Rood-Roomsche samenwerking.
De wijziging in de steunregeling.
EERSTE BLAD
erna
VRIJDAG 14 AUGUSTUS 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 267
Buitenland.
De burgeroorlog in Spanje.
Ruim honderd militaire
vliegtuigen in Sevilla
RITSEMA STOFZUIGERFABRIEK.
Belangrijkste Nieuws
Uitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11,
Postcheque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 10, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Ve Zeeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingcn f 0.20. Losse nummers 5 cent.
Advortontiön 80 cent por regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Er was de laatste jaren in de R.-K.
Staatspartij een sterke strooming om te
komen tot samenwerking met de S.D.A.P.
In leidende kringen werd zulk een sa
menwerking wel beschouwd als een kwes
tie van uiterste noodzaak, maar
blijkens uitlatingen in de pers en in ver
gaderingen, waren er niet zoo weinigen
die het stadium van de uiterste nood
zaak als zeer dichtbij beschouwden en die
op zulk een samenwerking regelrecht
aanstuurden.
Bekend is trouwens dat in 1935 Mr
AalLerse bereid bleek met de mannen
van de S.D.A.P. mits gesteund door de
Vrijz.-Democraten een Kabinet te vor
men.
Eh nog kort geleden heeft de heer Fe-
ber in een te Schiedam gehouden rede
met eenige nadruk verklaard, „dat niet
geheel uitgesloten behoeft te worden ge
acht, dat zal worden samengewerkt met
partijen, met welke we tot nu toe niet sa
menwerkten".
Dat was duidelijk.
Nu is er echter naar het schijnt een
kentering gekomen.
De gebeurtenissen in Spanje en Frank
rijk waar de nauwe verwantschap tus-
schen Communisten en Socialisten op
nieuw aan het licht is getreden heeft de
geestdrift voor een rood-rose-roomsch
Moe danig bekoeld.
Daartoe beeft ook meegewerkt, een ge
schrift van de N.S.B. waarin de moge
lijkheid werd voorgesteld voor een sa
mengaan van Katholieken en de S.D.A.P.
en daardoor indirect met het Commu
nisme.
Blijkbaar is dit voor de „Gelderlander"
aanleiding geweest te betoogen dat aan
een samengaan van de Katholieken met
de S.D.A.P. niet meer wordt gedacht.
Naar aanleiding daarvan schreef de
heer baron van Wijnbergen, die nooit
heeft opgehouden voor een principieels
politiek het pleit te voeren:
„Hulde zij gebracht aan de Gelderlan
der, en het vertrouwen zij uit
gesproken, dat dit kloeke
woord der redactie wordt ge
deeld door de Katholieke par
tij in haar geheel en dat ook dit
openlijk worde verklaard.
Gerust kon men daarop tot
heden niet meer zijn. (Spatiee-
ring van ons. Red. „D. Z.")
Ik schreef daarom boven dan ook: niet
meer.
In het verleden toch is wel degelijk aan
een zoodanig samengaan gedacht en nog
den allerlaatsten tijd gelijk hieronder zal
blijken.
Al zullen er wellicht zeer enkelen zijn,
die vrijwel hetzelfde kunnen verklaren, ik
meen te mogen zeggen in de gelegenheid
te zijn geweest tot in de kleinste bijzon
derheden toe kennis te hebben kunnen
nemen van de pogingen veelal onder-
grondsche pogingen in de laatste 17
jaren aangewend op Katholiek terrein,
om te komen tot een samengaan met de
socialisten. Dat met name in de jaren
'19'22 toen deze aandrang zoo geweldig
was, ik me persoonlijk zoo krachtig heb
verzet, heeft men mij in sommige kringen
nimmer kunnen vergeven. Gelukkig zijn
de pogingen niet geslaagd, tot heil, niet
het minst voor de Kerk.
Toch is men steeds blijven voortgaan te
streven naar de verwezenlijking van het
m.i. noodlottig plan.
Om den schijn te redden, meende men
echter beter te doen met niet meer, ge
lijk vroeger, aan te sturen op een uitslui
tend Roomsch-Rood bloc, maar een kleine
derde groep uit te noodigen om te eha-
peronneeren, overtuigd, dat men, samen
numeriek zeer sterk, van de chaperron-
nage niet veel last zou hebben.
Nog in 1933 werd een dergelijke poging
gewaagd, doch de chaperonnage, die men
zich gedacht had, bleek niet bereid. En
wie een bewijs wil hebben, uit den aller
laatsten tijd, dat nog wel degelijk aan
een samengaan met de sociaal-democra
ten werd gedacht, neme kennis van de
rede van den heer Feber, onlangs te
Schiedam gehouden (Zie Maasbode van
22 Juli 1.1.)."
Hieruit blijkt, dat er is een begin van
kentering.
Met den heer van Wijnbergen spreken
wij den wensch uit, dat openlijk zal blij
ken dat de R.K. Staatspartij in haar ge
heel van een samengaan met de S.D.A.P.
niet wil weten.
Zulk een samengaan waarvan in de
eerste plaats de revolutionaire partijen, de
communisten en indirect de nationaal-
socialisten profiteeren, kan niet anders
dan noodlottige gevolgen hebben.
Maar een duidelijke en ondubbelzin-
nige verklaring is dan ook dringend
noodzakelijk.
DE OPMARSCH NAAR MADRID IN
VOLLEN GANG. IS DE REGEERING
GEVLUCHT? DE TOESTAND IN DE
HOOFDSTAD HOOGST CRITIEK.
De hoofdkwartieren van de Spaansche
nationalistische legers in het Zuiden en
in het Noorden meldden gisteren:
De verbinding tusschen de troepen van
generaal Franco te Sevilla en die van
generaal Mola te Burgos is thans defini
tief tot stand gebracht. Hieruit volgt, dat
de geheele SpaanschPortugeesche grens
thans in handen der patriotten is. De
beide opperbevelhebbers hebben via de
telefonische verbinding, die gisteren was
gevormd, met elkander gesproken.
De opmarsch van Merida uit op Madrid
is in vollen gang.
Mola's troepen hebben Guadalajara aan
den weg tusschen de hoofdstad en Sara-
gossa bezet en daardoor een nieuwe scha
kel toegevoegd aan de keten van natio
nalistische afdeelingen rond Madrid.
De speciale correspondent van de
„Jour" te Bayonne meldt, dat er in Ma
drid geen regeering meer is.
Bevestiging zou zijn ontvangen, dat de
president der republiek Azana met zeven
ministers uit de hoofdstad is gevlucht en
zich thans te Valencia zou bevinden.
De voorzitter van de cortes, Martinez
Barrio, moet aan boord van een stoom
schip te Cartagena zijn aangekomen, na
dat hij te Madrid vergeefsche pogingen
heeft aangewend, een regeering te vor
men, bestaande uit vertegenwoordigers
van de. steden Valencia, Alicante, Mur-
cia en Castellan. De communisten en
anarchisten zouden Barrio's plan ver
ijdeld hebben.
Van andere zijde worden echter de be
richten omtrent de vlucht van de regee
ring beslist tegengesproken.
Uit Lissabon wordt gemeld: De bijzon
dere correspondent van het blad „Diario
de Manha" meldt over dé positie der ver
schillende opstandelingeneenheden o.m.,
dat de troepen van generaal Mola op het
oogenblik bezig zijn met de versterking
van de tot dusverre door hen bezette
stellingen en met de bezetting van stra
tegisch belangrijke posities in het Gua-
darrama-geb ergte.
Grootere operaties zullen eerst onder
nomen worden, wanneer de samentrek
king van alle troepen rondom de hoofd
stad voltooid is.
Volgens den correspondent zal de be
zetting van Madrid door de opstandelin
gen niet voor over 8 tot 10 dagen ge
schieden, tenzij Madrid door inwendige
moeilijkheden den tegenstand eerder
mocht opgeven.
Het D.N.B. meldt uit Marseille: De be
richten die in den loop van
den Donderdag uit Madrid bin-
nenkwamen, doen een zeer ern-
stigen toestand te Madrid ver
moeden.
In de stad hebben zich revo-
lutionnaire rechtbanken ge
vormd, terechtstellingen en
schietpartijen worden voort
gezet.
De regeering schijnt den toestand nau
welijks nog meester te zijn.
Het ziet er thans naar uit, dat een
ernstige crisis nabij is.
Noodkreet der Madrileensche regeering?
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Parijs, dat de regeering te Madrid een
oproep heeft gericht tot de „republikein-
sche regeeringen van Europa", waarin zij
er op aandringt, dat deze regeeringen
niet neutraal blijven, doch de officiëele
Spaansche regeering zullen steunen.
OPMARSCH NAAR MALAGA VORDERT
Op het Guipuzcoa-front en ook in het
strijdgebied van Badajoz wordt nog steeds
hevig gevochten.
De artillerie van Mola's troepen heeft
gistermorgen voor de eerste maal het
vuur geopend op de stad San Sebastian.
Onder de bevolking brak een geweldige
paniek uit ondanks het feit, dat het vuur
vooreerst als intimidatie bedoeld was en
de nationalisten het voornemen schijnen
te hebben, de stad, waar nog tal van hun
aanhangers verblijf houden, zoo veel mo
gelijk te sparen. Slechts in uitersten
nood zouden zij tot een werkelijke be
schieting willen overgaan.
In Sevilla heerscht een buitengewone
bedrijvigheid.
Het vliegveld wordt door zwaar gewa
pende afdeelingen bewaakt, zoodat het
niet mogelijk was, nauwkeurig na te
gaan, hoeveel militaire vliegtuigen zich
daar bevonden. Men sprak echter in Se
villa van ruim honderd zeer moderne
machines, waaronder bommenwerpers
van de types Savoia, Caproni, Heinkel
en Junkers.
In de stad bevinden zich vele Duitsche
en Italiaansche piloten, die overal waar
zij zich vertoonen, door de bevolking met
stormachtige toejuichingen worden be
groet.
De Duitschers dragen witte uniformen,
terwijl de Italianen gekleed zijn in de
uniform van het Spaansche vreemdelin
genlegioen.
Overal brengen burgers en soldaten
den fascistischen groet.
Zwaar gewapende patrouilles en fascis
tische jeugdcorpsen marcheeren door de
stad en roepen: „Lang leve Spanje, lang
leve het legerl"
Naast de fascistische vlaggen ziet men
ook vele monarchistische banieren.
Vandaag zou in Sevilla een groote pa
rade gehouden worden bij gelegenheid
van het hijschen van de monarchistische
vlag. Generaal Franco, wiens hoofd
kwartier is gevestigd in het slot van de
markiezen Yanduri, zal zelf de revue af
nemen.
De commandant van de strijdkrachten
in Andalusië verklaarde aan een ver
slaggever, dat de nationale troepen in het
zuiden nergens op noemenswaardigen
tegenstand stieten. Hij meende, dat de
strijd over hoogstens veertien dagen met
een overwinning van de nationalisten zou
eindigen.
De commandant verklaarde ten slotte,
dat de kwestie „republiek of monarchie"
later door een volksstemming zou worden
beslist.
DREIGENDE
TOESTAND IN BARCELONA.
Anarchisten zullen de stad in brand
steken, indien Franco Madrid verovert.
Uit Perpignan wordt gemeld:
De vluchtelingenstroom uit Gatalonië
neemt nog dagelijks toe, zoodat de meeste
hotels hier en in alle badplaatsen aan de
Fransohe Pyreneeënkust geheel zijn bezet.
Vele vluchtelingen kruinen zelfs geen
onderdak meer vinden.
Naar de réfugiés meedeelen, wordt de
toestand in Barcelona steeds dreigender.
Door anarchisten wordt
aangekondigd, dat de stad
in brand zal worden gesto
ken en met den grond zal
worden gelijk gemaakt, in
dien Franco Madrid zou
innemen.
Aangezien de anarchisten in Barcelona
numeriek in de meerderheid zijn en tot
alle gruweldaden in staat, heeft deze aan
kondiging groote onrust gewekt.
Het anarchistische dreigement zou den
socialisten zoo'n schrik hebben aange
jaagd, dat zij' bereid zouden zijn, met de
nationalisten in onderhandeling te tre
den, teneinde een verwoesting van
Barcelona te voorkomen.
Het bericht der regeering, volgens het
welk het leven in Gatalonië weer geheel
„normaal" is, wordt door de vluchtelin
gen als belachelijk gekwalificeerd. Het
verkeer is volkomen geparalyseerd, ter
wijl handel en industrie stil liggen wegens
gebrek aan arbeidskrachten.
De loonen en salarissen worden reeds
in bons uitbetaald.
De werkloozen hebben eveneens door
middel van bons voor een half jaar uit
betaling van steungelden gekregen. Eén
dergelijke financieele politiek kan natuur
lijk geen stand houden.
EEN DIPLOMAAT, DIE OP DE
HOOGTE WAS.
Er kon in Spanje niets gebeuren
Toen de revolutie in Spanje uitbrak,
bevond de Amerikaansche gezant, mr
Bowers, zich met vrouw en kind op zijn
villa in de buurt van San Sebastian. Vier
dagen lang hoorde zijn regeering niets
van hem. Dé kruiser „Oklahoma", die
naar San Sebastian was gezonden, kon
niets over hem te weten komen. Ten slobe
bleek, dat zijn villa langs den weg naai
Madrid lag en dat deze weg door barri
caden was afgesloten. Eh na veel moeite
slaagde de gezant er in, naar de stad ie
komen en zich daar aan boord van het
oorlogsschip in veiligheid te brengen.
Dé revolutie had hem volkomen over
vallen. En dit was ook geen wonder, want
het is gebleken, dat hij er van overtuigd
was, dat er in Spanje niets kon gebeu
ren. Een maand geleden zond hij een
brief aan een nicht van hem, die >e
Seatlle woont. Deze nicht is zoo boosaar
dig geweest, den inhoud aan reporters te
Enkele splinter
nieuwe, overjarige
l STOFZUIGERS
ruimen wij op
r tegen zeer lage
prijzen.
Informeert U eens bij
FiliaalMiddelburg, Heerengr. M 26a, Tel. 202
(Adv.)
Minister Colijn zal de wethouders
van de groote gemeenten Maan
dag ontvangen.
D'e wethouders van de gemeenten Am
sterdam, Dén Haag, Rotterdam, Utrecht,
Groningen en Haarlem, die deze week te
Amsterdam bijeen geweest zijn ter bespre
king van de door de regeering aangekon
digde wijzigingen in de steunregeling en
de afschaffing van den huuTbijslug, bob
ben op hun verzoek om een onderhoud ter
zake met den Minister van Sociale Zaken
bericht ontvangen, dit dit Maandag a.s.
plaats zal kunnen hebben.
Daar minister Slingenberg dien dag af
wezig is, zal Minister Dr H. Colijn de wet
houders ontvangen.
vertellen. Gezant Bowers schreef letter
lijk: Jullie vergissen je allemaal ten aan
zien van den toestand in Spanje. Je kunt
bier gerust eens een kijkje komen nemen
en de mooie kathedralen zien. Het is bier
heelemaal niet gevaarlijk. In. de drie jaar,
dat ik nu al in Spanje woon, is er niets
gebeurd, dat ook maar te vergelijken valt
met b.v. de staking der liftboys in New-
York. Ik heb in Spanje's toekomst het
volste vertrouwen. D© berichten over den
ongunstigen en gespannen toestand zijn
verzinsels van aanhangers van het oude
regiem, die bet niet op democratie en re
publiek begrepen hebben"
Ofschoon hij zich Vergist beeft, zal ge
zant Bowers, naar bij aan den minister
van buitenlandsche zaken te Washington
seinde, op zijn post blijven.
DE AAN EEN ENGELSCHE MAAT
SCHAPPIJ VERKOCHTE VLIEG
TUIGEN.
Een bericht uit Londen meldt, dat de
vliegtuigen opgestegen zijn met bestem
ming naar Spanje en Portugal.
Naar aanleiding van een bericht uit
Londen, dat twee Nederlandsche en vier
Eng'elsche transportvliegtuigen gisteren
van Croyden opgestegen zijn met bestem
ming naar Portugal en Spanje, deelt men
bet A.N.P. van bevoegde zijde mede, dat
deze twee vliegtuigen geen Neder
landsche vliegtuigen meer zijn.
De beide machines zijn door de K.L.M.
aan een Engelscbe maatschappij verkocht
en deze verkoop is slechts tot stand geko
men, nadat aannemelijk was gemaakt, dat
deze machines niet aan Spanje of aan
Spanjaarden geleverd zouden worden. D'e
Nederlandsche papieien zijn uit de vlieg
tuigen gebaald, terwijl bet contract door
den directeur der Engelscbe maatschappij
is onderteekend, zonder tusschenkomst
van andere personen.
Ook moet niet uit bet oog worden ver
loren, aldus het A.N.P.-bericht, dat be
doelde Engelscbe maatschappij reeds ver
scheidene malen van de K.L.M. vliegtui
gen had overgenomen, welke door eerst
genoemde maatschappij op baar lijnen ge
ëxploiteerd werden.
Men achtte het in het geheel niet on
waarschijnlijk, dat deze machines inder
daad gebruikt zullen worden voor een
vaste lijn met Spanje en Portugal.
NOODWEER IN FRANKRIJK.
Voor millioenen schade aangericht.
Uit alle Fransche provincies met uit
zondering van het kustgebied der Mid-
dellandsche Zee wordt hevige neerslag
gemeld, welke overal groote schade beeft
aangericht. Het meest werd de Fransche
Atlantische kust geteisterd, waar ontzet
tende regens vielen.
In de buurt van Boulogne-sur-Mer, St.
Omer en St. Paul zijn alle te velde staan
de gewassen vernield. De materieele scha
de wordt geraamd op 12 millioen francs.
Groote terreinen staan onder water en
de landwegen zijn op sommige plaatsen
in stroomen veranderd. Veel vee is om
gekomen. Het verkeer is in verscheiden
streken zelfs op groote verbindingswegen
onderbroken. Op bet eiland Noirmoutier
voor de kust der Vendée is de kerk door
den blikssem getroffen. Te Herbiers, niet
ver van Sables d'Olonne, zijn twee land
arbeiders door den bliksem getroffen.
Bij Belffort beeft een hevig noodweer
aanzienlijke schade veroorzaakt; het ver
keer moest worden stopgezet.
Binnenland.
De Eerste Kamer over het Rijtijdon-ont-
werp.
Het luchtpostvervoer van en naar Indië.
Bijdragen Werkloosheids-subsidiofonds.
De wijziging in de steunregeling.
Nieuwe Douglas-machines voor de K.L.M.
Ontginning van Nieuw-Guinea.
Buitenland.
De burgeroorlog in Spanje.
Noodweer in Frankrijk.
De duurgekochte overwinning in Abes-
syniëe.
Ingezonden Mededeeling.
OPSTANDIGE BEWEGING IN
MEXICO.
Regeeringstroepen naar den staat
Puebla gedirigeerd.
Vier bataljons infanterie en twee ba
taljons cavalerie zijn naar den staat Pue
bla gezonden. Deze troepenverplaatsing
zou het gevolg zijn van een mededeeling
van het hoofd eener school in Puebla, die
de regeering verzekerd heeft, dat tien
duizend bewapende mannen gereed ston
den, om in opstand te komen.
De Mexicaansche autoriteiten zouden
voorts overwegen, om ook de echtgenoote
van generaal Nicolas Rodriguez, den lei
der der goudhemden, die gisteren werd
verbannen, te arresteeren en over de grens
te zetten. Zij heeft namelijk verklaard,
dat zij het werk van haar man zou voort
zetten en heeft reeds een groep nationa
listische vrouwen georganiseerd.
DE OVERWINNING IN ABESSYNIE
DUUR GEKOCHT.
Kostbaar oliegebied in ruil voor het
onherbergzame Abessynië.
Wij lezen in het „Volksblad":
Millioenen hebben zich na de afkon
diging der sancties tegen Italië geërgerd
aan de halfheid der groote mogendheden,
die de werkzaamste der sancties, die op
den toevoer van olie naar Italië, niet durf
den toepassen. Afsnijding van den olie
toevoer zou Italië naar alle waarschijn
lijkheid hebben verlamd.
Thans blijkt, dat hoo'gere machten dan
die der Parijsche en Londensche regee-
ringsbureau's zich in deze kwestie heb
ben doen gelden. Terwijl het scheen, of
de regeeringen zelf niet wisten, wat ze
eigenlijk op het stuk van de olie wilden,
werd er druk onderhandeld tusschen de
groote olie-concernen en de Italiaan
sche regeering. Het resultaat wordt nn
eindelijk aan de openbaarheid prijs
gegeven: Mussolini heeft de olie-sancties
afgekocht.
Een persbericht meldt, dat de Italiaan
sche groep, de Agip, haar bezit in de
Mosoel-olievelden heeft overgedaan. De
nieuwe bezitter heeft reeds de hem pas
sende wijzigingen in den raad van be
stuur aangebracht.
Wat dit beteekent?
Italië had de meerderheid der aandee-
len in de Mosoel-oliemaatschappij, die
de bezitster is van de grootste oliecon
cessie ter wereld, althans voorzoover de
concessies niet in handen zijn van de
olie-trust, de machtige Standard-Oil, de
Royal Dutch en de Anglo-Persian.
Deze door de Italianen beheerschte con
cessie ligt in Irak en beslaat de helft van
het koninkrijk. In geogrdafisch opzicht
verkeert zij in gunstiger conditie dan de
concessie der groote trusts. De afstand
