EERSTE BLAD Indrukwekkende Oranje-hulde op den
Dam te Amsterdam.
Een te kras vonnis?
Buitenland.
De verkiezingen in België.
Belangrijkste Nieuws
DINSDAG 26 MEI 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 198
Uitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Einorgo" tor cxploitatio van hot blad „Do Zcouw".
Bureaux Lango Vorststraat 70, Goos.
Telefoonnummer 11.
Postchèquo en Girorekening 44455
Bijkantoor Middeiburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
wcokabonnomcnton voor Middolburg, Goes on
Vllssingcn f0.20. Losso nummers 5 cent.
Advortcntiön 30 cent por regel. Ingczondon
mcdcdcelingen CO cent per regel. Kleine
Advertcntiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Het j.l. Vrijdag uit de „Standaard"
overgenomen artikel over revolütionaire
actie tegen luchtbescherming, heeft ons
van de zijde der aanhangers van „Kerk
en Vrede" enkele brieven bezorgd.
Met name werd daarin bezwaar ge
maakt tegen de uitspraak, dat wat van
de zijde van „saamwerkenden uit de vre
desbeweging" tegen de luchtbescherming,
dat wil dus zeggen, tegen de beveiliging
van de bevolking bi} eventueel oorlogsge
vaar, gedaan wordt, erger dan gifgas zou
zijln.
Het adres voor deze bezwaren is na
tuurlijk de' „Standaard", maar dit be
hoeft ons niet te verhinderen aan de aan
gevoerde bedenkingen volle aandacht te
schenken.
Nu zitten we hier met één moeilijkheid.
Deze: dat bedoelde opponenten wel hun
afkeuring uitspreken over het door ons
overgenomen artikel en met name over de
gebezigde uitdrukking: „erger dan gif
gas", maar dat zij geen poging doen om
het artikel zelf te weerleggen en het op
treden van de „saamwerkenden uit de
vredesbeweging" te verdedigen.
Wat is de zaak?
Als bekend ma.g worden verondersteld
dat voor ons land leger en vloot uitsluit
tend bedoeld zijn als vredesinstrument,
om eventueele aanvallen te keeren.
Zoo is het geweest in 1914.
Over de waarde van de toenmalige
weermacht wordt zeer verschillend geoor
deeld. Maar allen die op dit gebied ook
maar eenigszins deskundig zijin, zijn het
hierover eens, dat de snelle mobilisatie en
het op oorlogssterkte houden van ons le
ger, onder den zegen des Heeren, een der
middelen is geweest, die er toe hebben ge
leid dat ons land buiten den oorlog is ge
bleven.
Wanneer de oorlogvoerende mogendhe
den toen niet de absolute zekerheid had
den gehad, dat Nederland het uiterste zou
doen om zijn neutraliteit te handhaven,
dan zou ons land in minder dan geen tijd
in een slagveld zijn herschapen.
Daaromtrent kan geen verschil van
meening zijin. Onze weermacht heeft in
1914 en volgende jaren gediend tot be
houd van den vrede.
Daaruit volgt, dat allen die actie voeren
om onze weermacht te ondergraven,
hoe eerbiedwaardige bedoelingen zij
daarbiji overigens ook mogen hebben
een zeer gevaarlijk werk doen.
Hetzelfde geldt maar dan in ver
sterkte mate van de houding ten op1-
zichte van de luchtbescherming aange
nomen.
Er dreigen hier ontzettende gevaren
ook voor de burgerbevolking.
Nu neemt de Overheid, geheel overeen
komstig haar roepin" maatregelen om de
burgerbevolking tegen die gevaren zoo
veel mogelijk te beschermen. Dat is niet
zoo gemakkelijk. En het kan in geen geval
zonder voorafgaande oefening. De midde
len tot afweer zijn betrekkelijk weinig.
Maar wat er gedaan^&aw worden, mag
niet worden nagelaten. De bevolking moet
de dreigende gevaren leeren kennen, zij'
moet weten wat zij in bepaalde omstan
digheden kan en moet doen.
Heel de luchtbeschermingsdienst heeft
geen andere bedoeling, dan om als
eventueel een oorlog mocht uitbreken
wat God genadig moge verhoeden het
gevaar te verminderen en waar noodig
zoo snel en zoo goed mogelijk hulp te
verleenen.
Maar wat doen nu de „saamwerkenden
voor den vrede"?
Zij ontzien zich niet om in strijd met de
waarheid in een pamflet neer te schrij
ven: „dat de ware zin der luchtbescher
mingsoefeningen deze is, dat de regee
ring, gebruik makende van den begrijpe-
lij'ken angst der burgerij, deze tracht mee
te sleepen in den roes van den oorlog De
oefeningen zouden militaire oefeningen
zijn en de burgerij zou ongemerkt wo'rden
ingeschakeld in de oorlogsmachinerie."
Daarop volgt dan de uitroep, geen
man, geen cent, geen hamerslag, geen
luchtbeschermingsoefeningen voor het
militairisme.
Is dat nu een verderfelijke en hoogst
gevaarlijke actie of niet?
Gifgas is gevaarlijk. Maar erger en ge
vaarlijker is een beweging die probeert de
afweermaatregelen te doen mislukken en
ons volk in tijd van nood zonder middel
van verweer te laten.
Het door de „Standaard" gestreken
vonnis,, was dan ook volstrekt niet te
kras.
BUIZENDEN PERSONEN UIT ALLE
KRINGEN DER BURGERIJ NAMEN
AAN DE HULDIGING DEEL.
N. S. B.crs trachtten door hou-zee-geroep
de orde te verstoren.
Een zeldzaam indrukwekkende hulde
heeft gisteravond de Amsterdamsche bur
gerij haar Koningin gebracht. Een onge
kende geestdrift had zich van de menigte
meester gemaakt. Duizenden en nog eens
duizenden Amsterdammers waren opge
trokken naar den Dam, waar zij, toen de
Koningin en de Prinses op het balcon van
haar paleis verschenen, een luide en lang-
durigen jubel aanhieven, een feestelijke
verklanking van de diepe genegenheid en
de door de tijdsstormen ongeschonden
bewaard gebleven Oranjegezindheid van
de hoofdstad.
Bij deze enthousiaste toejuichingen
wuifde men Koningin en Prinses met
vlaggen, met Oranje en de driekleur, on
vermoeid toe, men wuifde met de Oranje-
programma's, men zette steeds opnieuw
en krachtiger de hoezee's in, het werd een
grootsch, spontaan betoog, waarvoor de
Koningin niet moede werd haar dank
kenbaar te maken. Toen, na deze eerste
begroeting, zong men gemeenschappelijk
het Wilhelmus, een zuivere samenzang,
waarin tusschen de strophen de korte,
indrukwekkende stilten in de onafzien
bare scharen zinnebeeldig werden voor de
diepere waarden van de eenheid, waarin
Vorst en volk hun kracht verankerd we
ten. En na dezen overtuigden zang, steeg
opnieuw de ju'bel hoog op, klonken onop
houdelijk van allen kant de gloedvolle toe
juichingen Koningin en Prinses tegemoet.
Amsterdam heeft op schoone wijze haar
verknochtheid en aanhankelijkheid aan
Oranje vorm en klank gegeven.
Was het bij een vorige hulde in het bij
zonder de jeugd, die op een verblijdende
wijze haar aanhankelijkheid aan ons Vor
stenhuis uiting gaf, thans aldus het
„Hdbl." was het contingent volwasse
nen overwegend, en kreeg daardoor deze
overweldigende opkomst zoo groote
wezenlijke beteekenis. Het is uiterst
moeilijk hun aantal bij benadering te
schatten, doch men mag aannemen, dat,
toen allen hun plaatsen op het midden
terrein hadden ingenomen, welhaast
18.000 Amsterdammers daar waren sa
mengestroomd om hun Vorstin te huldi
gen, nog ongeacht de duizenden, die zich
overal achter de politieafzettingen ver
drongen.
Op een teeken van den heer Van Laar
die den massazang zou dirigeeren, trad
een oogenblik stilte in.
Toen zag men H. M. de Koningin ver
schijnen en onmiddellijk begon men haar
toe te juichen. En deze toejuichingen wer
den door de duizenden meegejubeld, toen
de Koningin en de Prinses op het balcon
waren getreden en wuivend voor deze
geestdriftige ontvangst dankten. Sponta
ner steeds werden de juichkreten bij her
haling ingezet. Deze begroeting alleen was
reeds een grootsche hulde.
Maar nog treffender werd dit hulde
betoon voor Oranje, toen men na het ge
meenschappelijk zingen van het Wilhel
mus, dat indrukwekkend klonk op dezen
prachtigen lenteavond, deze toejuichingen
opnieuw inzetten. Geen einde soheen er
te zullen komen aan de groote geestdrift,
die zich van allen meester maakte, men
hield niet op Koningin en Prinses toe te
wuiven, en deze, getroffen door dit geest
driftig betoon, groetten ten dank naar
alle richtingen van het ruime plein, waar
op de duizenden schouder aan schouder
stonden, juichend en zwaaiend met vlag
gen.
Toen kwam het oogenblik, waarop de
dirigent het teeken moest geven voor het
begin van den zang en eindelijk kwam er
stilte in de onmetelijke menigte, die toen
met begeleiding van muziek, Koningin en
Prinses 'n zanghulde bracht, die wellicht
het best als kernachtig is aan te geven.
Want men zong allen uit volle borst, stoer
en krachtig, luide en enthousiast en toch
niettemin met erkenning van de waarde
van de sfeer als het „Wilt heden nu tre
den" vraagt. Men zong met toewijding en
het klonk voortreffelijk in dezen avond
stond, waarin het duister nu langzaam
begon te vallen. Deze samenzang werd
besloten met het eendrachtig gezongen:
Mijn schilt ende betrouwen
Sijt ghij, o Godt, mijn Heer!
Schoon en indrukwekkend was dit slot
koor der duizenden.
Toen, terwijl een bundel schijnwerpers
de ruimte voor het paleis in een helder
licht zette, zoodat Koningin en Prinses
duidelijk de langstrekkende groepen kon
den waarnemen, begon een défilé, dat
ruim een uur duurde en dat besloten
werd met een hulde van de padvinders.
Snel werden toen de touwen die de af
sluiting vormden weggenomen, waarna
langzaam het publiek op het middenvak
werd toegelaten.
Onder de menigte bevond zich ook een
vrij groote troep N. S. B.ers, die ook deze
gelegenheid weer niet voorbij konden la
ten gaan, zonder er gebruik van de ma
ken voor een politieke demonstratie. Nau
welijks was het publiek het paleis tot op
enkele tientallen meters genaderd, of de
N. S. B.-ers begonnen met gestrekten
arm een telkens herhaald „hou-zee"-ge-
roep uit te brullen. De politie maakte
hieraan oogen'blikkelijk een krachtdadig
einde. De bereden agenten stuurden hun
paarden onmiddellijk in den hoop en sloe
gen er met gummistokken en sabels op
los. In een oogwenk was de groep uit el
kaar geslagen en herstelde zich althans
voorloopig de rust.
Een groot gedeelte van de menigte, die
zich afzijdig had gehouden, zette nu we
derom uit volle borst het „Wilhelmus" in
en bleef juichen in de hoop, dat H. M. de
Koningin zich nog eenmaal op het balcon
zou vertoonen. Deze wensc'h ging inder
daad na enkele oogenblikken in vervul
ling. D'e balcondeuren openden zich weer
en Hare Majesteit de Koningin en Prin
ses Juliana verschenen ten tweeden male
op 'het balcon.
Stormachtige toejuichingen barstten
toen uit de geestdriftig gestemde menigte
los en nauwelijks 'hadden H. M. en H. K.
H. zich opnieuw in het paleis terug ge
trokken of er vormden zich weer groepjes
N. S. B.-ers, die hun frenetiek „houzee"-
geroep aanhieven. Weer was de politie
genoodzaakt charges uit te voeren, ten
einde de orde-verstoorders uiteen te drij
ven. Er ontstond daardoor op den Dam
nogal eenige verwarring. Gelukkig heb
ben, voor zoover bekend werd, geen aan
de relletjes onschuldigen daarbij verwon
dingen opgeloopen. Al heeft de politie,
zoo lankmoedig als zij overigens ook is,
wel harde klappen moeten uitdeelen. Nog
eën viertal malen hebben de N. S. B.-ers
getracht den boel op stelten te zetten,
maar erven zooveel malen werd aan deze
pogingen energiek den kop ingedrukt.
Voor alle zekerheid werden nog enkele
patrouilles bereden politie ontboden, die
zich door de binnenstad verspreidden en
er voor zorgden, dat het nergens tot ern
stiger opstootjes kwam.
Ondanks dezen wanklank, die deze ma
nifestatie besloot, kan men toch zeggen,
dat èn zanghulde èn défilé een geweldig
succes zijn geworden.
HET ONTSLAG VAN HET KABINET
VAN ZEELAND.
Na aloop van den ministerraad van
heden zal minister-president van Zeeland
het ontslag van het kabinet bij: den Ko
ning indienen.
Vóór de verkiezingen zijin de drie par
tijen in de regeering, de socialisten, R.-
Katholieken en liberalen overeengekomen
onder leiding van Van Zeeland te blijven
samenwerken, doch nu de socialisten ze
ven zetels meer hebben in de nieuwe Ka
mer dan de R.-Katholieken en dus de
grootste partiji zijn geworden, moet de
Koning, overeenkomstig parlementair ge
bruik, de macht aan Van der Velde aan
bieden.
Onder de socialisten bestaat een sterke
strooming van Zeeland, voor wien zij
veel sympathie hebben, te handhaven; het
is derhalve nog niet mogelijk om te zeg
gen of van Zeeland, dan wel Van der
Velde een nieuw kabinet zal vormen.
In politieke kringen gelooft men dat
van Zeeland premier zal blijven. Zeker is,
dat ten aanzien van de oppositie van
rexisten, communisten en frontisten, de
regeering van de drie partijten zal blijven.
Dit blok heeft 156 stemmen van de -202
in de Kamer.
Men vreest, dat de rexisten een sterke
obstructie in de Kamer zullen voeren.
De uitgebrachte stemmen.
In totaal zijn uitgebracht 2 335 203
geldige stemmen in 1932 tegen 2 360 021
in 1936.
Hiervan behaalden:
de R.-Kath. 675 483 (in 1932 819 817);
de liberalen 292 399 (in 1932 333 568);
de socialisten 757 537 (in 1932 860 817);
Vlaamsch-nat. 160 427 (in 1932 120 113);
communisten: 143234 (in 1932 65 905);
Rexistxen 271 347;
andere partijen 53 954 (in 1932
31 204).
De leider der socialisten VanderVel-
de legde de volgende verklaring af:
„Het is mijn overtuiging" zoo zei-
de hij dat de dag van gisteren een pe
riode van zwaren strijd inluidt. Ook de
liberalen en vooral de R.-Kath. werden
zwaar getroffen.
Wij van onzen kant zijn vast besloten
aan de fascistische demagogie van de
Rex-beweging te toonen, dat alle sociaal
democraten morgen gereed staan om de
democratie te verdedigen.
Wijl wachten thans de gebeurtenissen
af. De socialistische fractie is nu de
sterkste in het parlement. Zijl zal haar
plicht niet verzaken. België is nog niet
rijp om een tweede Oostenrijk te worden.
GEEN CHINEESCH-RUSSISCH
VERBOND.
Toenadering tot Japan.
D'e Qhineesche minister van buiten-
landsche zeiken Tsjang Tsjoeng verklaarde
in een rede, gehouden ter gelegenheid van
de herdenking van Hu Han Min, den
voorzitter van het centraal uitvoerend
comité, die 12 Mei te Kanton is overleden
dat China zijn herleving met eigen kracht
zal volbrengen.
Nanking denkt er niet aan een politiek
verbond te sluiten met Rusland en even
min verlangt China de hulp van een an
der land tegen een derde.
Verder verklaarde hij, dat binnenkort
het communisme uit China zal worden
verdreven. China zal geen activiteit dul
den, welke de huidige politiek wil omver
werpen.
Tsjang Tsjoeng toonde 'zich zeer tege
moetkomend tegenover Japan. Hij deed
een beroep op Jap'an onmiddellijk bespre
kingen met China aan te willen knoopen
tot het herordenen van de Japansch-Chi-
neesche betrekkingen.
MASSA-PROCES IN ESTLAND.
11 personen veroordeeld.
De krijgsraad te Reval heeft vonnis ge
wezen in de zaak tegen de organisatoren
der poging tot opstand van 8 December
1935.
Van de 156 beklaagden, die voor het
grootste deel tot de beweging der vrij
heidsstrijders behoorden, werden er 117
tot dwangarbeid veroordeeld, waarvan 9
hoofdschuldigen tot 20 jaar. Twintig an
deren, onder wie generaal Larka en de
vroegere perschef van den generalen staf
gen. Teerwand, kregen 15 jaar dwang
arbeid. Acht beklaagden zijn vrijgespro
ken, o.a. Prof. Waabel, voorts de vroege
re minister van Buitenlandsche Zaken,
Puta, en de perschef van het ministerie
van Buitenlandsche Zaken, Sammul.
DE BRITSCH-RUSSISCHE VLOOT-
BESPREKINGEN.
Reuter meldde gisteren uit Londen: Do
Britsch-Russische vlootbesprekingen zijn
gistermiddag op het Foreign Office her
vat.
In officieele kringen wordt vernomen,
dat de Russen in de Oostzee een vloot
willen bezitten, welke in evenwicht is met
de Duitsche vloot. In het Oosten willen
zij de beschikking hebben over een vloot,
Wblke niet onderworpen is aan een rege
ling, aangezien Japan de clausules van
het verdrag van 1936 niet heeft onder-
teekend.
Men hoopt op deze wijze tot een over
eenstemming te komen.
DE AANVAL OP DE „WAXENBERG".
Duitsche zenders gaven een onware
voorstelling van de feiten.
De „Amtliche Nachrichtenstelle" deelt
het volgende mede:
„Duitsche zenders hebben het bericht
verspreid, dat de aanslag op het kasteel
Waxehberg het werk was van Heim-
wehren, die, ontevreden over de politiek
van Star'hemberg, uit wraak deze daad
zouden hebben gepleegd.
Deze voorstelling der feiten is niet juist.
Allen, die aan den overval deelnamen,
waren leden van de illegale S. A.-forma-
tie van Oberneunkirchen, nabij Waxen-
berg, welker chef wist te ontvluchten.
Volgens bekentenis van de gearresteer
den moest de .aanslag eigenlijk, volgens
de ter zake opgestelde plannen, op een
lateren datum plaats hebben. De datum
werd ec'hter vervroegd, wijl het op het
oogenblik gemakkelijker was, het te doen
voorkomen, alsof de aanslag het werk was
van ontevreden Heimwehren.
In welingelichte kringen in Opper-Oos-
tenrijk wordt nog vernomen, dat de aan
val op Waxenberg werd uitgevoerd door
groep no. 2 van de „brandweer van Ober
neunkirchen", welke een geheime S. A.-
Binnenland.
Indische begrooting voor 1937.
Verlaging vaste lasten en huren.
Bestrijding van de jeugdwerkloosheid,
Vergadering van de veilingsvereeniging
Zuid-Beveland.
Buitenland.
De verkiezingen in België.
De Negus onderweg naar Engeland.
De aanslag op Starhemberg.
groep vormde, die elke week geheime mili
taire oefeningen hield in een bosch in de
omgeving. In dat bosch waren ook wa
pendepots aangelegd.
Bij' de huiszoekingen is een aantal wa
penen en nationaal-socialistisch propa-
ganda-materiaal in beslag genomen.
DE NEGUS INCOGNITO TE LONDEN.
Geen officieele ontvangst.
Het bezoek van den Negus aan Enge
land zal incognito zijn, zoodat de moei
lijkheden inzake het ceremonieel van zijn
ontvangst worden vermeden. Ook zijn be
zoek aan Gibraltar zal een particulier
karakter hebben.
Hoe lang de Negus in Engeland zal
blijven, is niet bekend. Hij: zal zich in
ieder geval van alle politieke of officieele
activiteit onthouden en er wordt voorts
op gewezen, dat er geen sprake zal zijn
van gedachtenwisseling van diplomatie-
ken aard tusschen den Negus en de lei
dende Britsohe instanties.
Wat de mogelijkheid 'betreft, dat de kei
zer wellicht in openbare vergaderingen of
door middel van de pers de Abessynische
zaak zal willen bepleiten, wordt opge
merkt, dat het moeilijk zal zijn, den Ne
gus van officieele zijde te dien aanzien
beperkingen op te leggen. Men heeft ech
ter reden om aan te nemen, dat de hooge
gast zal vermijden, aan zijn verblijf in
Engeland het karakter te geven van een
soort „kruistocht" bij de Britsche open
bare meening.
Tegengesproken wordt, dat de Britsche
regeering den keizer, officieel een resi
dentie zal aanwijzen. Zijn ontvangst zal
geen officieel karakter dragen, immers,
zooals gezegd, de Negus reist incognito.
Gistermiddag heeft de Britsche minis
ter van buitenlandsche zaken, Eden, op
een vraag in het Lagerhuis verklaard,
dat er bij de regeering geen enkel direct
voornemen bestaat, om den Britschen ge
zant te Addis Abeba terug te trekken,
maar dat deze waarschijnlijk spoedig
voor een langdurig verlof naar Engeland
zal terugkeeren.
In antwoord op een vraag inzake het
gebruik van den spoorweg Djiboeli-Addis
Abeba door de Italianen, verklaarde
Eden, dat de Italianen bij zijn weten geen
wapenen of munitie langs dezen weg
mochten vervoeren. De Franschen staan
alleen het vervoer van levensmiddelen en
kleeding toe.
Mac Donald treedt niet af.
In de wandelgangen van het parlement
ging het gerucht, dat Ramsay Mac Do
nald zijn functie van lord-president van
den raad zou neerleggen aangezien zijn
gezondheidstoestand te wenschen over
liet. Mac Donald heeft deze geruchten
evenwel persoonlijk tegengesproken.
In tegenstelling met het bovenstaande
meldt Reuter nader:
In parlementaire kringen blijft men ge-
looven, dat Mac D'onald binnenkort zal
aftreden; hij zou het gewenscht kunnen
oordeelen thans het kabinet te verlaten,
om aan Baldwin toe te staan aan de ver
vanging van Thomas den vorm te geven
van een hervorming van het kabinet.
In elk geval schijnt het vast te staan,
dat de samenstelling van het kabinet
binnenkort grondige wijzigingen zal on
dergaan.
Internationaal Politie-congres te
Belgrado.
De 12e conferentie van de internatio
nale commissie der crimineele politie is
gisteren te Belgrado met haar werkzaam
heden aangevangen. Dte slotzitting zal op
4 Juni te Ljoebljana worden gehouden.
Tot de 27 landen, welke vertegenwoor
digd zijn, behoort ook Nederland.
De kroning van Koning Edward.
Koning Edward zal Donderdag a.s. in
Buckingham Palace een Privy Council
houden. Verwacht wordt, dat daarna de
datum van 's konings kroning bekend zal
worden gemaakt. In dit geval zal deze da
tum denzelfden dag in het parlement
worden medegedeeld en door „Kings of
Arms" in het land worden omgeroepen.
Zooals gemeld, verluidt, dat de kro
ning van den koning is vastgesteld op
27 Mei 1937.
