De A.-R. Landdag
DONDERDAG 27 AUGUSTUS 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 278
De Duitsche Kerkstrijd.
Buitenland.
De burgeroorlog in Spanje.
Binnenland
15 SEPTEMBER te DEN HAAG.
Belangrijkste Nieuws
(Jitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Emorgo" ter exploitatie van hot blad „Do Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
ToloJtoonnummor 11.
Postchèquo en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingon 10.20. Losso nummers 5 cent
Advertontlün 30 cont por regel. Ingezonden
mcdcdcelingen 00 cent per regel. Kleine
Advcrtcnticn Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
"Wij hebben zoo schrijft de „Neder
lander" onlangs reeds gewezen op den
heldhaftigen strijd, dien de Duitsch-Pro-
testantsohe Belijdenisbeweging voert te
gen de gevaren, die het Christelijk geloof
van de zijde van den totalen, nationaal-
socialistisohen staat bedreigen.
Wij deden dit toen naar aanleiding van
het tegen de bedoeling in publiek gewor
den memorandum, dat door de Belijdenis
beweging tot Hitler was gericht.
Thans is de Duitsche kerkstrijd nog
maals midden in de publieke aandacht
gesteld door de voorlezing van een mani
fest laatstleden Zondag in alle Evangeli
sche kerken der Belijdenisbeweging.
Waarschijnlijk uit tactische overwegin
gen heeft de Duitsche overheid zich tegen
deze voorlezing niet verzet, al waren iD
de verschillende kerkgebouwen wel amb
tenaren van de geheime Staatspolitie aan
wezig
Het manifest vormt een ontzaggelijke
aanklacht tegen het nationaal-socialisme,
dat krachtens zijn aard ieder
en alles, 'die niet met lijf en ziel aan dit
systeem toebehoort, als zijn doodsvijand
beschouwt.
Hoort de aanklacht:
Staat en Partij gebruiken hun macht
tegen het Evangelie en de aanhangers
hiervan.
Men beperkt de actie-mogelijkheid der
kerk.
Men onderdrukt het geweten, bespion-
neert de Christenen en vernielt alle mo-
reele verplichtingen.
Er is geen vrijheid van Godsdienstoefe
ning, geen vrijheid voor de Christelijke
pers en voor de Christelijke liefdadigheid
Door politieke oefeningen wordt de
jeugd belemmerd in haar Chris telijk fami
lieleven.
Verscheidene predikanten en leeken zijn
om hun geloof gevangen genomen en in
concentratiekampen opgesloten.
En dan misschien het meest schrijnen
de deel van de aanklacht dezer Christenen
tegen de nationaal-socialistische-overheid:
„Wij weten niet wat ons wacht"
Neen, inderdaad, zij weten niet wat hun
wacht. Wellicht ook het concentratiekamp,
wellicht erger.
Maar op deze verzuchting volgt het on
middellijk: „Wat ook gebeure, laten wij
gehoorzamen aan onzen Hemelschen Va
der".
Wij kunnen voor deze Duitsche Protes
tanten materieel niets doen, maar wij kun
nen hen wèl in ons gebed gedenken. Uit
eindelijk zal hun de overwinning zijn,
omdat zij voor een niet te overwinnen zaak
strijden.
Mogen wij uit hun strijd de les putten,
dat wij niet dankbaar genoeg kunnen zijn,
dat wij nog in vrijheid onzen Godsdienst
kunnen belijden. En mogen wij
ons thans reed si voor 'het
te laat is -1 e weer stellen
tegen alle aanslagen, die
ook bij ons teg e'n die v r ij -
heid worden voorbereid.
TROMMELVUUR OP IRUN EN
SAN SEBASTIAN.
Een zware veldslag.
Het bombardement van de steden Irun
en San Sebastian, dat gistermorgen om
7 uur begon, duurde gistermiddag nog on
verminderd voort.
Hoewel een dichte nevel de activiteit
van de luchtmacht der opstandelingen
sterk belemmerde, werden toch honderden
bommen op de stellingen van de regee
ringstroepen neergeworpen.
In de middaguren schijnen vooral de
groote bombardementsvliegtuigen aan den
strijd te hebben deelgenomen, hetgeen viel
op te maken uit het hevige motorgeruisch
en de grootere uitwerking van de bommen
die in de nabijheid van de Fransühe grens
neerploften.
In Hendaye dreunen de huizen van den
druk der explosies en het donderend ge
luid van de geschutsalvo's.
Naar men vanaf de grens kan waarne
men, hebben de opstandelingen zich in
den mist tot ongeveer 2 km van Irun voor-
uitgewerkt.
Naar Havas uit Bayonne meldt, is geen
enkel jachtvliegtuig van de regeerings
troepen opgestegen, om te trachten de
bommenwerpers van de nationalisten te
verdrijven.
Men weet intusschen nog niet, of de
vliegers hun doeleinden hebben bereikt.
Een speciale correspondent van Reuter
meldt van het Guipuzcoafront, dat de na
tionalistische troepen in uitstekende orde
oprukken langs de heuvels tegenover Bi-
riatou, die de stad Irun beheerschen. Het
is duidelijk te zien, d'at het hier gedisci- i
plineerde troepen betreft.
Verbitterd gevochten.
De correspondent van de „United Press"
te Hendaye geeft nog het volgende relaas
van het verloop der operaties.
De nationalistische milities, die tot den
aanval op Irun overgingen, baanden zioh
in een verbitterd gevecht met behulp van
tanks, pantserauto's, kanonnen en vlieg
tuigen een weg naar de door de roode mi
litie verdedigde en krachtig versterkte
stad.
De aanval op Irun leidde 'het groote
offensief op het geheele Guipuzcoa-front
in, dat ten doel heeft San Sebastian af te
snijden en de geheele provincie onder de
controle van de nationale troepen te brep-
gen.
De eerste aanval richtte zich tegen den
rooden pantsertrein, die uit zijn machine
geweren ettelijke patronenbanden op de
aanvallers leegschoot.
Met het ratelen van de mitrailleurs ver
mengde zioh het dreunen van de vliegtuig
motoren en het donderend geluid van de
granaat-explosies.
De nationalisten begonnen hun opmarseh
om zes uur gistermorgen. Het losbranden
van een hevig artillerievuur wees erop,
dat Mola bevel tot den groeten aanval ge
geven had.
Duidelijk zagen wij, hoe de tanks van de
nationalisten langzaam vooruitschoven
naar de rails, waarop zioh de pantser-
trein van de regeeringstroepen voortbe
woog. Zonder uitwerking ketsten de mi
trailleurkogels van de regeeringstroepen
op de tanks en pantserauto's van de na
tionalisten af.
Plotseling zagen wij nog meer tanks
aanrollen en spoedig daarna openden de
batterijen van de nationalisten, die slechts
een km achter de infanterie-linie in stel
ling stonden, het vuur op den vijandelijken
pantsertrein en fortificatiewerken van
Irun.
Tegen dezen aanval kon de pantsertrein
niet langer stand houden.
Overal gaven de nationalistische colon
nes blijk, dat zij wat tactiek betreft verre
weg de meerdere waren van de roode mi
litie, welke in de stad werd terug gedre
ven.
Munitiedepot te Madrid in de
lucht gevlogen.
Volgens uit Burgos afkomstige berich
ten zijn de twee sterkste luchtbasissen van
de regeering, Getaffe en Guatro Vientos,
t'hans machteloos tengevolge van het dezer
dagen door de nationalistische vliegers
uitgevoerde bombardement.
Uit Gibraltar wordt gemeld, dat de vloot
van de regeering in de haven van Malaga
is gebombardeerd door twee vliegtuigen
van de nationalisten.
De zender van La Goruna verspreidde
het bericht, dat een munitiedepot,dat door
de regeeringstroepen in een voorstad van
Madrid was aangelegd, in de lucht is ge
vlogen.
Bij het transporteeren van eenige kis
ten munitie zou een dezer kisten door on
voorzichtigheid tot explosie zijn gekomen,
waardoor de geheele voorraad aan spring
stoffen en munitie in de lucht is gevlogen.
Radio-Sevilla deelde mede, dat de na^
tionalistische troepen zich zonder tegen
stand te ondervinden, hebben meester ge
maakt van de Rio Tinto-mijnen bij' Huelva.
Het radio-station meldde voorts, dat de
president van de republiek, Azana, uit
Madrid naar Valencia zou zijn vertrok
ken.
Geen discipline in Madrid?
De linksche bladen in Spanje publicee-
ren steeds dringender oproepen tot hand
having van de discipline, hetgeen indirect
bewijst, dat de discipline aan de zijde van
de volksfronters steeds meer te wenschen
overlaat.
Merkwaardig is ook een oproep van
een syndicalistische organisatie, welke
haar leden met aandrang verzoekt, alle
overbodige wapens uit te leveren, opdat
deze naar 'het front kunnen worden gezon
den, waar zij evenals munitie dringend
noodig -zijn.
Mei machinegeweren in een café blij
ven zitten, zoo heet het in dezen oproep,
is een rooden strijder onwaardig.
Zoowel de staatspresident als eenige
minder geziene ministers worden voort
durend door de roode militie bewaakt, om
hun vlucht te verhinderen.
Steeds weer hoort men van geloofwaar
dige zijde, dat in Madrid tal van Russische
en Duitsche communisten het eigenlijke
heft in handen hebben.
DE WERELDCONFERENTIE VAN
STAATSHOOFDEN.
Een tegenspraak.
In politieke kringen heeft het persbe
richt van Roosevelts denkbeeld van een
internationale wereld-vredes-oonferentie
groot opzien verwekt.
In het Witte Huis en in de regeerings-
kringen worden deze mededeelingen tegen
gesproken.
De staatssecretaris voor buitenlandsche
zaken, Huil, heeft in de Woensdag ge
houden persconferentie verklaard, dat
president Roosevelt zich nimmer over
dit plan heeft uitgelaten.
HET EINDE DER PALESTIJNSCHE
ONLUSTEN IN ZICHT?
Uit Jerusalem: Tijdens zijn bijeen
komst heeft de Hooge Arabische Raad
besloten de voorstellen van den minister
van Buitenlandsche Zaken van Irak in
principe te aanvaarden.
Mouri Said Pasja, die momenteel in
Egypte vertoeft, zal morgen naar Jeru
salem terugkeeren, om met de Palestijn-
sche regeering verder te onderhandelen
over de voorloopige opschorting van im
migratie der Joden, in afwachting van
de Koninklijke Engelsche commissie en
de amnestie voor de gevangenen van de
jongste onlusten.
De mogelijkheid bestaat dus, dat einde
dezer week de staking van de Arabieren
tot een einde zal komen.
Een nader bericht meldt, dat de Ara
bische leiders een proclamatie hebben
uitgevaardigd waarin stopzetting van de
campagne van verzet wordt geëischt.
Men verwacht, dat de Arabische sta
kers Zondag het werk zullen hervatten.
EEN WAARSCHUWING VAN STALIN
De Evenings News publiceert een be
richt, volgens hetwelk Stalin in een ra
diorede tot het roode leger zou hebben
verklaard:
„Wij staan aan den vooravond van
ernstige gebeurtenissen. Men kan u elk
00'genblik vragen uw leven te offeren in
■de verdediging van uw proletarischen
geboortegrond."
Schachts bezoek aan Parijs.
Havas meldt uit Berlijn, dat het be
zoek van Schacht aan Parijs in politieke
kringen met de allergrootste belangstel
ling gevolgd wordt.
Het Berliner Tageblatt schrijft: „Wij
hopen, dat de aanwezigheid te Parijs van
Schacht, die zoo goed den weerslag der
internationale politiek op de economie
kent, dienstbaar moge zijn aan de
Fransch- Duitsche betrekkingen.
Stefani meldt uit Parijs: Tijdens zijn
besprekingen van gisteren zou dr
Schacht van den kant der Fransche re
geering de verzekering hebben gekregen,
dat, ondanks den druk van Engelsche
zijde, de Fransche franc niet zou worden
gedevalueerd.
Korte Berichten.
Naar gemeld wordt, zal de droogte,
die dezen zomer in verschillende deelen
van Rusland heerschte, een sterk vermin
derde oogst-opbrengst tengevolge hebben.
i In het station Opatowitz, nabij Koe-
niggraets, zijn rangeerende goederenwa
gens door een stootblok gereden en door
den muur van een goederendepot gedron
gen. Er bevond zich in deze ruimte juist
een aantal soldaten, van wie er vier
zwaar en een aantal lichter gewond wer
den.
DE NIEUWE GOUVERNEUR NAAR
1NDIE.
Vertrek uit de residentie.
D'e nieuwe gouverneur-generaal van
Nederlandsch-Indië, j h r m r A. W. L.
Tjarda van Starkenborg'h Sta-
chouwer is gistermiddag, vergezeld
van zijn eöhtgenoote en beide dochters,
met den boottrein van half vier van het
StaatS'Spoorstation naar Genua vertrok
ken, waar zij zich heden op de „Jo'han
van Oldenbarnevelt" zullen inschepen.
Omstreeks kwart over drie betraden
de nieuwe gouverneur-generaal en me
vrouw van Starkenborgh en hun beide
dochters de eerste klasse wachtkamer,
welke voor dit afscheid gereserveerd was.
Hier waren vele autoriteiten bijeen, de
meesten vergezeld van hun dames om
den G.-G. een goede reis en behouden
aankomst in Nederlandsch-Indië toe te
wenschen.
De minister van Koloniën, d r H. G o -
1 ij n, vergezeld van den secretaris-gene
raal van zijn departement jhr mr Six,
was onder de eersten, die op het perron
kwamen om van de vertrekkenden af
scheid te nemen. Voorts was aanwezig de
Belgische zaakgelastigde, baron Van den
Bogaerde van Terbrugge, om in opdracht
van Koning Leopold Jhr Van Starken
borgh, 'die naar men weet ons land bij
het Belgische hof vertegenwoordigd heeft
vaarwel te zeggen.
Verder werden opgemerkt de Neder-
landsche gezant in Parijs, jhr dr Loudon,
de oud-ministers van koloniën, S. de
Graeff en dr Koningsberger, de secreta
ris-generaal van het departement van
Buitenlandsche Zaken en vele anderen.
Om vijf minuten voor half vier begaf
jhr mr Tjarda van Starkenborgh Sta-
chouwer, vergezeld van minister Golijn,
In antwoord op de vele vragen wordt
bericht, dat er 15 Sept. op „Houtrust"
gelegenheid tot fietsenstalling zal
bestaan. Autobussen kunnen dien
dag tot na de opening der Kamers par
keeren: uit de richting Leiden op het
Malieveld en de Boorlaan; uit de richting
Rotterdam op de Schedeldoekshaven (zij
straat van het Spui); uit de richting
Westland op de Prinsegracht. Men houde
zich daar strikt aan de aanwijzigingen
van de politie. Op deze punten is men
hoogstens 5 minuten gaans van de route
der Gouden Koets verwijderd. Na de ope
ning der Kamers worden de bezoekers
welke per bus gekomen zijn, aangeraden
eerst terug te gaan naar de parkeerplaats
en vandaar per bus naar Houtrust, waar
de politie ook voor een parkeerregeling
zal zorg dragen.
Werklooze bezoekers.
Het Bestuur van „Mobiel" 'heeft tot
•den Minister van Sociale Zaken het ver
zoek gericht werklooze bezoekers oen
zoodanige regeling van het stempelen toe
te staan, dat zij zonder geldelijk verlies
den landdag kunnen bezoeken.
Kaartverkoop.
Toegangskaarten a f0.30 verkrijgbaar
aan de verschillende voorverkoopsadres
sen tot en met a.s. Zaterdag.
Daarna en ook vanaf heden voor die
plaatsen waar geen kaarten in voorver
koop zijn, volgt toezending van toegangs
bewijzen en consumptiebonnen (a 15 of
20 ct.) uitsluitend na storting van het
verschuldigde bedrag op postrekening
18138 van de Boazbank te 'sGravenhage
of per postwissel aan deze bank, Molen
straat 45.
De aandacht wordt er nogmaals op ge
vestigd, dat alleen zij die een lunchpak
ket van te voren besteld hebben, er zeker
van kunnen zijn dit ook werkelijk op het
terrein in ontvangst te kunnen nemen.
zich naar het voor hem gereserveerde
rijtuig. Na even voor de fotografen te
hebben geposeerd, stapte de heer Van
Starkenborgh in den wagen, waarin zijn
echtgenoote en beide dochters enkele
oogenblikken later plaats namen.
Er was van de zijde van 'het publiek
veel belangstelling. Nadat de heer en me
vrouw Van Starkenborgh van het gezel
schap, dat hun uitgeleide deed, afscheid
had genomen, verliet de trein om precies
half vier het station.
Zij, die den vertrekkenden gouverneur-
generaal uitgeleide deden en 'het belang
stellend publiek juichten den heêr en me
vrouw Van Starkenborgh bij 'hun vertrek
hartelijk toe.
DE REGEERINGSMAATREGELEN TOT
WIJZIGING VAN DE STEUN
REGELING.
De Wethouders der groote gemeenten
opnieuw bijeen.
Opnieuw is gisteren onder leiding van
den heer F. van Meurs, wethouder van
den Maatschappelijken Steun van Am
sterdam, aldaar ten stadhuize in verband
met de door de Regeering aangekondig
de wijlzigingen in de steunregeling tus-
schen de betrokken wethouders van zeven
groote gemeenten, n.l. Amsterdam. Rot
terdam, Den Haafei, Haarlem, Utrecht!,
Groningen en Eindhoven, een bespreking
gehouden. Deze had ten doel het stand
punt, in te nemen bij de tegen Vrijdag
a.s. door den minister van Sociale Za
ken met vertegenwoordigers van de be
sturen der groote gemeenten te Zwolle
uitgeschreven conferentie, vast te stellen.
Dit komt, gelijk bekend is, hierop neer,
dat de steunbedragen reeds het minimum
waarbij het meest bescheiden levenson
derhoud mogelijk is, bereikt hebben, dat
afschaffing van de huurbijslagen geen
huuidaling tengevolge zal hebben, slechts
vermindering van het inkomen der werk-
loozen en dat de zoo gewenschte huur-
daling slechts te bereiken is door verla
ging van hypotheekrente en door den
bouw van zooveel mogelijk goedkoop© ar
beiderswoningen.
DE GEHAKTFABRICAGE.
IJmuidensche fabriek staat nog steeds
stil.
Als gevolg Van de klachten over de kwa
liteit werd in de tweede 'helft van Juli de
volgens een nieuw procédé werkende en
speciaal voor dat doel opgerichte gehaikt-
fabriek te IJmuiden tijdelijk stopgezet.
Men zou het „recept" verbeteren (meer
spek, benevens vet in plaats van mager
melkpoeder) en dan de order van Sociale
zaken verder afwerken.
Het „HMd" verneemt thans, dat de
fabriek nog steeds stil
s t a a tde monsters, bereid volgens het
nieuwe recept, zijn gereed, maar moeten
nog worden goedgekeurd door minister
Slingenberg.
Binnenland.
De wethouders der groote gemeenten over
de wijziging in de steunregeling.
Vertrek van den nieuwen Gouverneur-
Generaal.
Steun voor de kleine vdsscherij.
De Indische pers over de uitbreiding der
Indische weermacht.
Buitenland.
Heftige strijd in Spanje. Het offensief
der nationalisten.
Ontspanning in Palestina?
Geen conferentie van staatshoofden
STEUN VOOR DE KLEINE
VISSCHERIJ.
Met ingang van heden zal steun wor
den verleend aan de kleine zeevisscherij
en wel voor die vaartuigen, welke de zee
visscherij uitoefenen en waarvoor door
de Nederlandsche vissoherijcentrale een
certificaat is verstrekt voor de kleine
treil- en snorrevaartvisscherij.
Deze steun zal naar gelang van de ca
paciteit der vaartuigen varieeren van f9
tot f27 per maand, met dien verstande,
dat slechts steun wordt uitgekeerd aan
die vaartuigen, welke in de afgeloopen
maand een besomming hebben gemaakt
en dus aan de zeevisscherij hebben deel
genomen.
De steun zal voor de helft worden uit
gekeerd in geld.
Voor het resteerede gedeelte zal een
ïekening worden geopend ten name van
den reeder van het betrokken schip bij
de Nederlandsche visscher ij-centrale,
waaruit de kosten voor aanschaffing van
nieuwe netten, welke in verband met de
bepalingen omtrent de maaswijdte, die
met ingang van 1 Januari 1937, van
kiacht worden, moeten worden aange
schaft, alsmede andere reparaties kun
nen worden betaald.
Voor vaartuigen, welke in een bepaal
de maand een voor iedere klasse vaar
tuigen afzonderlijk vastgestelde maxi
mum-besomming hebben overschreden,
wordt de steun beperkt tot 50 pet. van
het totale steunbedrag, doch wordt 50 pet.
van het steunbedrag gereserveerd voor
de aanschaffing van netten en andere
visscherij-benoodigdheden en voor even-
tueele reparaties.
BORGSTELLINGSFONDSEN VOOR
ARBEIDERS.
Het bestuur van de Nederlandsche ver-
eeniging voor volkscredietwezen en woe
kerbestrijding heeft aan de burgemees
ters van een honderdtal grootere gemeen
ten een circulaire verzonden betreffende
arbeidersborgstellingsfondsen.
Aanleiding hiertoe is geweest de mis
sive d.d. 9 April, van den minister van
binnenlandsche zaken, betreffende de op
heffing van het nationaal crisis-comité,
in welke missive o.m. ook gewezen wordt
op borgstellingsfondsen voor den arbei
dersstand.
Het bestuur doet den burgemeesters in
de circulaire het verzoek, te willen be
richten of ïn hun gemeenten reeds een
arbeidersborgstellingsfonds bestaat en
zoo niet, of het voornemen bestaat, stap
pen te doen om tot oprichting van een
dergelijk fonds voor de betreffende ge
meente te komen.
Mr Abr. van der Hoeven.
Mr Abr. van der Hoeven, lid van de
Eerste Kamer der Staten-Generaal, hoopt
Zondag 30 Augustus a.s. zijn 70sten
verjaardag te gedenken.
Jaarlijksche Algemeene Ledenvergadering
van de Chr. Werkgeversvereeniging.
Op Woensdag 9 en Donderdag 10 Sep
tember zal te Scheveningen de Jaarlijk
sche Algemeen© ledenvergadering worden
gehouden van de Chr. Werkgeversvereeni
ging.
In de eerste morgenvergadering zal
Prof. Dr Ir H. G. J. H. Gelissen een rede
houden, getiteld: „Structuursveranderin
gen en Economische Politiek"; 's middags
refereert Prof. Dr H. Dooyeweerdl over
het onderwerp: „De strijd om het vraag
stuk der Ghr. Patroonsvakorganisatie in
het licht van een oude strijdvraag in de
Christelijke levens- en wereldbeschou
wing".
Dén tweeden dag vindt de huishoude
lijke vergadering plaats.
In de morgenvergadering komt o.a. aan
de orde: Bespreking van en stemming
over de voorstellen van het Bestuur tot
omzetting der Ghr. Werkgeversvereeni
ging in een verbond van Prot.-Ghr. Werk
gevers in Nederland, en de daarmee sa
menhangende wijzigingen in Statuten en
Huishoudelijk reglement.
In de hieropvolgend© middagvergade
ring zal door den oud-voorzitter van do
Vereen ,,Dr H. Golijn, een toespraak wor
den gehouden.
