De
Politieke torpedo's.
NIJTENGO V
EERSTE BLAD
BEZOEKT
STAND
Stand van het Ned. Fabrikaat
i
Stofzniger-
fahriek
}ema
VRIJDAG 2 JULI 1937
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
51e JAARGANG No. 219
Buitenland.
De Oorlog in Spanje.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Hoe lang nog?
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes,
Tolefoonnummcr 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg 40, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingon 10.20. - Losse nummers 5 cent.
Advcrtcntiön 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Hit nummer bestaat uit 2 bladen.
Mr W. C, Wendelaar, de leider van den
Vrijheidsbond, heeft te Amsterdam een
rede gehouden over: de torpedo in de na
tionale samenwerking.
Na de verkiezingen, zoo betoogde hij1,
moest het streven van de vrijzinnigen zijn
te voorkomen, dat de coalitie en daarmee
de antithese zou herleven, 's Lands be
lang eischte ook thans nog een samen
werken op zoo breed mogelijke basis.
Merkwaardige verklaring van den lei
der van een partij- die toch waarlijk niet
heeft nagelaten gedurende de verkiezings
campagne o-p de antithese de aandacht te
vestigen.
Maar goed, de heer Wendelaar wilde
dan duidelijk maken, op welke wijze de
samenwerking op breede basis getorpe
deerd werd.
De eerste torpedo, zoo betoogde hij,
werd afgeschoten do-or den heer Oud in
zijn bekende rede te Leeuwarden. Deze
opvatting schijnt o-ns juist
Intusschen bleven de liberalen tot sa
menwerking bereid, mits minstens drie
vrijzinnige ministers in het Kabinet zou
den opgenomen worden en de formulee
ring van de basis waarop bet Kabinet
rust, zóó zou zijn, dat ook de vrijzin
nige ministers daarmee hun instemming
zouden -kunnen betuigen.
Maar toen kwam, volgens Mr Wende
laar, een tweede torpedo, in den vorm
van een artikel in de „Standaard", om
trent den grondslag van de door het Ka
binet te voeren po-litiek, een verklaring
die in strijd zou zijn met de aanvanke
lijke bedoelingen van Dr Golijn.
Deze voorstelling van zaken is echter
onjuist.
Wie naast elkaar legt de redevoeiingen
van Dr Co-lijn in de Staten-Generaal, de
door hem gehouden deputatenrede en zijn
uitspraken gedurende de verkiezingscam
pagne, zal moeten toestemmen dat Dr
Golijn zichzelf gelijk is gebleven, dat hij
steeds o-p versterking van de Christelijke
levensbeginselen o-p het terrein van de
staatkunde volle nadruk heeft gelegd.
Maar dat wilde Mr Oud blijkens de
door hem te Leeuwarden gehouden rede
niet.
En dat wilden bij- nader inzien ook de
liberale ministers niet.
Hun bedoeling was, wijl hebben daar
reeds meer op gewezen en Mr Wendelaar
komt dit nu bevestigen, dat de kleine
gro-ep vrijzinnigen niet alleen een oneven
redig groot aantal zetels in het Kabinet
zou innemen, maar -dat zij ook bet
karakter van het Kabinet zou bepalen.
En zoo kwam de tweede torpedo op de
breedere samenwerking niet van de zijde
van de Standaard, maar van libera
len kant.
De derde torpedo ziet Mr Wendelaar
in de vo-rming van bet thans bestaande
Kabinet.
Een opvatting die er al eveneens
naast is.
Want stel dat Dr Colijh voor de
eischen van de liberalen gebukt was, en
de opdracht had geweigerd, wat zou er
dan gebeurd zijn! Zou dan een Kabinet
o-p breede basis zijn gevormd? Niemand
die zich de po-litieke situatie van dit
O-ogenblik indenkt, zal o-p die vraag eèn
bevestigend antwoord geven.
Als we bet geheel overzien, dan blijft
geen andere conclusie over, dan dat de
breedere samenwerking door de vrijzinni
gen onmogelijk is gemaakt, omdat zij-, toen
het er op> aankwam, een Kabinet he
geerden, dat in den geest van Tho-rbecke
een Christendom hoven geloofsverdeeld
heid zou huldigen, een Christendom zon
der den Christus, waarvan voor de hand
having en de versterking van de Christe
lijke grondslagen van o-ns volksleven ook
op staatkundig gebied, geen kracht kan
uitgaan.
O-p die basis was in de gegeven om
standigheden geen kabinetsformatie mo
gelijk.
Het zou op den duur een al te wankele
basis zij1n.
De krijgsverrichtingen.
Uit Bilbao wordt gemeld, dat de op-
marsch der opstandelingen in de richting
van Santander voortduurt, zonder dat -de
troepen van Franco veel tegenstand on
dervinden. Men gelooft, dat de regee-
ringstro-epen weinig verzet kunnen bie
den.
In den secto-r van den weg naar Estre-
madura hebben de regeeringsbatierjjen
M. Polderman
Electroiechnicua
Goes
Erkend
Philips' Service
de twee-de linie der opstandelingen ge
bombardeerd om te verhinderen, dat de
voorhoede, die met het oog op de steeds
moeilijker wordende positie de versterkte
linie begint te verlaten, versterking krijgt.
Een aanval der opstandelingen op de
stellingen bij1 Argallanes ten zuiden van
den Taag is afgeslagen.
Bij1 Granada zijn de regeeringstro-epen
zeven kilo-meter opgerukt.
SEVILLA DOOR DE REGEERINGS-
VLIEGTUIGEN GEBOMBARDEERD.
Tal van personen gedood of gewond.
Naar de nationalistische zender van
Salamanca mededeelde, is de stad Sevilla
gistermorgen door twaalf vliegtuigen van
de roodjn gebombardeerd.
Zes volwassen personen en tal van kin
deren werden het slachtoffer van de bom
explosies. Bovendien werden vele perso
nen gewond. In verscheidene stadswijken
werden groote verwoestingen aangericht.
ITALIë ACHT TERUGROEPING DER
VRIJWILLIGERS ONMOGELIJK.
In een ongeteekend artikel in de „Po-
polo d'Italia" getiteld „De vrijwilligers
en Londen", dat reeds 24 uur tevoren
door de geheele Italiaansche pers was
aangekondigd en dat niet onmogelijk van
'hooger hand is geïnspireerd, wordt het
Italiaansche standpunt ten aanzien van
de terugroeping -der vrijwilligers uit
Spanje uiteengezet. Terugroepen wordt
voor onmogelijk verklaard, daar de
Italiaansche vrijwilligers niet van de
Italiaansche regeering afhankelijk zijn.
Volgens de „Popo-lo d'Italia" is het
aantal vrijwilligers, dat tij-dens -de twee
de helft van 1936 uit geheel Europa, en
v.n.l. uit Frankrijk naar Spanje is- geko
men niet minder dan 50.000 man. Het
blad voegt eraan toe, dat de eerste Ita
liaansche vrijwilligers eerst tegen het
einde van 1936 naar Spanje zijn vertrok
ken. Na Februari 1937, toen de no-n-
interventie-commissie tot het verbod van
•het zenden van vrijwilligers bad besloten,
is Italië -dit besluit zorgvuldig nageko
men, terwijl in het bijzonder Frankrijk
dit accoord heeft geschonden.
Volgens het blad zouden thans- -de bui-
tenlandscbe vrijwilligers aan elk der bei
de kanten tot op ongeveer 20 a 25.000
man zijn teruggebracht.
Practisch, aldus vervolgt de „Popoio
d'Italia" is de terugroeping van vrijwil
ligers onmogelijk.
De regeering heeft niet de middelen om
hen terug te roepen. Sedert den dag
waarop zij' in Spanje aan land zijn ge
gaan, en zich bij- de strijdkrachten van
Franco hebben gevoegd, hangen zij van
dezen af.
WORDT NON-INTERVENTIE
OPGEGEVEN?
Naar van gezaghebbende
zijde verluidt, heeft de
Britsche regeering defi
nitief besloten, de geheele
po-litiek van niet-inmen-
ging in Spanje op te ge
ven, ingeval Duitschland
en Italië vandaag in de
zitting van de no n-i n t e r -
ventie-co-mmissie 'tFransch
B ritsche plan tot voort
zetting van de controle
der Spaansche kusten door
Fransche enEngelsche oor
logsschepen van de hand
zouden wijzen.
Engeland zal een laatste po-ging doen
om Duitschland en Italië tot aanneming
van het FransohBritsche voorstel te
bewegen.
Zou deze laatste Britsche poging mis
lukken, dan zal Engeland, naar verwacht
wordt, binnenkort zijn neutraliteit in het
Spaansche conflict bekend maken en te
gelijkertijd beide strijdende partijen als
oorlogvoerende partijen erkennen.
Bovendien zou dan het verbod van wa-
penuitvo-er naar Spanje door Engeland
worden opgeheven.
Het heet dat dit Britsche besluit geba
seerd is o-p de meening, dat een gedeelte
lijke niet-inmengingscontrole ten voor-
deele van Franco zou werken.
Berichten uit Berlijm en
Rome duiden er op dat de
Italiaansche en Duitsche
regeeringen geenszins van
plan zijn het gat in de
controle ter zee te dich
ten, doch in tegendeel het
voornemen koesteren de
geheele controle ter zee
te laten vervallen.
De niet-inmenging zou dan gehand
haafd moeten blijven en aan beide par
tijen zo-uden de rechten van oorlogvoeren
den moeten worden toegekend.
DS NIEMöLLER IN ARREST.
Wat lang verwacht werd, is geschied,
Ds _Niemöller is gisteren gearresteerd.
Ds Niemöller, ex-duikbootcommandant
in den wereldoorlog, was één der meest
bekende en dapperste leiders van de Duit
sche b-elij-deniskerk.
Hij is in de gevangenis van Moabit
ondergebracht.
De beschuldiging, welke tegen hem is
ingebracht, is dezelfde als die, welke tot
de arrestatie van andere leden van den
broederraad geleid beeft, n.l. dat hij van
den kansel af de namen heeft bekend ge
maakt van uit de Kerk getreden perso-
nen, ondanks het verbod, dat door de
ministers Kerrl en Frick tegen -zulke be
kendmakingen is uitgevaardigd.
Het is wel schandelijk I
Men beschuldigt hem ook van ophit
sende redevoeringen, waarin hij leidende
persoonlijkheden van den staat en de be
weging in een kwaad daglicht gesteld en
onware beweringen over maatregelen van
den staat heeft gelanceerd, om de bevol
king in onrust te brengen.
D-e waarheid is anders.
lederen dag heeft de predikant, die zich
had -opgeworpen tot kampioen van de
belijdende kerk, voor een talrijk en aan
dachtig gehoor gepredikt en eischte hij
voor de kerk de vrijheid zelfs in de natio-
naal-socialistischen staat, het Evangelie
en de geboden Gods te volgen.
Eënige dagen geleden nog heeft Nie
möller van den kansel de vraag gesteld,
of het woord van den Führer nog waarde
had, gezien de vervolgingen en arresta
ties van predikanten der belijdende kerk.
Nie-molle-r is de meest bekende en meest
populaire leider der belijdende kerk.
DE DREIGENDE HOTELSLUITING
IN FRANKRIJK.
In de staking in het Fransche hotelbe-
drijf beeft zich nog geen wijziging voor
gedaan welke op een aflasten dezer sta
king zou wijzen. Integendeel, de hotel
eigenaars kregen in bun strijd tegen de
veertigurige werkweek steun van dea
voorzitter van den bond van Parijscho
slagers, -die mededeelde, dat ook de sla
gers morgen zullen sluiten ten teeken van
solidariteit met de hoteleigenaren.
De dreigende sluiting van de Fransche
hotels, café's en restaurants op morgen
zal natuurlijk voor velen zeer ernstige ge
volgen hebben.
D'e sluiting zou b.v. al heel ongelegen
komen voor de jonge paren, die a.s. Za
terdag een veel gekozen trouwdag in
Frankrijk in bet huwelijk treden.
Op -de tentoonstelling zijn reeds ver
scheidene feestdiners, welke morgen zou
den plaats hebben, afgelast.
De algemeene bond van kleine winke
liers en handwerkslieden welke 40.000 le
den telt, waaronder talrijke restaurant-,
café- en hoteleigenaren, -heeft al zijn aan
hangers te Parijs en in de provincie uit-
genoodigd, geen gevolg te geven aan
bet door groote hotelhoudersbon-den voor
den 3en Juli uitgegeven sluitingsparoo-l.
De bond wijst er in bet communiqué o-p,
dat een zoo-danige actie den Franscben
handel en het geheele land ernstig- nadeel
zou berokkenen, en dat ongetwijfeld een
groot deel van de openbare meening te
gen het hotelbedlijf in opstand zou ko
men.
DE FRANSCHE FRANC.
Driehoeks-overeenkomst vernieuwd.
In Londen en ook in Washington werd
officieel medegedeeld, dat Engeland, de
Vereenigde Staten en Frankrijk de drie
hoeks monetaire overeenkomst, welke in
October van het vorig jaar was afgeslo
ten, na de nieuwe devaluatie van den
franc vernieuwd hebben. De overeen
komst voorziet erin, dat de drie regeerin
gen zullen samenwerken en al haar be-
söhikbare middelen zullen aanwenden om
overdreven verstoringen van de wissel
koersen te voorkomen.
Dit komt dus practis-cb hierop neer,
dat Engeland en Amerika den franc zul
len steun-en.
Voorwaarde voor dien steun is-, dat
de Fransche regeering zich zou bepalen
tot een redelijke devaluatie van den franc
HET DALENDE GEBOORTECIJFER IN
BELGIë.
D'o-or het „Oeuvre nationale de l'Eu-
fance" is over geheel België een cam
pagne ingezet ten einde de aandacht vaQ
de autoriteiten en de bevolking te vesti
gen op bet gevaar dat besloten ligt in
24
Filiaal: Middelburg, Hearengr. 46, Tel. 202
de aanhoudende sterke daling van de ge
boortecijfers sedert het begin dezer eeuw.
Terwijl de proportie van de geboorten per
10O inwoners in de jaren 19011905
voo-r bet koninkrijk nog 2.76 pet. bedroeg,
is dit cijfer in 19311935 op 1.66 pet.
gevallen. In 388 gemeenten nam het aan
tal geboorten af met 50 pet. In 95 ge
meenten is zelfs niet eens- meer één ge
boorte per honderd inwoners.
Groote hitte te Moskou.
Een groote hitte heerscht reeds sinds
7 dagen te Moskou. De gemiddelde dag
temperatuur is ver boven het normale.
De hitte doet zich in bijna heel Eiuro-
peescb Rusland gevoelen.
NEDERLAND—BELGIë.
Nieuwe co-ntingienteerings-overeenkomst-
Ui-t Brussel wordt aan „De Maasbode"
gemeld,:
De nieuwe Nederlandsch-Belgische over
eenkomst inzake contingenteeringen, wel
ke die van 6 Mei 1936 moet vervangen,
is te Luik onderteeken-d.
Het nieuw acooord is in zijn groote
lijnen identiek met de vorige overeen
komst, met dit verschil alleen, dat en
kele verruimingen in de handelsuitwis
selingen voorzien zijn. Zoo zal bijv. Ne
derland voortaan een grooter hoeveel
heid zout, beenderlijm, verschillende
textiel-artikeien, fietsbanden en meer
schoenen naar België mogen uitvoeren.
NOODTOESTAND IN HET
SLAGERSBEDRIJF.
Het bestuur van den Nederlandschen
slagershond heeft in verband met den
noodtoestand in het slagersbedrijf tot den
minister van economische zaken het drin
gend verzoek gericht, het bedrijf voor
verderen ondergang te behoeden, door
de lasten op dit bedrijf drukkende te ver
minderen, en wel door de tien procent
crisisheffing -op rund- en fcalfsvleesch af
te schaffen, de crisi-sheffing op gesmol
ten vet te verlagen, gelijk die -ook voor
de boter is verminderd.
Verder -dringt be-t bestuur er bij. den
minister op aan, te willen bevorderen,
dat het tekort aan slachtvee, hetwelk
zich reeds maanden lang demonstreert,
w-orde bestreden door de teeltbepeiking
af te schaffen of althans -de mestvergun-
ningen voor ossen en kalveren belangrijk
te verruimen.
SLIPGEVAAR OP DE MOERDIJKBRUG
Naar aanleiding van enkele ems-tige
slipongevallen, welke -kort geleden op
-de Moer-dij-kbrug tij-dens het vallen -van
een motregen zijn voorgekomen, beeft de
K.N.A.C. telegrafisch bij den betreffen-
den Rijkswaterstaatsdienst op plaatsing
van waarschuwingsborden aangedrongen,
in afwachting van het tot stand komen
van noodzakelijke verbeteringswerkzaam
heden, we-lke, mede op instigatie van -de
K.N.A.C. in het voornemen zouden lig
gen. Verbetering van bet oppervlak, van
het brugdek, zooals op de 'brug te Zalt-
B-ommel is toegepast, 'door middel van
fraisen en afdekken -van een stroeve bitu-
menlaag is bij -de Moerdijkbrug niet goed
mogelijk -door -d-e hardheid van de speciale
betonlaag. Men overweegt thans de boven
laag met zoutzuur te behandelen.
Bovendien heeft de K.N.A.C. in een
a-drfes d.d. 19 Juni j.l. aan -den Minister
van Waterstaat verzocht te willen bevor
deren, -dat -de maatregelen ter -bestrijding
van bet slipgevaar op de Ne-derlandsche
verkeersbruggen -zooveel mogelijk zullen
worden bespoedigd en dat in afwachting
hiervan terstond zal worden overgegaan
tot het aanbrengen 'van duidelijke waar
schuwingsborden.
EXPLOITATIE VAN WONINGWET
WONINGEN.
De normen der algemeene onkosten.
Bij circulaire van den minister van
Sociale Zaken van 23' Maart 1937 werd
bepaald, dat de normen voor algemeene
Binnenland.
De toestand in het slagersbedrij-f.
Het nieuwe reglement auto-vervoer.
Buitenland.
Wordt de controle in de Spaansche wa
teren o-pgebeven?
Ds Niemöller gearresteerd.
Sevilla gebombardeerd.
Oud-Minister Marchant neemt in „-Ons
Noorden" terecht een loopje met een door
het departement van Justitie verzonden
schrijven, waarin namens den minister
goedkeuring op gewijzigde statuten voor-
loopig werd geweigerd omdat inzake spel
ling het Kon. Besluit van 18 Juli 1936
niet was nagekomen, hetwelk verordon
neert dat„ten aanzien van woorden,
welke een kennelijk mannelijke zelfstan
digheid aanduiden, het taalgeslacht vol
gens de woordenlijst 'van de Vries en Te
Winkel behoort te worden in acht ge
nomen."
Het is inderdaad een vreemde figuur,
zegt de Maasbode, dat terwijl de regee
ring den moed blijkbaar mist om ge
lijk zij gelukkig ten langen leste ten op
zichte van de vlag deed den knoop
ook op epellinggebied kordaat door te
bakken en terwijl zij een nieuwe schrijf
wijze aan het onderwijs dicteert niet al
leen zelf rustig aan -de oude regels blijft,
vasthouden, doch deze nog extra gaat op
leggen aan -ontwerpers van statuten.
Afgezien van de dubieuze formuleering,
die gewaagt van „woorden welke een
kennelijk mannelijke zelfstandigheid aan
duiden", moet zulke bemoeienis van over
heidswege wel bijzonder opvallen. Zij- mar
keert eens te meer, dat het werkelijk hoog
tijd wordt inzake de spelling nu eens
spijkers met -koppen te slaan, waardoor
aan de bestaande regelloosheid een ein
de komt.
onkosten, ten behoeve van woningwet
woningen te declareeren, met ingang van
1 Juli 1937 eenige wijzigingen zouden
ondergaan.
Teneinde de daartegen gerezen be
zwaren te onderzoeken, beeft de regee
ring den datum van ingang der wijziging
voorloopig nader bepaald op 1 Octo
ber a.s.
TIJDELIJKE INGENIEURS EN OP
ZICHTERS BIJ's RIJKS WATERSTAAT
De directeur-generaal van den Rijks
waterstaat heeft in opdracht van den mi
nister van Waterstaat, in afwachting van
nadere definitieve berichten, in een cir
culaire mededeeling gedaan van 's mi
nisters voornemens ten aanzien van de
tijdelijke ingenieurs ^en opzichters, dat
eerlang zal worden onderzocht, welke in
genieurs en opzichters met een tijdelijke
aanstelling, die o-p 1 Jan. 1938 ten min
ste tien dienstjaren hebben, in aanmer
king kunnen worden gebracht voor een
vaste aanstelling, omdat zdj' aan gestelde
of te stellen eischen voldoen. Voor zoover
bij' dit onderzoek mocht blijken, dat zij
niet aan die eischen voldoen, kunnen zij
voorshands als tijdelijk ambtenaar met
aanstelling in dienst blijVen.
De ingenieurs en opzichters met een
tijdelijke aanstelling, -die op 1 Jan. 1938
nog geen tien -dienstjaren hebben, zullen,
aldus de circulaire, als zoodanig wo-rden
ontslagen, doch in de gelegenheid worden
gesteld, voorloopig o-p arbeidscontract in
dienst te blijven o-p gewijzigde voorwaar
den.
Wat de ingenieurs en de opzichters op
arbeidsovereenkomst betreft, zal op 1 Ja
nuari 1938 hun overeenkomst eindigen.
Zij zullen dan echter, vo-or zoover de
dienst dit noodig maakt, in de gelegen
heid worden gesteld een nieuw contract
op gewijzigde voorwaarden aan te gaan.
Begrafenis R. C. Verweyck.
Op „Zorgviiedte Amsterdam is gister
middag onder groote belangstelling het
stoffelijk overschot van den heer R. C.
Verweyck, oud-directeur redacteur van
„De Standaard" ter ruste gelegd.
Onder het spelen van de melodie van
Ps. 42 op het orgel werd 'de haar de aula
binnengedragen. Ds J. D. Boerkoel uit
Watergraafsmeer ving aan met voorle
zing van een gedeelte van Ps. 116 en
maakte daarna gewag van een brief van
mej. Kuyper, dochter van Dr Abr. Kuy
per, die in dankbare herinnering bracht,
welken steun haar vader aan den heer
Verweyck bij het slagen van zijn levens
taak had gehad.
In aansluiting op -dezen brief karakte
riseerde spr. -den overledene als een gro-o-
ten strijdmakker van Kuyper. Hij- was
een man van groote trouw.
De dood heeft hem zijn voornemen om
zijn laatsten brief aan „Bijltje" te wijden
