Om gezag en vrijheid.
BERTELS'
EERSTE BLAD
CADEAU
ZATERDAG 31 OCTOBER 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
51e JAARGANG No. 27
Staten-Generaal.
GRATIS
ORANJE DROOGVOEDERBAK
BIJ BESTELLING VAN 6 x 60 K.G.
BERTELS' KUNSTKORREL
HET VOORDEELIGSTE, VOLLEDIGE
PLUIMVEEVOEDER, NEVENSTAANDE
VOEDERBAK GRATIS
BESTELT BIJ UW VOEDERLEVERANCIER
EN WAAR NIET VERKRIJGBAAR DIRECT AAN
OLIEFABRIEKEN N.V. AMSTERDAM O.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Uitg.: N,V. Uitgovors Maatschappij „Luctor ot
Einorgo" tor oxploitatlo van hol blad „Do Zcouw".
Duroaux Lango Vorststraat 70, Goos.
Telefoonnummer 11.
Poslchëque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs 12.50 por kwartaal,
wookabonnomonton voor Middolburg, Goos on
Vlisslngon f 0.20. Losso nummers 5 cont
AdverlentiOn 30 cent por rcgol. Ingezonden
medcdcelingcn 00 cent per regel. Kleine
Advcrtentiën Dinsdags en Vrijdags 10.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
In verband met het hoogst ernstig ka
rakter van het huidige tijdsgewricht, nu
'de omwentelingszucht in velerlei zin den
toestand uiterst gevaarlijk maakt, wordt
in het ontwerp verkiezingsmanifest 1937
van de A.R. partijl uitgesproken, dat deze
partij het haar roeping aoht de bijzon
dere aandacht en de hartelijke medewer
king van het gansche Nederlandsche volk
te vragen voor het behoud en de verster
king van ons nationale leven in histcri-
schen zin.
„Zij meent, gelet op de buitengewone
omstandigheden en op den toestand,
waarin Staat en maatschappij' ten onzent
verkeeren, in dezen stembusstrijd op den
voorgrond te moeten plaatsen als alge-
meene richtlijn voor den staatkundigen
arbeid: den plicht tot het ontplooien van
een krachtige werkzaamheid ter berm-
ring van de hoogste goederen, onder
Gcds voorzienig bestel en onder de leiding
van het Huis van Oranje, in den loop der
historie aan ons volk geschonken."
Het gaat dus volgens dit manifest om
het behoud en de versterking van het
nationale leven.
We zouden kunnen zeggen dat dit na
tionale leven van twee dingen in bijlzon-
dere mate afhankelijk is: gezag en vrij
heid.
Voorop staat erkenning van het gezag.
Nu zdjln er velen, ook buiten onzen
ikiring, die dezen eisoh onderschrijven,
en die van oordeel zijn dat krachtige ge-
zagshandhaving een zaak van de eerste
orde is.
De machthebbers in Sovjet-Rusland
zijn voorstanders van handhaving van
hun gezag. En de sociaal-democraten als
ze ergens de baas zijn willen ook niet dat
er aan hun gezag wordt getornd, evenmin
als fascisten en nationaal-socialisten.
Wiji beleven zefts het merkwaardige feit,
dat door groepen die hier van hoog
houding van het gezag der Overheid wei
nig moeten hebben, de noodzakelijkheid
betoogen dat de regeering in Spanje
wordt gesteund tegenover de opstande
lingen die haar gezag niet erkennen.
Begonnen moet dus worden met te vra^
gen: wat verstaat men onder gezag; waar
zoekt men de bron en de oorsprong van
het gezag; wordt al of niet erkend dat
alle gezag van God afdaalt.
Dit is van groote beteekenis, omdat
alleen hij, die erkent dat de Overheid wel
gez&gsdraagster is, maar dat zij op haar
beurt weer heeft te buigen voor bet gezag
van God, die aller Souverein is, naast bet
gezag ook de vrijheid kan erkennen.
Gezag en vrijheid zijn onafscheidelijk
aan elkaar verbonden
Wie, zooals dat zooveel gebeurt,, gezag
verwart met macht en krachtsbetooning,
wie niet erkent het goddelijk karakter
van het gezag, die zal ook de burgervrij
heid niet erkennen en niet kunnen erken
nen
Dat blijkt wel zeer duidelijk bij het
nationaal-soeialisme. Deze beweging wil
een sterk gezag, maar omdat het ge-
vraagde gezag geen zedelijken grond
heeft, wo'rdt al dadelijk op den voor
grond gesteld, dat alles wat de eenheid
van het volk zou kunnen schaden onder
drukt moet worden.
Daarom is bij haar de vrijle school con
trabande. Daarom moeten ook de kerken,
wanneer zij althans den plicht erkennen
om het licht van Gods Woord over heel
het leven te laten uitstralen, aan banden
worden gelegd.
Bij schijnbare gezagshandhaving is er
zoo in werkelijkheid niet anders dan on
dermijning van het gezag, van het hoog
ste gezag.
Het gevaar, dat in dezen tijd van die
zijde dreigt, wordt vrij' algemeen ingezien,
zoo zelfs dat reeds organisaties zijn ge
vormd met het speciale doel de democra
tie te verdedigen en de vrijheid te hand
haven.
Ook hier past echter de nöodige voor
zichtigheid.
Want er is niet alleen een roepen om
gezag, dat in den grond precies het te
genovergestelde beoogt, maar er is ook
een schermen met de vrijheid, dat in we
zen niet anders beoogt dan bandeloosheid
en anarchie, een vrijheid die regelrecht
op despotisme, in welken vorm dan ook,
uitloopt.
Men eisoht dan voor zioh de vrijheid
op, om zich te emancipeer en van het
door God gestelde gezag en de door God
gegeven levenswetten.
Met een beroep op de vrijheid wordt
het gezag van de overheid miskent, even
als het gezag van God en Zijn Woord.
Men eisoht voor den autonomen
mensch het recht op om zich uit te leven
en het 'bedriegelijke licht van de mensche-
lijke rede tot richtsnoer te nemen. Men
vraagt vrijheid om het gezinsleven te on
dermijnen, om het huwelijk al dan niet
te ontbinden, olm de kinderen op te voe
den naar eigen inzicht, om naar eigen
believen over den Dag des Heeren te be
schikken; vrijheid om met de meeste be
slistheid het Woord Gods als regel ook
voor het maatschappelijke en staatkun
dige leven te verwerpen.
En is die vrijheid eenmaal aanvaard,
dan zijn daarmee tevens de dammen
en dijken tegen de revolntiegolven onder
mijnd.
Zooals een valsohe opvatting omtrent
het gezag moet leiden tot vernietiging
van de vrijheid, zoo voert ook een valsohe
opvatting van de vrijheid tot ondergra
ving van het gezag.
Gezag en vrijheid, twee onberekenbare
schatten onder Gods voorzienig bestel en
onder de leiding van 't Huis van Oranje,
in den lOop der historie aan ons volk ge
schonken. 1
En met reden roept dan ook het verkie
zingsmanifest op tot het ontplooien van
een krachtige werkzaamheid ter bewa
ring van die voortreffelijke nationale
goederen.
TWEEDE KAMER.
EEN ACHTJARIGE LEERPLICHT?
Het initiatief-voorstel van den heer K. ter
Laan in de Tweede Kamer sterk
gecritiseerd.
In de gisteren voortgezette zitting der
Tweede Kamer is aan de orde gesteld het
voorstel van wet van den heer K. t e r
Laan c.s. tot wijziging van de Leer
plichtwet, in hoofdzaak behelzend invoe
ring van de achtjarige leerplicht en ver
plichte schoolvoeding en kleeding, voor
de helft ten koste van het rijk.
De heer Coops, Lib., herinnert aan
de geschiedenis van de indiening van dit
initiatief-ontwerp en noemt het weinig
elegant, dit voorstel, dat dateert van 1933,
zoo kort voor de verkiezingen te laten
behandelen.
Het voorstel zelf acht spr. weinig aan
trekkelijk. Uitbreiding van vakonderwijs
acht spreker belangrijker dan invoering
van het achtste leerjaar.
Ook wat de verplichte schoolvoeding en
-kleeding betreft, is de behoefte van dit
initiatief-voorstel niet gebleken. Spr. kan
aan dit voorstel zijn stem niet geven.
De heer T i 1 a n u s, C.-H., verklaart zich
tegen de verlenging van den. leerplicht
met een jaar, tegen de afschaffing der
landbouwverloven en verplichte school
voeding en -kleeding.
Spr. wil niet beweren, dat dit voorstel
is gedaan in verband met de komende
verkiezingen, hoewel de schijn er tegen
is, want het werd ingediend kort voor
de verkiezingen van 1933, en de Memorie
van Antwoord verscheen pas nu, betrek
kelijk kort voor de verkiezingen van 1937.
De voorstellers beroepen zich op den
steun van het N.V.V., die zij aanduiden
als de moderne vakbeweging. Spr. pro
testeert daartegen, omdat hij het discri-
mineerend acht voor de Christelijke vak
beweging, die hij in den waren zin des
woords „moderner" acht, omdat alleen
te denken aan materie en loon in onze
dagen niet meer modern geacht kan
worden.
De heer Van Houten, C.-D., is voor
stander van het voorstel, doch zal zijn
stem niet kunnen geven aan art. 5 ervan,
omdat de daarin vervatte intrekking van
het landbouwverlof, vooral voor de kleine
boerenbedrijven, die in oogsttijd geen
hulpkrachten kunnen betalen, voor het
platteland niet te dragen is.
De heer S u r i n g, R.-K., behandelt de
financiëele zijde van het voorstel, welks
aanneming de kosten van het onderwijs
met 6 7 millioen gulden doet stijgen,
en dat terwijl de regeering circa 7,5 mil
lioen op onderwijs moet bezuinigen.
De heer J o e k e s, Vrijz.-Dem., is het
met de voorstellers van het initiatief-ont
werp eens, dat invoering van het achtste
leerjaar gewenscht zou zijn.
Bij het beoordeelen van een maatregel
kan men echter niet alleen oordeelen naar
wat men wenschelijk acht, doch vooral
ook naar de omstandigheden, waarbij men
zich moet afvragen, of die het mogelijk
maken. Als de middelen ontbreken, moet
wat gewenscht is, achterwege blijven.
Spr.'s fractie zal dan ook tegen het
voorstel stemmen.
De heer Z ij 1 s t r a, A.-R., is van mee
ning, dat het voorstel beter achterwege
had kunnen blijven. Het getuigt niet van
verstandig financiëel beleid nu de bezui
nigingen, die het Departement van On
derwijs noodig acht, nog niet zijn bereikt.
Door het aannemen van een dergelijk
voorstel zou men slechts het initiatief
recht van de Kamer schaden.
In verdere verlenging van den leer
plicht ziet spr. een te krachtig ingrijpen
Ingezonden Mededeeling.
VOOR 23 KIPPEN
OF EENDEN
van den staat in het gezin, waar spr.
zich uit principiëele overwegingen krach
tig tegen zal verzetten.
Spr. ontwikkelt bezwaren tegen de op
heffing van het landbouwverlof en kant
zich principiëel tegen het voorgestelde in
zake de schoolkindervoeding en -klee
ding. We zijn hier op dit gebied lang
zamerhand reeds in den socialistischen
staat gkomen.
De heer W ij n k o o p ('G.P.) geeft zijn
volledigen steun aan 'het voorstel.
De heer Arts (Kath. Dem.) betreurt
het, dat de voorstellers geen nauwkeuri
ger gegevens en juister ramingen in hun
voorstel konden opnemen. Deze zouden
toch wel te krijgen zijn geweest.
Het voorstel zelf juicht spr. toe.
De heer Kersten (S.G.P.) heeft
tegen het voorstel bezwaren, o.a. te
gen verlenging van den leerplicht, omdat
bij de leerplicht zelf reeds verkeerd ach'.
De staat mag niet treden in de rechten
en plichten van de ouders. Bij velen moe
ten de kinderen reeds zoo gauw moge
lijk meeverdienen. 'Ook uit financieele
overwegingen acht spr. de verlenging van
■den leerplicht verwerpelijk.
Wat het landbouwverlof betreft, is spr.
van m'eening, dat met de daarop toege
paste 'beperking reeds tot het uiterste
gegaan is. De hierbij verrichte arbeid is
juist uiterst geschikt voor kinderen.
T. a. v. de kindervoeding zegt spr., dat
de zorg voor de kinderen bij, de ouders
berust en het hier voorgestelde rukt het
gezin uit elkaar.
Spr. ziet zich uit al deze overwegingen
genoopt, tegen het voorstel te stemmen.
De heer Westerman (ex-nat. herst.)
zegt, dat menigeen wel zou willen, wat
hier is voorgesteld. Daar niet tegelijker
tijd door de voorstellen de middelen zijn
aangewezen, waaruit 'het voorstel gefi
nancierd moet worden, zal spr. er tegen
stemmen.
De heer K. ter Laan (Soc. Dem.)
dankt de Kamer voor den ernst, waar
mee >zij het voorstel heeft behandeld. Hij
verzoekt, wegens gebrek aan tijd, zijn
rede op een anderen dag te mogen voort
zetten.
DE OORLOG IN SPANJE.
Tegen-offensief afgeslagen?
De radio-club te Teneriffe deelt mee, dat
de nationalistische luchtmacht 't zuider
station van Madrid gebombardeerd heeft
op het oogenblik dat verschillende trei
nen met volksfrontmilitie op het punt
stonden naar het front te vertrekken.
Voorts wordt medegedeeld, dat de tegen
aanval der regeeringstroepen op den rech
tervleugel van de armee van generaal
Varela ondernomen, is afgeslagen.
Naar de „United Press" uit Madrid
meldt, hebben twee bombardementsvlieg
tuigen der opstandelingen gisteren een
aanval gedaan op de Spaansche hoofdstad
welke ditmaal ernstige gevolgen heeft
gehad.
Zeventig personen, onder wie vrouwen
en kinderen, werden door de omlaag-
geworpen bommen gedood, terwijl velen
gewond werden.
De plaatselijke successen, welke de re
geeringstroepen aan het Zuid-front be
haalden, hebben den indruk versterkt, dat
door het in actie brengen van tanks en
vliegtuigen, waaraan aan regeeringszijde
tot nog toe groot gebrek heerschte, de
strijdlust der roode militie aanzienlijk is
verhoogd.
In de hoofdstad zouden reeds tanks uit
Sovjet-Rusland zijn aangekomen, die, zoo
dra uit Rusland technische bedienings
manschappen aankomen, naar het front
zullen vertrekken.
STAKING IN AMERIKA UIT
GEBROKEN.
Veertigduizend arbeiders erbij betrokken.
Db aangekondigde staking in de havens
aan de Amerikaausche kust van den Stil
len Oceaan is uitgebroken, nadat de on
derhandelingen waren mislukt, en zelfs
een persoonlijke interventie van Roose
velt geen resultaat had opgeleverd.
Veertigduizend havenarbeiders en zee
lieden zijn bij de staling betrokken.
Men vreest, dat de scheepvaart naar
Oost-Azië en de golf van Alaska zal
worden lam gelegd.
De stakers eischen hoogere Iconen en
betere arbeidsvoorwaarden, betaling der
overuren en invoering van den acht-uri-
gen werkdag voor stewards en scheeps
koks.
In alle Zuidzeehavens ligt het werk
thans stil.
Het hoofdkwartier der stakende arbei
ders had bevel gegeven, de kaden. en.
los- en laadplaatsen onverwijld door sta-
kersposten te bezetten, welke tot taak kre
gen iederen werkwillige te dwingen, bet
werk neer te leggen.
Van automatische revolvers en traan-
g'asbommen voorziene politie-agenten zijn
g^stationneerd bij de belangrijkste punten
van het havenkwartier.
Oceaanstoomers worden buiten de ha
vens gebracht, waar zij voor anker moe
ten blijven, totdat het arbeidsconflict zal
zijn bijgelegd.
D'e toestand is ernstig.
De uitwerking der staking aan de
Westkust zal binnen onafzienbaren tijd
ook aan de Oostkust voelbaar zijn.
Militaire staatsgreep te Bagdad?
Het gerucht doet de ronde, dat te Bag
dad een militaire staatsgreep is onder
nomen.
Het gerucht schijnt door later ontvan
gen berichten te worden bevestigd, doch
bijzonderheden ontbreken nog.
Gemeld wordt, dat te Bagdad een mili
taire staatsgreep is ondernomen.
Volgens in officieele kringen te Londen
ontvangen inlichtingen, heeft de staats
greep een onbloedig verloop gehad.
Het leger oefende reeds geruimen tijd
pressie uit op den premier, om hem tot
aftreden te dwingen.
Geplaatst voor het alternatief van een
militaire revolte en bloedvergieten, stelde
de premier zijn ontslagaanvraag in han
den van den koning.
Er heersebt volkomen kalmte en orde
te Bagdad.
De verkiezingscampagne in Amerika.
D'e laatste ronde der verkiezingscam
pagne is thans ingegaan. Zoowel Roose
velt als Landon trachten zich van de
overwinning te verzekeren in de staten
New-York en Pënnsylvanië. Deze brengen
onderscheidenlijk 47 en 36 stemmen uit
van de 531 in het kiescollege.
Ofschoon de staat New-York gewoon
lijk voor de Republikeinen is, is men over
het algemeen van oordeel, dat Roosevelt
het in dezen staat zal winnen, waardoor
het dan zoo goed als zeker zou zijn dat
de overwinning aan Landon zou ontgaan.
RAPPORT BEDRIJFSORDENING.
Door de daartoe ingestelde commissie
ie aan het Oentraal Comité van A.'R.
Kiesvereenigingen rapport uitgebracht
inzake het vraagstuk der Bedrijfsorde-
ning. Dit rapport is gedrukt en aan de
bij het C.C. aangesloten kiesvereenigingen
en d'e daarvoor in aanmerking komende
verdere organen der A.R. partij toegezon
den.
Het is tegen den prijs van 30 cent per
exemplaar verkrijgbaar gesteld voor be
langstellenden. Aanvragen met storting
van het bedrag op giro no. 134589 te rich
ten tot het Bureau 'G.'G., Dr Kuyperstr.
3, 's-Gravenhage.
WEGEN EN VERKEER.
Verbreiding van den Bredaschen weg te
Tilburg.
Komende uit Breda treft men te Til
burg nabij het kerkhof een smal wegge
deelte aan, waarvan allerlei verkeer ge-
Binnenland.
De Tweede Kamor over wijziging leer
plichtwet en wijziging inkomstenbelas
ting,
Moeilijkheden in den graanhandel.
De Sch. 179 vergaan.
Buitenland.
Groote staking in Amerika.
De oorlog in Spanje. Tegen-offensief af
geslagen?
bruik moet maken. Daarnaast liggen on
evenredig breede trottoirs.
In antwoord op een verzoek van de
K. N. A. G. aan het gemeentebestuur van
Tilburg, om een gedeelte van deze trot
toirs voor een rijwielpad te 'bestemmen
dan wel bij den rijweg te trekken, ont
ving zij bericht, dat de verbetering van
den Bredaschen weg de volle aandacht
van het gemeentebestuur heeft.
Het ligt dan ook in het voornemen om
in aansluiting op het tot het rijk beboe
rende gedeelte van dien weg, hetwelk een
gesloten wegdek heeft, eveneens een zoo
danig wegdek te doen aanbrengen tot aan
de 'Ringbaan-west. Het overige gedeelte
van den Bredaschen weg zal worden ver
beterd door verbreeding van de midden-
baan.
Men hoopt de verbeteringen in 1937 tot
stand te kunnen brengen.
INVOER LANDBOUWPRODUCTEN
IN BELG IE.
Verhoogde rechten heden ingegaan.
De Brusselsche staatscourant bevestigt
de verhoogingen van licentierechten bij
den import van landbouwproducten,
waarover we reeds eerder berichtten.
Vanaf gisteren worden de volgende
verhoogde licentierechten van kracht: bo
ter frs. 7.50 per kilo; melk frs. 37.50
per hectoliter; karnemelk frs. 6:25 per
hectoliter; versche room frs. 5 per kilo;
melk en room in poeder of blokjes met
inbegrip van ontroomde melk in poeder
en karnemelk in poeder frs, 2.50 per kilo;
gecondenseerde melk stroopachtig gesui
kerd of niet fr. 1 per kilo.
MOEILIJKHEDEN IN DEN GRAAN
HANDEL.
Zullen monopolierechten worden
verlaagd?
D'e besturen van het Comité van Graan
handelaren en van den bond van Neder
landsche graan- en zaad-importeurs heb
ben d.d. 29 October het volgend telegram
gezonden aan den minister van Land
bouw en Visscherij:
„D'ehandel in buitenlandsche granen
veikeert nog steeds in onzekerheid om
trent eventueele verlaging van de mono
polierechten. Binnenlandsche koopers
durven geen voorraden aan te leggen en
onthouden zich van aankoopen behalve
voor direct gebruik.
D'e eerstvolgende twee weken worden
groote aanvoeren verwacht onder meer
70.000 ton mais'. Groote hoeveelheden
zouden in transito moeten worden opge
slagen aangezien de verkoop sterk wordt
belemmerd, waai door zware druk ont
staat op de graanmarkt en groote extra-
kosten voor de importeurs.
Wij verzoeken dringend, zoo mogelijk
vóór Maandag den graanhandel volledige
zekerheid te verschaffen waardoor het
binnenland weer tot ruimere aankoopen
en de 'hoognoodige voorraadvorming zal
overgaan, zonder risico vanwege verla
ging der rechten.
ALLE AUTOMOBIELEN KRIJGEN
NIEUWE NUMMERS.
Koop geen dure nummerplaten.
In de nieuwe wegenverkeerswet van
13 September 1935, welke door beide Ka
mers der Staten-Generaal werd aange
nomen en waarvan de inwerkingtreding
nog wacht op het gereedkomen van het
nieuwe „Wegenverkeersreglement", wordt
bepaald, dat de nummerbewijzen in de
toekomst niet mesr door de provinciën
zullen worden uitgegeven, doch door een
centraal orgaan.
Naar wij van de zijde van de K. N.
A. G. vernemen, ligt het in het voorne
men na het inwerking treden der wet met
een zekeren overgangstijd alle thans be
staande nummers door nieuwe te vervan
gen. Automobielbezittere doen dus ver
standig geen groote 'bedragen meer aan
fraaie uitvoeringen van nummerplaten
te besteden, daar deze toch slechts een
kort leven is beschoren.
Burgemeesters.
Bij Kon. besluit is aan mr J. G. Westra
van Holthe, op verzoek, met ingang van
30 October 1936, eervol ontslag verleend
als burgemeester der gemeente Dwinge-
loo.
