Het Defensievraagstuk.
De Schoolstrijd nog niet uit.
De Koninklijke Familie te
Soestdijk.
MAANDAG 9 NOVEMBER 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
51e JAARGANG No. 34
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Uitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
liuiergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Uurcaux Lungo Vorst,straat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postcheque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKIIANDF.L
J. J. FANOY, Lange Burg B 10, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
vreclcabonnomcnton voor Middelburg, Goes en
Vlissingcn f0.20. Losso nummers 5 cent
Advertontiön 30 cont per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85-
Bij contract belangrijke korting.
Er Is wat betreft de belangstelling voor
onze weermaoht een belangrijke verande
ring ingetreden. Vrij algemeen wordt be
seft, dat een verdere versterking van de
defensie beslist noodzakelijk moet worden
geacht.
Op het gebied van het oorlogsmateriaal
is door de instelling van het defensiefonds
reeds eenige verbetering verkregen, maar
ten opzichte van de personeelsvoorziening
moet nog veel worden gedaan. Met name
is versterking van de jaarlijksche lichtin
gen en verlenging van den eersten oefen
tijd onafwijsbare eisch.
Blijkens de pas gepubliceerde memorie
van antwoord op Hoofdstuk I der staats-
begrooting staat ook de Regeering op het
standpunt, dat, gezien de internationale
omstandigheden, versterking van onze
landsverdediging niet uit kan blijven.
Zij is echter van oordeel, dat tot voor
zieningen, die zullen leiden tot een ingrij
pende verzwaring der personeels lasten
niet zal mogen worden overgegaan, dan
nadat bij de verkiezingen van een duide
lijke instemming van het volk zal zijn ge
bleken. Intusschen worden zoodanige
voorbereidingen getroffen, da.t bet na de
verkiezing optredend Kabinet in staat zal
zijn op zeer korten termijn een beslissing
te nemen.
D'e vrees scbijnt ons niet ongewettigd dat
deze politiek tot een ongewenscht uitstel
zal leiden.
De gewone gang van zaken is toch, dat
een nieuw Kabinet begint met de zaken
opnieuw in studie te nemen, en dat het
geruimen tijd duurt eer die studie tot con
crete plannen en voorstellen heeft geleid.
Daarom zouden wij het hebben toege
juicht, indien nog in deze parlementaire
periode voorstellen met betrekking tot de
versterking van de weermaoht aan de orde
waren gesteld.
Natuurlijk zou dit belangrijke offers
van financieelen en persoonlijken aard
eisehen.
Maar, zooals de heer Van D ij k do
vorige week tereoht opmerkte, het gaat
dan ook om het hoogste nationale
goed.
Het z ij n van ons volk staat bier op
bet spel.
In de Zaterdag gehouden algemeene
vergadering van „Volksonderwijs" is weer
eens duidelijk aan het licht getreden, dat
de schoolstrijd nog volstrekt niet tot het
verleden behoort.
Aan de orde kwamen o.m. de door het
hoofdbestuur geformuleerde wijzigingen
van de L.O.-wet 1920, waarbij is uitge
gaan van de gedachte dat aan het prin
cipe der pacificatie voorloopig niet
dient te worden geraakt, maar die toch
bedoelen de stichting van bijzondere
scholen te bemoeilijken en in kleine
plaatsen zelfs onmogelijk te maken.
Bij de bespreking werd door een afge
vaardigde van Den Haag betoogd, dat
Rechts nooit tevreden is en op allerlei
wijze pressie uitoefent, dat de bijzondere
school de politieke school bij uitnemend
heid is en dat in de bijzondere school een
gezagsondermijning zit, gevaarlijker dan
die van opruiers.
De inleider de heer Klaas de Vries ver
klaarde in het algemeen met de gemaakte
opmerkingen in te stemmen.
Wij wijzen op deze uitspraken niet om
ze te bestrijden, maar alleen om nogeena
te laten uitkomen dat de schoolstrijd vol
strekt nog niet tot het verleden behoort.
Waakzaamheid blijft geboden.
De politieke stormwaarsohuwingsdienst
blijft waarschuwen: We est op uw
hoede!
CE BELEGERING VAN MADRID.
Voorbarige berichten. De slacht
offers van de luchtbombarde
menten.
Un. Press meldde Zaterdagavond
Volgens radio-berichten zijn de colon
nes van generaal Varela hedenmorgen om
10 uur 40 na een hevig artillerievuur uit
het Zuiden en uit het Westen de Spaan-
sche hoofdstad binnengerukt.
Hedenmiddag bevonden zij zich reeds
in de Pradera San Isidoro in de onmid
dellijke nabijheid van de Puerta del Sol,
bet centrum der stad, waar zich de voor
naamste regeeringsgebouwen bevinden.
In de voorsteden werd de weerstand
van de roode troepen in de morgenuren
totaal gebroken. De volksfront-afdeelin-
gen hadden blijkbaar ieder contact met
elkaar verloren. Zij' vluchtten in paniek
naar de binnenstad, duizenden dooden en
gewonden en ook talrijke tanks achter
latend.
De Portugeesche radio-club gaf Zater
dagavond om zes uur plaatselijke tijd
(half zeven Greenwioh-tijd) onder voor
behoud een door haar opgevangen radio
bericht, volgens het welk op het Madril-
leensche gebouw der posterijen de witte
vlag was geheschen ten teeken van over
gave.
Deze berichten blijken in dezen vorm
wel wat voorbarig geweest te zijn.
Tot Zondagavond waren de troepen van
Franco nog niet veel dichter bij het cen
trum van Madrid gekomen,
Wel zijn de troepen van Fran
co tot in de voorsteden opge
rukt, wel wordt er aan den rand
van de stad gevochten, doch in
de stad zelf zijn de opstande
lingen nog niet doorgedron
gen.
Luchtgevechten.
'Intusschen is de toestand voor de bur
gerbevolking der Spaansche hoofdstad
vrijwel onhoudbaar geworden door de
bombardementen van vliegtuigen en ver
dragend geschut.
Om half vier 'Zondagmiddag hebben
vliegtuigen der opstandelingen torpedo's
van groot kaliber gelanceerd op het stads
deel Cebada, waar de groote markt is ge
legen.
De vliegtuigen moeten de artillerie der
opstandelingen aanwijzingen hebben ge
geven. De luchtdoelartillerie heeft met
buitengewone energie gewerkt.
Er ontstond een luchtgevecht, waarbij
evenwel alle toestellen in de lucht bleven.
Zondag heeft het bombardement veel
meer indruk gemaakt dan den vorigen
keer, hoewel toen toch meer dan 150 per
sonen om bet leven zijn gekomen en 300
personen gewond werden. Men vreest dan
ook, dat het aantal slachtoffers gisteren
nog veel aanzienlijker zal zijn. Bovendien
hebben batterijen der opstandelingen de
binnenstad van Madrid onder vuur ge
nomen.
Bij het bombardement deT artillerie en
der luchtmacht van de opstandelingen
zijh Zondagmiddag volgens den corres
pondent van Reuter te Madrid ongeveer
200 personen gedood of gewond.
De verwachtingen, die Zaterdag door
de opstandelingen werden gekoesterd, dat
ze waarschijnlijk dienzelfden avond Ma
drid zouden binnen rukken zijn niet ver
vuld.
Volgens een gisteravond door de Spaan
sche ambassade te Londen verstrekte
mededeeling, bevond Madrid zich nog
steeds in handen der regeeringstroepen
en „was in de hoofdstad alles rustig."
De opmarsch der opstandelingen zou
Zaterdag zeer bemoeilijkt zijn door het
slechte weer. Doch Zondag is 't een zon
nige dag geweest en bet feit dat Madrid
niet viel toont dus wel, dat de regee
ringstroepen bardnekkigen tegenstand
bieden. De Engelsche ambassade ver
klaarde den indruk te hebben, dat men
vast besloten scbijnt om Franco niet Ma
drid te laten binnenkomen.
Tal van winkels hebben hun deuren
gesloten, aangezien het geheele personeel
in enkele uren tijds gemobiliseerd en naar
het front gedirigeerd is.
De militietroepen houden hardnekkig
stand in de loopgraven, die vlak om Ma
drid liggen en voeren een feilen strijd
met de opstandelingen.
Inmiddels duurt de uittocht van vluch
telingen voort. Wie niet over een wagen
tje beschikt, draagt een matras op den
rug. De menschen praten niet veel meer,
in tal van wijken staan menschen en die
ren stil en dicht opeengepakt tusschen
stapels vormelooze voorwerpen, die op
bedden en stoelen lijken. Voortdurend
dreunt het kanonvuur.
Uit Lissabon meldt Reuter, dat de mili
tie, die Madrid verdedigt, dreigt, voor
haar terugtocht alle belangrijke gebou
wen in de stad op te zullen blazen, o.a.
dat van den telefoondienst, de regee
ringsgebouwen en bet Koninklijk Paleis.
De regeering naar Valencia.
Bevestigd wordt, dat de leden van de
regeering Madrid hebben verlaten. Ook
de Russische ambassadeur, Moses Rosen
berg, is uit Madrid vertrokken.
Er is intusschen een comité van natio
nale defensie gevormd.
Uit Valencia wordt gemeldt, dat de
leden van de regeering aldaar succes
sievelijk in auto's uit Madrid zijn aan
gekomen.
Uit 'Calamanca wordt gemeld, dat Jose
Primo de Rivera, de leider der fascis
tische Falanx uit de gevangenis te Ali
cante, waar bij sedert het uitbreken van
den 'burgeroorlog was opgesloten, ont
vlucht is.
De laatste berichten.
Heden wordt gemeld
Naar gemeld wordt zijn 200 personen
naar de opstandelingen overgeloopen.
Verder wordt vernomen, dat de censuur
nog geen toestemming heeft gegeven om
bijzonderheden te publiceeren over de
wapenfeiten te Madrid.
In den avond gingen regeeringstroepen
gesteund door de meest moderne hulp
middelen over tot den aanval op de stel
lingen van de opstandelingen. De regee
ringstroepen zetten den opmarsch naar
Caraiancel Alto voort.
Sedert hedenochtend 8 uur wordt de
stad hevig gebombardeerd. De granaten
vliegen in de hoofdstraten en richten
aanzienlijke schade aan. Vliegtuigen der
opstandelingen hebben pamfletten uitge
worpen, waarin generaal Franco aankon
digt dat zijn troepen morgen de stad zul
len binnenrukken.
De bevolking van Madrid bewaart baar
koelbloedigheid.
Koning Leopold spoort aan tot eenheid.
Koning Leopold beeft Zaterdag in een
rede, gehouden ter herdenking van het
feit, dat een eeuw geleden de wetten in
zake (het provinciaal bestuur werden af
gekondigd, aangespoord tot eenheid en
gematigdheid.
'Het politieke klimaat
van België, aldus de ko
ning, is niet geschikt voor
hevige wijzigingen. Niet dat
België afkeerig is van evolutie in de idee-
en en instellingen, verre vandaar, maar
het wensoht die evolutie slechts na wijs
beraad te d'oen voltrekken.
Het is tijd terug te keeren tot tolerantie
en gematigdheid.
Het kostbare goed, verkregen door onze
politieke rijpheid, mag niet leiden tot
duurzame en diepgaande verdeeldheid.
D© koning eindigde met een beroep to
doen op alle Belgen, opdat zij tot bezin
ning komen, opdat zij, geleid_door goede
trouw en door den wensch naar algemee
ne verzoening, een einde maken aan de
onderlinge verdeeldheid.
Verplichte arbeidsdienst in Oostenrijk?
Naar uit welingelichte bron wordt ver
nomen, zou de Oostenrijksche Bondskan
selier Schuschnigg tijdens zijn verblijf in
Tirol op een conferentie van officieren,
te Innsbruck verklaard hebben, dat de re
geering voornemens zou zijn, den ver
plichten arbeidsdienst in te voeren.
Hiervoor zouden in aanmerking komen
alle jongelieden, die geschikt zijn voor
den militairen dienst. D'e duur van dezen
aibeidsdienst zou zes maanden zijn, na
afloop waarvan de jongelui automatisch
naar het bondsieger zouden overgaan.
De regeering zou tevens de invoering
van verplichten militiedienst overwegen
voor alle mannen, die daartoe geschikt
zijn, van 22 tot 36 jaar, die voor bepaal
den tijd bij de militie zouden moeten die
nen.
Korte Berichten.
D'e sneltrein MarseilleBordeaux
is outspoord. Negen wagons sprongen uit
de rails. Evenwel zijn, naar tot nu toe
werd gemeld, slechts drie personen licht
gekwetst.
i Op voorstel van den Duitschen mi
nister voor luchtvaart zal het huidige
vliegveld voor München, Oberwiesenfeld,
buiten gebruik worden gesteld en wor
den vervangen door een nieuw vliegveld
München-Riem.
Dit nieuwe vliegveld zal één der mo
dernste en grootste luchthavens worden.
Do oppervlakte zal 4 vierkante kilometer
bedragen.
i Het Dhitsche Nieuwsbureau ont
kent de geruchten, welke in de buiten-
landsche pers zijn verschenen, dat de
leider van de Belgische rexisten, Degrelle,
ter gelegenheid van zijn bezoek aan Ber
lijn door dr Goebbels ontvangen zou zijn
en dat dr Goebbels hem bij deze gelegen
heid raad zou hebben gegeven inzake po
litieke leiding, propaganda en taktiek.
In Lancashire zal onder de textiel
arbeiders een stemming worden gehouden
over staking in verband met hun afgewe
zen looneischen. Er bestaat gevaar, dat
door aansluiting van andere arbeiders in
totaal 100.000 werklieden in staking zul
len gaan.
Twintig communisten, die in de
laatste twee jaar communistische propa
ganda gevoerd hebben en van pogingen
tot hoogverraad beschuldigd worden, zijn
te Maagdenburg veroordeeld.
Zeventien beklaagden kregen tuchthuis
straffen, varieerend van anderhalf tot zes
jaar, terwijl de andere drie lichtere ge
vangenisstraffen hebben opgeloopen.
Volgens berichten uit de Congokolo-
nie zou aldaar een groot schandaal aan
het licht zijn gekomen. Een aanzienlijke
hoeveelheid goud blijkt in de mijn van
Kilomoto verduisterd te zijn. Een offi
cieel onderzoek is geopend, dat reeds tot
opzienbarende ontdekkingen zou hebben
geleid.
Tengevolge van een mijninstorting
zijn drie Poolsche arbeiders in de Ostri-
court-mijnen te Lens op' 280 m onder den
grond om het leven gekomen.
De geruchten dat H. K. H. Prinses
Juliana en Z. D. H. Prins Bernhard het
Paleis van wijlen H. M. Koningin Emma
als zomerverblijf zullen gebruiken, vinden
nieuw voedsel in het feit, dat Zaterdag
middag de vorsteli)ke verloofden met H.
M. de Koningin onverwacht een vrij lang
durig bezoek aan het Paleis en het fraaie
park hebben gebracht.
De Koninklijke familie was met den
door Prins Bernhard bestuurden auto op
weg van Den Haag naar Het Loo en arri
veerde kort na het middaguur bij het
Paleis Soestdijk, waar Prins Aschwin, de
broeder van Prins Bernhard, het gezel
schap reeds opwachtte. Na in het Paleis
de lunch gebruikt te hebben, hebben H.
M., de Prinses en de beide prinsen een
fietstocht door het park achter het paleis
gemaakt.
In Soest was het bezoek der Konink
lijke familie langzamerhand hekend ge
worden en toen later in den middag aan
stalten werden gemaakt den tocht naar
Het Loo voort te zetten, hadden zich langs
den straatweg tallooze bewoners opge
steld in de hoop iets van de Koninklijke
familie te zien. De belangstelling van het
publiek concentreerde zich vooral in de
buurt van het onlangs door H. M. de
Koningin onthulde Koningin-Emma-mo-
nument, daar men hoopte, dat de auto hier
even zou stoppen. Tegen vijf uur passeer
de de auto van H. M. met Prins Bern
hard achter het stuur. Even werd wat
langzamer gereden bij het monument,
maar voor het publiek het besefte, was
de auto reeds voorbij om via de Kerk
straat in de richting Amersfoort te ver
dwijnen.
Tegen zes uur zijn de vorstelijke per
sonen ten paleize Het Loo gearriveerd.
EVENREDIGE VRACHTVERDEELING.
Motie der samenwerkende schippers-
vereenigingen.
Het bestuurderscollege van samenwer
kende scMppersvereenigingen in Neder
land heeft de volgende motie aangeno
men:
In aanmerking nemende, dat de uitvoe
ring der wet op een zooveel mogelijke
evenredige vrachtverdeeling steeds min
der beantwoordt aan het gestelde doel,
waardoor de toestand der particuliere
schipperij in Nederland met den dag
slechter wordt; dringt met klem aan op
een spoedige publicatie van het rapport
der commissie-Heldring, alsmede op het
op korten termijn nemen van maatrege
len, die in groote lijnen in voornoemd
rapport zijn aangegeven om tot een ver-
beteide structuur en uitvoering der wet
op een zooveel mogelijke evenredige
vrachtverdeeling te geraken; verzoekt
dringend ter geruststelling der schip
perij in kennis te mogen worden ge
steld met de vermoedelijke tijdstippen
waarop publicatie en wetsverandering als
vorenbedoeld, valt te verwachten.
PACHT EN HYPOTHEEK NA DE
DEVALUATIE.
De waardevermindering van den gulden
brengt moeilijkheden.
De drie centrale landbouworganisaties
hebben zich tot de ministers van land
bouw en justitie gewend met een request,
waarin zij er dezen op wijzen, dat de
waardevermindering van den gulden op
het gebied van pacht en hypotheek moei
lijkheden veroorzaakt.
In Zeeuwsch-Vlaanderen 'zeg
gen de Belgische eigenaren alle opzeg
bare pachten op, met het doel de pacht
sommen te verhoogen. In sommige paclu-
contracten komt de goudclausule voor,
waarvan de eigenaren thans toepassing
eisehen. In hypotheekacten komen bepa
lingen voor, dat de hypotheek zal zijn
opgezegd alleen al door het feit, dat Ne
derland den gulden van het goud los
maakt.
Hypotheekhouders zien zich nu ge
dwongen, de geleende geldsom terug te
betalen en elders een hypotheek te slui
ten, wat hun in de meeste gevallen niet
gelukt. Ook is het voor de pachters zeer
bezwaarlijk, een hoogeren pachtprijs te
betalen. De drie 'G.L.0. vragen om maat
regelen tegen de genoemde handelwijzen.
HET ROTTERDAMSCHE HAVEN
BEDRIJF.
Eenige opleving merkbaar.
Zaterdagochtend is het 10.000ste schip
voor Rotterdam bestemd gedurende den
loop van dit jaar, den "Waterweg binnen
gekomen.
Het 10.000ste schip verscheen verleden
jaar op 13 December. Thans kwam het
derhalve ruim een maand eerder.
De vooruitgang van het scheepvaart
verkeer ten opzichte van het vorig jaar
Binnenland.
Steun aan den tuinbouw.
Jhr R. A. L. de Muralt overleden.
Buitenland.
De strijd om Madrid.
Verplichte arbeidsdienst in Oostenrijk?
Rede van koning Leopold.
moet geheel verklaard worden uit meer
dere aanvoeren van erts en grootere ver
schepingen van kolen te Rotterdam.
De omvang van het scheepsverkeer
wordt hierdoor zeer sterk beïnvloed, te
meer omdat in den regel de schepen, die
erts en kolen vervoeren steeds een reis
in ballast maken. Een groot deel der
schepen, 'dat te Rotterdam kolen haalt,
komt ledig binnen en van de schepen, die
er erts brengen, vaart 'n groot deel ledig
terug.
STEUN AAN DEN TUINBOUW.
Derde voorschotuitkeering op komst.
Volgens mededeeling van den regee-
ringscommissaris F. V. Valstar, zal do
derde voorschotu.itkeering voor den L in
bouw, tot een bedrag van 3 a 3*72 mil--
lioen gulden, waarschijnlijk Donderdag
of Vrijdag a.s. bekend gemaakt worden.
BEDRIJFSRADEN VOOR HET
TUINBOUWBEDRIJF.
Men meldt aan de N. R. Crt., dat dezer
dagen in Den Haag een conferentie werd
gehouden tusschen de bedrijfsraden voor
het tuinbouwbedrijf in Noord- en Zuid-
Holland en de rijksinspectie voor de werk
verschaffing, ter bespreking van de hui
dige werkloosheid in het bedrijf.
'In principe bleken alle aanwezigen van
meening dat de huidige toestand het 'drin
gend gewenscht maakt de wederinvoering
van een loohbijslagregeling onder oogen
te zien.
Nadat de praetische mogelijkheden
breedvoerig besproken waren, besloten de
raden zich dienaangaande tot den minis
ter van sociale zaken te wenden en mid
delerwijl te trachten deze aangelegenheid
nog nader met de rijksinspecties te be
spreken, teneinde zoo mogelijk tot een
eensluidende opvatting te komen.
Na afloop van de conferentie hebben
de raden de vergadering voortgezet en
werden nog verscheidene onderwerpen
besproken. Besloten werd o.a. aan de or
ganisaties in het tuinbouwbedrijf het ad
vies uit te brengen om in de loopende en
nog af te sluiten collectieve contracten
een artikel te doen opnemen waardoor
a. In geval zich belangrijke wijzigingen
in de kosten van het levensonderhoud
zullen voordoen, ieder der partijen het
recht zal hebben de wederpartij) op te
roepen, teneinde een wijziging van het
loon voor te stellen;
b. 'Partyen, indien geen overeenstem
ming wordt bereikt een scheidsgerecht
zullen samenstellen om een definitieve
uitspraak te doen. Vooraf zij dan nog aan
partijen bekend gemaakt, dat de bedrijfs
raden zelf gaarne bereid zijn om een uit
spraak te doen en daar waar gewensch*
van advies te dienen.
In principe werd tenslotte nog besloten
tot aansluiting bij bet bureau van de Ne-
derlandsch bedrijfsraden.
DE BOTERPR1JS.
In verband met het feit, dat de boter-
accijns Vrijdag op 80 ets. per kg. is vast
gesteld (hetzelfde bedrag als de vorige
week) is de binnenlandsche groothandels-
prijs voor boter met 5 ets. per kilogram
opgeloopen.
Hoewel er gelegenheid zou geweest zijn
deze stijging door een verlaging van den
accijns- op te vangen ia dit niet gedaan,
omdat men te bevoegder plaatse van oor
deel is, dat een stijging in verband met
het seizoen, welk9 onder vroegere, nor
male omstandigheden regel was, ook
thans haar beloop behoorde te hebben.
De militaire pensioenen.
D'e Algemeene militaire pensioenbond
heeft een verzoekschrift gericht tot den
minister van defensie met betrekking tot
de militaire pensioenen waarin wordt
aangedrongen op herziening van de mili
taire pensioenen van voor 1920 in dier
voege, dat deze gelijk worden gesteld met
de later verleende pensioenen.
Een nieuw marine-steunpunt In fndië?
Naar de Java-bode verneemt, zou bin
nenkort in het Oostelijk deel van den
archipel, vermoedelijk op Ambon, een
marine-steunpunt worden gevestigd.
I
