betalen heffing ter
bestrijding van een gedeelte der kosten
aan de uitvoering der Warenwet verbon
den.
Gedenkpenning Dr A. Kuyper.
Naar wordt gemeld, zal ter gelegenheid
van de herdenking van den honderdsten
geboortedag van Dr A. Kuyper op 29 Oc
tober a.s., in overleg met het Comité voor
de Kuyper-herdenking, door de Kon. Be
geer te Voorschoten een 'bronzen gedenk
penning in den handel worden gebracht.
De opbrengst van dezen gedenkpenning,
welke vervaardigd zal worden naar een
ontwerp, dat door genoemd comité goed
gekeurd is, zal o.m. dienen tot dekking
van de kosten, verhonden aan de Kuyper-
tentoonstellingen en verdere uitgaven,
verband houdende met deze herdenking.
Generaal Snijders uit Nationaal Herstel.
Generaal C. J. Snijders' heeft bedankt
voor het lidmaatschap van Nationaal
Herstel. Veertien dagen geleden legde hij
het eerevo'Orzitterschap van 'het verbond
neer en verklaarde hij, dat hij zich niet
verder met de politiek wenschte te be
moeien.
De te water lating van het Prinselijk
jacht „Piet Hein" Zaterdagmiddag op de
werf van De Vries Lentsch aan het Y te
Amsterdam heeft een vlot en geanimeerd
verloop gehad.
'Het traditioneele 'Oranjezonnetje ont
brak echter. Er hing een loodgrijze lucht,
waaruit een enkele maal de regen neerviel
In een loods, die over de helling, waar
op het jacht lag, gebouwd was, had de
plechtigheid plaats. Daar vereenigden
zich om twee uur de autoriteiten rondom
een 'kleine tribune, die voor de vorstelijke
bezoekers voor den boeg van het schip op
gericht was. Het statige en ranke jacht
rees, glimmend van de nieuwe, beige verf,
ver omhoog en op het dak van de loods
stonden mannen gereed om zoodra de
Prinses en de Prins de werf betraden de
prinselijke standaards te hijschen.
'Het werd drie uur voor de koninklijke
auto's aan de werf arriveerden. De Prin
ses droeg een rood zijden toilet, de Prins
was in jaquet met boogen hoed.
Nadat het Wilhelmus gespeeld was en
