De Nederlanders te Barcelona.
Handhaving Zondagswet.
Buitenland.
De burgeroorlog in Spanje
duurt nog steeds voort.
Binnenland
Drie maanden arbeid van
het werkfonds.
Belangrijkste Nieuws
WOENSDAG 28 JULI 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
60s JAARGANG ND. 253
(Jitg.: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs 12.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen 10.20. Losse summers 5 cent.
Advcrtentiön SO cent por regel. Ingezonden
mede-deellngen CO cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags 10.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter ol motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Een onzer lezers in Zeeuwsch-Vlaan-
deren schrijft ons over de ontheiliging van
den Zondag, die in sommige streken
schrikbarende afmetingen heeft aangeno
men.
In verband daarmede wijst 'hij er op,
dat in sommige gemeenten, met name in
den oogsttijd, niet slechts bij wijze van
uitzondering, maar als regel des Zondags
landarbeid wordt verricht. Geheele ploe
gen arbeiders zijn des Zondags bezig het
vlas recht te zetten, graan te maaien enz.
Onze lezer vraagt nu: Is dit alles wer
kelijk geoorloofd? En zoo niet, wordt het
dan geen tijd, dat de plaatselijke Overheid
al is het, dat zij zelf geen bezwaar heeft
tegen Zondagsarbeid, die wetsovertreding
tegengaat?
Geantwoord kan worden, dat dergelijke
arbeid inderdaad bij de wet verboden is.
De bepalingen van de Zondagswet zijn,
wat dit 'betreft, niet voor tweeërlei uitleg
ging vatbaar.
Bepaald is toch:
„dat op Zondagen en op zoodanige
godsdienstige feestdagen als door de kerk
genootschappen van den Ghristelijken
godsdienst dezer landen algemeen erkend
en gevierd worden, niet alleen geen 'be
roepsbezigheden zullen mogen verricht
worden, welke den godsdienst zouden kun
nen storen, maar dat in bet algemeen
geen openbare arbeid zal mogen plaats
hebben, dan in geval van noodzakelijk
heid, als wanneer de plaatselijke regee
ring daartoe schriftelijke toestemming zal
geven".
Nu zegt men wel, dat deze wet verou
derd is en dat ze in dezen tijd niet meer
kan worden toegepast, maar de wet is nog
altijd ten volle van kracht en wat speciaal
dit punt betreft, geeft de toepassing niet
de minste moeilijkheid.
Uit den aard der zaak heeft de plaats-
selijke Overheid hier een taak. Niet de ge
meenteraad, die zich op dit terrein niet
kan bewegen, maar wel de burgemeester,
als hoofd van de politie.
Nu is het een feit, dat de bepalingen
van de Zondagswet in vele gevallen uiterst
slap worden toegepast.
Minister de Wilde heeft, zooals bekend,
reeds meer dan eens1 ingegrepen.
Het is een treurig teeken dat zulks noo-
dig is.
Want waar moet het heen, als de Over
heid publieke wetsovertreding oogluikend
toelaat en weigert baar gezag te laten
gelden?
Van de Overheidspersonen mag wel in
de eerste plaats worden verwacht, dat zij
de vigeerende wetten zullen eerbiedigen.
Ook de Zondagswet!
MINDER GUNSTIGE DAG VOOR DE
OPSTANDELINGEN.
In het hoofdkwartier van den rebellen-
generaal Mola werd Dinsdag toegegeven,
dat de gevechten in de verschillende dee-
len van Spanje gisteren over het alge
meen geen bijzonder gunstig verloop voor
de opstandige troepen hebben gehad.
Vooral te San Sebastian, Oviedo, Sara-
gossa, Toledo en Sevilla was een kleine
achteruitgang te bespeuren. Men wees
evenwel tegelijkertijd met nadruk erop,
dat de strijd zich nog slechts in een be
ginstadium bevindt, waarin tijdelijke in
zinkingen weinig te beteekenen hebben.
De beslissing zal in ieder ge
val bij Madrid vallen, wat er
in het overige Spanje ook mo
ge gebeuren.
Een offensief der regeerings-
troepen.
De Spaansche minister van binnen-
landsche zaken heeft gisteren over den
radiozender te Madrid aangekondigd, dat
de regeeringstroepen thans een offensief
van grooten omvang hebben ingezet om
algeheel met de opstandelingen af te reke
nen. Nu de ring om Madrid verbroken
is, verwacht men een wellicht beslis
sender! strijd om Saragossa. Er liggen
daar tien regimenten der opstandelin
gen, die men rekent tot de beste uit
Spanje. Zij bezetten een strategisch gun
stige stelling en zijn bovendien uitste
kend gewapend. Saragossa is ook het
eenige garnizoen in Spanje, dat met tanks
is uitgerust. Reeds sedert de tweede helft
van de vorige week hebben zich afdee-
lingen regeeringstroepen uit Barcelona
naar dit punt begeven en de laatste dagen
zijn ook troepen uit Madrid derwaarts
vertrokken.
In het Noorden heeft de regeering een
succes behaald door de inneming van
de kazerne Loyola bij San Sebastian, die
beschouwd werd als de haard van den
opstand in de provincie Guipuzcoa, De
officieren, die zich daar hadden ver
schanst, zijn gevangen genomen en, naar
de minister van binnenlandsche zaken
voor de radio mededeelde, verzoenden de
soldaten zich met de militie van het
volksfront. Men vond een belangrijken
voorraad oorlogsmateriaal.
De voedselvoorziening van Madrid was
den 26en Juli nog normaal; omtrent den
staat van zaken na dien datum zijn geen
betrouwbare berichten meer ontvangen.
In het Noorden schijnt de roode militie
een succes te hebben geboekt tegen de
Carlisten, dat echter nog niet definitief
schijnt te zijn.
Een bericht uit Lissabon meldde gister
avond laat, dat sedert den vorigen avond
alle verbindingen tusschen Lissabon en
Madrid verbroken waren.
Gil Robles, de Spaansche katholieke
leider, kwam met een Engelsch schip uit
Boulogne te Lissabon aan en verklaarde
daar enkele dagen te willen uitrusten.
Naar Reuter verneemt is een compag
nie guardia de Asalto erin geslaagd een
munitiedepot der opstandelingen aan het
front van Guadarrama in de lucht te
doen vliegen.
Het depot was door vliegtuigen ontdekt.
De toestand te Barcelona verbetert da
gelijks. Aan de plundering en daden van
persoonlijke wraak, welke in de eerste
dagen voorkwamen, is door den bewa
kingsdienst van de regeering en de roode
militie een einde gemaakt. In bijna ge
heel Catalonië is het spoorwegverkeer
hersteld. Ten Noorden van Tarragon zijn
de regeeringstroepen opgerukt en men
hoopte gisteren Huesca te bezetten. Gis
teren zijn op het vliegveld te Barcelona
vijf jachtvliegtuigen en een bommenwer
per aangekomen, terwijl ook te Lerida
vijf nieuwe toestellen zijn aangekomen,
zoodat in totaal 15 toestellen gereed staan
om Saragossa aan te vallen.
Alle radiostations in Catalonië zijn
thans in handen van de regeering.
Het moeilijkst schijnt de positie van
de opstandelingen in Oviedo, waar vijf
tien-duizend aanhangers van de nationale
beweging door roode arbeidersmilitie en
troepenafdeelingen van de Madrileensche
regeering zijn ingesloten.
De nationale troepen liggen daar in een
dal, terwijl de regeeringstroepen hun stel
lingen in het gebergte hebben betrokken
en vandaar de stad voortdurend onder
vuur nemen.
Wat de opstandelingen melden.
Telegrammen uit Burgos, het hoofd
kwartier van generaal Mola, maken mel
ding van eenige overwinningen op de
regeeringstroepen bevochten. Generaal
Mola heeft verklaard, dat de
inneming van Madrid nog
slechts eeen kwestie van tijd
was.
D'e zender te Tetoean, die in handen
der rebellen is, meldt, dat de voorhoede
van het leger van generaal Mola den
weerstand in Somossierra, ten noorden
van Madrid, gebroken heeft en is opge
rukt in de richting van Roble Gordo.
Naar Reuter uit Madrid meldt, was het
bericht van de vernietiging der rebellen
in het Alcazar te Toledo voorbarig.
Slechts enkelen gaven zich over; de
ov- rigen verzetten zich nog in het in
wendige van het paleis.
ReuteT seint uit Gibraltar: Do Spaan
sche torpedojager Ghurruca heeft draad
loos medegedeeld, dat het schip gebrek
aan voedsel krijgt.
De Fransche hulp aan Spanje.
Het staat thans vast, dat de Spaansche
Volksfrontregeering wel degelijk den
daadwerkelijken steun, in den vorm van
vliegtuigen en munitie, aan de Fransche
Volksfrontregeering heeft gevraagd. Deze
is inderdaad geneigd geweest aan dit
verzoek te voldoen.
Het is thans gebleken, dat de radicaal-
socialistische leden van het Volksfront
zich er tegen hebben verzet en dat de so
cialistische minister-president en de mi
nisters bakzeil hebben moeten halen.
ACCOORD IN DE ANTWERPSCHE
ZEELIEDENSTAKING BEREIKT.
In de gisternamiddag onder voorzitter
schap van Minister Jaspar gehouden ver
gadering, waaraan de vertegenwoordigers
van de Antwerpsche reeders, alsmede de
gedelegeerden van de Vereeniging van
Zee-officieren en van den Belgischen Zee
mansbond deelnamen, is men tot
een accoond gekomen, dat
een einde zal maken aan
de Antwerpsche zeelieden
staking.
Op voorstel van Minister Jaspar kwam
men overeen, de op 1 Maart en 1 Juni j.l.
toegestane verhoogingen van onderschei
denlijk 15 en 17.5 procent, te verhoogen
tot 22.5 en 25 pet. D'eze voorstellen wer
den door de patroons aangenomen op
voorwaarde, dat 't werk op Vrijdag a.s.
zal worden hervat. De gedelegeerden van
de Officierenvereeniging en van den Bel
gischen Zeemansbond zullen de voorstel
len verdedigen in de vergaderingen der
vereenigingen. Men neemt aan, dat ook
de zeelieden met dit accoord genoegen zul
len nemen.
ABESSYNIëRS DOEN EEN AANVAL
OP DE VERBINDING
DESSIE— ADDIS ABEBA.
ZIJ zouden 1000 man verloren hebben.
Van Italiaansche zijde wordt gemeld:
Troepen rebellen, die onder leiding
staan van Averra Kassa, een zoon van
Ras Kassa, hebben gepoogd de verbin
ding tuschen Dessie en Addis Abeba te
verbreken, door de Italiaansche garnizoe
nen aan te vallen. De Italianen slaagden
er in hen te verdrijven, waarbij de rebellen
ongeveer 1000 man verloren.
D'e omstreken van Harrar worden ge
leidelijk door de Italiaansche troepen bezet
de bevolking onderwerpt zich zonder te
genstand te bieden.
Nog meer bewapening.
D'e munitiefabriek Camel Laird te Not
tingham (Eng.) wordt omgebouwd voor
de vervaardiging van geschut.
D'e eerste honderd werklieden van da
fabriek zijn naar Woolwich gegaan om
in de werkplaatsen van de regeerings-
arsenalen het vak te leeren.
Men hoopt de fabriek over zes weken
in werking te kunnen stellen en verwacht,
dat enkele duizenden menschen hier te
werk zullen kunnen worden gesteld.
Gedurende den oorlog werd hier zwaar
geschut vervaardigd én vele duizenden
arbeidden er dag en nacht.
Troebelen in Palestina duren voort.
Bij het gevecht in de heuvels nabij Na
bloes zijn drie Arabieren gedood en een
gevangen genomen; de bende rebellen zou
uit een honderdtal mannen bestaan.
De luchtstrijdkrachten werken samen
met een krachtige afdeeling militairen bij
dit gevecht, dat nu reeds 12 uur duurt en
dat het ernstigste is sedert het uitbreken
der onlusten.
Volgens een later bericht zijn in den
strijd bij Nabloes 6 Arabieren gedood door
mitrailleurvuur uit vliegmachines.
Naar men meent zijn talrijke anderen
gewond.
De Britsche ministers blijven thuis.
D'e Britsche ministers zullen hun vacan-
tie in Engeland doorbrengen.
Dit houdt verband met de omstandigheid
dat de internationale vraagstukken gedu
rende de maand Augustus beraadslaging
van bet kabinet hoogstwaarschijnlijk noo-
dig zullen maken.
De Locarno-conferentie.
Duitschland zal, naar men meent, de
uitnoodiging aanvaarden tot deelneming
aan de conferentie der vijf Locarno-
mogendheden en Italië zal zulks zeer
waarschijnlijk doen, aldus luiden de in
formaties van de correspondenten van
Reuter respectievelijk te Berlijn en Rome.
Korte Berichten.
In geheel Zuid-Engeland en deelen
van de Midlands is het gisteren noodweer
geweest. Te Seaton in Devonshire rukte
de wind de daken van een garage en een
woonhuis en de hooischelven vlogen als
lucifers door de lucht. Er is veel schade
aan de te veld staande gewassen aange
richt.
Uit Wladiwostok wordt gemeld, dat
een leerling-parachute-springer, die niet
durfde springen, een vliegtuig heeft doen
verongelukken. Hij stond n.l. op den vleu
gel, doch durfde zich niet omlaag te wer-
pen, met het gevolg, dat de bestuurder
de macht over het toestel verloor, zoodat
het neerstortte. Dte vier inzittenden kwa
men allen om bet leven.
Nabij Ghartres is een bombarde
mentsvliegtuig omlaag gestort. D'e vier
inzittenden zijn om het leven gekomen.
HULP AAN NEDERLANDERS TE
MADRID.
Ontzetting per vliegtuig op per schip
van Valencia?
Naar gemeld wordt, overweegt de regee
ring na telefonische besprekingen met
onzen tijdelijken zaakgelastigde te Madrid
den vice-consul Schlosser, op welke wijze
de Nederlanders te Madrid Spanje kun
nen verlaten. De regeering zou bet liefst
zien, dat onze landgenooten naar Valencia
zouden kunnen worden vervoerd en van
daar per Nederlandsch stoomschip naar
het vaderland zouden kunnen vertrekken.
Indien het laatste niet mogelijk blijkt,
komt ernstig het plan in overweging, de
F 36 naar Madrid te zenden, teneinde de
aldaar aanwezige Nederlanders per vlieg
tuig de reis naar Nederland te doen on
dernemen. Overigens is het begrijpelijk,
dat, gezien de situatie in Spanje, ook de
Nederlandsche regeering bij haar dien
aangaande te nemen maatregelen reke
ning moet houden met de steeds wisse
lende omstandigheden.
In totaal 41 plannen voltooid, 121 In
uitvoering en 261 In onderzoek.
Ruim 69 millioen geblokkeerd.
Uit het driemaandelij ksche overzicht
van het Werkfonds, loopende over de
periode van 16 Maart j.l. tot 15 Juni j.l.,
blijkt, dat in totaal reeds 41 plannen zijn
uitgevoerd en voor de eerste of tweede
maal opgeleverd. Het hiervoor geblokkeer
de bedrag was in totaal 12.558.995,46,
waarvan op de bouwplaats werd vertoond
ruim 5% ton.
Op 15 Juni waren er 121 plannen ge
heel of gedeeltelijk in uitvoering, waar
voor ruim 30 millioen gulden is toege
staan. Het aantal arbeiders, dat bij deze
plannen werk heeft of werk zal krijgen,
bedraagt voor zoover thans kan worden
berekend, in manweken uitgedrukt rond
415.000. Deze berekening heeft alleen be
trekking op arbeiders werkzaam op de
bouwplaats.
Verder zijn er eenige plannen waar
van de bestekken door bet Werkfonds
zijn goedgekeurd. Het zijn er in totaal
28 tot een bedrag van rond f5.300.000.
Wat de industriëele projecten betreft
wordt meegedeeld, dat op 15 Maart j.l.
nog 75 plannen in behandeling waren,
terwijl in de periode 15 Maart15 Juni
zeventig nieuwe plannen werden inge
diend. Om verschillende redenen zijn 33
plannen afgewezen en 25 gedeponeerd,
deels omdat de aanvragers het project
introkken, deels omdat zij om andere rede
nen geen verdere behandeling behoefden.
In het geheel was tot en met 15 Juni
ruim 69 millioen gulden voor het Werk
fonds geblokkeerd. Er zijn thans bij het
bureau 261 plannen aanhangig, welke
nog gedeeltelijk moeten worden onder
zocht
Mocht tot het zenden van de F 36 wor
den besloten, dan is het waarschijnlijk, dat
de bemanning zal bestaan uit Evert van
Dijk en Verhoef.
GEBRUIK VAN 3 CENTS-BRIEF
KAARTEN.
Bijplakken voor interlocaal en
internationaal verkeer.
In verband met de verlaging van het
locaal port worden de briefkaarten met
een zegelafdruk van 3 cent met ingang
van 1 Augustus vervangen door brief
kaarten met een zegelafdruk van 2 cent.
D'e in omloop zijnde briefkaarten van
3 cent verminderen hierdoor evenwel niet
in waarde. Zij kunnen door het bijplak
ken van frankeerzegels tot een waarde
van 2 cent, of 4V2 cent in het interlocale-
respectievelijk in het internationale ver
keer worden gebruikt.
Het zal voor velen, die briefkaarten
van 3 cent in voorraad hebben, derhalve
niet noodig zijn deze op het postkantoor
in te wisselen, waartoe gedurende de
maand Augustus gelegenheid bestaat.
DUITSCH-NEDERLANDSCHE REIS-
OVEREENKOMST.
Nieuwe bepaling voor in Duitschland
wonende Nederlanders.
In aanvulling op reeds eerder gedane
mededeelingen is een nieuwe deviezenbe-
paling afgekondigd, waarin wordt vastge
steld, dat Nederlanders, die in Duitsch
land gedomicilieerd zijn of daar gewoon
lijk verblijven, voortaan een maximum
bedrag vau f 100 per maand en per per
soon, ouder dan 6 jaar, kunnen aanvra
gen om mee te nemen voor reizen naar
Nederland.
Zooals bekend is de normale gang van
zaken, dat iemand, die naar het buiten
land reist slechts 100 RM. mag meenemen.
Voorts kan bij bijzondere gelegenheden,
congressen enz. in Nederland te houden,
de afgifte van deviezen voor reisdoelein
den overwogen worden.
Noorsche opdracht aan Amst.
Droogdokmij.
Bij de Amsterdamsche D'roogdok Maat
schappij is gistermorgen 'het onge
veer 8000 bruto register ton metende
Noorsche tankschip „Polar Chief" aan
gekomen.
D'e A. D. M. beeft opdracht gekregen,
dit schip in te richten tot traanschip voor
de walvischvaadt, met welk omvangrijk
werk ongeveer twee maanden gemoeid
zullen zijn.
Hoog Militair Gerechtshof.
De Staatscourant van gisteravond be
vat de benoeming van mr Ei. Jellinghaus,
tot president van het Hoog Militair Ge
rechtshof te 's-Graven'hage.
Mr Jellinghaus is thans lid van dit
college en president van het Gerechts
hof te 's Gravenhage.
Een geweigerde radiolezing over
Mussolini.
Het Tweede Kamerlid Westerman heeft
aan de ministers van Binnenlandsche
Zaken en van Handel, Nijverheid en
Binnenland.
Steun koolzaad oogst 1937.
D'e Nederlanders in Spanje.
Buitenland.
Nog steeds burgeroorlog in Spanje.
De Engelsche ministers blijven thuis.
Accoord in de Antwerpsche zeeliedensta
king bpreikt.
Nog gevechten in Aibessynië.
Scheepvaart de volgende schriftelijke vr£L-
gen gesteld:
Is het den minster bekend, dat de ra-
dio-omroep-controlecommissie aan mr dr
W. J. G. A. Nijgh toestemming geweigerd
'heeft om op 23 Juli j.l. voor de
P.H.O.H.L een lezing te houden over de
figuur van den Italiaanschen minister
president Mussolini?
Zijn de ministers bereid aan deze com
missie mede te deelen, dat zij het oordeel
van de commissie als zoude deze lezing
waarin voor den huidigen Italiaanschen
minister-president en het huidige Ita^
liaansche regeerstelsel waardeering wordt
uitgesproken, zonder meer verboden be
hoort te worden, niet deelen, te minder
nu van de zijde der Nederlandsche Re
geering door de zending van twee hoofd
ambtenaren naar Rome getracht wordt
de oude economische banden met Italië
weder opnieuw aan te knoopen?
Nederland in den Alpenrit.
De K. N. A. G. meldt ons, dat het offi-
cieele Ford-team van de N.V. Nederland
sche Ford Automobielfabriek zal worden
gevormd door de heeren J. Erens, G.
Schade en A. van Strien, terwijl voorts
individueel hebben ingeschreven de hee
ren J, A. van Beeck Calkoen, G. Bakker
Schut en E. Mutsaerts, allen op Lincoln
Zephyr. Het is nog niet definitief vastge
steld, wie als tweede bestuurders van deze
zes deelnemers zullen fungeeren.
Relaas van een der Nederland
sche ingenieurs. Men beleefde
angstige eogenblikken.
Naar de directie der N.V. Hollandsche
Kunstzijde Industrie te Breda mededeelt,
is het haar ook gisteren niet gelukt ver
binding te krijgen met de directie van
de N.V. La Seda de Barcelona te Barce
lona, zoodat de onzekerheid over den toe
stand waarin deze Nederlandsche fabriek
zich bevindt, blijft voortbestaan.
Een der ingenieurs, welke de geëva
cueerde vrouwen en kinderen der Neder
landsche employé's begeleidde, heeft gis
teren te Breda rapport uitgebracht
Hieruit bleek, dat de Nederlanders te
Barcelona eenige angstige dagen hebben
doorgemaakt.
De ellende te Barcelona begon Zondag
19 Juli, direct toen de eerste berichten
omtrent een militairen opstand in som
mige deelen van Spanje daar door
drongen.
Onmiddellijk vorderde de communisti
sche overheid alle wapens op en werden
huizen en fabrieken doorzocht.
Ook bij de N.V. La Seda de Barcelona
drong een wilde horde regeeringstroepen
binnen en eischte de aanwezige wapens op.
Het Nederlandsche personeel, dat zich
in de fabriek verzameld had, beleefde
eenige angstige uren, vooral door de
tegenstrijdige bevelen, die gegeven werden.
Zoo werd b.v. een Nederlandsch inge
nieur door een guardist met de revolver
in de hand, gedwongen tegen den muur
te gaan staan met de handen omhoog.
Toen vlak daarop een ander guardist den
ingenieur beval den weg naar het maga
zijn te wijzen en deze aan dit bevel wilde
voldoen, schoot de eerste guardist op hem,
gelukkig zonder hem te treffen.
Na eenigen tijd trokken de guardisten
weg, terwijl een wacht werd achtergela
ten om de vreemdelingen te „bescher
men".
Maandag 20 en Dinsdag 21 Juli werd
de toestand steeds erger. Overal in de
stad klonk geweervuur, de lijken van
menschen en dieren bleven op straat lig
gen. Een georganiseerde bende stak
systematisch alle kerken in brand en
wierp er, wanneer de gebouwen in lich
terlaaie stonden, eenige handbommen in,
teneinde de mogelijkheid van blussching
te voorkomen.
Bepaald wanhopig werd de toestand
toen op last der overheid de gevangenis
sen werden geopend en het gespuis werd
gewapend om aan de zijde der regeering
tegen de rebellen te vechten.
Gruwelijke tooneelen speelden zich af.
Dronken bandieten trokken met het ge
weer in den aanslag door de straten van
