WOENSDAG 2 SEPTEMBER 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50e JAARGANG No. 283
Buitenland.
De burgeroorlog in Spanje.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Uit de Provincie
Ui tg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, üoes.
Telefoonnummer 11,
Fostchèque en Girorekening 44450
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J, J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goos on
Vllssingon 10.20. Losse nummors 5 cont
Advertontlün 80 cent por rogol, Ingoxondon
medodoellngen 00 cont por rogol, Kloino
Advertentiön Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto 10.85.
Bij contract belangrijke korting.
S. D. A. P. EN KONINGINNEDAG.
Opmerkelijk is de houding van de Vara,
de sociaal-democratische radio-omroep-
vereeniging. Zij zou Maandag j.l. hebben
moeten uitzenden, maar kon er blijkbaar
niet toe komen aandacht te schenken aan
het feit, dat dien dag ons Staatshoofd
jarig was en dat we dus een nationalen
feestdag beleefden. Daarom hebben Avro
en KRO de uitzending van Maandag voor
hun rekening genomen.
Men zal opmerken, dat dit toch niets
bijzonders genoemd kan worden en da!
deze houding in niets afwijkt van die van
vorige jaren.
Inderdaad. Maar er valt den laatsten
tijd in de gedragingen van sommige soci
aal-democraten ten opzichte van Vorsten
huis en Volkslied eenige verandering te
bespeuren. Het scheen, dat men de scher
pe kantjes er wat af wilde vijlen. Er lie
pen zelfs geruchten, dat S. D. A. P.-ers
hier en daar aan de Koninginnefeesten
zouden meewerken.
De Vara volhardde echter bij de hou
ding in het verleden aangenomen. Of
dit geschiedde om de meer revolutionaire
elementen in de partij te ontzien, kunnen
wij natuurlijk niet beoordeelen. Wij con-
stateeren alleen het feit. En tevens, dat in
de houding der S. D. A. P. tegenover het
Huis van Oranje vooralsnog dus practisch
geen wijlziging komt.
Het gedrag van sociaal-democraten,
die bleven zitten, als het Wilhelmus werd
gespeeld of in Staten of Raden werd
herdacht wat Oranje voor ons land en
volk was geweest, werd dus niet verloo
chend. Integendeel het zwijgen op 31 Aug.
ligt geheel in dezelfde lijn.
En dat achten wij in dezen tijd, waar
in ook van sociaal-democratische zijde
wel wordt gezegd, dat alle elementen die
de rechten en vrijheden des volks wen-
sohen te verdedigen, elkaar wat meer
hebben te zoeken, wèl vermeldenswaard.
De stormloop tegen Irun weer
mislukt. Vliegtuigen bom
bardeeren zeven steden. Of
fensief tegen Madrid begon
nen.
Gistermiddag zijn alle moderne wa
pens gebruikt op het front voor Irun.
Op het einde van den middag waren
de nationalisten, niettegenstaande een
hevig bombardement van mortieren en
veldgeschut, nog niet opgerukt.
Keer op keer vielen de opstandelingen
aan, doch zij werden door mitrailleurs
van de regeering afgeslagen en de aan
vallers moesten zich terugtrekken in hun
loopgraven met achterlating van vele doo-
den en gewonden.
Klaarblijkelijk zijn de verliezen van de
aanvallers grooter dan van de verdedi
gers.
Nog steeds kunnen geen nadere gege
vens verkregen worden over het aantal
slachtoffers en de schade, die aange
richt is door het bombardement van Irun.
Wel is bekend, dat een twintigtal gebou
wen vernield is.
Een Havas-correspoudent meldt, dat
den geheelen dag een spervuur van gra
naten en kogels den bodem op Spaansch
gebied omgeploegd hebben; de verster
kingen der roode militie leden er zich-
baar onder, maar de posities werden niet
opgegeven.
Om zeven uur 's morgens begon het
luchtbombardement op Irun, dat den gan-
schen dag voortduurde. Later op den dag
ging de infanterie van de opstandelingen
tot den aanval over op een front, lig
gende tusschen Irun en San Sebastian.
De regeeringstroepen lagen goed ver
sterkt in loopgraven en maaiden met hun
machinegeweren alle aanvallers weg. In
de middaguren begon een nieuwe aanval
der muiters, die tot op enkele tientallen
meters van de stellingen der regeerings
troepen tot staan werd gebracht. Corres
pondenten langs de FranschSpaansche
grens konden den strijd zien en zij ver
klaren, dat de gevechten van gisteren de
bloedigste waren.
V oor beide partijten was de strijd uiterst
moorddadig. Voor de eerste maal maakten
e rebellen gisteren gelijktijdig gebruik
van hun artillerie, infanterie, tanks en
machinegeweren.
.ln ket begin van den middag rukten
1J' op auto's gemonteerde mitrailleurs
op langs den weg naar Irun. Zijl open-
i0® h®vig en welonderhouden vuur
op de stellingen van La Puncha. De be-
eJblinlf1 ®autwoordden dit vuur uit een
trein en met mitrailleurs,
lPn ®r in slaagden, de mitrail-
er nationalisten te beschadigen.
Pfiria'^>dere COrr©spondent van de
Sn? ontving uit La Puncha be
ta dtPrfo- glsterei1 de gijzelaars, wei-
te de regeeringstroepen in het fort Gua-
delupe gevangen hielden, naar Irun zijn
gebracht. In den avond ging het ontzet
tend gerucht, dat als antwoord op het
ultimatum van de „opstandelingen" de
gijzelaars zouden worden gefusilleerd.
Een bericht van Radio Sevilla bevestig
de dat roode verdedigers van Irun hun
gijzelaars en gevangenen in de straten en
op de bedreigde punten der stad aan het
vuur der belegeraars hebben bloot ge
steld.
De beslissende aanval?
Als begin van den beslissenden aan
val op Madrid hebben gisteren 20.000
man van generaal Mola in het Noorden,
Noord-Westen en Zuid-Westen hun stel
lingen verlaten en zijn overgegaan tot het
offensief tegen de stellingen der regee
ringstroepen die in een grooten rmg
rond Madrid zijn gelegerd.
Het bombardement op de Spaansche
hoofdstad zou volgens de aan den lucht-
raid deelgenomen hebbende piloten zijn
uitwerking niet hebben gemist.
De bevolking werd door het loeien der
sirenes voor het naderend onheil gewaar
schuwd. Binnen twee uur waren de be
woners der stad vrijtwel allen in kelders
en de ondergrondsche spoorbaan ge
vlucht.
De nationalisten worden nog voor het
einde dezer week voor Toledo verwacht.
Generaal Mola heeft verklaard, dat
„het uur der overwinning" nabij is, al zal
de burgeroorlog nog wel tot het einde
van den winter voortduren.
Vliegtuigen van generaal Franco heb
ben Malaga, het centrum van het volks
front in Zuid-Spanje, gebombardeerd.
Slechts enkele bommen misten hun
doel.
Eenige vielen in het water in de onmid
dellijke nabijheid van den Engelschen
destroyer „Wolsey".
Uit de berichten, die overal uit Spanje
binnenkomen omtrent luchtaanvallen,
blijkt, dat gisteren zeven belangrijke ste
den gebombardeerd zijn, t.w. Madrid,
Irun, Burgos, Sevilla, Granada, Cordoba
en Cadix.
De vroegere minister van binnenland-
sche zaken, Alonso Salazar, is gearres
teerd door de regeering en opgesloten in
de gevangenis te Madrid. Hij wordt be
schuldigd met de opstandelingen te heu
len.
Te Marid is een revolutionair gerechts
hof gevormd, dat bestaat uit drie beroeps-
rechters, vier vertegenwoordigers van de
links-burgerlijke partijten en zeven verte
genwoordigers van socialisten, commu
nisten en anarchisten.
Voor deze rechtbank zullen alle „volks-
en staatsvijlanden" terecht staan. Op de
vonnissen van deze rechtbank is geen be
roep mogelijk.
Arbeidsdienstplicht in Roemenië.
De nieuwe Roemeensche regeering-Ta-
tarescu heeft gisteren haar eersten minis
terraad gehouden.
Een aantal maatregelen is vastgesteld,
betreffende de handhaving van de open
bare orde, speciaal aan de universiteiten.
De activiteit der verschillende politieke
partijen wordt door geen dezer maatrege
len belemmerd. Excessen evenwel, daden
van geweld en inbreuk op de wettelijke
bepalingen zullen er met de grootste ge
strengheid worden gestraft.
Gewapende formaties, tot welke partij
zij ook behooren, zullen ontwapend wor
den en ontbonden.
Iedere ordeverstoring aan de universi
teit 'zal streng worden onderdrukt.
De ministers van verkeer en openbare
werken zullen in overleg treden met de
ministers van nationale verdediging,
openhaar onderwijs en arbeid teneinde een
reglement vast te stellen voor ver
plichten arbeidsdienst,
welke ten spoedigste in Roemenië zal in
gevoerd worden. Onder dezen verplichten
arbeidsdienst vallen jongelingen van 18
to't 21 jaar, welke men werken zal laten
uitvoeren, welke van algemeen nut zijn.
Tot invoering van den verplichten arbeids
dienst is men overgegaan, om de jonge
lieden, vooral de studeerende jeugd, te
onttrekken aan den invloed van de uiterst
rechtsche organisaties, o.a. van de „ijze
ren garde", die gedurende de vacanties
jongelieden vereenigt in z.g. werkkampen,
waar zij gratis worden gevoed en gehuis
vest en waar zij politieke redevoeringen te
hooren krijgen.
De militaire diensttijd In België.
In de Belgische parlementaire leger-
commissie werd gisteren in verband met
de voor de grenzen benoodigde dekkings
troepen en de hiermede gepaard gaande
kwestie van den duur van den militairen
diensttijd gesproken over de oplossing,
welke aan deze aangelegenheid 'zal moe
ten worden gegeven.
Eén oplossing bestaat in het aanwer
ven van een corps beroepsvrijwilligers,
dat uit 38.000 manschappen zou bestaan.
Hierdoor zou de diensttijd voor alle mili
ciens op 12 maanden kunnen gehandhaafd
blijven.
Een tweede oplossing 'komt neer op een
verlenging van den militairen diensttijd.
De eerste oplossing zou een extra uitgave
van 120 millioon francs per jaar vergen
boven de huidige uitgaven. De tweedo
60 millioen extra,
Een besluit werd nog niet genomen.
MENSCHENSMOKKEL IN
STIERMARKEN.
De autoriteiten van Stiermarken zijn
een omvangrijke communistische men-
schensmokkelarij op het spoor gekomen.
Waarschijnlijk zijn reeds honderden werk-
loozen uit Stiermarken, hoofdzakelijk
mijnwerkers en arbeiders in hoogovenbe-
drijven, overgehaald, dienst te nemen in
de roode militie in Spanje.
De afigeloopen week viel het den ambte
naren van de steunbureaux in Zeltweg
en Fohnsdorf, het centrum van het mijn
en hoogovenhedrijf in Stiermarken op, dat
tachtig arbeiders, die werkloozensteun
ontvingen, 'hun steungelden niet meer af
kwamen halen.
Uit het onderzoek, dat werd ingesteld,
bleek, dat communistische agenten uit
Tsjec'ho-Slowakije naar Stiermarken wa
ren gekomen, om werkloozen aan te wer
ven voor de roode militie in Spanje. De
arbeiders, die op het voorstel ingingen,
werden, van reisbiljetten en geld voorzien,
en via Zwitserland .en Frankrijk naar
Spanje gezonden.
De autoriteiten vermoedden, dat ook in
andere plaatsen van Stiermarken derge
lijke communistische menschentranspor-
ten hebben plaats gehad.
Korte Berichten.
i Te Yienne (Fr.) zijn 2000 textiel
arbeiders in loonstaking gegaan. Zij heb
ben de fabrieken bezet.
Langs de E'stlandsche bust heeft een
hevige windhoos gewoed. Tal van schepen
zonken, verscheidene personen verdron
ken, 'terwijl talrijke andere personen zoo
kradhtig tegen den grond werden gesla
gen, dat zij ernstige verwondingen oplie
pen. Van tal van gehouwen werden de da
ken weggerukt.
In het textielcoflict tusschen
Auutralië en Japan is overeenstemming
bereikt.
DE WIJZIGING VAN DE
STEUNREGELING.
De vastgestelde standaardloonen.
In verband met de conferentie, welke
op 28 Augustus te Zwolle plaats had en
na bespreking in den Ministerraad, beeft
de Minister van Sociale Zaken nader be
paald, dat de standaardloonen, bedoeld
onder d. in de circulaire van 31 Juli,
als volgt worden vastgesteld
f23 voor het tarief van steunverlee-
ning eerste klasse; f21 voor het tarief
van steunverleening tweede klasse; f20
voor 'het tarief vim steunverleening derde
klasse; f 18 voor het tarief van steun
verleening vierde klasse; f 18 voor het
tarief van steunverleening vijfde klasse;
f 16 voor het tarief van steunverleening
zesde klassef 16 voor het tarief van
steunverleening zevende klasse; f 14 voor
het tarief van steunverleening achtste
klasse; f 13 voor het tarief van steunver
leening negende klasse.
Tevens wordt de maximumverlaging
nader vastgesteld op f 1.
Een nadere brief hieromtrent zal den
gemeentebesturen zoo spoedig mogelijk
worden toegezonden.
Wij herinneren er aan, dat het stan-
daardloon voor het tarief eerste klasse
in bovengenoemden rondzendbrief op f20
was bepaald.
STEUN AAN DE MARKT VOOR BOTER
Voor aankoopen op de markten te Delft,
Gulpen, Leiden, Middelburg en
Purmerend.
In de staatscourant van gisteren is op
genomen de „Crisis-aankoop-beschikking
1936 (boter)".
Krachtens deze beschikking zal uit het
landbouw-crisisfonds tot steun aan de
markt voor boter ter beschikking gesteld
worden van de Nederlandsche Zuivelcen-
trale een bedrag van ten hoogste f 650.000
voor gedane aankoopen of nog in 1936 te
verrichten aankoopen van boter op de
markten te Delft, Gulpen, Leiden, Mid
delburg en Purmerend, indien de bo-
ternoteering op die markten daalt 3 cent
of meer beneden de alsdan geldende com-
missie-noteering voor Nederlandsche bo
ter, vermeerderd met de alsdan geldende
boterheffimg en de Zuivelcentrale aankoop
van die boter noodig oordeelt.
DE UITWIJZING VAN DE VIER
NEDERLANDERS UIT DUITSCHLAND.
Naar aanleiding van verschillende be
richten uit Berlijn, waaruit blijkt, dat in
kringen van de Nederlandsche kolonie al
daar, een aanstaande intrekking van het
besluit der Duitsche regeering, om vier
Nederlanders uit te wijzen, wordt ver
wacht, wordt gemeld, dat men bier te
lande geen aanwijzingen heeft, welke deze
optimistische zienswijze zouden wettigen.
DE NEDERLANDSCHE SPELLING IN
BELGIS.
Een verklaring van den Belgischen
minister van onderwijs.
De heer Hoste, de Belgische minister
van openbaar onderwijs, heeft verklaard,
in antwoord op een tot hem gerichte
vraag, dat de kwestie van de spelling van
het Nederlandsch het voorwerp is van
onderhandelingen tusschen de Nederland
sche en de Belgische regeering.
De spelling Marchant, zoo
zeide hij, heeft in de Neder
landsche zakenwereld en in de
pers geen groot onthaal ge
vonden en verwarring ge
bracht.
Het ware naar het oordeel van den
minister beter, haar prijs te geven, mits
een grootere vrijheid worde verleend bij
officieele examens, waarbij rekening zou
worden gehouden met de evolutie van de
taai. De minister voegde er aan toe, dat
hij geen bezwaar zou hebben tegen instel
ling van een raadgevende spellingscom
missie, waarin bevoegde personen uit bei
de landen zitting zouden hebben en die
de kwestie in haar geheel zou onderzoe-
DISTRIBUTIE
VAN LEVENSMIDDELEN.
Inschakeling van den handel verzocht
De drie Nederlandsche middenstands
bonden hebben zich met een adres tot den
minister van Sociale Zaken gewend, waar
in zij mededeelen met meer dan gewone
belangstelling kennis te hebben genomen
van het per 1 Aug. j.l. bij Regeeringscom-
muniqué in de dagbladen aangekondigd
complex van wijzigingen in de steunrege
ling.
Van een waardeering dezer wijzigingen
uit een oogpunt van algemeene welvaarts-
politiek meenen zij zich momenteel te
moeten onthouden. Hun belangstelling is
zeer in het bijzonder gewekt door de ge
dane mededeelingen inzake de distributie
van goedkoope levensmiddelen.
Blijkens het communiqué immers heefl
de regeering „besloten de beschikbaar
stelling van levensmiddelen aan werkloo
zen krachtig ter 'hand te nemen. Daartoe
zal de gteheele distributie, gecentraliseerd
vanwege het departement van Sociale Za^
ken plaats vinden en zullen, voor zoover
mogelijk, verschillende levensmiddelen
aan de distributie worden toegevoegd".
Dte middenstandsbonden verzoeken den
minister echter met allen aandrang, dat
thans over de geheele lijn en stelselmatig
bij deze distributie de inschakeling van
het bedrijfsleven zal worden tot stand ge
bracht en wel tegen voorwaarden, welke
ook voor het bedrijfsleven acceptabel ge
acht kunnen worden.
Zij verzoeken daartoe, de vroeger geno
men maatregelen, voor zoover noodig, aan
een herziening te onderwerpen. Zij ver
zoeken in het bijzonder, dat over de wijze
van distributie van diverse artikelen over
leg zal worden gepleegd zoo mogelijk
via den Middenstandsraad i met de or
ganisaties in de desbetreffende branches.
Minister Colijn naar Enschedé.
De Minister-President, Dr H. Golijn,
beeft het voornemen heden een bezoek te
brengen aan de tentoonstelling ,,'t Volle
Profijt" te Enschedé.
Grootere dieseltreinen.
Naar van bevoegde zijde wordt verno
men, zijn de genomen proeven, ten doel
hebbende met meer dan twee dieseltrei
nen te rijden, geslaagd, zoodat dus, zoo
noodig over grootere passagiers-accomo-
datie kan worden beschikt. Het ligt, in
verband biermede, in 't voornemen, reeds
voordat de nieuwe electrifioatie op de
Diesel-treinen gereed ia (vermoedelijk
met den zomerdienst van het volgend jaar)
met deze verlengde dieseltreinen te rijden
tusschen Utrecht en Groningen. Onlangs
genomen proeven hebben bewezen, dat de
afstand Utrecht-Groningen in minder dan
twee uur kan worden afgelegd, zoodat de
rijtijd met een vol uur zou kunnen worden
bekort.
Ook zou het in de bedoeling liggen om
mettertijd in deze dieseltreinen die lange
trajecten afleggen, een buffet in te rich
ten.
Gevolgen van een bank-debacle.
Dte directie van de werf „Vooruit" te
Spaarndam heeft zich tengevolge van da
débacle van de N.V. Wed. S. Lakenman
en Zn's Bank te Ehkhuizen, genoodzaakt
gezien 43 man van baar 46 man sterke
personeel met het einde van deze week
ontslag te geven. Ook de werf te Ehkhui
zen, waar ongeveer 25 man werken, zal
aan het einde van deze week moeten slui
ten.
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer is bijeengeroepen te
gen Dinsdag 8 September 't avonds 'half
9. Eenige kleinere wetsontwerpen zijn dan
aan de orde. Woensdag 9 September te
Binnenland.
De standaardloonen voor langdurig werk
loozen opnieuw vastgesteld.
Dr K. Dijk te Den Haag tot hoogleeraar
aan de Theol. School te Kampen be
noemd.
Verschillende ernstige autobusongeluk
ken.
Steun aan de botermarkt.
Bijzonderheden over de aardbeving in
Indië.
Buitenland.
De aanval op Irun weer mislukt. Offen
sief tegen Madrid begonnen.
Verplichte arbeidsdienst in Roemenië.
Mensohensmokkel in Stiermarken.
11 uur zal de Kamer opnieuw vergade
ren. O.m. staat dien dag op de agenda het
wetsontwerp: Voorzieningen omtrent de
weerkorpsen.
De staking van de bouwvakarbeiders
geëindigd.
Deze langdurige staking te Bergen op
Zoom is gistermorgen geëindigd, doordat
de twee patroons, welke nog niet genegen
waren om de arbeidsovereenkomst te tee
kenen, thans met het hoofdbestuur van
den bouwvakarbeidersbond tot een over
eenkomst zijn gekomen. Het contract is in
den loop van den dag geteekend, waar
door de arbeiders weer aan het werk kon
den gaan.
Drukte op de Zeeland-luchtlijn.
Dö K. L. M. heeft Maandag op de lucht
lijn HaamstedeVlissingen een tijzon
der drukken dag gehad. Niet minder dan
101 inkomende passagiers werden op dit
traject geboekt.
Doodelijk ongeluk te Oostburg.
Dinsdagmiddag is op den weg Oost
burg!lAardenburg een doodelijk auto
ongeluk gebeurd. De 17-jarige mej. L. de
Glerk uit Aardenburg, werd door een
auto, bestuurd door den heer O. de T.,
gegrepen en op slag gedood.
Zeer waarschijnlijk heeft mej. de Glerk
achter een met stroo geladen tractor ge
reden. Op het oogenblik, dat zij zich op
't links van den weg gele fietspad wilde
begeven is zij onder de auto geraakt.
Hansweert. Vergeefse he moeite.
Na ruim een week zoeken heeft men het
visschen naar de verloren schroef van de
veerboot Prins Hendrik gestaakt. Men
had nog een paar keer een duiker meege
nomen welke op eenige plaatsen gedoken
heeft doch het was telkens mis. De moeite
is tevergeefs geweest.
Wolfaartsdijk. Dinsdagmiddag werd
aan den zeekant alhier een viertal wilde
zwanen (Denen) waargenomen. Zou dat
een voorbode van een 'harde winter zijn?
Kruiningen. Rijke oogst. Als een
bijzonderheid melden wij, dat bij dhr
J. B. 148 roeden aardappelen gerooid
werden die 198 zakken van 50 kg.
(Bintjes) opbrachten.
's Gravenpolder. Het voetbal-on
geluk. Naar wij nadr vernemen beeft
de voetballer K. niet den bal tegen zijn
oog gekregen, maar is hij door een ande
ren voetballer tegen het oog geschopt.
Domburg. Loop der bevolking over de
maand Augustus1.
Ingekomen: Albertus Petrus Josephus
Westenburger en vrouw; Rilda Kowand.
Vertrokken: Pieter van Sluis en vrouw.
Koudekerks. Maandagavond werd op 't
dorp een concert gegeven door de muziek-
en zamgvereeni'ging. Vóórdat de muzdek-
vereeniging een aanvang maakte met het
concert, werd een serenade gebracht aan
wethouder J. A. Gontant in verband met
diens benoeming tot Ridder in de Orde
van Oranje-Nassau.
Naar we vernemen zal hedenavond ook
een serenade gebracht worden aan Mr Dr
Graaf van Lynden, wien dezelfde onder
scheiding ten deel gevallen is.
Biggiekerke. Loop der bevolking over de
maand Augustus 1936.
Ingekomen: Jacob Reijniarse, B 6, van
St Laurens.
Vertrokken; Jan Maljaars, van B 6 n.
Meliskerke; Margrita Simpelaar, van A
66 naar Middelburg.
N.- en St. Joosland. Gemeente
raad. Dinsdag vergaderde de raad Af
wezig dhr de Goffau, met kennisgeving.
Eerst wordt de kwestie terrein
begraafplaats in besloten vergadering
behandeld.
Na heropening deelt de voorzatter me
de, dat punt 1 der agenda, aangehouden
voorstel van B. en W. tot invoering van
het ambtsgebed voor de Raadsvergade
ringen, wordt ingetrokken.
De rekening over 1935 wordt döor B.
en W. aangeboden.