Wat wil de R. K. Staatspartij
EERSTE BLAD
ema
VRIJDAG 26 JUNI 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 225
„In de vergulde Pil."
Buitenland.
STOFZUIGER
Stofzuigers „RITSEMA", Hilversum.
Het Nationale Crisis-Comité
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
Uit de Provincie
Uitg.: N.V, Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Emcrgo" ter exploitatie van het blad „Do Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postcheque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
wcokabonnomonton voor Middelburg, Goes en
Viissingcn J 0.20. Losse nummers 5 cent.
Advertentiën 30 cent por regel. Ingezonden
medcdeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
De 'devaluatie-rede van Oud-Minister
Verschuur te Alkmaar, gevoegd bij de
houding door de R.K. Kamerfractie, aan
genomen bij de behandeling van het
Vaste Lasten-ontwerp, brengt opnieuw
naar voren de vraag: wat beoogt nu
eigenlijk de R.K. Staatspartij?
Deze vraag begint ook in R.K. kring
de aandacht te trekken.
Onder het opschrift „In de vergulde
pil" schrijft b.v. Viator in de R.K.
„Residentiebode":
Onze Kamerfractie met 28 leden spreke
zich openlijk en vierkant uit, of zij deva
luatie wil, of niet. Durft zij dit niet,
meent zij de verantwoordelijkheid eener
devaluatie niet te kunnen aanvaarden,
dan late zij de regeering, openlijk en be
dekt, rechtstreeks en zijdelings, direct en
indirect, met rustl
Het ergste van alles is, dat voor den
oppervlakkigen toeschouwer, die zweert
bij de R.K. Staatspartij, de indruk wordt
gewekt, als behoorde de devaluatie tot dé
Katholieke politiek, terwijl dit met eigen
lijk Katholicisme niets meer te maken
heeft.
Is niet ook van Katholieke zijde de
moreele kant der devaluatie ernstig in
twijfel gesteld, tenzij werkelijke
noodzaakt b 1 ij k t Alleen in dat
geval kan men de redeneering gaan toe
passen: Salus populi suprema lex. Het
heil des volks is beslissend.
Is het werkelijk noodzakelijk, dan is
het een offer, dat men aan allen oplegt.
Dan kan het een fvllissement zijn als
een ander. Is het ïiiet noodig, dan is
het een diefstal, die juist de minst,
draagkrachtigen treft.
Het gaat niet aan, de schandelijke
over-creatie van credietgeld, waaraan
men zich heeft schuldig gemaakt, zonder
uiterste noodzaakt af te wentelen op den
rug van de massa. En van deze
noodzak el ijk heiid zijn wij al
lerminst overtuigd. Durft IJ Let
in geweten aan door politiek gedrijf de
bevoordeeling van enkele groepen te laten
betalen uit den zak van de groote weer-
looze massa? Niet ten onrechte is 'zelfs
wel betoogd, dat het pure onteigening is,
zonder vergoeding; zuiver Bolsjewisme.
Wij1 zijn van deze noodzaak allerminst
overtuigd, vooral niet nu er voor Neder
land teekenen van herstel zijn.
Het drijven naar devaluatie wekt den
indruk, dat men ze nog net vóór betere
tijden wil forceeren, mede om de eer van
het herstel aan zichzelf te kunnen toe
schrijven. Ook een voorbeeld van het be
ruchte: Post hac, ergo propter hoc. Daar
na en dus daarom. Het zou toch lang
zamerhand pijnlijk worden, als het her
stel eens werkelijk mocht komen zonder
devaluatie. Men zou dan toch wel aller-
wege standbeelden moeten oprichten voor
'Dr Colijn; vooral voor de bureaux van
de bladen 'die hem het felst bestreden
hebben!"
Deze critiek is niet malsch. Maar ze is
verdiend. De indruk die de R.K.
Staatspartij door haar optreden maakt,
is niet verheffend.
Een duidelijke uitspraak omtrent het
geen men nu eigenlijk beoogt, is zeer ge-
wensc'ht.
Scherp keert „Viator" zic'h in de R.K.
„Residentiebode" tegen het drijven van
R.K. zijde naar devaluatie.
Hij verklaart van werkelijke en blij
vende voordeelen van devaluatie volstrekt
niet overtuigd te zijn.
„Men herinner© zich, wat nog kort
geleden de Nederlandsche verheerlijkers
van „het kranige Belgische voorbeeld"
durfden zeggen, en leze dan wat de Bel
gische Standaard voor enkele idagen
schreef
„Men mag intusschen de oogen niet
sluiten voor de groote gevarendie het
■land bedreigen; er kan niet meer aan
worden getwijfeld, een bittere misnoegd
heid stijgt op uit de diepste lagen deï
bevolking. En het is misschien de eerste
maal, dat handelaars en andere midden
standers eèn opvallende solidariteit be
tuigen met de stakers, dat een bedien
denstaking zoo uitgebreid was, dat een
staking zooveel goedkeuring vond. Dit
alles geeft te denken. De roes, de begoo
chelingen, de bluf, van de zoogezegde
„oeconomische hernieuwing" zijn voorbij,
de waan van voordeelige devaluatie is
ingestort, wij staan voor wat voorzien
werdeen harde, bittere werkelijkheid.
En opnieuw dreigt dit alles zich te
wreken op de bewinddragende partijen:
men heeft arbeiders en bedienden een
harden winter doen doormaken onder de
hypnose van een schijnwelvaart door de
tripartite en hare oeconomische herle-
vingspolitiek gebracht. De hypnose is
ten einde, de bevolking is wakker en be
wust en maakt onmeedoogende verwijten
aan allen, die haar hebben willen wijs
maken, dat het land gered was. Arbei
ders, bedienden, en ook vele bedrijfslei
ders, komen verarmd uit het avontuur.
Men zal met dit nieuw bewustzijn re
kening moeten houden. De tijd van de
Belgische fNew !^eal-slagwoorden is
voorbij. De chloroform helpt niet meer.
Er is nu een andere politiek, en een
werkelijke redding noodig."
Met dit alles voor oogen moge Neder
land weigeren zich in een devaluatie-
avontuur te laten jagen.
De in het openbaar betrekkelijk
gereserveerde houding der Staatspartij
is, naar verluidt, ook te wijten aan de
overtuiging, dat in kringen der geeste
lijkheid zeer veel bezwaar tegen deva
luatie bestaat.
Wil de Staatspartij devaluatie in haar
Katholiek program opnemen bij even-
tueele latere verkiezingen, dan heeft een
Katholieke anti-devaluatiepartij even
veel recht en reden van bestaan als een
Katholieke pro-devaluatie partij. Met de
principieele Katholieke punten heeft dit
niets te maken. Men bewijze ons het
tegendeel. Het feit, dat de Kamerfractie
zich in dezen buien schot houdt, wekt
den indruk, dat zij het schuwt de toe
vallige a-Katholieke devaluatie-stelling
aan haar principieel program te 'koppe
len. Maar dan onthoude de Staatspartij
zich in dezen ook van alle en vooral
van verborgen actie.
Het is daarom te verwachten, dat de
devaluatie geforceerd zal worden vóór de
verkiezingen, of als onvermijdelijk door
gedreven bij een eventueele devaluatie of
inflatie in Frankrijk.
Valt de gulden vóór de verkiezingen,
dan 'is het doel bereikt, dat het program
zich niet voor of tegen devaluatie hoeft
uit te spreken. Het onheil zal dan al ge
schied zijn. Quasi buiten schuld van
de R.K.S.P. Zij1 zal echter niet in aller
oogen haar handen in onschuld was-
schen."
Na er dan verder op gewezen te heb
ben, dat z.i. naar devaluatie drijven le.
De anti-Golijn-mentaliteit; 2e. het belang
van bepaalde groepen en 3e. de beroeps-
speculanten, vervolgt hij
„In drie woorden: Politiek groeps
belang speculatie. Tezamen hetzelfde
als boven Michel -j- Gutt-!
En dat herdoopt nu devaluatie tot
muntcorrectie.
Correctie moet noodzakelijkheid en een
betere toekomst insinueeren.
Het is en blijft: „In de vergulde pil".
Wij hebben vroeger betoogd, dat wij' 'het j
■devaluatie-gevaar voor Nederland zeer
groot achten. Zij wordt door zekere ele
menten nu eenmaal met alle mid
delen nagestreefd.
Eén 'ding is echter zeker: dat de lezers
van de Residentiebode ons later nooit
zullen kunnen verwijten, dat wij hen niet
tijdig hebben gewaarschuwd tegen deze
volksverarming. Wij hebben ons dit, ge
zien den loop van zaken bij het diep
gedesillusioneerde Belgische volk, tot een
duren plicht gerekend."
DE WERKHERVATTING IN BELGIE.
Te Luik neemt de werkhervatting toe
in de metaalnijverheid. Dit is ook het ge
val in de metaalfabrieken uit de omge
ving van Luik.
Men denkt, dat de werkhervatting van
daag volledig zal zijn te Seraing. Te Ver-
viers blijft de toestand ongewijzigd. Het
zelfde moet gezegd van de textielnijver
heid in Oost-Vlaanderen.
Te Geeraardsbergen zijn nog 870 ar
beiders uit het lucifersbedrijf in staking.
In West-Vlaanderen is het werk stil
gelegd in vijf textielfabrieken, die onge
veer duizend arbeiders in dienst hebben.
Groepen stakers manifesteerden te Tiele
en te Roesselaere.
Te Antwerpen zijn enkele kleine nieu
we stakingen uitgebroken.
In de Limburgsche mijnen is thans het
werk .geheel hervat.
In de Banque de Bruxelles te Brussel
is de helft van het personeel nog in sta
king.
Woensdag werden in de Antwerpsche
haven 7.600 ton taiwe, 1000 ton rogge en
990 ton gerst ontscheept. Het overladen
•hiervan op de binnenschepen geschiedt
normaal.
In de Gentsche haven zijn alle graan-
ladingen eveneens normaal kunnen ver
trekken. Men is van oordeel, dat de bin
nenscheepvaart vandaag weer normaal
zal zijn.
Op de Brugsche Vaart, op de vaart
naar T e r n u z e n en op de Leye is het
verkeer eveneens weer normaal. De sleep
diensten zijn nog in staking.
Aan de haven van Gent wordt thans
normaal gewerkt, evenals in verschillen
de metaalfabrieken in de omgeving en in
de stad zelf. De stad is rustig. Men is
evenwel nog niet tot overeenstemming ge
komen inzake het textiel-bedrijf.
In vakvereenigingskringen schijnt men
tegen Maandag a.s. in het geheele land
een werkhervatting o<p groote schaal te
verwachten.
De stakingen in Frankrijk.
D'e havenarbeiders van Oran, in Fransch
Noord-Afrika, hebben zich bij de Fran
sche stakingsbeweging aangesloten en de
in de haven liggende stoomschepen bezet
In Frankrijk zelf zijn enkele nieuwe
stakingen uitgebroken. Zoo hebben onge
veer 300 arbeiders van de marinewerf
van St. Dtenis, bij St. Nazaire, die her
stelwerkzaamheden uitvoerden aan boord
van vier duikbooten, het werk neergelegd.
D'e arbeiders wilden aanvankelijk aan
boord van de schepen blijven en deze be
zetten; later besloten zij echter twee in
de nabijheid van de werf liggende lood
sen te bezetten, daar de roode vlag te
hijsohen en te wachten op inwilliging
hunner eischen.
Voorts hebben 400 arbeiders van de
Loire werf in St. Denis, bij' St. Nazaire,
in de afdeeling turbinebouw het werk
neergelegd en de betrokken werkplaatsen
bezet.
De staking in de petroleumraffinade-
rijen heeft een sterke vermindering van
het autoverkeer in Lyon tengevolge ge
had. Artsen, ziekenhuizen en bakkerijen
worden echter door de stakingsleiding
van brandstof voorzien.
Het buitenlandsch beleid der Fransche
regeering door den Senaat goedgekeurd.
D'e Fransche senaat heeft gisteren aan
het slot van de debatten over de regee-
ringsverklaring betreffende de buiten
landsche politiek met 'honderd vijf en
tachtig tegen acht en vijftig stemmen een
motie van vertrouwen in de regeering-
Blum aangenomen.
DE NEGUS OP REIS NAAR GENEVE.
Vol goede verwachting.
De negus is naar Genève vertrokken.
Vóór zijn'vertrek verklaarde Haile Selas
sie tegenover de journalisten: „Op^het
oo'genblik dat wij ons naar Genève bege
ven om er de rechtvaardige zaak van ons
volk te verdedigen, wenschen wij de En-
gelsche natie hartelijk te danken voor de
tallooze blijken van betoonde sympathie.
Wij gaan naar Genève vol goede verwach
tingen".
Een tamelijk talrijke menigte juichte
den negus toe, toen deze in den trein
stapte.
De negus sprak zijn teleurstelling uit
over het besluit der Britsche regeering,
de sancties prijs te geven en hij deelde
Eden mede, dat hij voornemens was, ener
giek te Genève te protesteeren tegen de
opheffing der sancties, de eenige door
het volkenbondsverdrag voorziene waar
borgen voor de veiligheid van groote en
kleine naties en voor den wereldvrede.
D'e Britsche minister van buitenland-
sche zaken Eden, is per vliegtuig via Pa
rijs naar Genève vertrokken.
De gevechten in Palestina.
Wederom kwam het gisteren óp ver
schillende plaatsen van Palestina tot een
bloedig treffen tusschen de Britsche troe
pen en de Arabieren-benden, welke laat
ste vele dooden te betreuren hadden.
Bij Kalkilieh deden de Britsche solda
ten een feilen aanval op een groep Ara
bieren, die uit een hinderlaag de troepen
onder vuur genomen had. Zeven Arabie
ren werden gedood.
Een botsing in de omgeving van Na
blus kostte vier Arabieren het leven. Eén
werd gewond. Wapens, munitie en een
bom werden door de Britsche troepen in
beslag genomen.
Een derde bloedig treffen vond plaats
nabij het dorp Kabalan, in het district
Samaria. Vijf uur lang duurde hier de
strijd. Hardnekkig boden de Arabieren
tegenstand. Vier hunner werden gedood,
drie gewond. Eerst na deze verliezen ga
ven de Arabieren den strijd op. Ook hier
maakten de Britten wapens en munitie
buit. Bij dit gevecht werd ook een Brit
sche korporaal zwaar gewond.
D'e regeering heeft de censuur afgekon
digd voor alle berichten, die van het bui
tenland naar Palestina gezonden worden.
De zeven kleine staten en de opheffing
der sancties.
Gisteren zijn te Genève weder bijeen
gekomen de vertegenwoordigers der zeven
kleine staten, die ook in de maand Mei
gemeenschappelijk beraadslaagd hebben
Voor alle Ta
pijten hebben wi]
y een
Mogen wij U
eens inlichtingen
geven welk mo
del voor Uw Tapijt het geschiktst is
Eenige fabriek van alle Modellen
FiliaalMiddelburg, Henrengr. M 26a, Tel. 202
Het batig saldo zal ten behoeve van de
borgstellingsfondsen worden gebruikt.
In verband met het beëindigen van de
werkzaamheden van het Nationale Crisis-
comité heeft men ons gevraagd of dit
comité zijn arbeid met een batig saldo
heeft besloten en zoo ja, wat er met dit
saldo is geschied.
Inderdaad heeft het N.G.C. een zeker
bedrag overgehouden. Het beloopt ruim
f 45.000. Overeenkomstig de statuten van
het comité moest hieraan een zekere be
stemming worden gegeven bij de liquida
tie. Zulks is dan ook geschied. Het batig
saldo is toevertrouwd aan den minister
van binnenlandsche zaken met het ver
zoek het aan te wenden ten behoeve van
de borgstellingsfondsen welke naar men
weet een belangrijk deel van den arbeid
van het voormalige Nationale Crisis Co
mité zullen overnemen.
over den internationalen toestand, vooral
met betrekking tot de taak en de toekomst
van den volkenbond.
D'e Nederlandsche regeering was verte
genwoordigd door minister de Graeff, bij
gestaan door Prof. Francois, Mr T. Rid
der van Rappard en Jhr Reuchlin.
Daar de ministers weldra in de volken-
bondsvergadering de gelegenheid zullen
hebben persoonlijk door redevoeringen
hun standpunt openbaar te maken, is het
niet de 'bedoeling een officieel commu
niqué over de gehouden besprekingen uit
te geven.
De ministers hebben gisteren vooral de
Abessynische kwestie besproken. Daar
bij bleek, dat.van geen der
zeven aan d el conferentie
deelnemende regeeringen
verzet tegen de opheffing
der sancties te verwach
ten is.
Korte Berichten.
Prof. Piccard is in een specialen
ballon naar de stratosfeer opgestegen. Hij
hoopt zijn,, vroegere records te verbete
ren.
i De Belgische luitenant Frére, van
de groep Belgische officieren, die in het
Ethiopische oorlogsleger dienst hadden
genomen, heeft aan het Italiaansche pers
agentschap verklaard, dat luitenant Cam-
bier, van de Belgische officieele missie,
die voor den oorlog het Ethiopische leger
opleidde, door Ras Desta, zwager van
den negus, werd vergif tij ;d.
H. M. DE KONINGIN.
H. M. de Koningin is gisternamiddag
te 5.29' uur uit Apeldoorn aan het Staats
spoorstation te 's Gravenhage aangeko
men en heeft zich per auto naar Ruigen-
hoek begeven, teneinde daar korten tijd
haar intrek te nemen.
JHR. VAN STARKENBORGH DOOR
BELGISCHEN KONING ONTVANGEN.
Terugroepingsbrieven aangeboden.
Koning Leopold heeft den Nederland-
schen gezant jhr mr A. W. L. Tjarda
van Starkenborgh Stachouwer, die zijn
terugroepingsbrieven kwam aanbieden,
in audiëntie ontvangen.
DOor personeel van het gezantschap
is den scheidenden gezant een schilderij
van de schilderes Suzanne Cocq, voorstel
lende een Brabantsch landschap, aange
boden. In een hartelijke toespraak noem
de jhr Van Lennep als voornaamste
deugden van den nieuwen gouverneur-
generaal van Nederlandsch-Indië, zijn
oprechtheid, bescheidenheid en geduld.
Aan mevrouw Tjarda van Starken
borgh Stachouwer werd een doos Brus-
selsche kant aangeboden. Mede namens
zijn eohtgenoote, bedankte de scheidende
gezant hartelijk voor deze souvenirs.
LEVERING VAN PANTSER
AUTOMOBIELEN.
In de memorie van antwoord der Eer
ste Kamer in zake het wetsontwerp tot
wijziging en verhooging van het achtste
hoofdstuk der rjjksbegrooting voor het
dienstjaar 1935 zegt de minister, dat de
leverantie van pantser-automobielen is
gegund aan een buitenlandsche firma,
Binnenland.
H. M. de Koningin naar don Ruigenhoek.
Meeningsverschil tussöhen het Crisiszui-
velbureau en de Zuivel-organisaties.
De voorstellen tot Grondwetsherziening
naar den Raad van State.
Handelsverkeer tusschen Nederland en
Hongarije.
Buitenland.
De kleine mogendheden niet tegen ophef
fing der sancties.
De stand der stakingen in België en
Frankrijk.
De Negus te Genève.
omdat dit materiaal 'hier te lande niet
vervaardigd wordt.
De oorlogservaring en de wijze, waarop
de hedendaagsche strijdmachten zich in
de laatste jaren hebben ontwikkeld heeft
uitgewezen, dat gepantserde bewapende
automobielen in de samenstelling van een
moderne strijdmacht niet kunnen worden
gemist. Deze voertuigen ontleenen hun
vaarde aan hun bijzondere geschiktheid
voor de uitvoering van den verkennings-
en den veiligheidsdienst, een en ander in
nauwe samenwerking met de cavalerie
en de wielrijders.
DE GRQNDSWETSHERZIENING.
Naar het A.N.P. verneemt, hebben thans
de voorstellen der regeering tot grond
wetsherziening het departement van bin
nenlandsche zaken verlaten. (Dit betee-
kent dus, dat zij aan den Raad van State
om advies zijn toegezonden.)
DE HANDELSBETREKKINGEN
NEDERLAND-HONGARIJE.
Gisteren is tusschen Nederland en
Hongarije een regeling geparafeerd,
waarvan de bedoeling is, de uitbreiding
van de handelsbetrekkingen tusschen bei
de landen te bevorderen.
Deze regeling zal dezer dagen defini
tief worden in den vorm van een brief
wisseling tusschen den Hongaarschen
minister van buitenlandsche zaken te
Boedapest en Hr. Ms. gezant aldaar.
De opening van de Moerdijkbrug.
Naar men ons meldt zal er bij de fees
ten ter gelegenheid van de opening van
de verkeersbrug over het Hollandsch
Diep, nauwe samenwerking tusschen
Dordrecht en Breda bestaan.
Er zal een gemeenschappelijke com
missie worden ingesteld die plannen in
verband hiermee zal ontwerpen.
Goedkoope giroenten voor mijnwerkers
gevraagd.
De Alg. Ned. Mijnwerkersbond heeft
een adres aan den minister van sociale
zaken gezonden, waarin wordt verzocht
aan de mijnwerkers goedkoope groenten
te willen verstrekken in denzelfden geest
als dit aan de werkloozen geschiedt en
dan 'hen ook bij de verstrekking van hel
vleesch in bussen weer in te schakelen.
In het adres wordt er op gewezen, dat
de inkomsten der mijnwerkers door
loonsverlagingen en verzuimdiensten zoo
danig zijn verminderd, dat de mijnwer
kers extra-hulp noodig hebben om hun
zwaren en intensieven arbeid voort te
kunnen zetten.
AUTO TE BREDA TE WATER.
Inzittenden verdronken?
Hedenmorgen om circa vier uur is aan
den Academiesingel te Breda een auto
truck met aanhangwagen, van de firma
V eraart, expeditiebedrijf te Oud-V os-
se m e e r, door tot nog toe onopgehelder
de oorzaak te water gereden.
Spoedig was de politie, onder leiding
van commissaris Mijjer en inspecteur
de Groot, ter plaatse en werd met het
bergingswerk begonnen.
Met behulp van twee in de nabijheid
liggende stoombooten werd de wagen op
getakeld.
In de cabine, 'die geheel gesloten was-,
werd echter geen inzittende aangetroffen.
Wel vond men er twee broodtrommel
tjes in, zoodat het vermoeden ontstond,
dat twee personen zich daa.rin hadden be
vonden/ Terstond werd met dreggen 'be
gonnen, en reeds spoedig had men hier
mee succes; doordat het lijk van den 40-
jarigen Veraart werd opgehaald. D'e po
litie zet het onderzoek voort Het is nog
niet bekend of er nog een tweede slacht
offer is.
Een borgstellingsfonds voor Zeeuwsch-
Vlaanderen.
Te Terneuzen heeft de heer J. E. Foe-
k ns, ambtenaar van het Département
van Handel, Nijverheid en Scheepvaart
voor een aantal afgevaardigden van ge
meentebesturen en middenstandsvereeni-
gingen in Zeeuwsoh-Vlaanderen op D'on-
