De S.D.A.P. en het Koningschap.
De prijs van het brain brood.
Last van
verstopping
MAANDAG 12 OCTOBER 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
51e JAARGANG No. S3
Buitenland.
De burgeroorlog in Spanje.
M.S.S. - cachets
Belangrijkste Mieuws
Binnenland
Uitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
,T. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
7)e Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingon 10.20. Losse nummorB 5 cent
Advertentiën 30 cent per rcgol. Ingezonden
mededeelingen 00 cent per regol. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Wij hebben er reeds op gewezen, dat er
bij de S.D.A.P. eenige kentering is waar
te nemen, wat betreft haar houding tegen
over het koningschap.
Van die veranderde houding getuigt
ook, wat de heer E. Boekman schrijft in
de „Sociaal-Democraat", naar aanleiding
van tot uiting gekomen bezorgdheid
over het republikeinsche karakter der
S.D.A.P.
„Mag ik er aan herinneren, zoo zegt
hij, dat in geen enkel beginselprogram
van de partij ooit over de kwestie van
koningschap of republiek een woord is
gesproken? Behoorde het republikanisme
tot het karakter van de partij, dan, zoo
mag men verwachten, zou zij het toch
wel eens, zooals niet in een program, dan
toch in een congresresolutie hebben op
genomen. Ook daarvan is geen sprake.
Natuurlijk beteekent dit ook niet het
tegenovergestelde, dat de partij dus altijd
voorstandster was van het koningschap.
Het beteekent alleen, dat de partij den
vorm van het hoogste gezag in den staat
nimmer als een principiëele aangelegen
heid heeft beschouwd.
Men zal toch goed doen dit in de dis
cussie te bedenken.
De S.D.A.P. staat tegenover het koning
schap niet anders dan onze zusterpartij
en in Engeland en Scandinavië. Alleen is
men daar, geloof ik, wat verder dan hier,
daar discussieert men niet meer over de
vraag welk beginsel principiëel juister is
in het gezicht van het feit, dat het in
stituut van het koningschap goed werkt.
In ons land is het niet anders.
Het constateeren van dit feit de
overtuiging ook, dat de republikeinsche
staatsvorm op dit oogenblik een achter
uitgang voor ons land zou beteekenen
doet mij tegenover veel van wat als na-
deelen van het koningschap worden aan
gewezen en waarvan men ook erkennen
moet, dat het nadeelen zijn, wat gelijk
moediger staan. Die nadeelen betreffen
trouwens vaak bijzaken. En of de erva
ring met de hoofdzaken van de republiek
nu zoo aanlokkelijk is?"
Wanneer de heer Boekman hier zegt,
dat de S.D.A.P. de zaak van het koning
schap nooit als een principiëele aan
gelegenheid heeft beschouwd, dan klopt
dit toch niet geheel met de feiten.
In elk geval heeft zij zich in woord en
daad steeds gesteld tegen het koning
schap.
In zijn „Een halve eeuw van strijd"
verklaarde de heer Schaper: „Onder het
oude socialisme werd den arbeiders van
begin af aan ingepompt de haat en de
afkeer van den koning en de monarchie".
En het „nieuwe" socialisme is in de
zelfde lijn doorgegaan.
In de Soc.-Dem. pers werden uitingen
van Oranje-liefde stelselmatig bespotte
lijk gemaakt, telkens weer bleek zelfs bij
officiëele gelegenheden de minachting, die
men in roode kringen1 heeft voor het
Wilhelmus, tal van malen hebben zelfs
roode raadsleden en wethouders hun af
keer van het koningschap gedemonstreerd
door weg te loopen of te blijven zitten
en tot voor kort meenden de sociaal
democratische volksvertegenwoordigers
het aan hun rooden stand verplicht te
zijn zich niet te vertoonen wanneer H. M.
de Koningin bij de opening der Staten-
Generaal haar grondwettelijken plicht
kwam vervullen.
In 1931 gaf dit den heer G. van Veen,
tot voor kort een bekend lid van de
S.D.A.P. aanleiding om de houding van
zijn partij tegenover de Koningin aange
nomen, te betitelen als kleinzielig,
dom en gevaarlijk.
Het kan niet anders dan tot blijdschap
stemmen, als de S.D.A.P. begint haar
kleinzielige houding te wijzigen, als ze
haar domheid wat dit betreft erkent en
als ze tot het inzicht begint te komen,
dat het handhaven van de roode traditie
niet zonder gevaar is.
Verwoede strijd om Oviedo.
De toestand in Spanje verandert slechts
langzaam. De groote aanval op Madrid
is nog niet begonnen.
De gebeurtenissen te Oviedo toonen, dat
de regeeringsgezinden nog lang niet ver
slagen zijn.
Via Madrid wordt uit Oviedo gemeld,
dat de mijnwerkers die aan de zijde der
regeeringstroepen strijden, het Ameri-
kaansche plein hebben bezet. Men heeft
den indruk, dat de opstandelingen zich
stap voor stap terugtrekken en gedwon
gen zullen worden zich te barricadeeren
in het deel van de stad, waar de kathe
draal en de kazernes staan, alsmede de
wapenfabriek.
In Oviedo spelen pantserauto's een groo
te rol in den opmarsch van de regeerings
troepen.
De tegenslag voor de opstandelingen
bij Oviedo leidt den aanval op Madrid
weer af, want ze moeten de verdedigers
van Oviedo te hulp komen.
In den strijd om Madrid is geen wijzi
ging van beteekenis gekomen. Het front
der aanvallers strekt zich nu uit van Na-
valperal tot Toledo, de verbinding tus-
schen de optrekkende colonnes is tot stand
gebracht.
Intusschen heeft generaal Franco zijn
hoofdkwartier van Burgos naar Salaman
ca overgebracht.
De „Almirante Cervantes", een kruiser
der opstandelingen heeft in de straat van
Gibraltar twee kustbewakingsschepen en
een torpedoboot der regeering tot zinken
gebracht.
Naar het radiostation Teneriffe bericht
zijn in de omgeving van Montoro drie
vliegtuigen van de regeering door de op
standelingen omlaag geschoten.
VOLKENBONDSVERGADERING
GESLOTEN.
Nederlagen van Litwinoff.
Dë zeventiende volkenbondsvergade
ring en de vier en negentigste zitting vao
den volkenbondsraad zijn Zaterdag beide
gesloten. Daarbij leed de Rus Litwinoff
drie ernstige nederlagen.
Engeland, door Frankrijk ondersteund
wist door te zetten dat zoowel de com
missie van acht en twintig voor de vol
kenbondshervorming als 't bureau der
ontwapeningsconferentie niet zullen bij
eenkomen, voordat aan Engeland de noo-
dige voorbereidingstijd zou zijn gelaten
voor een nieuwe conferentie van de Lo-
carnomogendheden.
Litwinoff had vooral ernaar gestreefd
een nieuw Locarno te doen mislukken.
Het is hem verder niet gelukt, dat de
Spaansche kwestie tot onderwerp van
discussie op de volkenbondsvergadering
of in den volkenbondsraad werd gemaakt
Eindelijk heeft Litwinoff een zeer pijn
lijke nederlaag geleden, doordat de ze
ventiende volkenbondsvergadering defini
tief gesloten is en niet slechts verdaagd
zooals hij gewenscht had.
Litwinoff had een eenvoudige verda
ging gewenscht. omdat daardoor de vol
kenbondsvergadering ieder oogenblik we
der zou kunnen bijeenkomen voor een be
spreking van de Spaansche kwestie, waar
op hij nog steeds stond.
Bovendien zou een eenvoudige verda
ging van de volkenbondsvergadering ten
gevolge hebben gehad, dat de Abessyniërs
tot September lid van de volkenbonds-
veigadering zouden blijven, hetgeen Italië
dus tot het volgende jaar September uit
Genève verwijderd zou houden. Daarom
ook wenschten Engeland en Frankrijk
juist niet verdaging, doch definitieve slui
ting. Bij een buitengewone volkenbonds
vergadering moeten alle geloofsbrieven
opnieuw onderzocht worden
DE GEBEURTENISSEN
OOSTENRIJK.
Schuschnigg dictator.
IN
Zaterdag meldden wij reeds, dat de
Oostenrijksche regeering had besloten den
Heimwehr en alle particuliere weerforma-
ties te ontbinden. Alle ministers zijn in
het kabinet gebleven en zullen den eed
van trouw aan bondskanselier Dr Kurt
Schuschnigg afleggen.
De politieke crisis, welke in Oostenrijk
door het scherpe conflict in den Heim
wehr, vooral rond de persoonlijkheden
Starhemberg en Fey ontbrand was, is
hierdoor eindelijk opgelost.
Bondskanselier Schuschnigg is feitelijk
dictator van Oostenrijk geworden.
Inderdaad is de macht, ook de persoon
lijke macht van Schuschnigg, aanmerke
lijk versterkt al is Schuschnigg zeker niet
de persoonlijkheid om een dictatuur naar
Duitsch of Italiaansch voorbeeld in te
stellen.
Van betrouwbare zijde wordt vernomen,
dat vorst Starhemberg plotseling uit Wee-
nen zou zijn vertrokken. Hij zou zich naar
het buitenland hebben begeven, doch men
weet niet waarheen.
Starhemberg heeft een proclamatie tot
de burgerwacht uitgevaardigd, waarin hij
verklaart:
„De burgerwacht is- ontbonden. Ik be
veel u, kameraden, en verzoek het dan
ook dringend, blijft onder alle omstandig
heden, wat ook geschieden moge, bezon
nen en koelbloedig. Laat u onder geen
omstandigheden verleiden tot eenig ver
zet tegen de autoriteiten van den staat.
Wie in dit noodlottig uur eventueele ont
stemming misbruikt om op te hitsen
tegen den staat en zijn autoriteiten is een
verrader en misdadiger jegens het vader
land, en jegens de burgerwachtgedachte."
Zaterdagavond hebben eenige leden van
de burgerwacht geprobeerd samen te
scholen voor het parlementsgebouw, met
het doel, te betoogen tegen de door den
ministerraad genomen besluiten. Zij wer
den evenwel direct verspreid.
De Duitsche pers toont zich voldaan
over het besluit tot ontbinding van den
Heimatschutz in Oostenrijk. De „Angriff"
zegt, dat deze organisatie en de persoon
van Starhemberg de eenige factoren wa
ren, die de goede betrekkingen met
Duitschland in den weg stonden.
Arrestaties
Uit Insbriick wordt gemeld, dat in de
laatste dagen 48 nationaal-socialisten wer
den gearresteerd, die geprobeerd zouden
hebben de nationaal-socialistische partij
in Tirol te reorganiseeren.
Dit zijn de eerste arrestaties van na
tionaal-socialisten sedert de totstand
koming van de OostenrijkschDuitsche
overeenkomst van 11 Juli j.l.
Ook is een aantal communisten ge
arresteerd, die, naar men zegt, van Sov
jet-Russische nationaliteit zijn en die op
verschillende punten der grens Oosten
rijk met behulp van valsche passen bin
nen zijn gekomen. Zij verbleven te Wee-
nen onder aangenomen namen en zouden
getracht hebben te Weenen een commu
nistisch propagandacentrum voor Oosten
rijk en de aangrenzende landen te or-
ganiseeren.
Zij hadden speciale opdrachten om in
Duitschland en Oostenrijk te werken. De
gearresteerden hebben toegegeven, dat zij
agenten van de Sowjet-regeering waren.
Het is tot dusverre niet mogelijk geweest
om hun namen vast te stellen, aangezien
hun documenten allemaal vervalscht
waren.
HET DUITSCHE RIJKSCONGRES
AFGELAST.
Een verrassing.
Te Breslau zou tusschen 16 en 18 Octo
ber een „Reichskclonialtagung" plaats
vinden.
Geweldige demonstraties), vaandelmar-
schen. fakkeloptochten, defilé'e en volks
feesten waren voorbereid. Een uitvoerig
program was reeds gepubliceerd. Tot al-
gemeene verrassing is deze demonstratie
afgelast op bevel van den Leider en dit
wel naar het „Vad." uit goede bron ver
nam op aandringen zoowel van Von Rib-
bentrop als van het Ministerie van Bui-
tenlandsche Zaken, welke instanties het
oogenblik voor zulk een koloniale demon
stratie niet gunstig achtten. Het zou een
belasting zijn voor Von Ribbentrops aan
vaarding van zijn ambt te Londen.
Het koloniale congres van Breslau zal
nu eenige weken later met een sterk ver
anderd programma plaats vinden.
ITALIË TEN STRIJDE BEREID.
De Italiaansche ministerraad is Zater
dagmorgen bijeengekomen onder voorzit-
terscihap van Mussolini, die den raad in
lichtte over de ontwikkeling van de mi
litaire voorbereiding in den laatsten tijd.
Het algemeen commissariaat van oor-
logsfabricage controleert op het oogen
blik 1200 fabrieken van oor
logstuig. Voor zekere fabrieken,
vooral die welke luchtvaartmateriaal ver
vaardigen en vlootbenoodigdheden, is ver
lof gegeven tot instelling van een werk
week van maximaal 60 uur.
Voor de nieuwe vliegvelden in de Po-
vallei en langs de Adriatische en Thy-
reensche Zee, op Sardinië en Sicilië is
40 millioen uitgetrokken. De werkzaam
heden zullen nog deze maand beginnen.
De bouw van toestellen is bevredigend,
maar nog niet voldoende volgens het op
gestelde plan. Fabrieken, die uitsluitend
vliegtuigmotoren zullen vervaardigen,
worden ingericht. Het lwchtvaartpersoneel
wordt voortdurend uitgebreid.
Het vlootpersoneel zal worden opge
voerd tot gemiddeld 60.000 man. Op Itar
liaansche werven zijn op het oogenblik
verscheidene tientallen oorlogsvloot-een-
heden in aanbouw. De nieuwe bewapening
van het leger gaat regelmatig voort en zal
binnen een reeds vastgesteld tijdperk vol
tooid zijn.
EEN EINDE AAN DE STAKING TE
PALESTINA.
Dë z.g. Hooge Arabische 'Commissie
heeft besloten de staking van hedenmor
gen 6 uur af te doen ophouden.
Intusschen zijn Zaterdag nog verschei
dene gevechten geleverd.
Men Verwacht echter, dat na het be
sluit van de commissie niet meer gevoch
ten zal worden.
De Arabische vorsten zullen een beroep
op de bevolking doen om weer vreedzame
toestanden te herstellen teneinde verder
bloedvergieten te voorkomen.
Gemeld werd reeds, dat de stakings
moeheid bij de Arabische winkeliers ©n
zakenlieden zeer groot was. Ook is dit het
geval bij de plattelandsbevolking, die haar
producten niet op de markt kan bren
gen wegens de staking bij de verkeers
middelen of wegens intimidatie.
Een bijkomende factor is nog de uit
putting van de fondsen der Arabieren,
waardoor zij den laatsten tijd tekort aan
ammunitie hadden. "Waarschijnlijk is dit
wel de voornaamste oorzaak van bet feit,
T. C.-tarwe teruggebracht op prijs van
voor de devaluatie.
Ter voorkoming van een verhooging
van den prijs van bruinbrood is in over
eenstemming met de maalbedrijven een
regeling getroffen, waardoor een stijging
van den prijs van het ongebuilde meel
wordt voorkomen.
Te dien einde zal de Tarwecentrale met
ingang van heden, T. G.-tarwe voor dit
doel beschikbaar stellen tegen een prijs
van f 7.60, zijnde de prijs, die vóór 27
September gold.
Voor een goed verloop van zaken is
aan deze beschikbaarstelling de voor
waarde verbonden, dat de kleine mole
naars deze tarwe uitsluitend kunnen ver
krijgen in hoeveelheden, correspondeeren-
de met hun Vitatarwebestellingen. De
Vita zal daarvoor bij afsluiting van deze
Vita-aankoopen bonnen beschikbaar stel
len, welke recht geven een overeenkom
stige hoeveelheid T.G.-tarwe, bij' de
Tarwecentrale te betrekken.
Voor de grootere vlakmolens en koog
molens. die tevens ongebuild meel ma
len, is een regeling getroffen, overeen
komstig aan die, welke voor tarwebloem
geldt.
dat het in de laatste weken nogal rustig
is geweest.
In de steden zal dus het normale leven
beginnen terug te keeren, maar 't zal nog
vrij lang duren, voordat het banditisme
op het platteland geheel zal zijn verdwe
nen.
Koudegolf in Noord-ltalië.
In Noord-ltalië heersoht een koudegolf.
Het kwik is in Varese bij Milaan tot 7
graden onder nul gedaald. In de Alpen
dalen is een temperatuur van 10 graden
vorst waaigenomen. Uit het geheele Al
pengebied komen berichten over zwaren
sneeuwval.
De pot en de ketel.
Naar aanleiding van de beschuldigin
gen over schending der non-interventie
overeenkomst, door Italië, neergelegd in
het rapport van den Spaanschen minis
ter van buitenlandsche zaken en het drei
gement der Sovjet-regeering. deze over
eenkomst op te zeggen, heeft 'de Italiaan-
sche gezant Grandi in de Londensche
commissie een rede gehouden.
Grandi vraagt dan ophelderingen over
het zenden van gratis Sovjetolie naar
Spanje, de aankomst van twee Russische
hoofdofficieren te Barcelona, het verblijf
van 40 Sovjetofficieren op het vliegveld
Getafe, waar zij toezicht hielden op dé
montage van dertig vliegtuigen, die over
zee waren verzonden. In een der straten
is een luchtafweerbatterij opgesteld, be
staande uit de modernste Russische ka
nonnen en bediend door Russen.
In de haven van Antwerpen, zoo ver
volgde Grandi, hebben Sovjetschepen in
schepen met de Zuid-Amerikaansche vlag
wapens en munitie, bestemd voor Spanje,
geladen. Het Mexicaansche s.s. „Ame
rica" heeft in een Spaansche Middelland-
sche Zeehaven vaten kallumchloride,
410 vaten toluolen, 1400 blikken zwavlzuur
gelost. Het Britsche schip „Barnhill"
heeft op 2 October te Hicante kisten ge
weren en patronen van Sovjetfabrikaat
gelost.
(Het zal alles wel waar zijn, maar wie
zal zeggen, wat van Duitsche en Italiaan
sche zijde aan de opstandelingen gele
verd is?)
Korte Berichten.
i Naar aanleiding van de dezer dagen
tot stand gekomen principieele samen
werking tusschen de Rex-beweging en
het Vlaamsch Nationaal Verbond wordt
nader vernomen, dat thans ook bespre
kingen worden gevoerd tusschen Vlaam-
scbe nationalisten en het Verbond van
Dletsche Nationaal-solidaristen verkort
Verdinaso genaamd.
De Belgische Kamer-afgevaardigde
Jacquemotte, de leider der communis
tische partij, is in den trein, die 'hem
naar Brussel terugbracht, tusschen Luik
en Tiriemont plotseling overleden.
De Nieuw-Zeelaudsche aviatrioe Jean
Batten is Zondag te 1.13 Greenwich-tijd
te Port Darwin an Australië aangekomen.
Met 24 uür en 16 minuten heeft zijl het
record voor den afstand Engeland
Australië solovlucht, dat op naam stond
van den Australische vlieger Broadhent,
verbeterd.
Het congres van bet Zwitsersche
vakverbond heeft in een vrijwel met al-
gemeene stemmen aangenomen resolutie
een samengaan of samenwerking met de
communisten of met einder coimmuinis-
tischen invloed staande organisaties van
de hand gewezen.
Hongerige wolven zijn binnengedron
gen in dorpen in de districten Koejbysjef
en Tsjeljabinsk. De wolven hebben twee
kinderen en verscheidene stukken vee
verscheurd.
Om gezond te blijven, moet men geregeld
dagelijks normale stoelgang hebben en als
dat hapert, heeft dat dadelijk nare gevolgen.
Uw eetlust vermindert, Gij hebt geen nut
van Uw voedsel, Gij gaat er slecht uitzien,
maar erger nog, in Uw lichaam hoopen zich
slechte stoffen op, die Uw gestel ongun
stig beïnvloeden.
Wees daarom verstandig en grijp direct in.
Maak Schoon Schip, neemti
Zij bevatten stoffen die onmiddellijk zacht
maar zeker Uw ingewanden bevrijden van
de in ontbinding overgegane spijsresten.
Zuiveren Uw bloed, verbeteren Üw gestel.
Wilt Gij langzaam laxeeren, neem er óén I
Wilt Gij snel Schoon Schip maken, dan twéél
't Is een vondst van Apotheker Dumonl.
Prettig innemen, want Gij proeft niets.
Per fcr.' ar ven 12 «tuJca 60 cent. Overal verkrijgbaar.
Binnenland.
De prijs van het bruin brood.
Verlaging bijslag voor gerst en rogge.
Prinses Juliana en Prins Bernhard bin
nenkort naar Duitschland.
Distributie van onvermengde margarine.
Buitenland.
De gebeurtenissen in Oostenrijk.
Volkenbondsvergadering gesloten.
Oorlogstoerusting van Italië.
Einde van de staking in Palestina.
In Spanje wordt verwoed om Oviedo ge
streden.
DE PRINSES NAAR DUITSCHLAND.
In tegenspraak met het bericht, dat
H K.H, Prinses Juliana zich in den loop
der volgende week naar Berlijn zou be
geven, verneemt bet A.N.P. van bevoegde
zijde, dat het in het voornemen van de
Prinses ligt, in den loop dezer maand ge
heel incognito eenige familiebezoeken in
Duitschland te brengen.
PRINS BERNHARD BINNENKORT,
NAAR DUITSCHLAND.
Prins Bernhard zal zich binnenkort
voor eenigen tijd voor particuliere aange
legenheden naar Duitschland begeven.
DISTRIBUTIE VAN ONVERMENGDE
MARGARINE.
Bij zijn beschikking van 9 Oct. heeft de
minister van landbouw en visscherij be
paald, dat de distributie van onvermeng
de margarine aan werkloozen en armlas
tigen voortaan ook zal geschieden aan
hen wier gezin uit minder dan 4 kinde
ren bestaat.
OUD-GOUVERNEUR-GENERAAL
DE JONGE.
In het ziekenhuis opgenomen.
De oud-gouverneur-generaal van Ned.-
Indië jhr mr B. G. de Jonge, die naar
men weet sinds1 eenigen tijd lijdende is,
werd Zaterdag in het gemeentelijk zieken
huis aan den Goolsingel te Rotterdam op
genomen. in verband met de noodzake
lijkheid van verdere medische behande
ling.
Zeer waarschijnlijk zal tot een operatie
moeten worden overgegaan. In elk geval
zal jhr Dó Jonge geruimen tijd ver
moedelijk wel 5 weken in het zieken
huis moeten blijven.
Naar wij bij de terugkomst van den
gewezen gouv-generaal hebben gemeld,
heeft dr G. W. N. Rotter verklaard, dat
jhr de Jonge lijdende was aan aderont
steking.
VERLAGING VAN DEN BIJSLAG VOOR
GERST EN ROGGE.
Dë regeeringspersdienst meldt: D'e mi
nister van landbouw en visscherij heeft
besloten, in verband met de tengevolge
van de depreciatie van den gulden geste
gen prijzen van de granen, de bijslagrege
ling voor gerst met ingang van Maandag
a.s. buiten werking te stellen.
Voor rogge zal de denaturatiebijslag en
dusi ook de monopoliewinst op ongedena-
tureerde rogge, eveneens met ingang van
dien datum, verminderd worden met
f 0.50 per 100 kg.
Pensioenactie zeemacht.
Dë ledenvergadering van den Bond
„Pensioenactie Zeemacht" heeft met al
gemeens stemmen een motie aangenomen
waarin het vertrouwen wordt uitgespro
ken, dat volgens recht en billijkheid, de
