EERSTE BLAD
ZATERDAG 12 JUNI 1937
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
51a JAARGANG No. 212
Christendom boven
geloofsverdeeldheid
Buitenland.
Binnenland
De Kabinetsformatie.
STERKER KUIKENS, IDEALE LEGSTERS
BERTEL5
opfokvoeder c.o.
BERTELS'
„kunstkorrel"
NRFPTCK'0LIEFABRiEKEN A'HAM
v. öcKIeLj afd. kunstkorrel A Ufiul
Belangrijkste Nieuws
--P-.
Uitg.: N.Y. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw",
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes,
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg 40, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs i2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg,. G-css en
VUsekigasi i 0,20, Losse summers sent.
Advorionilön SO coat per regel, Ingezonden
mededeellngen 00 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
VGoruitbetaling. Onder letter oI motte fü.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Wij mogen het zien als een verheu
gend verschijnsel, dat den Iaatsten tijd
ook van liberale zijde met nadruk op
den voorgrond wordt gesteld, dat men de
christelijke grondslagen van de samen
leving wil eerbiedigen en gehoorzamen.
Er is wat dit betreft, wel een en ander
veranderd bij de liberale partij.
Tusschen de linksche en de rechtsche
partijen was voorheen een scherpe tegen
stelling, die zeer sterk tot uiting kwam
op het gebied van het onderwijs. Daar
echter niet alleen.
Reeds in 1869 is er b.v. door Buys op
gewezen, dat het beginselverschil niet al
leen betrekking had op het onderwijs,
„Een moderne en anti-moderne wereld
beschouwing, zoo schreef hij toen, staan
hier, zoowel als elders, in den Staat niet
minder dan in de Kerk, scherp gewapend
tegen elkander over; de schoolwet is op
dit oogenblik niets meer dan het sym
bool van dien strijd. Al mocht men
er in slagen dat symbool weg te nemen,
de strijd zal worden voortgezet."
Hoe juist deze uitspraak was is nog
onlangs door Mr de Geer in zijn Unie
rede aangetoond, toen hij in herinnering
bracht wat in het najaar van 1925 in de
Eerste Kamer gebeurde.
„In het najaar van 1925 heeft zich
zelfs het volgende tafereel afgespeeld in
de Eerste Kamer. Onder verantwoordelijk
heid van het toenmalige rechtsche Kabi-
net-Colijn was in de Troonrede uitgespro
ken, dat voor bestuur en wetgeving
„handhaving van de christelijke grond
slagen van ons volksleven" richtsnoer
zou blijven.
Bij de behandeling van het adres van
antwoord ontstond toen een levendig
debat over de vraag, hoe men op die
zinsnede reageeren zou Sprekers der
rechterzijde wilden de Kamer laten ver
klaren, dat zij er „met instemming" van
kennis genomen had. Woordvoerders der
linkerzijde daarentegen wilden, inplaats
van „instemming", lezen „belangstelling".
Hun argument hiervoor was, dat het
adres van antwoord steeds was geweest
een kleurlooze terugslag op de Troon
rede en dat men nu niet van die goede
gewoonte moest afwijken, door het ge
voelen der meerderheid in het adres neer
te leggen.
Mr Verkouteren poogde de linkerzijde
nog uit te leggen, dat de „christelijke
grondslagen" niet met het vrijzinnige be
ginsel in strijd behoefden te zijn. Maar
dit hielp niet. En zóó hoog liep de dis
cussie, dat, toen het tenslotte tot stem
ming kwam, de linkerzijde, op één lid
na, wegliep, zoodat tegenover 21 vóór
stemmers, slechts 1 tegenstem werd uit
gebracht en de vergadering wegens on
voltalligheid verdaagd moest worden. Den
volgenden dag ging het voorstel er toen
door met 25 tegen 2 stemmen.
Zóó groot was de deining die verwekt
werd door tegenzin tegen een clausule,
die op dit oogenblik schijnt aanvaard
te worden. Het toont, dat de staatkun
dige bekeeringen van den Iaatsten tijd
niet uitsluitend aan soc-dem. zijde zijn
te zoeken."
Hier kan inderdaad van een bekeering
worden gesproken.
Toch is er reden om de vraag te stel
len wat deze bekeering nu eigenlijk be-
teekent.
Wij denken hierbij aan wat Prof. Mr
J. A. Eigeman in 1925 schreef over het
christelijk grondkarakter van ons volk.
„Dat het grondkarakter van ons volk
als geheel genomen christelijk is, dat
onze volksbeschaving zonder herleiding
tot den christelijken wandel eenvoudig
niet te begrijpen is, meen ik als een feit
te mogen noemen, zóó evident, dat het
onvatbaar is voor eenige ontkenning."
„Steeds vindt men, als achtergrond en
ondergrond van het geheele sociale, cul-
tureele en rechtsleven dit grondfeit: dat
het Nederlandsche volk op het oogenblik,
dat het een volk werd, dat het zich tot
een natie formeerde, een c h r i s t e-
1 ij k volk was geworden."
'Hij haast zich echter hieraan toe te
voegen, dat hier de gedachte geopperd
wordt van een Christendom, welke T'hor-
becke bij herhaling tegenover Groen van
Prinsterer naar voren heeft gebacht, de
gedachte van een Christendom
boven geloofsverdeeldheid, in
tegenstelling van een Chris
tendom, dat aan een bepaalde
kerkelijke belijdenis gebon
den was.
Prof. Eigeman maalkt er de liberalen
een verwijt van, dat de liberale staat te
gen Thorbecke's bedoeling in, geworden
is de modern-godsdienstige staat, waar
het Christendom boven geloofsverdeeld
heid zijn openbaringsvorm vond in een
nieuwe religie, of in een ontkenning van
religie zooals sommigen het opvatten, n.l.
het modernisme. Dit is een vorm van
staatsclericalisme, die 'hij verwerpelijk
acht.
Gebroken moet worden, zoo vervolgt
hij, met de beteekenis, die bij ons aan
het woord christelijk in politicis wordt
gehecht en waardoor het voor velen een
klank heeft gekregen, die het met dog-
matisc'h-politiek eensluidend maakt. Zoo
opgevat is het christelijk levensbeginsel
onzer maatschappij een feit, waaraan nie
mand zich vermag te onttrekken.
Het karakter van den liberalen staat
wordt door hem dan verder omschreven
als de staatkundige vertolking van het
streven in de maatschappij naar een
onleerstellige levensbeschouwing.
Op de vraag of dit wil zeggen, dat het
Christendom dus vreemd is aan den staat,
antwoordt Prof. Eigeman
„N een, zoo men het Christendom niet
ziet als het bijzonder Christendom eener
bepaalde kerk, maar het erkent als het
ééne licht, waarvan de onderscheidene
geloofsbelijdenissen bijzondere stralen zijn
het is bet Christendom boven kerkelijke
afzondering, gelijk het menschdom is bo
ven de onderscheidene volken en ze allen
omvat; gelijk de wetenschap is boven alle
normen en stelsels, waarin ieder, naar
de mate van zijn inzicht, de wetenschap
zoekt te benaderen of haar tracht uit te
drukken."
Als wij het wèl zien dan past deze om
schrijving ook op het Christendom, waar
aan thans de vrijzinnigen denken als zij
zeggen te willen opkomen voor de Chris
telijke grondslagen van de samenleving.
Men zal moeten toestemmen een
Christendom zonder den
Christus, een Christendom los
van den B ij' b e 1.
Voor een gezonde ontwikkeling van ons
politieke leven en van het zuiver stellen
van de politieke verhoudingen, zal het
aanbeveling verdienen, dat de Liberale
Staatspartij' zich hierover duidelijk uit
spreekt.
DE STRIJD OM BILBAO.
Hedennacht seinde Havas uit Sala
manca: Het groote hoofdkwartier deelde
om 11.30 uur mede, dat de nationalisten
alle posities van den „IJzeren Gordel"
rondom Bilbao bezet hebben.
Uit San Sebastian: Verscheidene esca
drilles rechtsche bommenwerpers, bege
leid door een groot aantal jagers, zijn gis
termorgen bij bet aanbreken van den dag
boven de verdedigingswerken van Bilbao
verschenen, die buitengewoon hevig ge
bombardeerd werden. De vijand vluchtte
in de richting van Amurrio en werd door
het mitrailleurvuur der laagvliegende toe
stellen sterk gedecimeerd. De actie der
vliegers werd gesteund door de artillerie.
Nader wordt uit Bilbao gemeld: Giste
ren werden de Basken door de hevige
aanvallen der opstandelingen, die onder
steund werden door zware bombardemen
ten van de artillerie en uit de lucht, ge
dwongen de Urcula-kam prijs te geven en
zich achterwaarts te concentreeren op
het dal ten Noordoosten van Larrabueza,
waar de gevechten tot in den avond
voortduurden.
WEER EEN GROOT PROCES IN
MOSKOU.
Acht legercommandanten staan terecht.
Officiéél wordt medegedeeld, dat het
vooronderzoek tegen acht legercomman
danten van de Sovjet-Unie, die op ver
schillende tijdstippen in hechtenis wa
ren genomen, gesloten is en dat een spe
ciaal college van het hooge gerechtshof
deze zaak met gesloten deuren zal be
handelen.
De gearresteerden worden beschuldigd
van schending van hun militairen plicht-
(eed), verraad van het vaderland, van
de volken der Sovjet-Unie, van de Sovjet
arbeiders en van het roode leger.
In de aanklacht wordt gezegd, dat zij
een buitenlandsche mogendheid systema
tisch spionnage-berichten over den stand
van het roode leger hebben verstrekt en
daden van sabotage hebben gepleegd ter
verzwakking van de roode armee. Zij
zouden klaar gestaan hebben, om een
gewelddadigen aanval op de Sovjet-Unie
te steunen met het vooruitzicht op een
herstel van het kapitalistische systeem in
Sovjet-Rusland. Zij streefden naar het
herstel van de macht der grondbezitters.
Hedennacht meldde Reuter uit Moskou:
In het proces tegen Toechatsjefski en
de zeven andere hoofdofficieren van het
Roode Leger is reeds vonnis geveld; de
acht beklaagden werden allen veroordeeld
tot den dood door den kogel.
Nader meldde het Russische persagent
schap Tass, dat bovendien man alle be
schuldigden hun militaire rangen ont
nomen werden terwijl aan Maarschalk
Toechatsjefski den titel ontnomen werd
van „Maarschalk van de Unie der Sow-
j et-republieken".
VAN ZEELAND NAAR AMERIKA.
De Belgische Minister-president Van
Zeeland vertrok gisteren met zijn echt-
genoote, zijn secretaris en een vriend
naar Parijs, als eerste étappe van zijn
reis naar de Vereenigde Staten. Vandaag
scheept de minister zich te Cherbourg
in. Het feit, dat hij door geen ambtenaar
van buitenlandsche zaken vergezeld
wordt, bevestigt het particuliere karakter
van de reis.
Niettemin zal Van Zeeland gedurende
eenige dagen de gast van Roosevelt in
het Witte Huis zijn en men kan aan
nemen, dat beide staatslieden economi
sche besprekingen zullen hebben.
WORDT HET ANARCHIE IN
AMERIKA?
Vakvereenigingsleiders verliezen hun
invloed op de arbeiders.
Naast de staalindustrie wordt de Ame-
rikaansohe automobielindustrie momen
teel het zwaarste door de stakingsgolf ge
troffen.
Op bet oogenblik ligt het werk volko
men stil in de autofakrieken van Detroit,
Flint, Saganow, Pontiac en Baltimore.
Geen van deze stakingen is door de bij
hef comité voor industrieele organisatie
aangesloten vakvereeniging van automo-
bielarbeidera gesanctionneerd, waaruit
men concludeeren kan, dat de vakvereeni-
gingsleiders bun invloed op de arbeiders
grootendeels hebben verloren.
Uit een overzicht over den toestand in
de automobielindustrie blijkt, dat bijna
50.000 arbeiders werkloos zijn, van wie
alleen bij de General Motors 43.450 ofwel
in staking zijn, ofwel tot bet neerleggen
van het werk gedwongen zijn.
Het bestuur der organisatie van arbei
ders in de staalindustrie beeft tegen 11
uur, plaatselijke tijd, een staking gepro
clameerd in de fabrieken der „Bethlehem
Steel Corporation" te Cambria, waar on
geveer 15.000 arbeiders in dienst zijn.
Zondagsontheiliging voor Mars.
Bij( wijze van uitzondering zal morgen
in geheel Griekenland gewerkt worden.
Fabrieken, winkels en kantoren zullen
geopend zijn. De arbeiders en employé's
zullen de verdienste van dien dag offeren
voor de versterking van de luchtmacht.
Von Neurath te Boedapest aangekomen.
Von Neurath, de Duitsche minister van
buitenlandsche zaken heeft de Bulgaar-
s'ohe hoofdstad verlaten en zich naar Boe
dapest begeven. De premier, alle minis
ters, de gezanten van Italië, Joegoslavië,
Oostenrijk en Hongarije en vele andere
autoriteiten deden hem uitgeleide.
Uit Boedapest meldt het D. N. B., dat
Von Neurath 'daar is aangekomen.
Hoofdredacteur van Rexistisch blad
neemt ontslag.
De hoofdredacteur van het Rexistische
dagblad „Le Pays RéeT', de heer Hubert
d'Ydewalle, één der eerste aanhangers
van Leon Degrelle, heeft ontslag genomen
als lid van den politieken raad van de
Rexbeweging en als hoofdredacteur van
het Rexistisobe dagblad.
In zijn ontslagbrief betoogt hij, 'dat de
Rexbeweging sedert 'de verkiezingsdéba-
cle geheel onder den invloed is gekomen
van zekere personen, die noch in moreel,
nodh. in politiek opzicht te vertrouwen
zijn.
A'lsi goed katholiek kan de 'heer d'Yde-
wialle het niet miet zijn geweten overeen
brengen langer deel van Rex te blijven
uitmaken.
Duitschlands gebrek aan deviezen.
De verkoop van 770 kunstwerken van
bet staatsmuseum van Berlijn, waarmee
gisteren te Münc'hen een aanvang is ge
maakt, beeft een aantal particuliere ver
zamelaars, kunsthandelaars en museum
directeuren uit Groot-Brittannië, Neder
land en verschillende andere landen
aangelokt.
Den eersten dag werden beeldhouwwer
ken uit brons, hout en ivoor van Duit-
sche, Nederlandsche en Franscbe kunste
naars uit de 14de en 15de eeuw ver
kocht.
Verschillende werken gingen ver be
neden den catalogusprijs van de hand.
De totale opbrengst van den eersten
dag bedroeg ongeveer 4.800 pond sterling.
Geheimzinnige moord op Italiaansche
journalisten.
Gisterochtend is in een bosch bij Bag-
noles de Lorne het stoffelijk overschot
gevonden van twee personen, die waren
vermoord. Uit het onderzoek bleek, dat
Jbr Mr A. VAN SASSE VAN YSSELT.
Jihr mr A. F. O. van Sasse van Ysselt,
lid van de Eerste Kamer te 's Hertogen
bosch, is opgenomen in het ziekenhuis
St. Joannes de Deo aldaar. Hij heeft er
Vrijdag een operatie ondergaan.
DE P.T.T. EN DE ZONDAG.
Waarom dien dag gekozen?
Elr is een tijd geweest, zegt de Rot
terdammer, dat de P.T.T. zich wei
nig van de Zondag aantrok. Van lie
verlede is dat beter geworden. Bestelling
op Zondag is zoo goed als vervallen. Al
leen belangrijke kantoren zijn slechts ge
durende korte tijd open voor het afhalen
van poststukken. En het leven gaat er
even goed, indien niet beter, om.
Met bevreemding ontvingen we dan
ook het bericht, dat het vernieuwde post
kantoor te Apeldoorn op Zondag
13 Juni'a.s. in gebruik zal worden ge
nomen.
Ons ontgaat ten eeneiimale waarom
voor deze, blijkbaar ietwat plechtige her
opening juist de Zondag gekozen is. Kan
men op werkdagen daarvoor geen tijd
en gelegenheid vinden, dan ware het be
ter op den eersten morgen 5 minuten vroe
ger te komen en met een kort woord,
doch zonder plichtplegingen, het ge
bouw in gebruik te nemen.
MINISTER GELISSEN's WEENSCHE
REIS.
Het bezoek van minister Gelissen aan
Weenen heeft, naar de Tele gr. meldt,
ondanks het volkomen inofficieele ka
rakter, geleid tot een intensief contact,
niet alleen met de vooraanstaande figu
ren onder de Oostenrijksche industriee-
len, maar ook met de leden der regeering.
Reeds onmiddellijk na zijn aankomst
bracht de minister van Buitenlandsche
Zaken, dr Guido Schmidt, een langdurig
begroetingsbezoek aan den eersten Ne-
derlandschen minister, die sinds zeer vele
jaren voet binnen de muren van "Wee
nen gezet heeft. Bij het diner in de In-
dustrielle Klub, waar prof. Gelissen een
voordracht heeft gehouden over de indus
trieele politiek van Nederland, onderhield
de minister zich geruimen tijd met de
Oostenrijksche ministers van Handel en
van Financiën en tevens met dr Kien-
böck, die als president van de Nationale
bank een zoo overwegend aandeel 'heeft
gehad in de redding van het land uit de
Dr Colijn confereert opnieuw met
mr Goseling.
Dë kabinetsformateur, dr H. Colij'n,
minister van Staat, 'had gistermiddag een
langdurig onderhoud met mr Goseling,
voorzitter van de R.-Kath. Kamerfractie.
Beweerd wordt, volgens de Maasb.,
dat dr Colijn, alsnog jhr. Van Lidth de
Jeude wilde handhaven als minister van
Waterstaat, zij het dan als vakminister.
Men verzekert echter, dat de heer Van
Lidth weigerde. Volgens sommigen om
dat h ij niet wenscht terug te keeren als
dit niet geschiedt op een basis, die ook
mr Oud's aanblijven mogelijk maakt. Vol
gens anderen omdat de heer Van Lidth
zich niet met het ontworpen program
vereenigen kan.
Dit zijn geruchten; degenen, die in de
formatie betrokken zijn, bewaren een vol
hardend zwijgen.
'het de gebroeders Roselli waren, Italiaan
sche anti-fascistische journalisten. Zij
waren in 1929 naar Frankrijk gekomen
en hadden te Parijs het blad „Justizia e
Liberia" opgericht. Zij verlieten de Ita
liaansche socialistische partij en vormden
een nieuwe socialistische partij, welke bij
geen internationale was aangesloten.
Korts Berichten.
De Belgische senaat heeft met 90
tegen 64 stemmen en 5 onthoudingen de
amnestiewet goedgekeurd in de door de
Kamer overgemaakte lezing.
Van officieele zijde wordt medege
deeld, dat er geen sprake van is, dat de
hotels in België op 15 Juni a.s. zullen
sluiten.
In de Duitsche hoofdstad werd gis
teren een temperatuur van 97 graden F.
gemeten. De temperatuur van den heet-
sten Junidag sedert 80 jaar '(95 graden
F.) werd derhalve niet onaanzienlijk
overschreden.
Boven geheel Zuid-Engeland heeft
een hevig onweer gewoed, dat gepaard
ging met zware regens.
Op sommige plaatsen heeft de wind
een snelheid van 70 mijl per uur bereikt.
Nergens echter hebben zich persoonlijke
ongelukken voorgedaan en over het al
gemeen is ook de materieele schade ge
ring.
volledig voeder voor kippen-, kal
koenen- en eendenkuikens van 2-30
dagen oud, gevolgd door de voeding
met uitsluitend)
Alle foutief voederen wordt hierdoor
opgeheven. Eenvoudiger, voordeell-
ger en betere voeding 1 Betere be
vruchting? lagere productiekosten van
het ei.
Indien niet ter plaatse verkrijgbaar,
geschiedt de levering door de fabriek
ongefrankeerd onder rembours of
na bestelling per postwissel.
5 KG 10 KG 50 KO
Beitels' Oplokvosdtr CO. f. l.OS 1.80 7.45
Betels' Kunstkorrel B
(vastzittende kippen) f.0.90 1,50 5.75
Ratio Superstandoard
Karssikoirei
(loslscpsnd® ktppsfl)ff. 5.20
Binnenland.
Conferenties over de kabinetsformatie.
Installatierede van den voorzitter der
Tweede Kamer.
Meer boter en kaas naar Dhitschland.
Dë landbouwordeningswet.
Buitenland.
Weer een groot proces te Moscou.
Van Zeeland naai' Amerika.
De stakings-anarchie in Amerika.
crisis na 1929' en ook in de opleving van
den Iaatsten tijd.
Gistermorgen bracht minister Gelissen
op verzoek van den bondskanselier
Schuschnigg een bezoek op de Ballhaus-
platz, waar hij met den Oostenrijksehen
regeeringsleider een ruim an dei half uur
durend onderhoud bad.
RAADSLID, DAT DEN MINISTER
CRITISEERDE, THANS CONTROLEUR.
Vragen in den raad van Velsen.
Naar aanleiding van de door B. en W.
van Velsen gedane benoeming van mevr.
B.-S. tot controleur 'bij den dienst van
Maatschappelijk hulpbetoon, heeft de
heer Vermeulen (A.R.) enkele vragen ge
richt.
Bij de behandeling der gemeentebegroo-
ting n.l. heeft mevr. B.-S. (S.D.A.P.),
thans belast irnet de controle op de onder
steunden en verplicht tot- hooghouden van
het gezag, zich in het openbaar kren
kend uitgelaten over den minister van
Soc. Zaken en zich zoodanige uitdrukkin
gen veroorloofd, dat tusschen den burge
meester en haar een breuk is ontstaan.
Thans is dit raadslid tot controleur be
noemd en moet zij de goede verstandhou
ding tusschen regeering, gemeente en ge-
steunden trachten te bevorderen.
De burgemeester verklaarde dezen
merkwaardigen toestand en zeide, dat
aan mevr. B.-S. geen eischen werden ge
steld tot terugneming van haar uitlatin
gen. Wel ie over deze zaak medio Mei
met de regeering gecorrespondeerd, doch
hierover wenschte de burgemeester geen
mededeelingen te doen.
De heer Vermeulen zei-de, met de be
noeming in uitzicht, aan de terugneming
van de krenkende uitlatingen aan den
minister die overigens in het openbaar
had moeten plaats hebben geen zede
lijke waarde toe te kennen.
DE LANDBOUW-ORDENINGSWET.
Kamers van Koophandel brengen haar
bezwaren- naar voren.
De Kamers van Koophandel voor Am
sterdam, 's-Gravenhage, Rotterdam en
Utrecht hebben dezer dagen een adres
gezonden aan den minister van Land
bouw en Visscherij, waarin zij haar be
zwaren uiteenzetten over het voorontwerp
voor een Landbouw-ordeningswet. In dit
adres betoogen de Kamers, dat bet voor
ontwerp in groote lijnen een vrijwel on
veranderde voortzetting is van de agrari
sche crisispolitiek, zooals deze is opge
bouwd op de landbouw-crisiswet 1933. De
Kamers zijn van meening, dat de voort
zetting van deze politiek in strijd is met
de algemeene economische belangen van
Nederland en dat het beroep van de me
morie van toelichting op de ordenings-
