Verkiezingsmanifest 1937.
BERTELS'
EERSTE BLAD
HET ADRES
A. WILKING
GRATIS
CADEAU
ZATERDAG 3 OCTOBER 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
51e JAARGANG Nc. 3
0p een keerpunt?
Buitenland.
ORANfE DROOGVOEDERBAK
BIJ BESTELLING VAN 5 x 50 K.G.
BERTELS' KUNSTKORREL
HET VOORDEELIGSTE, VOLLEDIGE
PLUIMVEEVOEDER, NEVENSTAANDE
VOEDERBAK GRATIS
BESTELT BIJ UW VOEDERLEVERANCIER
EN WAAR NIETVERKRIJGBAAR DIRECT AAN
OLIEFABRIEKEN N.V. AMSTERDAM O.
Binnenland
Tegen
onredelijke prijsopdrijving.
Belangrijkste Nieuws
Uit de Provincie.
LJitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Iiinergu" ter exploitatie van hel blad „De Zeeuw".
Jiuicaiix Lnngu Voi'HlHlmnl 70, Hoes.
'J'elefooiiimmmi'i' 11.
Poylelicqtie en Glmroliciiing Ml 55
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
•T. J. FANOY, Lange Iiurg B 10, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: B. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
VibiHlngon fü.üü, - Lonho nummers 5 cent
AdvertentlOn .'J0 cent por regel. Ingezonden
mededeelingen 00 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Het Centraal Comité van A.R. Kies-
vereenigingen heeft een ontwerp-verkie-
zingsmanifest 1937 aan de kiesvereni
gingen toegezonden.
Vóór we den inhoud van dit concept
gaan bespreken, willen we eerst enkele
opmerkingen maken omtrent de beteeko-
nis van zulk een manifest of program.
Een program van actie draagt een ge
heel ander karakter dan een program van
beginselen.
In een program van beginselen wordt
het fundament waarop een partij
staat aangegeven en worden de grond
denkbeelden onwikkeld waaraan zij onder
alle omstandigheden wenscht vast te hou
den. Het is ais het ware de grondwet
die het leven van een partij en van allen
die namens haar optreuen beheerscht en
waaraan een program van actie dan ook
altijd ondergeschikt behoort te blijven.
jur Huyper maakte vroeger ook nog
onderscheid 'tusschen een stembus-pro
gram. en een program van actie.
van het eerste heette het, dat het geen
ander doei had, dan om bij1 een a.s. ver
kiezing leuze van vereemging of slag
boom ter afwering te zijin. Het behoort
zoo kart en beperkt van omvang te zijln
als s.echts even doenlijk is.
„Liefst één enkel woord, dat ieder ont
houdt en in den mond houdt. Een shibbo
leth! koet het zijn dan een- volzin,
nesnoods een zinsnede. Kan het niet
anders dan een trits van zinsneden. Ma r
ook dan nog' elk woord scherp geteekend;
e.ke volzin streng gekozen, elke zin
snede 'doorzichtig als glas."
Hen program. \a,n actie draagt volgens
or ivuyyer een 'ietwat ander karakter.
he aard van zulk een progiam brengt
met zich, .„dat het in aansluiting aan de
beginselen, die tot de formatie van zulk
een partijl hebben geleid, zonder in tech
nische bijzonderheden af te dalen, zilk
een gedragslijn voor de komende parle
mentaire periode afbakene, dat het met
opzicht tot de vraagstukken die aan de
orde zijn, voor vriend en tegenstander
duidelijk z.ij in welke richting men
de oplossing van deze vraagstukken
wenscht."
Welnu, met zulk een program, wil men
manifest., hebben wij hier te doen.
Het spreekt wel vanzelf dat bij1 de sa
menstelling rekening is gehouden met de
bdjlzondere omstandigheden waarin wij
le»en.
Ook van de komende parlementaire
periode geldt wat bij het ontwerp-mani-
fest van 1933 werd opgemerkt, n.l. dat
zij gezien moet worden als een periode
■die door de crisis en (of) hare gevolgen
beheerscht, werdt. „Het zal dus een zeer
moeilijke periode zijn. Niet minder ech
ter ook een zeer gewichtige. Omdat het
te voeren staatkundig beleid, al naar 't
kompas dat gebezigd wordt, het schip van
staat in veilige haven brengen kan, maar
het ook naar den ondergang kan voeren."
Hieruit volgt, dat een breed opgezet
en in bijzonderheden afdalend program
van actie thans minder dan ooit op zijin
plaats is.
Hier verdient herhaling wat in 1933
werd opgemerkt: „Waar zóó weinig te
voorzien valt omtrent het verloop van
de economische en financieele verhou
dingen, waire het pure misleiding
aan de kiezers een reeks maatregelen in
uitzicht te stellen, waarvan men te voren
op goede gronden aannemen moet, dat
geen enkel Kabinet er uitvoering aan
zal kunnen geven, indien de omstan
digheden zijln zooals nu te voorzien is,
dat ze zullen zijln.
Niet alleen echter in dezen meer alge-
meenen zin is soberheid bij, de stembus
gewenscht. Ook waar het geldt maatrege
len, die, juist in verband met de bijzon
dere tijdsomstandigheden, wel genomen
zullen moeten worden, zal men zich tot
algemeene aanduidingen hebben te be
palen".
Wie even nadenkt, zal toestemmen dat
het thans en in 1933 door het Centraal
Comité ingenomen standpunt juist is.
Het zou natuurlijk een kleine moeite
zijln een breed program op te stellen, al
lerlei wenschen op sociaal, financieel en
econotmisch gebied, ten aanzien van het
onderwijs en wat niet al op te stellen,
maar er is in de gegeven omstandighe
den niet de minste zekerheid dat zulk
een program ook werkelijk, al is het
slechts ten deele, zal kunnen worden uit
gevoerd.
Vooreerst al omdat niemand weet hoe
de toestanden zich zullen ontwikkelen.
Het is zeer goed mogelijk dat ook de ko
mende parlementaire periode nog geheel
of zoo goed als geheel door de crisis
wordit beheerscht.
Maar dan ook omdat in verband met
de sterk wisselende omstandigheden on
mogelijk is aan te geven welke maat
regelen voorrang zullen moeten hebben.
Men moet zich dus, wil men niet opzet
telijk de kiezers misleiden, wel tot
algemeene aanduidingen bepalen.
En dit kan te gemakkelijker, omdat er
nog altijd is het in 1929 vastgestelde en
in 1933 gehandhaafde program van actie,
dat nog voldoende niet ten uitvoer ge
brachte wenschen bevat, naar de ver
wezenlijking waarvan zoio mogelijk kan
Worden gestreefd.
Het kan dus niet anders dan worden
toegejuicht dat het omtwerp-verkiezings-
manifest betrekkelijk kort is en alleen
hoofdpunten aangeeft die den parlemen
tairen arbeid in de naaste toekomst zul
len hebben te beheersohen.
Als eerste punt wordt dan genoemd:
het behoud en de versterking van ons
nati male leven in historischen zin. En
daarnaast wordt gewezen op den plicht
tot het ontplooien van een krachtige
werkzaamheid ter bewaring van de hoog
ste goederen, onder Gods voorzienig be
stel en onder de leiding van het Huis van
Oranje, in den loop der hist wie aan ons
vclk geschonken.
In een volgend artikel gaan we het
omtwerp-manifest meer van nabij! bezien.
Enkele weken geleden heeft de heer
baron van Wijnbergen in een te Utrecht
gehouden redevoering herstel van de
samenwerking der rechtsche partijen be
pleit.
Aanvankelijk zonder veel succes naar
het scheen, gezien de houding van een
groot deel der R.-K. Staatspartij.
Thans schijnt er echter althans in som
mige kringen een kentering te zijn ge
komen.
Het „Dagblad van Zeeland", dat nog
nooit iets goeds in het Kabinet Colijn
heeft kunnen ontdekken, gaat nog steeds
in denzelfden toon voort, maar er zijn
anderen, meer bezadigd, die oordeelen,
dat het gebeurde van de laatste dagen
de politieke situatie gunstig beïnvloed
heeft.
Zoo schreef b.v. de Maasbode:
„De lucht is gezuiverd. En indien men
ons vraagt, wat voor ons die zuivering
het meest symboliseerde, dan was het
de spontane daad van Dr Colijn, die met
groote aandacht vlak onder het spreek
gestoelte de constructieve rede van Mr
Goseling beluisterde en onmiddellijk daar
na naar den jongen voorzitter der katho
lieke fractie toeliep en hem lang en
hartelijk de hand drukte. „Laat ons het
verleden vergeten en daarover niet meer
nakaarten", had Mr Goseling gezegd, wij
zend naar een nieuwe toekomst. Het was
een echo op Dr Colijns radio-rede, die het
Nederlandsche volk in andere woorden
hetzelfde had toegeroepen. Beide mannen
keken elkaar een oogenblik recht in do
oogen, wellicht ging er in dit moment
in beiden veel om, maar de handslag
moge een teeken zijn van verdere harte
lijke samenwerking."
En De T ij d merkte o.m. het volgen
de op:
„Onmiddellijk na het loslaten van den
gaven gulden schreven wij, dat de 27e
Sept. een gunstig keerpunt beteekende in
het economische en politieke leven van
ons land, mede door het openen van een
verbeterde samenwerking tusschen Regee
ring en Parlement.
Het oplossen der quaestie van den huur-
toeslag, welke nog pas beiden verdeelde,
en het streven over en weer om de ge
schilpunten van het verleden in de ge
zuiverde sfeer bij te leggen, bewijst de
gelukkige kentering.
Oude veeten zijn vergeten, als straks
H. K. H. Prinses Juliana huwt, kan deze
nationale plechtigheid geen gelukkiger ge
tuige vinden dan een Regeering, één met
het volk en zijn vertegenwoordiging. Moge
deze eenheid het gelukkig voorteeken
worden ook van een „Holland bloeit weer,
Holland groeit weer!"
De wensch hier aan het slot geuit
onderschrijven wij gaame en van harte.
De afgeloopen week heeft ons doen zien
hoe Communisten en Nationaal-Socialis-
ten met elkaar wedijveren om ons volk
naar den afgrond te vooren.
Indien ooit dan is nu samenwerking
van allen, die staan op den bodem der
Christelijke belijdenis, geboden.
.Laten landen als Rusland en Duitsch-
land ons tot een waarschuwend voorbeeld
zijn.
MIJN-ONTPLOFFING IN BELGIE.
Reeds acht dooden.
In een mijn te La Bouverie heeft zich
een ontploffing voorgedaan. Het aantal
dooden is reeds tot acht gestegen.
Nog elf arbeiders zijn in de geteisterde
mijn ingesloten.
Het aantal gewonden, dat aan de op
pervlakte is gebracht, bedraagt 29. Van
hen hébben verschillenden ernstige
brandwonden opgeloopen, zoo ernstig
zelfs, dat men voor hun leven vreest.
Voor den ingang van de mijn zijn hon
derden mannen en vrouwen samenge
stroomd, die in angstige spanning wach
ten op nieuws betreffende de actie der
reddingsbrigades en den toestand der
gewonden.
Koning Leopold beeft zich persoonlijk
naar La Bouverie begeven, waar bij een
bezoek bracht aan de geredden en aan
de gezinnen van de mijnwerkers, die bij
de ramp het leven verloren hebben.
Dehoop, dat men de elf nog in de
mijn ingesloten arbeiders zal kunnen
redden, is maar zeer gering.
OORLOG TUSSCHEN JAPAN EN
CHINA ONVERMIJDELIJK.
Terwijl de Japanners China trachten
gerust te stellen met de verklaring, dat
hun militaire maatregelen uitsluitend
voorzorgsmaatregelen zijn, blijft de alge
meene opvatting, dat een oorlog tusschen
Japan en China moeilijk meer te vermij
den zal zijn.
D!e Japansche militaire attaché te Pe
king heeft verklaard, dat de Japansche
autoriteiten ook in Noord-Ghina maatre
gelen nemen voor het geval de Chineesch-
Japansche onderhandelingen, die spoedig
te Nanking moeten aanvangen, mochten
mislukken.
De toestand te Shanghai en omgeving
blijft zeer verontrustend. Langs de spoor
lijnen Nanking-Shanghai en Hangtsjou-
Shanghai wordt een aanzienlijke Chinee-
sche troepenmacht geconcentreerd.
Van Japansche zijde wordt het aantal
manschappen langs de Nankinglijn op
75.000 geschat.
Italië keizerrijk?
Het verluidt, dat de Italiaansche am
bassadeur te Londen, Grandi, zou worden
vervangen door den ambassadeur te Bue
nos Aires.
Het gerucht gaat verder, dat Grandi te
Rome een belangrijke functie zou gaan
'bekleeden. Deze verandering zou vóór den
28sten (October plaats hebben.
Het zou mogelijk zijn, dat het konink
rijk zou worden veranderd in een keizer
rijk, waarbij dan ook de functie van
grootkanselier geschapen zou worden.
Op 28 Oct. zal te Rome een grootsch
défilé plaats hebben van de troepen, die
in Afrika gestreden (hebben.
voor Manufacturen.
Dames- en Kinderconfectie
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen is
GOES
HULST
Korte Berichten.
i Nadat reeds vorige week sneeuw
was gevallen op de toppen van het Reu
zengebergte, is gisternacht ook sneeuw
gevallen in het dal van Hiischberg in
Silezië. Op de bergen is de sneeuwmassa
reeds van 3 tot 7 c.M. dik.
Met ingang van 2 October a.s. 'zul
len in het Duitsche leger 'twee nieuwe
legercorpsen worden opgericht met als
standplaatsen Hannover en Koblenz. Het
Duitsche vredesleger zal hiermede op 12
legercorpsen worden gebracht.
Twee groepen werkloozen zullen
deelnemen aan den hongermarsch naar
Londen. De eene groep, bestaande uit
driehonderd man zal uit Edinburgh, de
andere uit Glasgow vertrekken. Te Lon
den zullen zij protesteeren tegen de nieu
we steunregeling.
Polen, Hongarije en Oostenrijk be
sloten niet te devalueeren.
Sir Neil Malcolm, de hooge com
missaris van den Volkenbond voor vluch-
telingenkwesties, heeft van de Dtiitsche
regeering niet-officieel de mededeeling
ontvangen, dat zij bereid is 2000 Joodsche
dokters, die uit Duitschland -de wijk heb
ben genomen, weder toe te laten, indien
zij er in toestemmen een bepaalden tijd
als officier van gezondheid in het Duit
sche leger te dienen.
Ingezonden Mededeeling.
VOOR 25 KIPPEN
OF EENDEN
Geen uitbreiding Landbouwcrisis
diensten.
Van bevoegde zijde vernemen wij, dat
op grond van de gewijzigde omstandighe
den op monetair gebied zeker geen uit
breiding aan de landbouwcrisisdiens u a
zal worden gegeven.
Mitsdien is het nutteloos, te sollicitee-
ren naar betrekkingen bij deze diensten,
tenzij in geval van oproeping.
Bloembollenexport vrijgegeven.
Naar men verneemt is de export van
bloembollen, welke Maandag j.l. op last
van de regeering voor eenigen tijd was
opgeschort, in verband met de waarde
vermindering van den gulden en den toer
heerschenden onzekeren toestand, thans
weer vrijgegeven. Certificaten van uitvoer
worden op de gewone wijze verstrekt. Do
paogelijkheid daartoe is geopend nadat de
minimum-prijzen dezer dagen door de
regeering in overleg met het bestuur van
de Nederlandsche Sierteelt Centrale zij-i
verhoogd.
DE MINISTER INSTRUEERT DE
GEMEENTEBESTUREN.
D'e Minister van Binnenlandsche Za
ken heeft de volgende circulaire aan de
Burgemeesters gezonden in verband met
de wet, houdende tijdelijke maatregelen
tot het tegengaan van prijsopdrijving.
Zooals uit de artikelen 1, 2 en 3 blijkt,
kunnen door de regeering op verschillend
gebied regelingen, inzake prijzen worden
vastgesteld.
Daarnevens verbiedt art. 4 prijsopdrij
ving voor die gevallen, waarvoor de arti
kelen 1, 2 en 3 niet zijn toegepast. Zoo
lang beschikkingen, als in de genoemde
wetsartikelen bedoeld, niet zijn genomen,
geldt artikel 4 dus ten aanzien van alle
goederen, diensten en huren.
Voor wat het toezicht op de naleving
van artikel 4 betreft, vestig ik er de aan
dacht op, dat, zooals trouwens ook uit de
officieele stukken betreffende de wet blijkt
niet elke prijsverhooging zonder meer als
prijsopdrijving kan worden aangemerkt,
doch dat daarvan slechts sprake is, in
dien de verhooging niet als een noodza-
kelijk uitvloeisel van de op monetair ge
bied genomen maatregelen kan worden
beschouwd. Elk geval zal dus op zichzelf
moeten worden gezien. Zoo is het moge
lijk, dat tengevolge van hoogere inkoops
prijzen de verkooper voor de noodzaak
wordt gesteld ook zijnerzijds de prijzen
te verhoogen. Blijft zulk een verhooging
binnen redelijke grenzen, dan is prijsop
drijving niet aanwezig.
De minister voegt hieraan toe, dat hij
anderzijds gaarne zal zien, dat in duide
lijk aanwijsbare gevallen van prijsopdrij
ving met kracht wordt opgetreden en dat
alsdan niet wordt volstaan met een waar
schuwing, doch dat de politie-ambtenaren
aanstonds ingrijpen door het opmaken
van proces-verbaal.
Naast de hiervoor besproken voorzie
ning opent artikel 5 van de wet de moge
lijkheid voor den burgemeester der ge
meente tot een onverwijld ingrijpen inge
val van gegronde verdenking
van overtreding der artikelen 1 en 4, in
welk geval tot inbezitneming kan worden
overgegaan.
Het tweede lid van artikel 5 kent een
zelfde bevoegdheid toe, ingeval, zonder
gegronde redenen of in strijd met het doel
der wet, geweigerd wordt te verkoopen.
Als voorbeeld van gegronde redenen kan
worden genoemd een poging tot hamste
ren door afnemers.
De inbezitneming kan zonder eenige
formaliteit geschieden. Wel bepaalt de
wet, dat door de gemeente schadeloos1-
stelling verschuldigd is, welke schadeloos
stelling vooraf moet betaald zijn of voor
Binnenland.
De richtprijs voor de tarwe.
Girculare aan de gemeentebesturen in
zake de onredelijke prijsopdrijving.
Regeling standaardloon voorloopig opge
schort.
Sluiting Generale Synode der Geref.
Kerken.
Buitenland.
O'orlog tusschen Japan en China on ver
mijd el ijk.
Mijnontploffing in België.
Wordt Italië -een Keizerrijk?
welke betaling vooraf zekerheid moet zijn
gesteld.
De inbezit genomen goederen worden
door den burgemeester zonder verwijl op
door hem te bepalen wijze ter beschikking
gesteld van de bevolking of bepaalde groe
pen der bevolking en wel ten hoogste te
gen de officieel geldende c.q. normale prij
zen. De uitdrukking „bepaalde groepen
der bevolking" maakt b.v. mogelijk, in
geval van inbezitneming van goederen bij
den groothandel, deze ter beschikking te
stellen van de daarvoor in aanmerking
komende detaillisten in de gemeente.
Voor de mobilisatie-invaliden.
Te Oostlkapelle is een Zeeuwsche af-
deeling van de Nederlandsche Vereeni-
ging van Mobilisatie-Invaliden en hun
nabestaanden gevestigd te Amsterdam
opgericht.
De heer J. Goozen aldaar heeft zich
met de verdere propaganda in Zeeland
belast.
Prov. Comité van A.R. Kiesvereen.
Dhr P. G. Laernoes heeft ontslag ge
nomen als secretaris van het Provinciaal
Comité van Anti-Rev. Kiesvereenigingen
in Zeeland, welk secretariaat thans tijde
lijk wordt waargenomen door den heer
A. I. Catsman, Markt 24, te Aardenburg.
Middelburg!. E'en bijzondere eta
lage. D'e N.V. Schulte en Thiemc heeft
in haar magazijn „Het Huis met de Roo-
de Pilaren" een wel zeer bijzondere eta
lage voor door haar zelf geïmporteerde le
vertraan ingericht.
Wij doelen op het door den heer Wim
Abeleven vervaardigde beweegbare dio
rama, voorstellende het binnenkomen van
de Noorsche Visschersvloot met de vangst
vankabeljauw, die de zoo verstrekkende
levertraan zullen leveren.
Het geheel van hout opgetrokken dio
rama doet de bergen zien op den achter
grond, beschenen door het noorderlicht
in tien kleuren, terwijl daarvoor de sche
pen binnenvaren, alle verschillend van
model en kleuren.
De heer Abeleven vervaardigde ook
het mechanisme, waardoor de schepen
varen gaan. Aan de kust staan de traan-
kokerijen en aan beide oevers liggen
schepen, terwijl tegenover de fabrieken
visschers bij te drogen gehangen netten
staan. Het is een pakkend geheel.
In de etalage zijn de levertraan en aan
verwante artikelen geëtaleerd.
Goes. Go e d voorbeeld. In een gis
teravond gehouden vergadering van de
buurtvereeniging Bouwplan III werd be
sloten aan het bestuur der Oranje-ver-
eeniging f 75 af te dragen voor de ko
mende feestelijkheden.
Op 30 September j.l. werd in de
melksalon-Bustraan alhier een vergade
ring gehouden vanwege den Bond van
Chr. Politie-ambtenaren in Nederland.
Deze vergadering was uitgeschreven
door de leden van gemelden Bond te Goes
en stond onder leiding van dhr S. de Put
ter, correspondent voor Goes.
In zijn openingswoord gaf deze een
overzicht van het aantal leden, verspreid
in verschillende deelen van Zeeland bui-
