EERSTE BLAD Zondagsrust en „Nederlandsch Fabrikaat". Het Zweedsche eldorado. Justitie. Buitenland. Belangrijkste Nieuws Begrooting Werkloosheids- subsidiefonds voor 1937. VRIJ JAG 6 NOVEMBER 1936 DAGBLAD VOOR OE PROVINCIE ZEELAND 51e JAARGANG No. 32 jöeteN InvaltI iNKETBAKKERIÜ ;MELLE. Qoes^ Uitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et Emorgo" tor oxplultatlo va» liet blud „Do Zeeuw", Bureaux Lange VurnlHtruat 70, Goes, Telefoonnummer 11. l'nntrlièque en (llrorelieniiiK 11155 Bijkantoor Middelburg: Ku BOEKHANDEL J. J. EANOY, Lunge Iiurg B 16, Tel. 28. Directeur-Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA. Abonnementsprijs i2,50 por itwartaal, wcekabonnomonton voor Middelburg, Goes en Vilssltigon f0.20, Losso nummers 5 cent Advcrtontiön 30 cent por regel. Ingezonden mcdcdcelingcn CO cent por regel. Kleine Advcrtcntiën Dinsdags en Vrijdags 10.75, bij vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85. Bij contract belangrijke korting. Dit nummer bestaat uit 2 bladen In het November-nummer van „De Werkgever", officieel orgaan van de Ver eeniging van Christelijke Werkgevers en Groothandelaren in Nederland, wordt er aan herinnerd, hoe noodig het is, dat de Christelijke groep in Nederland steeds op de bres staat voor de bewaking en bewa ring van de Christelijke traditiën van ons volksleven. De Vereeniging „Nederlandsch Fabri kaat" organiseert in een aantal plaatsen tentoonstellingen. De Vereeniging van Christelijke Werk gevers protesteerde er tegen, dat deze ten toonstellingen ook op den Zondag open zouden zijn, maar izij ikreeg nul op het request. Te Amsterdam had men het met Zon dagssluiting geprobeerd, maar daarbij was aan den dag getreden, dat het nut der tentoonstelling belangrijk 'kleiner zou worden, wanneer aan de sluiting op Zon dag zou worden vastgehouden''. Op de medewerking van de Christelijke werkgevers werd wel prijs gesteld, maar met hun wensöhen en 'bezwaren wenschte men geen rekening te houden. Dat hier zelfs niet eens zakelijke be langen in het spel waren, bleek wel te 's-Gravenhage, waar Zondagavond om 6 uur een officieele rijsttafel werd ge houden, en waar Zondagavond 11 uur de tentoonstelling officieel werd gesloten. Is het wonder, dat het bestuur van de Vereeniging van Christelijke Werkgevers verklaarde geen vrijmoedigheid te hebben in het vervolg aan dergelijke tentoonstel lingen medewerking te verleenen? „Nederlandsch Fabrikaat" is een ver eeniging, die een nationaal karakter wil dragen en die de nationale belangen wil behartigen. Welnu, laat zij dan ook met de natio nale, de Christelijke tradities, die ons volk hebben gestempeld, rekening houden en niet van zich afstooten het volksdeel, dat gaarne 't Nederiandsehe fabrikaat steunt, maar niet ten koste van zijn beginselen. Terecht werd in het orgaan van „Ne derlandsch Fabrikaat" van 1 November opgemerkt, dat er „tegenwoordig helaas maar al te veel dingen zijn, die ons Ne derlanders, van elkaar kunnen verwijde ren". Maar waarom werkt zij dan zelf mee, onnoodige en voor 'haar doel scha delijke verwijdering in de hand te werken? In de sociaal-democratische pers wordt voortdurend gewezen op „het voorbeeld van de sociaal-democratische regeering in Zweden, die er door een verstandige poli tiek in geslaagd is de crisis en haar ge volgen te overwinnen". Natuurlijk zullen velen belangstelling hebben voor de vraag waarin uie „ver standige politiek" die zoo gelukkige ge volgen heeft gehad, dan wel hes taai' heeft. Aan de uitvoering van groote werken kan het niet liggen. Want op dat gebied is er in ons land veel meer gedaan da» in Zweden. Op twee factoren die momenteel voor Zweden gunstig zijn, zagen wij de aan dacht gevestigd. In „Het Volk" werd eenigen tijd ge leden geschreven, dat Zweden in deze» crisistijd veel 'heeft te danken „aan het kleine gezin, dat daar regel is geworden". Dank zij natuurlijk allerlei zondige prac- tijken. En in de Januari-aflevering van het Instituut für Weltwirtsohaft werd, naar „Patrimonium" meldde herinnerd aan het feit, dat twee van de voornaam ste producten van het land, hout en erts, door de internationale bewapenings- en werk verschaf fingscon junctuur in hun ex port werden begunstigd. Zooals men ziet heeft dit met een „ver standige politiek" van de regeering wei nig uit te staan. Het is toch niet aan de roode regeering te danken dat Zweden veel hout en ertsen bezit. De mogelijkheid bestaat, dat zij de uit voer van grondstoffen voor bewapenings doeleinden naar fascistisch bestuurde landen in bijzondere mate heeft bevor derd. Maar dan is het toch weer vreemd, dat zulks in een socialistisch orgaan als een verstandige politiek wordt toege juicht. In het af deelings verslag van de Tweede Kamer over de Justitiebegrooting worden tal van opmerkingen gemaakt waarmede wij gaarne onze hartelijke instemming betuigen. Zoo b.v. ten opzichte van de handha ving van de Zondagswet waarbij o.a. ge wezen werd op den in Zeeuwsch-Vlaan- deren veelvuldig voorkomenden Zondags- arbeid op het land. Te betreuren valt echter dat niet op nieuw de aandacht van den minister is gevestigd op de verkeerde en onwettige practijken inzake de echtscheiding. Reeds in 1929 werd in het Program van Actie der Antirevolutionaire partij gevraagd: Beteugeling van de leugenach tige praktijk om, met behulp eener niet- weersproken beschuldiging van een der beide echtgenooten, te geraken tot huwe lijksontbinding met wederzijdsch goed vinden". Nog altijd woekert dit kwaad ongehin derd voort. Eh al is het nu waar, dat van dit Ka binet op het gebied van de wetgeving niet veel meer gevraagd kan worden, toch zou het o.i. aanbeveling hebben verdiend als ook bij de behandeling van deze begroe ting op het niet toelaatbare van dergelijke leugenachtige huwelijkspractijken de aan dacht was gevestigd. Hier zijn de grondslagen van ons volks leven in het geding. DE OORLOG IN SPANJE. Kanongebulder te Madrid duidelijk hoorbaar. Gister zijn de opstandelingen nog dich ter naar het centrum van Madrid opge rukt. Hun cavallerie drong verder door in de Madrilleensche voorstad Garaban- chel. Ook ten Zuid-Oosten van de hoofd stad werden hevige gevechten geleverd. De bewoners van de plaatsjes Argando aan de rivier de Manzanares en van Bajo vluchtten naar Madrid. Bijzonder fel wordt er gevochten om het douane-station aan de Manzanares, dat slechts twee kilometer van het cen trum ligt verwijderd. Naar uit Madrid vernomen wordt, kan men duidelijk het kanongebulder hooren. Er heeft zich daar gisteren ook weer een luchtgevecht afgespeeld, dat door duizen den menschen met zorgvolle belangstel ling werd gevolgd. Drie bommenwerpers der opstandelin gen verschenen gistermorgen om tien uur boven de stad voor een nieuwen bomaan val. Zij werden echter terstond door twee lichte jagers van de volksfrontregeering aangevallen, die tenslotte er in slaagden, een bombardementsvliegtuig te treffen. Boven de stadswijk Dona Carlota raak te de machine aan het wankelen en stort te daarop plotseling loodrecht neer. Ten gevolge van den hevigen schok werd het vliegtuig geheel verbrijzeld. Een inzittende werd gedood, de ander gewond. De laatste was eenItaliaan. Nog een tweede nationalistisch vlieg tuig werd neergeschoten boven Arganda, I een twintigtal kilometers van Madrid. Beide vliegtuigen zijn van Duitsch fabri kaat, terwijl de parachutes een Ita- liaansch merk dragen. Aan de overige fronten in S -an,je schijnt het vrij kalm te zijn. Alleen in het Noorden zou een groote militaire bedrij vigheid heerschen. Volgens te ITenlaye van Spaansche regeerings-zijde binnenge komen berichten zou de roode regeering op het geheele Noordelijk front toebereid selen treffen voor een grootscheepsch of fensief, met het doel de door de natio nalisten veroverde gebieden, met name de steden San Sebastian en Irun te herove ren en den blokkade-ring, die de geheele Noordkust practisch van iederen toevoe^ afsluit en 'Bilbao voor militaire operaties onbruikbaar maaJkt, te verbreken. Uit Tenerisse wordt gemeld De radio club deelde gister mee, dat de troepen onder commando van kolonel Yague thans Carahanchel hebben bezet en op 1 K.M. afstand van het vliegveld Quatro Vientos staan. In den sector Chapineria verliezen de Regeeringstroepen hun stellingen zon der strijd. Steunt Catalonië Madrid Volgens berichten uit Catalonië hebben de autonome regeeringen van Catalonië en de Baskische provincies besloten, de centrale roode regeering in den strijd te gen de opstandelingen definitief te steu nen en troepen en oorlogsmateriaal naar het 'Madrilleensche front te zenden. Een zelfde besluit zouden eveneens de Iberi- sche anarchisten en de nationale arbei- dersvakvereeniging hebben genomen. Volgens de meening van wel ingelichte waarnemers zou hierdoor mogelijkerwijze een wending kunnen ontstaan in den burgeroorlog. GROOTE REDE VAN EDEN. De Internationale toestand ernstig, doch niet hopeloos. In het Engelsche Lagerhuis heeft de minister van buitenlandsche zaken, Eden, de debatten over de buitenlandsche poli tiek geopend met een uitvoerige rede. Eden zeide o.a.: „Wij moeten ons allen levendig bewust zijn van de spanning in den huidigen in ternationalen toestand." Het is in zekere kringen mode, aldus vervolgde Eden, te spotten met den Vol kenbond, maar wij hopen en zijn voor nemens te bewijzen, dat deze spot onge rechtvaardigd is. De principes, waarop de Volkenbond berust zijn de beste begin selen, die tot dusverre gevonden zijn voor de regeling der internationale aangelegen heden. Enkele landen deelen deze opvat ting niet, en zoolang zij dit niet zullen doen, kan de autoriteit van den Volken hond niet volledig zijn, hoewel zij wel volledig gemaakt zou kunnen worden. Het isonze plicht den Bond zoo belangrijk mogelijk te maken. De Britsche voorstellen tot hervorming van den Volkenhond raken niet de aan den Bond ten grondslag liggende struc tuur. Het eerste doel is den Bond in staat te stellen zoo snel mogelijk maatregelen ■te nemen en het tweede doel de critiek te beantwoorden, volgens welke de Vol kenbond uitsluitend gewijd is aan de handhaving van den status quo. Eden behandelde nu de betrekkingen met Frankrijk. Hij vertelaarde dat deze betrekkingen steeds nauw en hartelijk zijn geweest. 'Misschien is het natuurlijk, dat in een verwarde wereld de twee groote democratische landen van West-Europa tot elkander worden aangetrokken. Er is echter niets exclusiefs in deze vriend schap. Wat ik van Frankrijk gezegd heb, geldt evenzeer voor België. Wat de betrekkingen met D u i ts c h - land betreft, zeide spr., dat er in Duitschland talrijke verklaringen zijn af gelegd over den wensch tot nauwere vriendschap met Engeland. Deze wensch wordt door Engeland oprecht gedeeld. Fr zijn echter twee voorwaarden onvermijde lijk verbonden aan iedere vriendschap, welke Groot-Brittannië zou kunnen aan bieden aan ieder land, of het nu Duitsch land is of een ander land en dat is, dat een zoodanige vriendschap niet exclusief kan zijn en niet gericht kan zijn tegen een derde (toejuichingen) Aangaande Italië bracht Eden in her innering, dat het slechter worden der be trekkingen te wijten is aan de poging van Engeland zijn verplichtingen krachtens het Volkenbondshandvest na te komen. Van een veete ten opzichte van Italië is nooit sprake ge weest. Zoolang dit feit niet door Ialië erkend wordt, zullen de betrekkingen tus- schen beide landen onder een misverstand lijden. Spr. bestrijdt niet, dat voor Italië de M'iddellandsche Zee het leven zelf is, maar 'beweert wel, dat de vrijheid van scheepvaart in deze wateren eveneens een vitaal belang is voor de landen van het Britsche gemeenebest. Engeland juicht de verzekering van Mussolini toe, dat Italië niet voornemens is dezen zeeweg te bedreigen of te ver breken. Ook Engeland heeft dergelijke voornemens niet. „Wij. hebben geen enkelen wensch aan vallen te doen op welk Italiaansch belang in de Middellandsche Zee ook. Slechts kort sprak Eden over den toe stand in het Verre Oosten. In dit ver band zeide hij, dat het hem verheugde te (kunnen constateeren, dat laatstelijk aan- wijzigingen zijn verkregen voor een dui delijke verbetering in de Chineesch-Ja- pansche spanning. Het beeld, dat ik geschilderd heb, aldus zeide Eden tenslotte, toont, dat de in ternationale toestand vrij ernstig is. Persoonlijk geloof ik echter niet, dat een catastrophe on vermijdelijk is. Ik geloof, dat de toe komstige vrede van Europa voor een groot deel afhankelijk zal zijn van de rol, die wij zullen spelen. De drie voornaamste punten van het Britsche program zijn Ten eerste versterking van het gezag van den Volkenbond; ten tweede, onderhandelingen over een Europeesche regeling en ten derde: versterking der Britsche strijdkrachten. Op Eden's uiteenzettingen volgde debat. A.-R. PARTIJCONFERENTIE. Het centraal comité van A.-R. kiesver- eenigingen beeft gisteren een aanvang ge maakt met een tweedaagsche conferentie, welke in een der zalen van den Dieren tuin te 'aGravenhage wordt gehouden, ter bespreking van enkele actueele vraag stukken op politiek gebied. In de ochtendbijeenkomst heeft prof. mr A. Anema, lid van de Eerste Kamer, het onderwerp: „Rechtsbeginselen in bet internationale volkerenleven" ingeleid. In de middagbijeenkomst behandelde de heer C. Smeenk, lid van de Tweede Kamer, het onderwerp „Arbeid tot econo misch herstel". Gisteravond ia de conferentie voortge zet. Aan het slot dezer vergadering heeft Mi nister Colijn een korte toespraak gehou den, waarin hij den nadruk legde op de groote heteekenis van de komende verkie zingen, waarbij niet de economische vragen op den voorgrond dienen te staan, maar waarbij het voor alles gaat om den strijd tegen twee staatsabsolutistische be wegingen, welke in den grond van de zaak een zijn en welke strijd mogelijke grieven of griefjes over economische za ken op den achtergrond zal dringen. DE ZEELIEDENSTAKING IN AMERIKA. Uitbreiding tot alle giroote havens. D'e staking der zeelieden heeft zich thans uitgebreid tot alle gTOote havens van de Vereenigde Staten. De posterijen deelen mede, dat de sta king groote moeilijkheden oplevert voor de verzending van de buitenlandsche mail. De zeeliedenstaking is intusschen oor zaak geworden van een conflict in den internationalen zeeliedenhond. De leiders van den bond hebben de staking namelijk onwettig verklaard en gedreigd, alle zee lieden, die weigeren naar hun schepen terug te keeren, te royeeren, terwijl de stakers hebben verklaard, hun leiders te zullen afzetten. Spionnage in Frankrijk. D'e gendarmerie te Tour de Carol heeft een Dhitscher, Schumann genaamd, ge arresteerd. De man werd betrapt op hst maken van foto's van den spoorweg en de strategische punten aan de Fransche en Spaansche grens. De arrestant werd overgebracht naar Montpellier, waar 'hij werd ondervraagd door officieren. Het geval scheen ernstig genoeg, om den man over te brengen naar Marseille voor verder' onderzoek. De toestand in Palestina. Aan de hand van officieele publicaties kan men thans langzamerhand een dui delijk overzicht krijgen over de groote on kosten, die de onlusten in Palestina voor het mandaatsbestuur hebben meege bracht. Afgezien van de reusachtige materieele schade, veroorzaakt door vernieling van gebouwen en wegen, moest van April lot Augustus 272.000 pond worden uitge trokken voor het onderhoud van de po litie en 133.000 pond voor de gevangenis sen. D'aarbij komen dan nog de kosten voor het onderhoud vau de geleidelijk naar Palestina overgebrachte vijftien-duizend Engelsche soldaten. Naar uit Londen vernomen wordt, heeft de Britsche minister van koloniën, O'rimsby Gore, in het lagerhuis verklaard, dat de Britsche regeering tot de conclu sie is gekomen, dat geenerlei reden een tijdelijke opschorting van de Joodsche immigratie in Palestina zou kunnen rechtvaardigen. Rscruten-arme jaren. Het „Berliner Tageblatt" geeft een 'beeld van den teruggang in het aantal dienst plichtigen ten gevolge van de lagere ge boortecijfers in den wereldoorlog. Het bladi gaat uit van het aantal 20- jarigen, daar de dienstplicht op het 20e jaar aanvangt. Hef blijkt dan, dat in 1925 622.000 mannelijke 20-jarigen leefden, in 1933 c.a. 607.000 en in 1934 ongeveer 600.000. Thans volgen de „recruten-arme" jaren tengevolge van den wereldoorlog: 1935 465.000; 1936: 351.000; 1937: 314.000; 1988: 326.000; 1939 485.000. In de vijf jaren van 1935 tot 1939 zijn derhalve 1.110.000 20-jarigen minder be schikbaar dan in de vijf jaren, welke daaraan voorafgaan. Korle Berichten. Gisteren is te Ween en de begroo ting voor 1937 aan de leden van den Bondsraad ter hand gesteld. D'e uitgaven bodroegen 2373 millioen schilling en Je inkomsten 1333 millioen. Het tekort be draagt dus 40 millioen schilling, welk de ficit nog uit anderen hoofde met 17 mil lioen moet worden verhoogd. D'e electrotechnici te Parijs hebben besloten tot een staking van 24 uur ten Binnenland. Huwelijlk van Prinses Juliana en Prins Bernhard zal op 7 Januari worden ge sloten. Rijtijdenwet door Eerste Kamer aange nomen. Begroeting werkloosheidssuhsidiefonds. De stijging der levensmiddelenprij'zen. Buitenland. Groote rede van Eden. De kanonnen bulderen voor Madrid. De zeeliedenstaking in Amerika. De toestand in Palestina. bewijze van sympathie met de stakende aibeiders en employés der automohielfa- hiiek PanhardLevasseur. Verschillende werkgevers hebben daaiop verklaard, dat zij hun arbeiders in geval van staking onmiddellijk zullen ontslaan. Gisteravond hebben te Tanger nieuwe ongeregeldheden plaats gehad tusschen Italiaansche matrozen en Span jaarden. Verschuiving van Rijk naar Gemeente. Aan het voorloopig verslag der Tweede Kamer inzake de begroeting van het Werkloosheidssuhsidiefonds voor 1937 wordt het volgende ontleend. Verscheidene leden merkten op, dat in de beschouwingen, 'die in de nota betref fende den toestand van 's Rijks financiën zijn gewijd aan de financiën van het Werkloosheidssuhsidiefods wel wordt meegedeeld, dat en waarom de Regeering voornemens is de bedragen voor bizon- dere bijdragen aan de gemeenten en voor den onderstand aan gemeenten te beper ken, maar niet, h o e die beperkingen zul len geschieden. Vele andere leden verklaarden, ernstige bezwaren te hebben tegen de voorgeno men verschuiving van uitgaven van het Rijk naar de gemeenten. Zij wezen er op, dat de in de regeling van de gewone bijdragen gebrachte wijzi gingen, waarhij wordt uitgegaan van 90 procent van de uitgaven voor steunver- leening en werkverschaffing over het tijd vak 1 Juli 193530 Juni 1936, en waar bij bepaald wordt, dat over het bedrag, waarmee die 90 procent worden overtrof fen, slechts de helft van het percentage zal worden toegekend, voor vele gemeen ten indien de werkloosheid er niet be langrijk mocht verminderen zeer na- deelig zullen zijn en. te nadeeliger naar mate de werkloosheidslasten stijgen. Bo vendien wil de Regeering, hoewel te voor zien valt, dat een groot aantal gemeenten genoodzaakt zal zijn een extra bijdrage aan te vragen, en derhalve het voor extra bijdragen henoodigde totale bedrag aan merkelijk zal stijgen, dit bedrag tot 7.5 millioen gulden beperken. Vele gemeen ten zullen dus voor een ongedekt begroo- tingstekort over het jaar 1937 komen te staan. Zij zullen dan gebruik kunnen ma ken en veelal feitelijk moeten maken, van de door de Regeering geboden gelegen heid om 3 procent rente dragende voor schotten te ontvangen. Terwijl tot dusver de Regeering het standpunt innam, dat. crisisuitgaven niet uit buitengewone bron mogen worden ge financierd, brengt zij' thans een princi pieels wijziging in haar standpunt en worden nu de gemeenten, mede tengevol ge van de verlagiDg der gewone bijdragen gedwongen een vroeger door de Regee- ring veroordeelde financieringspolitiek te volgen.. Omtrent de wijze waarop de toekenning van extra bijdragen en de verleening van voorschotten zal geschieden, zouden deze leden gaarne vernemen, of de gemeenten achtereenvolgens, naar gelang vaD hel tijdstip, dat zij zich daarvoor aanmelden, een deel van de voor extra, bijdragen uit getrokken f 7.5 millioen zullen ontvangen, en, wanneer dit bedrag is uitgeput, de Re geering met het verleenen van voorschot ten zal beginnen, dan wel of de extra hip drage pondspondsgewijze zal worden toe gekend. Ook werd gevraagd, hoe admini stratief de gang van zaken zoo kan wor den geregeld, dat de gemeenten niet al te laat in 1937 zullen weten, of zij een extra bijdrage en zoo ja welke zullen ontvan gen.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1936 | | pagina 1