- P.Z.E.M.
io L water tot nabij het kookpunt
verhit voor twee cent.
verlaagd, tot
cent per Kilowattuur
EERSTE BLAD
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50e JAARGANG No. 289
Op [Jsland heetv/ater
vari Moeder Matuur.
In Zeeland elèctrisch
en ook niet duur.
M achtstroomtarief
b s* »U li al
Zijn wij paraat?
Buitenland.
De burgeroorlog in Spanje.
Belangrijkste Nieuws
Ui tg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Emcrgo" tor exploitatie van hot blad „Do Zcouw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer il.
Postcheque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKMAN DEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 10, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs i2.50 per kwartaal,
vrcokabonnomonton voor Middolburg, Goos en
Vlissingon f0.20. Losso nummers 5 cent
Advertcntiiin 30 cent per regel. Ingezonden
medcdeelingen 00 cent per regel. Kloino
Advertcnticn Dinsdags' en Vrijdags i 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Ingezonden Mededeellng.
nooqe eierpruuu*»-
/aye voea/erkosten f
tal ptuimaeeuoeOer meMen,
Sa/tn eten Aasiöiet u/ervt/ yeAra^A/
J* ley tb, olocA de meestest Acumer
ya/en urel/uy yroej' £s> AsvlcAZ.
tiet.. Berlels "KunstAorrel'is 'landen;
litopluimveeyroeitis nimjner zleAj
licv Atppen yeÜfken leyrrvotcAiriea
lUu ren een eiere/ylaJmeA f
L_ OLIÊFABRIEKEN N.V.AMSTERDAM
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
De militaire medewerker van „De Maas
bode" schrijft:
Al wie zich met een koel hoofd reken
schap geeft, van wat er in de laatste tij
den in Europa gebeurt, zal de beangsti
gende vraag in zich voelen opkomen
„Zijn wij paraat?"
De spanning tusschen Duitschland en
Rusland neemt bepaald onrustbarende
vormen aan.
Wat zal er geschieden als de groote
afrekening tusschen het Duitsche fascis
me en het Russische communisme begint?
Zal Frankrijk rustig toezien hoe die strijd
zich ontwikkelt? Zoo niet, dan staat Eu
ropa onmiddellijk in vuur en vlam.
Wij' weten niet precies hoever de Duit-
schers reeds gevorderd zijn met de ver
sterking van hun Rijnland-zone, maar
dat aldaar dagelijks met verscheidene
tienduizendtallen arbeiders aan de ter
reinversterkingen gearbeid wordt, staat
wel vast.
En als de Rijnland-zone, evenals de
Maginot-linie (grenslinie) in Frankrijk
tot een schier ondoordringbaren muur
van beton en staal is uitgebouwd, hetgeen
ongetwijfeld slechts een kwestie van be
trekkelijk korten tijd is, dan loopt de weg
van den minsten weerstand voor de le
gers van Frankrijk en Duitschland over
ons gebied.
Als wij ons deze dreigende en ver
schrikkelijke mogelijkheid voor oogen
brengen, dan rij'st wij zeiden het reeds
de benauwende vraag: „Zijn wij pas-
raat?"
En nog ontstellender ts het feit, dat het
antwoord hierop ontkennend moet luiden.
Wij' gronden deze meening niet op toe
standen in onze weermacht, waarover
verschil van meening mogelijk is. Onze
eerste oefentijd is naar onze meening te
kort, onze reserve-aanvoerders hebben te
weinig gelegenheid voor werkelijke oefe
ning gehad, onze oudste lichtingen zijfa
te oud en te lang geleden geoefend en zoo
zijn er wellicht nog enkele andere zaken.
Zij' zijh zeer te betreuren en zullen ten
gevolge hebben, dat als onze troepen een
maal moeten optreden, de strijd veel
moeilijker en de verliezen veel grooter
zijh zullen. Zij wettigen echter nog niet de
positieve uitspraak, dat wij! heden ten
dage niet paraat zijn.
Dit wordt echter wel veroorzaakt door:
1. Den onvoldoenden toestand, zoowel
c>p materieel- als op personeelsgebied van
onze luchtstrijdkrachten.
2. Het ontbreken van een eenigszins be-
teekenende hoeveelheid luchtdoelgeschut,
luchtdoel-mitrailleurs en luchtdoel-zoek
lichten.
3. Het ontbreken van modern infante-
riegeschut tegen vechtwagens en pantser
auto's.
Door deze drie zaken zijh wij' niet in
staat den strijd aan te binden met de
modern bewapende en geoutilleerde le
gers van de ons omringende staten.
Nu komt ingevolge het aangenomen
defensiefonds in enkele jaren een zekere
hoeveelheid van het hierboven als ont
brekend gesignaleerde materieel beschik
baar, maar zijn er geen menschen be
schikbaar, om dit materieel in werking
te stellen en dan hebben wij er natuurlijk
niets aan. Wij' betoogden in onze be
schouwing van 27 Aug., dat om dit mate
riaal te kunnen bemannen een contin
gentsvermeerdering van 1200 man
noodig zou zijn.
Zoover ons bekend is, denkt de Regee-
ïing op dit oogenblik nog niet over een
contingentsvermeerdering, maar stel dat
zij daartoe zou besluiten, dan is daarvoor
een ingrijpende wijziging van onze dienst
plichtwet noodzakelijk en bet is toch wel
algemeen bekend, dat de wetgevende mo
len langzaam maalt.
Als nu over één of twee jaren een pas
sende wijziging van de dienstplichtwet
strekkende tot contingentsuitbreiding
haar weg naar het Staatsblad gevonden
heeft, dan duurt het minstens tien jaren
voordat het benoodigde personeel aan-
wezig is.
Nu moet de lezer, die de steeds meer.
onheilspellende wolken aan den Europee- I
schen hemel gadeslaat, zelf maar eens de
vraag beantwoorden, of een dergelijk ge
brek aan paraatheid in het huidige tijds
gewricht toelaatbaar mag geacht worden.
Voor ons luidt het antwoord op deze
vraag zeer beslist oni kennend.
Wij twijfelen er dikwijls aan of een
deel van ons volk en zelfs een deel onzer
Politieke voormannen de in onze dagen
dreigende oorlogswolken wel voldoende
uit dien gezichtshoek bezien.
Wij weten wel, dat in het algemeen ge
sproken de cultureele en sociale eischen,
die aan de schatkist des rijks gesteld
worden, primeeren boven de militaire
eischen, maar in tijden van internatio
nale gevaren moeten in dit opzicht de
bakens verzet worden en moeten ge-
wenschte cultureele en sociale wijzigin
gen opgeschort worden, om de weermacht
zoodanig te doen zijn, dat de reeds be
haalde voordeelen van welstand en be
schaving tegen aanslagen van buiten be
veiligd kunnen worden.
Een goed gesitueerde villa-bewoner, met
veel geld en sieraden in huis, wonende in
een onveiligei, eenzame landstreek, zal
toch beter doen een paar stevige, goed
gewapende knechts en eenige flinke
waakhonden in dienst te nemen, dan een
paar kinderjuffrouwen om zijn kinderen
zangles en pianoles te geven.
In de benarde dagen, die wij beleven,
hebben de militaire uitgaven een zeer
bijzondere beteekenis gekregen. Meer dan
ooit te voeren moeten zij dienen, om het
geen onze vaderen en wij aan bescha
ving en welstand verkregen hebben, te
consolideeren en te behouden.
De Regeering zal vermoedelijk geen
moeilijke taak hebben, om de voor de pa
raatheid benoodigde gelden van de volks
vertegenwoordiging los te krijgen.
De toestand van San Sebastian
nu hopeloos.
De opstandelingen zijn thans een groot
offensief begonnen tegen San Sebastian,
welks positie nu Irun is gevallen, hope
loos is. De regeeringstroepen hebben daar
bovendien gebrek aan munitie.
Zooals bekend, ondernamen Mola's
troepen den beslissenden aanval op Irun
reeds in de vroege ochtenduren. Na een
laatste trommelvuur uit de door hen ver
overde batterijen van fort San Marcial,
rukten zij van twee kanten met gevelde
bajonet naar de stad op, alles omver loo
pend, wat zich hun in den weg stelde.
Straat voor straat moest veroverd wor
den. Overal toch waren hooge barricades
van zandzakken, straatkeien en prikkel
draad opgeworpen.
Zoodra het bericht van het binnendrin
gen der nationalisten bekend werd, ver
lieten honderden vluchtelingen, vrouwen
en kinderen, de stad.
De stormaanval was dermate verras
send, dat vele vluchtelingen in nachtge
waad op de internationale brug aankwa
men. De Fransche grensbeambten lieten
ze daar zonder pascontrole door.
Om negen uur opende de artillerie een
nieuw bombardement, waardoor op ver
schillende punten van de stad brand uit
brak. De regeeringstroepen hadden tal
van huizen met dynamiet ondermijnd,
dat met slechts korte tusschenpoozen ex
plodeerde. Het eene huis na het andere
vloog in de lucht.
Dte laatste vluchtelingen, die gister
morgen in Hendaye aankwamen, deelden
mede, dat op dat tijdstip vrijwel de ge-
heele stad in handen van de nationalis
ten was, al duurden de straatgevechten
nog steeds voort.
De definitieve zuivering van de stad,
waar nog enkele machinegeweernesten
moeten worden uitgeroeid, is evenwel
nog slechts een kwestie van tijd.
Naar Havas meldt, hebben de roode
miliciens, die den strijd bij Irun hebben
opgegeven, en naar Hendaye zijn ge
vlucht, verzocht via Catalonië naar Span
je te mogen terugkeeren. Te Hendaye zul
len nu extra-treinen gevormd worden, die
hen naar Barcelona zullen brengen.
In den laten voormiddag gingen de op
standelingen over tot een hevigen aan
val op het ongeveer drie kilometer
stroomafwaarts aan de Bidassoa gelegen
dorp Behobia, dat na een zwaar gevecht
werd ingenomen.
Irun, een verwoeste stad.
In enkele openbare gebouwen van Irun
verbergen zich nog, hier en daar, een
paar honderd verdedigers; geleidelijk
worden ze verdreven.
Hoog slaan uit de veroverde stad de
vlammen op.
Op de spoorbrug is het een ontzaglijke
drukte van vluchtende vrouwen, gebogen
onder den last van hetgeen zij: redden
konden en waarmede zij' thans vluchten
naar Fransch gebied.
In het fort Guadelupe bevindt zich nog
een 'kleine bezetting, die vastbesloten is,
zich tot het laatste te verdedigen.
Met angst vraagt men zich af, wat er
met de gijzelaars in Irun gebeurd is. Er
zaten er vierhonderd gevangen. Zijn zij
in de vlammen omgekomen? Afgemaakt
door de volksfronters?
De anarchisten uit Bilbao en Asturië,
de „dynamiteros" hebben aanzienlijke la
dingen dynamiet in de huizen gelegd, om
deze te vernietigen.
Van de hoogten van San Marcial da
len de rechtsche colonnes af. Hun op
dracht is thans, den weg van Irun naar
San Sebastian te bezetten.
Vóór den val van Irun hebben de roode
verdedigers der stad, naar Un. Press
meldt, nog snel vijftig gijzelaars om het
leven gebracht.
De overige gijzelaars zijn door de
marxistische colonnes, die naar het fort
Guadalupe de wijk namen, meegesleept.
In dit fort bevinden zich momenteel
300 gij'zelaars, die zullen worden gefusil
leerd, zoodra de nationalistische batte
rijen bet vuur op bet fort zullen openen.
Dagen van ontzetting te Madrid.
Largo Caballero, „de Spaansche Lenin"
zooals hij' wegens zijn bloeddorstige rede
voeringen, waarin bij1 zoo vaak reeds de
bolscbewiseering van Spanje beeft voor
zegd, genoemd wordt, regeert thans te
Madrid. Het kabinet-Giral is weggevaagd,
om plaats te maken voor den socialisten
leider, wiens doel, „nauwe samenwerking
met de communisten, om de sovjet-repu
bliek in Spanje in te voeren" thans, voor
zoover in het door de rooden beheerschte
gebied nog niet geschied, werkelijkheid
kan worden.
Een nieuwe regeering is samengesteld.
Een hooggeplaatst Spaansche persoon
lijkheid, die enkele dagen geleden uit Ma
drid is gevlucht, vertelt in de „Daily
Mail" een en ander over het roode schrik
bewind in de Spaansche hoofdstad.
De communisten en anarchisten spelen
er volkomen den baas, zeide hijl en res
pecteeren zelfs de exterritorialiteit der
gezantschappen niet meer. Enkele dagen
geleden is het roode gepeupel het Vene-
zolaansche gezantschap binnengedrongen
om er vier vluchtelingen uit weg te slee
pen.
De roode rechtbanken, die zich naar
sovj.-Russisch voorbeeld „tsjeka" noemen
en in de weinige, nog niet door brand
vernielde kerken, zitting houden, hebhen
een nieuwe paniek onder de bevolking
Aerwekt. Mannen en vrouwen worden
's nachts uit hun 'huizen gehaald en na
een kort proces terechtgesteld.
In de straten van vele wijken van Ma
drid kan men de lijken van mannen en
vrouwen zien liggen. Vele vooraanstaande
personen zijln als slachtoffers van de ter
reur gevallen.
De correspondent van de „Times" te
Valentia meldt eveneens verschillende
bijzonderheden over het optreden der
anarchisten te Madrid. Bij' huiszoekingen
hebben zij zich meester gemaakt van al
lerlei sieraden, die dan ter beschikking
van de roode steunactie „Socoro Rojo"
gesteld worden.
Uit het filiaal van het „Crédit Lyon-
nais" stalen zijl juweelen, baren goud,
gouden munten en bankbiljetten ter waar
de van 300 millioen peseta's. Een juwe
lier werd gedwongen kostbaarheden ter
waarde van 100.000 peseta's af te staan.
DE KOLONIALE EISCHEN VAN
DUITSCHLAND.
Een artikel van generaal von Epp.
Generaal von Epp, rijksstadhouder van
Beieren, leider van het bureau voor ko
loniale politiek van de nat. soc. partij,
schrijft in een artikel in de Europaeische
Revue:
Duitschland vraagt alleen zijn oude ko
lonies, die hem zijn afgenomen door het
verdrag van Versailles, terug. Duitschland
heeft, cm zijn óeconomisch leven te her
stellen, behoefte aan koloniën, cm de noo-
dige grondstoffen te verkrijgen.
Hiervoor brengt generaal von Epp de
volgende punten naar voren:
1. Het Duitsche volk heeft een te eng
gebied voor de geheele bevolking.
2. Duitschland is niet in staat de es
sentieels grondstoffen voort te brengen.
3. Duitschland is zonder koloniën een
staat van de tweede orde.
4. De conferentie tot herziening van de
verdeeling van de grondstoffen, zooals
die door sir Samuël Hoare is voorgesteld,
houdt geen rekening met de vraag van
Binnenland.
De regeering en de huurverlaging voor de
werkloozen.
Minister Slingenberg beantwoordt vragen
over overwerkvergunningen in het gra
fisch bedrijf.
Minister Deckers en Gelissen over hun
reis naar Finland.
Buitenland.
Noodweer in Zwitserland.
De toestand in het verwoeste Irun en te
Madrid. Een nieuw kabinet.
De koloniale eischen van Duitschland.
Duitschland naar koloniaal gebied, on
derworpen aan zijn monetaire souvereini-
teit.
Met betrekking tot berichten in buiten-
landsche bladen als zou Duitschland ko
loniaal gebied begeeren van andere lan
den als Frankrijk, België en Portugal,
merkt von Epp op: Indien Duitschland
het over koloniën heeft, dan bedoelt het
daarmee zijin eigene koloniën, die bij het
verdrag van Versailles onder mandaat van
den Volkenbond zijn geplaatst. De bewe
ging voor koloniën in Duitschland heeft
dan ook alleen teruggave van de oude ko
loniën ten doel.
Men beging een groote onrechtvaardig
heid, toen men Duitschland zijn koloniën
afnam.
Von Epp besluit zijn artikel, dat indien
Duitschland weer koloniën krijgt, dit in
eigen land de werkloosheid geheel kan
doen verdwijnen, de bevroren credieten
weer mobiel kan maken en in het alge
meen bij kan dragen tot de ontspanning
in Europa. Het zal in Europa de positie
van het blanke ras versterken.
NOODWEER IN ZWITSERLAND.
Huis ingestort en zeven bewoners
bedolven.
Verschillende streken van Zwitserland
zijn door een buitengewoon zwaar nood
weer geteisterd.Tusschen Bern en Lu-
zern veroorzaakte het noodweer talrijke
terreinverschuivingen, waardoor te
Sohuepfheim een huis instortte, de 7 be
woners onder de puinhoopen bedelvend.
Men heeft reeds de lijken van twee hun
ner geborgen en er is weinig hoop, dat
men de anderen nog levend terug zal vin
den.
In het kanton Wallis heeft ten berg
stroom de Simplon-spoorlijn ondermijnd,
in verband waarmede de internationale
treinen thans over Bern en Loetschherg
worden geleid.
Invoer van pruimen in België.
Daar de pruimenoogst in België totaal
is mislukt, 'heeft de regeering besloten
den invoer van versche pruimen toe te
laten.
Toch dreigende hongersnood in Rusland?
'Over de oogs t mislukking zijn thans na
dere gegevens beschikbaar; het jaar 1936
was een uitgesproken droogtejaar voor
een gebied, dat met enkele uitzonderingen,
bijna geheel 'Europeesch Rusland omvat.
In de omgeving van Moskou vallen hon
derden hoeren op, die hun vee wegens
voergebrek in de stad willen laten slach
ten en hetzelfde verschijnsel treft men
aan in de omgeving van Trila, Minsk,
Tiverkirow, Saratow en andere steden.
Daar niet als in 1921 '(steunactie van
Nansen!) hulp van buiten te verwachten
is, moet de Sow jet-Unie trachten met
eigen krachten de dreigende catastrofe af
te wenden. Als hulpmiddel daartoe be
schikt zij over ongeveer tien millioen ton
graan, dat als reserve voor het Roode
leger is opgeslagen.
De Sow jet-regeering schijnt niet van
zins te zijn dit graan ter beschikking van
de bevolking te stellen; het leger moet in
de eerste plaats verzorgd worden, daar
men dit, 'behalve in verband met de bui-