WOENSDAG 26 AUGUSTUS 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 277
De Indische weermacht wordt versterkt. De
plannen der regeering. Geen nieuwe kruiser,
wel twee jagers en vier onderzeeërs.
Geleidelijke aanschaffing van 39 groote
gevechtsvliegtuigen.
Buitenland.
De burgeroorlog in Spanje.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Vier Nederlanders uit
Duitschland gezet.
CJitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Emcrgo" tor exploitatie van hot blad „Do Zcouw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchóque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs 12.50 per kwartaal,
vrcokabonncmcnton voor Middelburg, Goes en
Vlissingon 10.20. Losso nummors 5 cent
Advcrtcntiën 30 cent por regel. Ingezonden
mcdcdcclingcn GO cent per regel. Kleine
Advertcntiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Minister Colijn heeft thans gevolg ge
geven aan zijn toezegging om een wets
ontwerp in te dienen, nog voor den af
loop van dit zittingsjaar, tot verhooging
van het dertiende hoofdstuk van de Rijks-
begrooting voor 1936 en waarin tevens de
regeering haar plannen ontvouwt ten op
zichte van de noodzakelijk geachte ver
sterkingen van de weermacht in Indië.
Hierbij wordt de post „tegemoetkoming
aan Nederlandsch-Indië in de bestrijding
van de uitgaven voor de marine" ver
hoogd met 1 millioen gulden, terwijl als
nieuwe post word't opgenomen „vergoe
ding aan Nederlandsch-Indië van rente
en aflossing van kapitaal, opge'nomen
voor bekostiging van materiëel voor de
weermacht", waarvan 35.000 gulden voor
rente en een memorie-post voor aflossing.
Na de conclusies der twee stroomingen
in de commissie-Kan te hebben gememo
reerd, zegt de minister, dat de vraag, of
de eene of de andere dezer meeningen
zal moeten worden gevolgd, er mede een
is van financiëelen aard. H'et zal zelfs
vooral van de ontwikkeling van den
financiëelen toestand in de naaste toe
komst afhangen, in hoeverre op den duur
in de exploitatie eener vloot en lucht
macht van een bepaalde samenstelling zal
kunnen worden voorzien.
Op stapel zetten van een
nieuwen kruiser behoeft op
dit oogenblik niet overwogen
teworden. De regeering acht het daar
om doelmatig de in het licht der tegen
woordige internationale verhoudingen, ur
gente versterking der Indische maritieme
defensie allereerst te doen plaats hebben
door voort te gaan met den aan
bouw van het kleine materi
eel, dat, onverschillig of men de meer
derheid of de minderheid der commissie-
Kan volgt, er in ieder geval -zal moeten
zijn. Dit kleine materiëel be
treft 12 jagers en 18 onderzee
booten.
Indien men dit kleine materiëel eind
1940 op sterkte wil hebben, moeten er
voor dien tijd 4 nieuwe jagers en 9 onder
zeebooten waarvan de K. 19 en 20
reeds op stapel staan voltooid zijn.
Intusschen verdient het, vooral met het
oog op de personeelsvoorziening, geen
aanbeveling om het totaal der ontbreken
de vaartuigen dadelijk en dus met eenige
overhaasting op stapel te zetten. Voor
zichtigheid hierbij is mede geboden wijl
zoo weinig zekerheid bestaat met betrek
king tot de financiëele perspectieven.
Het is in verband met deze
overwegingen, dat de regee
ring voor het oogenblik niet
verder wenscht te gaan dan te
besluiten tot aanbouw van 2
jagers en 4 onderzeebooten (bo
ven de reeds in aanbouw zijnde K. 19
en 20).
De luchtmacht.
De toestand van de lucht
macht is in menig opzicht on
gunstiger dan die van de
scheepsmacht. In den loop van
de eerstkomende vier jaren is
nagenoeg algeheele vernieu
wing van het 1 u c h t m a t e r i e 1
der zeemacht noodzakelijk,
terwijl dat van de landmacht
uitbreiding behoeft.
In de uitwerking van de defensiegrond
slagen was op 72 groote zeeverkenners
(tevens bombardementsvliegtuigen) ge
rekend. De minderheid der commissie-Kan
oordeelde 96 van deze vliegtuigen noodig,
terwijl de meerderheid der commissie
een getal van 54 voldoende achtte in ver
band met de voorgestelde aanschaffing
van 108 luchtkruisers voor de landmacht.
Afgezien van de vraag, aan welke zijde
men de grootste waarde voor de weer
macht zal hebben te zoeken kruisers
of groote gevechtsvliegtuigen (bommen
werpers) i zoolang er groot bovenwater-
materieel in dienst gehouden wordt, en dat
is momenteel het geval, kan aan de aan
schaffing van een zoo omvangrijke lucht
vloot niet gedacht worden, terwijl ook
de opleiding daarvoor in korten tijd te
hooge eischen zou stellen. Echter kunnen
de bommenwerpers voor de landmacht in
Nederlandsch-Indië ook niet ten eenen-
male achterwege worden gelaten, wijl ze
ook voor de maritieme defensie vooral
in de min of meer blootgestelde gebieden
aan den buitenomtrek van Nederlandsch-
Indië en meer in het bijzonder voor
de verdediging van belangrijke, afgelegen
objecten onmisbaar zijn te achten. I n
verband daarmede is gedacht
aan de geleidel ij ke a ansc h a f -
fing van groote gevechtsvlieg
tuigen (bommenwerpers) voor
de Indische landmacht, voor-
loopig tot een aantal van 3 X
13 39.
Terwijl in 1930 nog aan 72 groote zee
verkenners gedacht werd en er, uitgaan
de van dit aantal, voor einde 1940 niet
minder dan 54 vernieuwd moeten worden,
vermeent de regeering, in verband met
de aanschaffing van bovenbedoelde ge
vechtsvliegtuigen voor de landmacht, met
een kleiner aantal vermoedelijk een
60-tal groote zeeverkenners te kunnen
volstaan. Daarvoor is onlangs gebruik
makende van een principepost van
f 10.000 op de Indische begrooting, een
bestelling van 6 Dorniers geplaatst. Het
ligt in het voornemen om bo
ven dat aantal dit jaar nog 12
zeeverkenners te bestellen en
de voorbereidingen te treffen voor de be
stelling in 1937 van een verdere groep
van 18 dergelijke verkenners, waarvan
een deel hier te lande gebouwd zal kun
nen worden.
Ter voorziening in de behoefte aan
groote gevechtsvliegtuigen voor de land
macht laat de Indische begrooting voor
1936 slechts ruimte voor de aanschaffing
van 7 Glenn Martin-bommenwerpers. Toen
de Indische regeering evenwel, in verband
met de ontwikkeling der internationale
omstandigheden, verzocht om een bestel
ling van 13 dezer vliegtuigen te plaatsen,
heeft de minister daaraan gevolg gegeven,
ook wijl daardoor de prijs per vliegtuig
niet onbelangrijk daalde. Voor 6 dezer
vliegtuigen zullen derhalve nog de noo-
dige gelden bij suppletoire begrooting zijn
aan te vragen. Evenals voor de hooger
bedoelde 6 Dorniers.
De financiering der uitgaven.
Voor de financiering van deze uitgaven
is de regeering te rade geworden, dat het
aanbeveling verdient, gezien den budget
tairen toestand zoowel van Nederlandsch-
Indië als van Nederland, die uitgaven te
brengen ten laste van den bu i t e n -
gewonen dienst der Indische
begrooting met vergoeding van ren
te en aflossing althans zoolang de
financiëele toestand van Nederlandsch-
Indië dit noodig maakt ten laste van
de rijksbegrooting.
Het wordt juister geacht deze kapitaals
uitgaven niet dadelijk in haar volle zwaar
te, doch eerst geleidelijk ten laste van
den gewonen dienst te brengen.
Een groote aanval op San-Sebastian
aanstaande
De dag van gisteren is zonder noemens
waardige militaire activiteit verloopen.
Men schijnt althans voor het oogenblik in
een impasse te zijn geraakt.
De regeering beweert, dat zij verschei
dene overwinningen heeft behaald, maar
de opstandelingen schijnen in de verschil
lende steden, waar zij nog steeds meester
zijn zich te handhaven. Behalve het feit,
dat er schaarschte aan levensmiddelen
heerscht, kan gezegd worden, dat de toe
stand in Madrid kalm is.
De regeering meldt
Uit gezaghebbende bron verluidt, dat
700 man in de omgeving van 'Oyarzun
zijn aangekomen, waar zij tezamen met
de nationalisten een aanval op groote
schaal voorbereiden op Irun en San Se
bastian.
Aan den kant der regeeringsstrijd-
kraehten is alles gereed voor het bieden
van weerstand. Kleine posten met auto
matische wapenen zijn ingericht en pa
trouilles zorgen voor een voortdurende
verbinding. De eerste linies liggen ver-
schanscht achter prikkeldraadversperrin
gen, terwijl speciale secties gereed staan
om tusschenheide te komen.
Verder wordt gemeld, dat de artillerie
van de forten Guadelupe, San Marcos en
San Martial dagelijks hun demoralisee-
rend vuur op de opstandelingenstellingen
doen neerkomen.
Drie regeeringsvliegtuigen hebben de
stellingen der opstandelingen aan het
front van Guipuzcoa gebombardeerd.
Radio-Tetoean meldde, dat verscheide
ne wijken van (Malaga in brand staan.
Verder wordt medegedeeld, dat een na
tionalist uit San Sebastian heeft kunnen
ontsnappen. Hij deelde mede, dat
een typhus-epidemie in de
stad ie uitgebroken.
Een Spanje-conferentie
In Buenos-Aires?
Behalve de Vereenigde 'Staten hebben
thans alle Amerikaansche regeeringen
haar instemming betuigd met het door de
Uruguyaansche regeering genomen ini
tiatief, om een poging te ondernemen tot
bemiddeling tusschen de elkaar in Spanje
bestrijdende partijen.
De regeering van Uruguay heeft den
wensch te kennen gegeven, dat de verte
genwoordigers van de Latijnsch-Ameri-
kaansche staten een voorbereidende bij
eenkomst zullen houden te Buenos Aires,
teneinde na te gaan, welke methode het
meest geschikt is, om in Spanje een ver
zoening tot stand te brengen.
'Intusschen meldt een telegram uit
Londen, dat de Europeesche en Zuid-
Amerikaansche ambassades, welke op het
oogenblik te Hendaye gevestigd zijn,
reeds pogingen doen, om het lijden van
den burgeroorlog zoo mogelijk te verzach
ten
Het schijnt, dat de gezanten een plan
hebben opgesteld, dat door de betrokken
regeeringen zal worden bestudeerd.
Naar vernomen wordt, is hier echter
geen sprake van bemiddeling tusschen de
partijen, doch alleen van hulp aan. de
krijgsgevangenen en andere door den oor
log getroffenen.
DE DIENSTTIJD-VERLENGING IN
DUITSCHLAND.
De recbtsche afgevaardigde van Parijs,
Fernand Laurent, heeft den president van
de legercommissie in de Fransche Kamer
een brief gezonden, waarin hij vraagt,
deze commissie zoo spoedig mogelijk bijb
een te roepen om den minister van oorlog,
Daladier, te booren over de consequenties
van 'het besluit van de Duitsche regee
ring den diensttijd te verlengen.
Tot nu toe was het nog niet mogelijk
van officieele Belgische zijde een verkla
ring te verkrijgen over de verlenging van
den diensttijd in Duitsch'land.
De verlenging van den diensttijd, hoe
wel niet gericht tegen België, houdt er ech
ter toch de gemoederen bezig. De kwestie
is blijkbaar van belang op internationaal-
politiek gebied in verband met de
Franseh-Russisc'he betrekkingen en hun
ontwikkeling tengevolge van de Duitsch-
Russische spanning.
Havas meldt uit Berlijn
Den eersten Juli 1937 zal Duitsch'land
1.200.000 man onder de wapenen hebben,
bestaande uit 300.000 man vrijwilligers
met langen diensttijd, die reeds grondig
geoefend zijn. 500.000 man recruten van
de lichting 1914, die 'dan reeds 21 maan
den zullen hebben gediend, en 400.000
man van de lichting 1915, die dan 9
maanden hebben gediend.
Na 31 October 1937 wordt het aantal
recruten minder. 'Op 'dien datum zullen
zich ongeveer 1 millioen man onder de
wapenen bevinden, op 1 October 1938 zal
het aantal manschappen, dat onder de
wapenen is, 900.000 bedragen.
De Berlijnsche correspondent van de
„Times" meldt:
De nieuwe militaire maatregel maakt,
oppervlakkig gezien, den indruk, alsof het
Duitsche leger er door in sterkte verdub
beld zou worden, maar in w e r k e -
lijkheid 'komt de verster
king neer op een derde van
de sterkte, die het leger
thans heeft.
Reuter doet echter opmerken, dat naast
het eigenlijke leger talrijke instellingen
bestaan met een kwasi-militair karakter,
die de bedoeling hebben de bevolking mi
litair op te voeden.
Zoo worden genoemd de Hitler-jeugd,
het gemotoriseerde nationaal-socialistisch
corps met een effectief van 200.000 man,
speciale beschermingstroepen met een ef
fectief van 40.000 leden en de Hitler-storm
troepen, die ongeveer 800.000 man tellen.
De honger in de Oekraine.
Volgens het Duitsche Nieuwsbureau
zouden in de Oekraine, ondanks de af
kondiging van den staat van alarm voor
talrijke troepenafdeelingen van het roode
leger, de hongeropstanden dezer dagen
verder om zich heen hebben gegrepen.
In het district Poltawa zouden nieuwe
betoogingen bloedig onderdrukt zijn, ter
wijl tweehonderd arrestaties zouden zijn
verricht.
Ook in de streek van Konotop zouden
honderden arbeiders en boeren, die pro-
testbetoogingen hadden gehouden tegen
het in beslag nemen van levensmiddelen-
voorraden, ondergebracht zijn in een met
piikkeldraad omgeven kamp. Zij zullen
wegens sabotage terecht staan.
In Jelansk aan den Don zouden hon
derden arbeiders en boeren de commis
sarissen van het roode leger, die de le
vensmiddelen in beslag kwamen nemen,
gelyncht hebben. Geheele dorpen zouden
daarop gearresteerd zijn, waarbij zestien
personen, die verzet pleegden, zouden
zijn gedood.
Ook in Kamensk zijn talrijke koelak
ken, gelijk de verzetplegers genoemd wor
den, gearresteerd.
Dr Schacht te Parijs.
De president van de Duitsche Rijks
bank, Dr Schacht, is gisteravond met een
vliegtuig op Le Bourget gearriveerd. Hij
werd begroet door den gouverneur van
de Banque de France, Labeyrie, en door
verscheiden leden van de Duitsche am
bassade te Parijs..
Massa-arrestaties in Rusland.
In Moskou en ook in Leningrad hebben
ambtenaren van de Gepoe Maandagavond
en Dinsdagmorgen tal van arrestaties ver
richt.
Naar het Duitsche Nieuwsbureau ver
neemt, zou het aantal arrestaties in deze
beide steden en elders reeds tot verschei
dene duizenden zijn gestegen.
Korte Berichten.
In verband met den onveranderden
kritieken toestand in Palestina zal mor
gen van Malta een bataillon troepen naar
Palestina verscheept worden.
Het bestuur van het kanton Bazel
(stad) heeft den professor voor pathologi
sche anatomie aan de universiteit te Ba
zel, den Duitscher Dr Gerlaoh, wegens zijn
nationaal-socialistische activiteit uit zijn
functie ontslagen.
De politieke politie te Warschau
heeft huiszoekingen gedaan in het bureau
van de liga voor de rechten van den
mensc'h, waar een vergadering van jeug
dige communisten werd gehouden. Alle
deelnemers aan de vergadering werden in
arrest gesteld en ter beschikking gesteld
van de justitie.
De algemeene staking der transport
arbeiders te Rijssel, die door de haven
arbeiders geproclameerd is uit solidariteit
jegens de stakende kolensjouwers te Rijs
sel, breidt zich uit. Alle pogingen om bet
conflict bij te leggen, zijn tot dusverre
mislukt.
DE KWESTIE DER VETDISTRIBUTIE.
De middenstand uitgeschakeld?
De Kamer van Koophandel voor de
Geldersohe Vallei te Amersfoort heeft naar
aanleiding van een persbericht betreffende
de distributie van vet onder werkloozen
buiten den groot- en kleinhandel om, de
volgende vragen gesteld aan den minister
van Sociale Zaken:
1. Is het persbericht juist, voorzoover
het omvat de mededeeling, dat de handel
bij deze distributie zal worden uitgescha
keld?
2. Zoo ja, welke motieven hebben Uwe
Excellentie daartoe geleid?
3. Is de distributie toevertrouwd aan
enkele groot coöperatieve instellingen?
Zoo ja, is uwe Excellentie dan niet van
meening, dat daardoor een aantal cliënten
van den handel van regeeringswege ge
leid worden naar den concurrent van den
vrijen handel, de coöperatie en dat zulks
voor 'den 'handel schade en grief betee-
kent?
4. Is Uwe Excellentie alsnog bereid, op
een of andere wijze den handel in deze
distributie te betrekken?
Levering van vliegtuigen aan Spanje.
Dte beer Schalker, lid van de Tweede
Kamer, heeft aan den Minister van Ko
loniën de volgende schriftelijke vragen
gesteld:
1. Is de Minister, gezien het besluit
van de Regeering om, voor zoover 'haar
bevoegdheid strekt, te verhinderen, dat
burgerlijke vliegtuigen naar Spanje wor
den geleverd, bij nadere overweging niet
van oordeel, dat het niet juist was, op
8 Augustus j.l. aan de K.L.M. toestem
ming te verleenen tot het verkoopen van
twee Fokkertoestellen aan de Crilly Air
ways Ltd., niettegenstaande de Minister
tevoren door steller dezer vragen per
soonlijk was gewaarschuwd, dat die
vliegtuigen bestemd waren om via En
geland aan de tegen de wettige regeering
van Spanje rebelleerende fascisten te
worden geleverd?
2. Heeft de Regeering maatregelen ge
troffen ten einde te verzekeren, dat in
den vervolge in geen enkelen vorm van
Nederland uit hulp wordt verleend aan
de Spaansche fascistische opstandelingen
en dat agenten van deze laatsten onmid
dellijk uit het land zullen worden gewe
zen?
Radioraad.
Bij Kon. besluit is voor het tijdvak van
1 September 1936 tot en met 31 Decem
ber 1937 belast met de functie van secre
taris van den Radioraad, mr B. de Gaay
Fortman, tevens lid en plaatsvervangend
voorzitter van den Radioraad, en is dr
A. A. M. Enserinck, adjunct-commies bij
het hoofdbestuur der posterijen, telegra-
Binnenland.
De versterking der Indische weermacht.
Vier Nederlanders uit Duitschland uit
gewezen.
(Stand der tuinbouwgewassen.
De wijziging der steunregeling.
Buitenland.
De oorlog in Spanje. Aanval op San Se
bastian verwacht. Bemiddelingspogin
gen.
Honger in de Oekraine.
De diensttijdverlenging in Duitschland.
fie en telefonie: a. benoemd tot adjunct
secretaris van den Radioraad; b. belast
met de functie van secretaris van de
radio-omroep-controle-commissie.
De vermakelijke historie van een bericht.
In enkele dagbladen is de vorige week
een kort bericht verschenen, meldende,
dat onze Olympische zwemkampioene Rie
Mastenbroek door den Minister-President
Dr Colijn officieel ten departemente zou
woTden ontvangen. Reeds den dag na de
publicatie van dit nieuwtje werd het van
hoogerhand tegengesproken. Daarmee
was de zaak afgedaan. Maar de geschie
denis van dit bericht het „Utr
Nieuwsblad" heeft het toevallig verno
men is zoo vermakelijk, dat wij die
onzen lezers niet mogen onthouden.
Ergens het is niet onveilig om aan
te nemen dat het op „De Witte" is ge
weest i werd in een klein gezelschap,
waarbij ook een dagbladman aanwezig
was, door iemand in blanke ernst de
vraag gesteld: „Hebben jullie gehoord,
dat Colijn Rie Mastenbroek op het depar
tement zal ontvangen?" Niemand wist
het nog. De dagbladman spitste zijn
Oivren: een primeur! „Ja", zei de man
van het nieuwtje, Rie gaat Colijn leeren
hoe hij het hoofd boven water moet hou
den".
Die hilariteit die op deze explicatie
volgde belette den dagbladman niet, in
de juistheid van het bericht tegelooven.
Aardappelen naar Argentinië.
Tengevolge van misoogst is er in Ar
gentinië een groot gebrek ontstaan aan
aardappelen. In verband daarmede zijn
reeds verschillende flinke partijen van
hier daarheen verscheept. Gisteravond
vertrok het s.s. Montferland van Amster
dam naar Buenos Aires met een lading
van niet minder dan 3000 ton aardappe
len aan boord.
EEN REPRESAILLE-MAATREGEL.
Een viertal Nederlanders, die te Ber
lijn woonachtig zijn, heeft gisteren van
de Duitsche regeering de aanzegging ge
kregen, dat zij binnen tien dagen het
Duitsche rijk zullen moeten verlaten. Als
reden werd opgegeven, dat dit een repre
saillemaatregel was wegens de uitzetting
van vier Duitschers uit Nederland. De
namen der vier door dezen maatregel
getroffen Nederlanders zijn: A. Hes,
tandarts, W. de Heer, accountant, P. E'.
Peters, kunsthandelaar en E. F. L. van
Lit'h Harrebomee, redacteur-vertaler van
het Alg. Ned. Peisbureau te Berlijn, al
len woonachtig'te Berlijn.
De voorgeschiedenis.
In den loop der laatste jaren hebben
de Nederlandsche autoriteiten zich meer
malen genoopt gezien, hier te lande ge
vestigde Duitschers uit te wijzen, wijl
deze bleken te hebben gehandeld in strijd
met de regelen, die de regeering had ge
steld ten aanzien van de organisatie van
vreemdelingen hier te lande in verband
met het te hunnen aanzien geldend ver
bod van politieke actie.
Kortelings is op dezen grond wederom
een viertal Duitschers, werkzaam bij de
steenkolenmijnen in Limburg, uit het
land verwijderd moeten worden. Voordat
aan het besluit tot uitwijzing gevolg was
gegeven, werden door 'het Duitsche ge
zantschap bij het ministerie van Buiten-
landsche Zaken te Den Haag, stappen
gedaan, strekkende om de uitzetting te
doen opschorten en een nader onderzoek
terzake te doen instellen.
Er zouden wellicht termen zijn geweest
om aan dit verzoek tot een nader onder
zoek te voldoen, ware het niet, dat van
Ebitsche zijde de bedreiging werd geuit,
dat, werd niet aan het verzoek voldaan,
vier willekeurige Nederlanders uit
Duitschland zouden worden uitgewezen.
De Nederlandsche regeering was niet
bereid, onder bedreiging verdere bespre
kingen te voeren en de uitzetting van de
Duitschers uit Nederland heeft hierna
conform het besluit plaats gevonden.
De thans gemelde uitwijzing van Ne-
