Excellentie, klare wijn!
Buitenland.
De burgeroorlog in Spanje.
Belangrijkste Nieuws
Binnenland
MAANDAG 24 AUGUSTUS 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 275
tJitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Ve Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
wookabonnomonton voor Middolburg, Goos en
Vlissingon 10.20. Losse nummors 5 cent.
Advcrtontiön 30 cont por regel. Ingezonden
mededeelingen 00 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Uit de talrijke publicaties over de bacon-
geschiedenis een der meest duistere
punten in het crisiabeleid 1 is wel ge
bleken, dat aan deze affaire een luchtje
zit. Men ontkomt althans aan dezen in
druk niet.
Evenals bij de mosselcentrale, waaraan
wij enkele weken geleden, een artikeltje
wijdden, is het naar onze meening nood
zakelijk, dat hierover het volle licht op
gaat. De doofpot-tactiek, het niet-meer-
zeggen-dan-men-kwijt-wil-zijn bekoort ons
allerminst. Laat men ronduit verklaren:
de geruchten zijn uit de lucht gegrepen,
alles is in orde gebleken óf: er is dit en
dat gebeurd, dat niet in orde is. Zóó zal
het prestige van de regeering en van de
crisis-organen niet worden verzwakt maar
integendeel versterkt.
Het spijt ons echter te moeten consta-
teeren, dat men zich ook hier van amb
telijke zijde gaarne hult in een geheimzin
nigheid, met het gevolg, dat in deze zwoele
atmosfeer allerlei praatjes gretig wor
den aangehoord en verder verteld.
Het gaat hier om de gelden der gemeen
schap en onze volksvertegenwoordiging
heeft recht op volledige opening van za
ken.
Maar als men dezen eisch stelt, dan
stelt het antwoord van Minister Deckers
op de vragen van den heer Van der Wey-
den inzake de bacon-inschrijving teleur.
Het „Handelsblad" merkt o.i. terecht
op:
„De minister verklaart, „dat het hem
bekend was, dat de baconfabrikanten
vóór de nieuwe inschrijving onderling
overleg hebben gepleegd en dat hem n a-
d i e n het resultaat van dit overleg is ge
bleken". De minister deelt echter niet
mede: wanneer endoor wien
hem de geheime afspraak is medegedeeld I
Heeft de minister er kennis van gekregen
uit het „Alg. Handelsblad", van het Eer
ste Kamerlid den heer H. Ruyter of van
een anderen buitenstaander, dan wel van
zijn Regeeringscommissaris voor Commer
cieels aangelegenheid, den heer S. van
Zwanenberg? Dit is de kern der zaak.
Heeft de heer Van Zwanenberg van de
geheime afspraak geweten? Inderdaad
het kón trouwens wel niet anders want
de minister verklaart: „Aangenomen mag
worden, dat de leiding van het bedrijf,
waarmede de heer Van Zwanenberg is
verbonden, hem heeft medegedeeld, dat
bij de fabrikanten onderling het plan
bestond, om een schadevergoedingsrege
ling te treffen''.
Heeft deze functionaris in z ij n
kwaliteit van Regeerings
commissaris zijn plicht gedaan
en den minister verwittigd?
Verder verklaart de minister, dat hij
den Regeeringsoominissaris Van Zwanen
berg nimmer heeft geraadpleegd, als het
bacon betrof en wel „in verband met da
bijzondere positie, welke deze in dat be
drijf inneemt". D'it is toch wel een zééi
zonderling standpunt! D'e heer van Zwa
nenberg is indertijd benoemd, 'omdat
hij een groot deskundig baconfabrikant is.
Moet daaruit dus worden geconcludeerd,
dat óók minister Deckers thans tot de
overtuiging is gekomen, dat de positie
van den heer Van Zwanenberg scheef
is? Een andere vraag is: waaraan ont
leent de functie van deze baconfabrikant
als regeeringsadviseur nog
haar bestaansrecht, nu hij op bacongebied
niet langer geraadpleegd wordt?
Verder voegt minister D'eokers aan zijn
„n a d i e n" bekend werd, helaas niet
toe de mededeeling, of het „opzetje" toen
al of niet in zijn goedkeuring heeft gele
gen!
Over het cardinale punt, n.l. of hij
de afspraak „nadien" heeft geapprou-
veerd en of hij het bedrag van f 0.60
juist acht, rept hij niet, geen
woord
Bewezen is (o.a. door het rapport-Beu-
mer), dat de bacon-fabrikanten in de af-
geloopen vier jaar millioenen guldens te
veel hebben verdiend en zelfs eenigen
tijd lang een vergoeding voor het slachten
hebben ontvangen, welke het drie tot vier
voudige van een loonenden prijs bedroeg
Dit op zichzelf waren reeds redenen om
thans extra voorzichtig te zijn met het
toekennen van steun!
En zeker moet er tegen gewaakt, dat
de 'gemeenschap aan de hoeren nog „een
opzetje" cadeau doet.
Het éénige lichtpunt, dat in het ministe
rieels antwoord valt te ontdekken is de
mededeeling: „dat hij intussohen nauw
gezet de geheele situatie volgt in verband
met de verdere maatregelen, die hij zal
moeten nemen, wanneer de tegenwoordige
overeenkomst over tien weken eindigt".
Hieruit blijkt derhalve, dat de minister
de „zaak", die Log maar nauwelijks is
begonnen te loopen, na afloop van den
eersten termijn al weer zal gaan veran
deren. D'aarvoor schijnt de minister dus
dan toch w e 1 reden te hebben. Welke?
Nogeens, de publieke opinie zal door
dit antwoord allerminst voldaan zijn en
daarin schuilt een gevaar, vooral in de
zen tijd, die v e r t r o u w e n in de lei
ding eischt. Merkwaardig genoeg ziet óók
de minister zélf dit in als hij verklaart:
„dat het uiteraard gewenscht is, dat het
vertrouwen in de crisis
maatregelen zoo groot mogelijk is''.
Daarom te méér moet zijn onvolledig ant
woord teleurstellend heeten".
Excellentie, waarom geen klare wijn
geschonken?
De toestand te Madrid.
De regeering te Madrid blijft verkla
ringen de wereld insturen, dat zij zeer
optimistisch gestemd is ten aanzien van
de toekomst. Daarentegen komen van
andere zijde berichten binnen, dat Ma
drid langzamerhand gebrek
aan levensmiddelen krijgt. Ver
der, dat de opstandelingen hun strijd
krachten in het Zuiden op Malaga con-
centreeren, ja Malaga op verschillende
punten hebben gebombardeerd. Doel van
het bombardement was een benzinedepot
bevattende meer dan 1 millioen liter ben
zine. Mochten de opstandelingen erin
slagen dit depot in brand te doen vlie
gen, dan zal Malaga aldus mededee
lingen van een Spaansch officier on
herroepelijk een prooi der vlammen
worden.
Uit andere berichten blijkt, dat d e
actie in het noorden, die eeni-
ge dagen tot stilstand was ge
komen, weer is hervat. Naar het
schijnt zijn de gevechten om San Sebas
tian, Irun en Oviedo weer begonnen. Om
trent de resultaten valt nog niets met
absolute zekerheid te zeggen.
In het zuiden wordt voortdurende actie
rond Magala gemeld. De zender van Se-
villa maakt bekend, dat de opstandelin
gen Corboda hebben ingenomen.
De zoogenaamde „vliegende colonne"-
vrijwilligers uit Valencia en Catalonië,
die Guadelupe in Estremadura bij ver
rassing hadden kunnen bezetten, werden
door leden van het Spaansche vreemde
lingenlegioen weer uit deze stad gewor
pen, na een bloedig gevecht, waarin de
regeeringstroepen talrijke dooden ver
loren.
De berichten, dat het garnizoen van
Malaga in opstand zou zijn gekomen
tegen de regeering, blijken onjuist te zijn.
Uit Sevilla wordt gemeld, dat een groep
vliegtuigen der opstandelingen de wijken
van Madrid, waar zich de kazernes der
militie bevinden, op hevige wijze met
bommen heeft bestookt.
Oviedo blijft in handen van de opstan
delingen. De bevolking zou echter aan
de grootste ontberingen ten prooi zijn.
Nijpend is, in het bijzonder, het water
gebrek. Ieder gezin moet per dag met
1 liter water toekomen.
Zooals gemeld, begint ook te Madrid
levensmiddelengebrek te komen.
Men vreest er iederen dag een lucht
aanval. De spoorweg naar Alicante, de
haven aan de Middellandsche Zee, levert
de eenige uitweg op uit de stad. De ver
binding met de meeste provincies is on
mogelijk.
Het schijnt, dat zich in Katalonië co-
mité's van arbeiders en soldaten ge
vormd hebben gelijk aan die in Rusland
in 1917. Dagelijks vinden executies plaats
van aristocraten, katholieken en leden
van rechtsche partijen. De terechtstellin
gen worden meerendeels gehouden in het
dorp Vallecas niet ver van Madrid, op
den weg naar Valencia.
Gevechten bij Madrid aanstaande?
De markies van Quintanar heeft in een
interview verklaard, dat het leger van
zijn partij binnen drie of vier dagen de
troepen der Madrilleensche regeering ook
in de omstreken van Madrid zal aan
vallen. s.
De inbezitneming van de hoofdstad zou
volgens den markies daarna niet lang
meer op zich laten wachten.
Na de overwinning, aldus de zegsman,
zal Spanje worden geregeerd door een
militaire dictatuur.
Volgens te Bayonne ontvangen berich
ten is te Madrid een felle brand uitge
broken in een gevangenis, waar in de
hoofdstad gearresteerde fascisten zijn op
gesloten. Brandweer, afdeelingen Guar-
dia en Asalto en militietroepen wisten
het vuur spoedig meester te worden. Er
waren onmiddellijk maatregelen genomen
om het ontsnappen van gevangenen on
mogelijk te maken. Het onderzoek heeft
nog niet uitgewezen wat de oorzaken van
den brand geweest zijn.
Voor den zender van Sevilla heeft
generaal Queipo de Ilano medegedeeld,
dat de regeeringstroepen voor
Cordoba verslagen zijn, waarbij
zij een belangrijke oorlogsbuit op het slag
veld achterlieten. De generaal voegde
hieraan toe, dat de regeeringstroepen
eveneens bij Guadelupe verslagen zijn,
zulks in strijd met hetgeen door de regee
ring wordt gemeld.
De minister president daarentegen
maakt bekend, dat de van het front ont
vangen berichten bevredigend zijn. Voor
al van den kant van Cordoba, waarvan
de omsingeling door de regeeringstroepen
wordt voortgezet.
Den ganschen dag gierden de
giranaten.
De speciale vertegenwoordiger van Ha-
vas aan het noorder-front seint, dat giste
ren de strijd tusschen aanhangers van
de regeering en de muiters zich heeft af
gespeeld op zee en in de lucht.
Gistermorgen begonnen vliegtuigen van
de opstandelingen Irun en de omliggen
de stellingen te bombardeeren. Bij het be
gin van den middag beschoot de kruiser
„Canaria" het regeeringsfort Guadelupe
en Pasajes. Hierbij voegde zich een an
dere rebellenkruiser, die omstreeks zeven
mijl uit de kust bleef. In San Sebastian
begonnen de sirenes als teeken van waar
schuwing onmiddellijk te loeien. Zonder
van hun stuk te worden gebracht ver
dwenen de inwoners naar hun kelders
en de benedenverdiepingen. Enkele bom
men vielen in de buurt van de kazerne,
die enkele uren geleden nog door op
standige officieren bezet was, doch waar
thans soldaten en militairen van de re
geering zitten. Andere bommen vlogen
over de stad heen en spatten tegen de
naburige hoogten uiteen, waar de artil
lerie van de regeering zich bevindt. Het
bombardement duurde den geheelen mid
dag voort, maar de stad zelf bleef gespaard.
Britsch schip aangehouden.
Officiéél wordt de Gibraltar medege
deeld, dat het Britsche schip „Gibel Zer-
jon", dat den dienst tusschen Gibraltar
en Marokko onderhoudt, in volle zee is
aangehouden door een oorlogsbodem van
de Spaansche regeering.
BELANGRIJKE BESPREKINGEN BIJ
HITLER TE BERCHTESGADEN.
Rijkskanselier Hitier heeft zich onmid
dellijk na het sluiten van de Olympische
Spelen naar zijn zomerverblijf bij Berch-
tesgaden begeven, waar in de laatste
dagen verschillende belangrijke bespre
kingen plaats hadden. Verdere niet min
der belangrijke gedachten wisselingen zul
len aldaar in de eerstvolgende dagen wor
den gehouden.
Horthy, de Hongaarsche rijksregent is
door den Leider te Berchtesgaden ont
vangen.
De heer von Papen, rijksgezant te Wee-
nen, vergezelde Horthy op zijn reis.
Tot de persoonlijkheden, die de laatste
dagen door den Leider in diens zomer
verblijf worden verwacht, behooren ook
Grieser en Förster, de nationaal-socialis-
tische leiders van de vrijstad Danzig.
Men vermoedt in welingelichte kringen,
dat zij met Hitier de mogelijkheid van
het houden van nieuwe verkiezingen voor
den Volksdag hebben overwogen.
De Neue Freie Presse publiceert een
telegram uit Berlijn, volgens hetwelk de
Hongaarsche rijksbestuurder Horthy Za
terdagmiddag tegen twaalf uur een onder
houd heeft gehad met Hitier te Berchtes
gaden.
Officiëele kringen te Boedapest verkla
ren in verband hiermede van niets te
weten: Zij achten dit gerucht zelfs een
dementi niet waard. Hongaarsche kringen
te Weenen meenden het bericht echter
te kunnen bevestigen.
Het bericht van een onderhoud tusschen
Hitier en Horthy is door het Duitsche
nieuwsbureau bevestigd.
(Men kan hieruit weer eens zien, hoe
weinig officiëele tegenspraken soms te
beteekenen hebben. Wat blijft er nu over
van die gemzenjacht?)
ENGELSCH VERKEERSVLIEGTUIG
VERONGELUKT.
Twee dooden, negen gewonden.
De viermotorige vliegboot Scipio, van
■de Imperial Airways, moest Zaterdag
morgen op. zijn vlucht van Alexandria
naar Brindisi, een noodlanding verrich
ten, aan de kust van het eiland Kreta.
Twee passagiers kwamen daarbij' om het
leven. De overige inzittenden, n.l. 5 pas
sagiers, de bestuurder en drie leden der
bi manning, werden gewond. Daar zich
een tot dezelfde maatschappij behoorend
benzinedepotschip niet ver al bevond,
konden de gewonden gered worden.
De vliegboot is ten gevolge van de
zware zee gezonken. Onder de dooden zou
zich een officier bevinden, wiens lijk nog
niut is gevonden. Volgens een uit Athene
ontvangen bericht zouden bij het ongeluk
slechts een persoon ernstig en 4 andere
licht gewond zijn.
DOODSTRAF GEëlSCHT VOOR
ZINOWJEV C.S.
Uit Moskou wordt gemeld:
De procureur heeft tegen alle beschul
digden in het proces tegen Zinowjev en
Kamenev en de andere veertien de dood
straf geëischt.
Het uitspreken van den eisch werd door
het publiek in de zaal met applaus be
groet. De president onderbrak de toejui
chingen niet.
De beklaagden hoorden den eisch on
bewogen aan.
Wysjinski, de procureur, legde den na
druk op den uitnemenden economischen
en politieken toestand der Sovjet-Unie
en zeide: „Het is het bewustzijn, dat de
beschuldigden hadden van het succes van
de politiek van Stalin, dat hen ertoe
heeft gedreven hun toevlucht te nemen
tot extremistische middelen wegens de
onmogelijkheid andere te vinden". Wys
jinski brandmerkte in het bijzonder het
gedrag van Zinowjev, Kamenev en
Trotski.
Vannacht kwam uit Mos
kou het telegram binnen,
dat het militaire gerechts
hof tegen alle beklaagden
het doodvonnis heeft uit
gesproken. De uitspraak van dit
geruchtmakende proces viel gisterenavond
om even voor middernacht.
Alle zestien 'beklaagden zullen worden
gefusilleerd.
Aardbeving op Formosa.
Gisteravond heeft een aardbeving For
mosa geteisterd. Het door de politie in
gestelde onderzoek bracht aan het licht,
dat dertien personen door de aardbeving
verwondingen hadden bekomen. Twintig
huizen zijn volkomen vernield, honderd
een en twintig andere huizen zijn gedeel
telijk verwoest, terwijl nog 193 huizen
schade bekomen hebben. De beving duur
de 30 minuten.
De kinderverlamming' in Zweden.
Ondanks1 alle voorzorgsmaatregelen,
breidt de epidemie van kinderverlam
ming zich in het Zuiden van Zweden
steeds meer uit.
In de provincie Goeteborg zijn de laat
ste vier weken 129 gevallen geconsta
teerd, waarvan 15 met doodelijken afloop.
De bekende Zweedsche arts, professor
Hoejer, gaf als zijn meening te kennen,
dat de ziekte zich, evenals de malaria,
door insecten uit moerasgronden ver
spreidt. In de door de epidemie getroffen
gebieden zullen daarom ook de waterwe
gen gedesinfecteerd worden.
De Rexisten veroorzaken relletjes te
Brussel.
Zaterdagmiddag, bij de opening van
een nieuw groot warenhuis met z.g. een
heidsprijzen, de Sarma, te Brussel, is het
tot ongeregeldheden gekomen. Een vrij
aanzienlijke groep detailhandelaars, gehol
pen door jongelui van de Rex-organisa-
tie, mengden zich onder het talrijke pu
bliek en zette op een bepaald oogenblik
een huil- en fluitconcert in. Ook werd de
lucht met chemische producten verpest.
Een lichte paniek ontstond en de komst
van een honderdtal politie-agenten maak
te spoedig een eind aan dit incident.
In de Nieuwstraat, waar het buitenge
woon druk was en een groep Rexisten
luidkeels schreeuwden: Weg met de Jo
den, Heef het geruimen tijd onrustig.
Communistische elementen maakten van
de gelegenheid gebruik om wat herrie
te schoppen.
Tenslotte greep ook daar de politie in
en werd de straat ontruimd.
Ook trouwringen worden gedevalueerd.
Wij leven in een tijd waarin alle waar
den schijnen weg te smelten. Alles gaat
in de smeltkroes tot de trouwringen toe.
Italië gaf het voorbeeld en niet zon
der pathos offerden Italiaansche vrou
wen het symbool van trouw op het altaar
van het vaderland.
Dhitschland doet het zakelijker. Men
vraagt zich af, hoe het komt, dat dr Göb-
bels hier geen stukje propaganda uit
slaat. Het staat er erg nuchter: trouw
ringen zullen voortaan slechts een ge
halte van 33.3 pet. aan goud mogen be
vatten en zullen niet meer dan 3V2 gram
mogen wegen. Dit laatste is blijkbaar be
doeld voor welwillende echtgenooten, 'die
hun vrouw toch het volle gewicht aan
goud zouden willen geven en trouwrin
gen zouden willen laten smeden ter dikte
van een servetring.
Zware brand op Zweedsch
passagiersschip.
Het Zweedsche passagiersvliegtuig
Borgo, dat zich in de Oostzee bevindt,
heeft een radiogram uitgezonden, waarin
gemeld wordt, dat een hevige brand is uit
gebroken in de machinekamers en dat
twee stokers, die zich niet uit de voeten
konden maken, verbrand zijn. Het vuur
heeft verontrustende afmetingen aange
nomen. Uit Riga en Liepaja is hulp ge
zonden.
Binnenland.
Koningin en Prinses teruggekeerd.
Aardbeving in Indië.
Buitenland.
De kerkstrijd in Duitschland. Naar één
'kerk?
De oorlog in Spanje. Weer actie in het
Noorden. De toestand te Madrid.
De actie der communisten.
Engelsch verkeersvliegtuig verongelukt.
Horthy op bezoek bij Hitier.
Korte Berichten.
1 Naar uit Parijs gemeld wordt, is in
Albanië een opstand tegen koning Jogoe
uitgebroken.
Op den spoorwegovergang bij Rate-
now (Duitsohland) is een huurauto door
een personentrein aangereden. De drie in
zittenden van de auto werden gedood.
Reuter meldt uit Boedapest, uit wel
ingelichte bron te hebben vernomen, dat
de Hongaarsche regent, Horthy, binnen
kort een ontmoeting met Mussolini zal
hebben tijdens de Oostenrijksche manoeu
vres, die in Karinthië (Opper Oostenrijk)
gehouden zullen worden.
In bet kleine Alpenmeertje Toval,
dat op een hoogte van 1162 m in de Do
lomieten ligt, is het water plotseling rood
geworden. Volgens den geleerden Legaiolli
is 'dit verschijnsel ontstaan door koloniën
micro-organismen, die tot de protozoën
behooren en die de laatste dagen na de
onweders aan de oppervlakte van het
meertje zijn verschenen en dit een schit
terend roode kleur 'hebben gegeven.
DE KONINGIN EN PRINSES
TERUGGEKEERD.
Met den D-trein van 9.10 uur zijn Za
terdagmorgen de Koningin en Prinses
Juliana, komende van hun vacantiever-
blijf in Zwitserland, te Nijmegen gearri
veerd.
Op het perron had zich een gTOote me
nigte belangstellenden opgesteld, die
H. M. en de Prinses', toen Zij den trein
verlieten, hartelijk toejuichten.
Nadat de Koningin en de Prinses den
trein verlaten hadden, onderhielden Zij
zich eenigen tijd met de autoriteiten,
waarna Zij in den op het perron staan-
den auto plaats namen.
Ook op 'het Stationsplein had zich een
talrijk publiek opgesteld, dat de lands
vrouwe en haar dochter hartelijk be
groette.
De Koningin en Prinses Juliana zijn
omstreeks vijf minuten voor half elf per
auto uit Nijmegen op Het Loo aangeko
men. Voor het paleis hadden zich vele be
langstellenden, onder wie vele zomergas
ten, verzameld, 'die hartelijk juichten. Dó
Koningin en de Prinses, die er welva
rend uitzagen, groetten minzaam terug.
DE KAVEEWEE-SIGARENFABR1EK
TE WERNHOUT GESLOTEN.
Zaterdag is de Kaveewee-sigarenfa-
biiek te Wemhout (gem Zundert) geslo
ten, zoodat het geheele personeel op straat
is komen te staan.
Hoewel de fabriek slechts een onderdeel
is van de Kaveeweefabriek te Roosendaal,
werkten er den laatsten tijd toch regel
matig ongeveer 150 man, waarvan er
circa 80 afkomstig waren uit de plaatsen
Zundert, Achtmaal Wernhout en Breda,
terwijl de overige 70 arbeiders Belgen
waren.
Eenige weken geleden waren echter
reeds 20 personen ontslagen, waarvan de
helft Nederlanders en de helft Belgen.
Onder het Nederlandsche personeel is
toen over het feit dat niet alleen Belgen
werden ontslagen, groote ontevredenheid
ontstaan, zoodat zelfs de R.-K. Tabaks-
bewerkersbond zich met het geval bemoei
de.
Tengevolge hiervan is toen ook de zaak
ambtelijk onderzocht, waaibij' bleek, dat
terwijl ook in West-Brabant tientallen
sigarenmakers werkloos zijn, alle in de
fabriek werkzame Belgen (van de 132 man
zijn er dit thans nog 58) behoorlijk in het
bezit van een werkvergunning waren.
Gehoopt wordt thans, dat wanneer de
fabriek na loozing der overproductie weer
geopend zal worden, op minder ruime
schaal aan Belgen arbeidsvergunningen
zullen worden verstrekt en zooveel mo
gelijk uitsluitend Nederlandsche arbeids
krachten aan het werk zullen worden
gesteld.