DINSDAG 17 NOVEMBER 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
51e JAARGANG No. 41
Politieke samenwerking.
Buitenland.
Binnenland
Gevaarlijk on-verstand.
Belangrijkste Nieuws
lANKËTBAKKgRM van MEI4E
Uitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Emerge" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw",
llureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer II.
Postcheque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 10, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middolburg, Goes en
Vlissingen f 0,20. Losse nummers 5 cont
Advertcntiön 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
In zijln Vrijdag gehouden begrootings-
rede heeft Minister Golijn ook enkele op
merkingen gemaakt -over de mogelijkheid
van politieke samenwerking.
Spr. stelde op den voorgrond, dat hij
onder een parlementair kabinet iets am
ders verstaat dan er gewoonlijk onder
verstaan wordt. Parlementaire Kabinet
ten in den klassieken zin van het woord
zijn wijl slechts bestaanbaar bij bet
zuivere twee-partijenstelsel, in Nederland
ondenkbaar.
„Biji onze toestanden mag men elk Ka
binet parlementair noemen, dat er in
slaagt in goede harmonie met de Volks
vertegenwoordiging zijta, arbeidsplan tot
een goed einde te brengen, ongeacht de
wijze, waarop bet Kabinet is tot stand
gekomen 1
„Voor zulk een harmonische samen
werking tusschen Parlement en Kabinet,
aldus vervolgde de beer Colijin, is een
algemeen geestelijke verwantschap on
ontbeerlijk en die geestelijke verwant
schap is slechts bestaanbaar bij de erken
ning van bet feit, dat de Nederlandsche
natie een Christelijke natie is en dat de
grondbeginselen van bet Christendom
haar erkenning behooren te vinden in bet
Staatsbestuur.
Men kan daarbijl de grens intusscben
niet te eng trekken, omdat anders de
practijk tot nihilisme zou voeren. Volgens
den beer Kersten mogen antirevolutio
nairen en Christelijk Hdstorischen niet
samenwerken met liberalen of vrijzinnig-
democraten. Nog minder mogen zij dat
doen met de RoomJsch-KathoIieken. Hoe
men in Nederland dan wel tot Kabi
netsvorming moet geraken werd in het
mjidden gelaten.
'Ook 'Ontbreekt bet heel vaak aan een
stemmigheid, wanneer bet gaat om de
vraag, wat bet Christendom van de
staatkunde mag verwachten. De beer
Kersten en de beer Van Houten beplei
ten beide een christelijke staatkunde,
maar als men den inhoud van ieders
pleidooi onderzoekt, vindt men slechts
lijnrechte tegenstellingen. Ieder van die
ibeeren zegt: wat ik bepleit is de chris
telijke politiek. Maar zij verdragen elkan
der als water en vuJur.
Daarom herbaal ik, wat ik gezegd heb:
men mag de grenzen niet te eng
trekken. Bij de hapelooze versplinter
ring, ook ander bet positief-christelijke
volksdeel in ons land, zou dit leiden
tot negatie van eiken Cbristelijfcen in
vloed op de staatkunde. Daarom komt bet
mij voor, dat men allen bijl de samen
werking moet betrekken, 'die de groote
levenswaarheden van het christendom
bereid zijn te aanvaarden, ook in baar
toepassing op de staatkunde.
En dan sluit ik in dezen tijd van grem-
zelooze geestelijke verwarring in een ge
spleten en gebroken wereld zelfs ben niet
uit, die slechts krachtens traditie aan de
uiterlijke openbaring van de levenswaar
den van 'bet Christendom vasthouden,
die gehandhaafd en gesterkt willen zien.
Ook zij, die zich vaak ook uit tradi
tie keeren tegen een christelijke staat
kunde, kunnen toch moeilijk het oog slui
ten voor bet feit, dat een krachtige chris
telijke levensovertuiging den eenigen
waarborg biedt tegen de ontbindende en
verwoiestende krachten van dezen tijld.
Wie uitsluitend steunend op de mensche-
lijke rede den strijd wil voeren tegen de
geestelijke verwording, die onzen tijd
kenmerkt, zal ervaren, te hebben ge
leund op een rietstaf, die de hand door
boort.
Onze groote volksgoederen zijln alleen
veilig verankerd in de erkenning van
het Goddelijk gezag over den mensch,
over de maatschappij en in den Staat.
Daarin alleen ligt ook de waarborg voor
het voortbestaan van een gezande demo
cratie.
Daarom worde op die basis en in rui
men zin naar eenheid gestreefd, odk als
straks de vorming van een nieuw kabinet
ter sprake komt."
DE STRIJD OM MADRID.
Hebben de opstandelingen wat
meer succes?
Hoewel de verdedigingsraad van Ma
drid volhoudt dat de nationalisten ner
gens er in geslaagd zijn de Manzanares
over te steken, werd gisteren in den loop
van den avond de mededeeling van de
rechtschen, dat zij in het Noordwesten er
in geslaagd waren de rivier over te ste
ken, bevestigd.
Radio-Sevilla deelde gistermiddag me
de, dat de berichten van gistermorgen
omtrent het oprukken van de drie colon
nes van Valera ten Zuiden van Madrid,
welke de Manzanares hebben overschre
den en het park hebben bezet ten Noord-
Westen van de universiteiswijk, bevestigd
worden.
Dën geheelen dag heeft de artillerie der
Ingezonden Mededeeling.
KXMMKXM
A K n h -h
opstandelingen het westelijk deel van
Madrid boven het Noorderstation gebom
bardeerd. D'e schade aan gebouwen is
groot, maar er zijn weinig slachtoffers
gevallen, aangezien dit deel der stad ont
ruimd is en tot oorlogszone is verklaard
Deze mededeelingen werden als volgt
beëindigd: Gisteren is een historische
dag geweest voor de nationalistische troe
pen, die begonnen zijn met de verovering
van den kom van Madrid. In zeerkor-
ten tijd zullen de voornaam
ste gebouwen de roodgouden-
vlag dragen.
Uit Avila wordt gemeld: Het gevecht
is thans tot in Madrid zelf doorgedron
gen. D'e bevolking is hierover verschrikt
en trekt naar het N.O. der stad.
De opstandelingen kunnen thans langs
hreede straten, soms wel 40 M. breed,
oprukken. De opstandelingen blijven de
stad van vliegtuigen uit bombardeeren.
Het 'hotel Savoy en de Fransche am
bassade zijn door bommen getroffen. Ten
gevolge van het bombardement zijn ver
scheidene branden uitgebroken.
DE ARRESTATIE VAN DUITSCHERS
IN RUSLAND.
Geruchten omtrent een diplomatieke
breuk.
De Duitsche ambassade te Moskou
heeft geprotesteerd tegen de arrestatie van
23 Duitschers te Moskou en Leningrad.
Het Volkscommissariaat van buitenland-
sche zaken heeft het protest afgewezen,
doch het geeft toe, dat 14 personen, die
van militaire spionnage worden beschul
digd, o.a. twee vrouwen gearresteerd zijn.
Het is de Duitsche instanties in Rus
land nog niet gelukt, den gearresteerden
een bezoek te laten brengen door een
Duitsch ambtenaar. Slechts na veel moei
te heeft men de namen van veertien ge
vangenen vernomen. De inlichting van
de Russische regeering moet als absoluut
onvoldoende worden beschouwd.
Naar Havas meldt, doet in
zekere politieke kringen te
Berlijn het gerucht de ronde,
dat een diplomatieke breuk
tusschen Rusland en Duitseh-
land aanstaande is, als gevolg
van het Duitsche protest te
Moskou en het gevolg da ar van.
De Berliner Boersenzeitung is van oor
deel, dat de door Rusland genomen maat
regelen een ernstig conflict tusschen
Duitschland en Rusland beteekenen.
TOKIO EN BERLIJN ZOUDEN ANTI
COMMUNISTISCH VERDRAG SLUITEN
Naar te Sjanghai vernomen wordt,
wordt in Japan buitengewoon strenge
censuur toegepast op de berichten, vol
gens welke Tokio en Berlijn ondanks
alle tegenspraken bezig zijn, een anti
communistisch verdrag te sluiten.
Een hericht, dat een Amerikaansche
correspondent aan zijn blad trachtte te
sturen, werd ingehouden. Een Japansch
blad, dat op een dergelijk verdrag had
gezinspeeld, werd in beslag genomen en
aan andere bladen is bericht gezonden
dat omtrent dit onderwerp niets mag wor
den gepubliceerd.
BERLIJNS VERDRAGOPZEGGING.
Een verklaring van Eden.
In antwoord op een vraag heeft de En-
gelsche minister van buitenlandsohe za
ken, in het Lagerhuis een verklaring af
gelegd uit naam der Engelsche regeering
over Duitschlond's opzeggen van de clau
sules in het verdrag van Versailles be
treffende het internationale regiem der
waterwegen.
Het is voor de Britsohe regeering een
teleurstelling, dat op het oogenblik,
waarop de besprekingen werden voortge
zet en ondanks de verleden jaar gegeven
verzekeringen, Duitschland eens te meer
de procedure der onderhandelingen heeft
laten varen ten 'gunste van een eenzijdig
optreden.
Handelingen van dezen aard mlaken
het olnderhouden van internationale be
trekkingen eenigszdns moeilijk.
Eden antwoordde niet op de vraag van
Aittlee of er nog andere verdragen met
Duitschland bestonden die gevaar liepen
door Duitschland eenzijdig opgezegd te
worden.
Het is nog de vraag, of deze verklaring
noig gevolgd zal worden door een stap te
Berlijn.
Naar aanleiding van de bezwaren, die
minister Eden heeft ingebracht tegen de
Duitsche handelwijze ten aanzien van de
opzegging der soheepvaartbepalingen
van Versailles, wordt in politieke krin
gen te Berlijn geconstateerd, dat wellicht
over het hoofd is gezien, dat Duitschland
in langdurige onderhandelingen steeds
weer vergeefs getracht heeft door over
eenstemming te komen tot opheffing van
de eenzijdige discrimineeringen ten na-
deele van Duitschland door de bepalingen
van Versailles.
Eerst toen niet meer getwijfeld kou
worden aan de nutteloosheid van verdere
bemoeiingen aldus verklaart men
heeft de Duitsche regeering tot den stap
in kwestie besloten.
Men verwacht te Parijs, dat verschei
dene mogendheden bdji de Duitsche regee-
ring stappen zullen ondernemen.
KRUITFABRIEK IN DE LUCHT
GEVLOGEN.
Tientallen dooden; een paar honderd
gewonden.
Gisternamiddag heeft zich een ontplof
fing voorgedaan in de kruitfabriek van
Saint Chamas te Marseille.
In het geheel zijn 36 personen gedood
en ruim twee honderd gewond.
D'e ramp ontstond door het uitbreken
van een brand in één van de bijgebouwen.
Het geweld der explosie was zoo groot,
dat het slechts met dat van een hevige
aardbeving kan vergeleken worden. In
een omtrek van vele kilometers stonden
de huizen te schudden op hun grondves
ten.
Italië heeft weldra bijna 80 duikbooten.
D'e vlootcorrespondent van de „D'aily
Telegraph" verklaart te hebben vernomen
dat Italië thans 24 duikbooten in aan
bouw heeft, waardoor het meest uitge
breide oogenblikkelijke programma van
alle mogendheden bereikt wordt.
Wanneer deze 24 duikbooten klaar zijn,
zal Italië namelijk de beschikking hebben
over 77 onderzeebooten van modern type,
hetgeen slechts drie minder is dan
Frankrijk, de leidende mogendheid op het
gebied van duikbootenbezit.
Een nieuwe gouverneur-generaal in
Zuid-Afrika.
Op aanbeveling van Hertzog heeft de
koning, Duncan, minister voor het Mijn
wezen der Zuid-Afrikaansche Unie, aan
gewezen als opvolger van Clarendon in
de functie van gouverneur-generaal der
Zuid-Afrikaansche Unie.
Voor het eerst zal een Zuid-Afrikaan
deze hoo'g'e functie bekleeden.
Korte Berichten.
i Blijkens de jongste statistische ge
gevens telde de bevolking van Engeland
en Wales midden 1935 40.645.000 zielen,
hetgeen een toeneming van 697.000 zielen
beteekent sedert de laatste volkstelling in
1931.
HET HUWELIJK VAN PRINSES
JULIANA.
Zal ieder den bruidsstoet kunnen zien?
Op den dag van de voltrekking van het
huwelijk van de Prinses zal te 's Graven-
hage de geheele binnenstad voor tram
verkeer en auto's behalve die der genoo-
digden, afgesloten worden.
Het vraagstuk van verkeer en orde
houdt de autoriteiten bij wijze van spre-
Naar aanleiding van ons artikeltje van
Woensdag 11 November: „Een slechte
dag voor Mussert", ontvingen wij een
ongeteekend artikel, waarin de
schrijver of overschrijver of door-gever,
een poging doet om het onvaderlandslie
vend gestook van den leider der N.S.B.
goed te praten.
Hij ontkent niet, dat de heer Mussert
verklaarde, dat „de devaluatie van den
gulden 'het begin is van het financieel
bankroet", dat er niets zoo failliet is als
de Nederlandsche Staat en dat hij (Mus
sert) geen f 100 zou wagen om N.W.S. te
koopen, maarzoo zegt hij dit had
betrekking op het nemen van N.W.S. aan
„volwaardige" guldens. Nu de gulden ge
vallen is, staat de zaak er anders voor
Werkelijk niet onaardig gevonden.
Er is echter een kleinigheid over 't
hoofd gezien en wel de datum waarop
de heer Mussert zijn redevoering 'hield,
en dat was ongeveer drie weken na dat
het 'besluit om den gouden standaard los
te laten, was genomen. Op een moment
dus, dat er van „volwaardige" guldens
geen sprake meer was.
Wie de redevoeringen van den heer
Mussert leest, kan tot geen andere con
clusie komen, dan dat een poging gedaan
werd om het crediet van den staat te
schaden, natuurlijk met geen andere be
doeling, dan de Regeering in moeilijk
heden de brengen.
Met het voor Mussert beschamende
resultaat, dat 3 pet. staatsleening meer
dere malen overteetend werd.
Nu willen wij naar goede gewoonte
gaarne verzachtende omstandigheden
aanvoeren.
Op een onlangs gehouden landdag ver
klaarde de heer Mussertvan mone
taire kwesties heb ik geen ver
st a n d.
De juistheid van deze bekentenis ia
intusscben wel gebleken.
Maar men zal het met ons eens zijn,
dat hij dan ook beter deed zich in deze
kwesties niet te mengen en niet door zijn
onverstand 'het crediet van den Staat te
schaden.
Met name een „leider", die de pretentie
voert beter dan welk Kabinet ook ons
land te kunnen regeeren, diende zoo ver
standig te zijn niet op dusdanige wijze
zijn werkelijk niet ongevaarlijk onver
stand te demonstreeren.
ken dag en nacht bezig. Hoeveel men
sahen er zullen komen, is moeilijk te
schatten, maar men rekent stellig op een
aantal, dat niet ver van het millioen zal
afblijven. Of al deze menschen een plaats
langs den weg zullen kunnen krijgen, is
de vraag. Als men het aantal beschik
bare vierkante meters langs de route uit
rekent, komt men niet tot de helft. Ver
wacht wordt, dat vooral het massa'e
Alexanderveld, het breede Nassauplein
en Plein 1813 de meeste toeschouwers
zullen opnemen.
Bovendien zijn er duizenden woningen
langs de route, die ook ettelijke tiendui
zenden een plaats kunnen bieden, zoodat
de politie hoopt dat men er wel in zal
slagen de massa een plaats te verschaf
fen.
PRINS BERNHARDS BEëEDIGING
TOT RITMEESTER.
Naar men verneemt, zal de beëediging
van Z.D.H. Prins Bernhard tot ritmees
ter a la suite bij de Blauwe Huzaren zeer
waarschijnlijk geschieden op 7 Decem
ber a.s.
DIESELTRACTIE BIJ DE SPOOR
WEGEN.
Naar gemeld wordt, zullen de Neder
landsche Spoorwegen Maandag 30 No
vember, de volledige dieseltractie weder
om invoeren, hetgeen neerkomt op uit
breiding van den dienst met ongeveer 10
procent en waardoor de dieseltractie op
normaal peil zal zijn ingevoerd.
DE INTERLOCALE POSTTARIEVEN.
Verlaging van de porti voor brieven en
briefkaarten twijfelachtig.
De leiding van het staatsbedrijf der
P.T.T. zal, aldus de memorie van ant
woord aan de Tweede Kamer over de
begrooting van dit bedrijf voor 1937, of
schoon daarin belemmerd door de geraam
de uitkeering aan de schatkist, de aan
dacht blijven richten op mogelijkheden
van tariefsverlaging.
Echter betwijfelt de minister het ten
zeerste, of het in 1937 mogelijk zal zijn
te voldoen aan den wensch tot verlaging
van het interlocale briefport van f 0,06 op
f 0,05, en dat van de interlocale briefkaar
ten van f0,05 op f 0,02%. Den eersten
tijd is het wel zeer de vraag op deze
verlaging ingevoerd zal kunnen worden
in verband met den omvang van het be
drag, dat er mee gemoeid zou zijn
Binnenland.
Nederland en de internatoionale Rijn-
vaartacte.
De regeering en de radio.
Distributie van visch voor werkloozen.
Verlaging telefoontarieven?
Buitenland.
"Weer vorderingen der opstandelingen te
Madrid.
D'e gevolgen van Berlijns verdragopzeg-
ging.
Anti-communistisch verdrag tusschen
Tokio en Berlijn.
Kruitfabriek bij Marseille in de lucht ge
vlogen.
Dlreigt een "diplomatieke breuk tusschen
Rusland en Duitschland?
VERLAGING TELEFOONTARIEVEN?
De minister van binnenlandsche
zaken is tot verlaging bereid als
de bedrijfsuitkomsten gunstig
blijven.
Als de exploitatie-uitkomsten van het
staatsbedrijf der P.T.T. een gunstig ver
loop blijven houden is de minister, naar
hij in de memorie van antwoord inzake
de begrooting van dat bedrijf meedeelt,
bereid verlaging van de telefoontarieven
in het verkeer over korte afstanden te
bevorderen. Bij de overwegingen ter zake
zal de wensch om de interlocale tariefs
zones van 110 en 10—15 K.M. samen te
Voegen tot één tariefszone van 115 K.M.
worden herzien in verband met de in den
laatsten tijd meer blijkende behoefte aan
verlaging van het 6-centstarief.
DISTRIBUTIE VAN VISCH THANS
BEGONNEN.
Eerste zendingen voor Noord-Brabant
en Limburg.
'Gisteren is de Regeermg begonnen met
distributie van visch aan. werkloozen.
Vanwege het Ministerie van Sociale Za
ken is in de Rijksvisehhallen te IJmuiden
een kantoor gevestigd, waaraan eenige
ambtenaren zijn verbonden. Een van hen
treedt als kooper op in den Rijksvischaf-
slag, doch de visch Wordt door vakmenr
schen, die ook voor de andere handelaren
Werken, bewerkt en verpakt.
Voor werkzaamheden, als 't vervoeren
van de visch naar de spoorwegwagons,
het schoonmaken der kisten en meer van
dien aard, zijln acht werkloozen uit de ge
meente Velsen aangewezen, die voor deze
werkzaamheden een toeslag van 20 pet.
hoven hun steunuitkeering ontvangen.
Vanmorgen heeft de rijksinkooper onge
veer 50 kisten, dus ongeveer 2500 kg
visoh gekocht, hoofdzakelijk wijting en
kleine sohelvisch. De vischprijzen waren
niet hoog, zoodat de visch Ikon worden
ingekocht voor ongeveer f 4f 5 per kist,
dus 8 a 10 ot. per kg. De visch is hoofd
zakelijk bestemd voor gemeenten, in N.
Brabant en Limburg.
CONCENTRATIE BIJ BIJZONDER
ONDERWIJS.
Rapport der Staatscommissie op alle
punten afwijzend?
Naari aanleiding van een vraag, ge
steld. op een vergadering van den Kamer-
kring Friesland van de C.-H. Unie, deel
de het Tweede Kamerlid de heer J.
Bakker mede, dat binnenkort het rap
port van de Staatscommissie over de con
centratie van het bijzonder onderwijs zal
verschijnen. Naar spreker verwacht zal
dit rapport op alle punten negatief zijn.
Concentratie bij bet bijlzonder onderwijs
is naar spr. meening onbestaanbaar door
het verschil in richting. Bovendien is go-
bleken, dat minister Marohant indertijd
met de concentratie biji het openbaar on
derwijs odk te ver is gegaan.
PROF. HUGO VISSCHER EN DE
S. G. P.
Naar het „Volksblad"' vernam is het
thans zoo goed als zeker, dat de Staat
kundig Gereformeerde Partij en de door
Prof. Hugo Visscher gestichte Christelijk
Nationale partij onder leiding van prof.
Hugo Visscher, in één partij zullen gaan
samenwerken. De onderhandelingen over
deze fusie zijn reeds gevoerd en intern
is men vrijwel geheel tot overeenstem
ming gekomen. Alleen is nog niet bekend,
onder welke naam de nieuwe partij zal
optreden. Prof. Hugo Visscher zou een
zetel in het hoofdbestuur krijgen.
