VOLKENBONDSDAG.
EERSTE BLAD
MAANDAG 18 MEI 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 193
Buitenland.
Binnenland
Luchtschipverbinding tus
schen Nederland en Indië.
Belangrijkste Nieuws
Uit de Provincie
CJitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Eincrgo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postcheque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingen f0.20. Losse nummers 5 cent.
Advortcntiün 30 cent por regel. Ingezonden
medcdcelingen CO cent per regel. Kleine
Advcrtcnticn Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Vandaag Volkenbondsdag.
Herdacht word* het feit, dat nu 37 jaar
geleden, de Haagsohe Vredesconferentie
werd geopend.
Heden om te roemen en te juichen over
wat op dit gebied tot stand kwam is er
niet.
Van het ideaal: het vestigen van een
internationale rechtsorde is nog zeer wei
nig verwezenlijkt.
Nog altijd wordt door velen, die aan
het internationale leven leiding heeten te
geven aan het geweld een eereplaats
toegekend boven het recht.
De geweldpolitiek van Italië tegenover
het weerlooze Abessynië is van dit stre
ven een sprekend 'bewijs. En nog de vori
ge week hebben we kunnen lezen hoe deze
geweldpolitiek door een belangrijke groep
van ons volk wordt verheerlijkt. Mussert
had voor Mussolini niets dan lof en
iemand die het waagde een zwak protest
te laten hooren, werd beloond met het
bevel van den leider: „Trapt dien vent
er uit!"
De geweldpolitiek vindt nog altijd vele
aanhangèrs, en de Volkenbond zelf heeft
nog weinig kunnen doen om hierin ver
andering te brengen.
Wij vergeten op dezen dag trouwens
niet, wat in 1899 gebeurde, toen het mach
tige Albion het wist klaar te spelen, dat
Transvaal en de Oranje-Vrijstaat niet tot
de Vredesconferentie werden toegelaten.
Het optreden van Engeland tegenover
de Zuid-Afrikaansc'he republieken lokte
geen officieel protest uit.
Nu zijn we zoover gevorderd, dat Italië
door den Volkenbond als aanvaller werd
aangewezen. De onrechtmatige daad werd
officieel vastgesteld en tegen den aanval
ler werden officieele sanctie-maatregelen
toegepast.
Dat deze maatregelen niet 't gewenscb-
te effect hebben gehad en dat het niet tot
volledige toepassing kwam verandert niets
aan de heteekenis van het feit, dat althans
een poging - en 't was niet de eerste po*
ging gedaan werd om het recht te stel
len boven het geweld.
En zoo is er dan toch nog wèl reden
om te herdenken den dag, waarop de eer
ste grondslagen voor den Volkenbond ge
legd werden.
Ook van Christelijk standpunt.
Wij willen niet ontkennen, dat in het
streven naar een internationale rechts
orde humanistische tendenzen openbaar
zijn geworden.
Wij zien niet over het hoofd, dat de
Volkenbond tegen de gruwelen van het
Communisme niets heeft ondernomen en
dat het de verdrukte Christenen in Rus
land stilletjes aan hun lot heeft overgela
ten.
Maar wij sluiten ook niet de oogen voor
het feit, dat het bevorderen van recht en
gerechtigheid ook in het internationale
leven ©en echt Christelijk ideaal is, en
dat alles, wat gedaan kan worden om het
recht te stellen boven het geweld, aan
spraak heeft op onze warme belangstel
ling.
KERKSTRIJD IN DUITSCHLAND.
Zending onder de Joden mag niet meer
geschieden.
De Duitsche autoriteiten zijn een ver
volging begonnen tegen de vereeniging
voor 'het verspreiden van het christelijk
geloof onder de Joden. De politie-presi-
dent van Berlijn heeft de eisch gesteld,
dat de vereeniging zichzelf zal ontbin
den. De vereeniging heeft evenwel geant
woord, dat zij dit niet van plan is. Een
dergelijke weigering heeft de evangelische
parochie van Offenbach gegeven op het
verzoek der politie, een lijst te krijgen
van de parochianen, die vroeger de Jood
sche godsdienst hebben aangehangen.
De strijd in de Duitsche evangelische
kerk wordt onverzwakt voortgezet. De
nationaal-socialistische partij-organisa
ties trachten zich met volledige goedkeu
ring van minister Kerrl te mengen in in
wendige kerkzaken en in het godsdienst
onderwijs der schoolkinderen. De synode
der oppositioneele kerk, welke onlangs in
Hessen is gehouden, heeft een krachtige
resolutie aangenomen, waarin deze po-
Een aanzienlijk aantal dominé's is on
langs uit hun parochiën verdreven, daar
gingen worden veroordeeld,
zij de bevelen der kerkelijke autoriteiten
niet hadden opgevolgd.
Hevige schietpartij te Jeruzalem.
Zaterdagavond heeft een onbekende
zijn revolver leeggeschoten op een Jood-
sche menigte, die een bioscoop verliet.
Twee Joden werden onmiddellijk gedood,
terwijl een derde op de operatietafel over
leed. De dader kon ontsnappen. Als ge
volg van deze overval heerscht groote op
winding in de geheele stad. Een afdee-
ling Britsche 'troepen heeft vandaag om
de gemoederen gerust te stellen, een
marsc'h door de stad gehouden, terwijl
niemand zioh tusschen acht uur 's avonds
en zes uur 's morgens buitenshuis mag
hegeven. Soldaten en politie bewaken de
wegen en voorbijgangers worden gefouil
leerd. Zaterdagnacht zijn te Jaffa bij. on
geregeldheden drie Joden gedood en twee
gewond.
De Joodsche bladen wijzen met be
zorgdheid op de algemeene onveiligheid,
welke niet alleen geldt voor de Joodsche
bevolking, maar ook voor de andere
Europeanen, de Engelschen niet uitge
sloten.
Vier journalisten uit Addis Abeba
verbannen.
D'e Italiaansche autoriteiten hebben 4
journalisten uitgewezen, onder het motief,
dat zij zich aan anti-Italiaansche propa
ganda en spionnage schuldig zouden heb*
hen gemaakt. Het zijn George Steer, de
correspondent van de „Times", Nebenzahl,
de correspondent van Havas, Angelopoe-
los, de Grieksche correspondent van de
Amerikaansche bladen der Hearst-pers,
en De Robillard, de Fransche directeur
van de „Courrier d'Ethiopië". Voorts zijn
nog drie andere Europeanen uitgewezen.
Allen zijn reeds per trein vertrokken.
Oostenrijk en Italië.
Mussolini heeft in hartelijke bewoor
dingen geantwoord op het telegram,
waarin de Oostenrijksche bondskanselier
dr Schuschnigg hem de kabinetswijziging
mededeelde.
Het ontslag van Starhemberg heeft
blijkbaar geen verkoeling gebracht in de
Italiaansch-Oostenrijksche betrekkingen.
„Ik geef U opnieuw de verzekering",
aldus de duce, „van mijn gevoelens van
eerlijke vriendschap en bied U mijn op
rechte wenschen aan voor het welslagen
van uw werk
Dte trouw, die gij hebt betuigd aan den
geest van het pact van Rome, is een der
hoeksteenen van de politiek der fascisti
sche regeering".
Prins Starhemberg, die naar Rome is
gekomen, als leider van de Oostenrijksche
sportorganisaties, is door Mussolini ont
vangen.
Het is wel zeker, dat het ontslag van
Starhemberg als vice-kanselier in de
Oostenrijksche regeering en vooral zijn
ontslag als chef der Heimwehren voor
Rome geen prettig nieuws is geweest.
Starhemberg was immers zooveel als de
bemiddelaar tusschen Rome en Weenen
Maar anderzijds is het óók zeker dat de
tegenwoordige bondskanselier van Oos
tenrijk, dr Schuschnigg te Rome volko
men vertrouwen geniet.
Streeft Japan naar nieuwe expansie?
De toenemnede spanning tusschen
China en Japan alsmede de versterking
van de Japansche garnizoenen in Noord-
China, hebben in buitenlandsche, en spe
ciaal in Britsche kringen te Shanghai
gioote onrust veioorzaakt. Speciaal het
voortdurend aanrukken van nieuwe Ja
pansche troepen in Noord-China wordt
als de voorbode beschouwd van een
nieuwe Japansche expansie-manoeuvre.
In Tientsin zijn reeds aanzienlijke Ja
pansche versterkingen aangekomen en
men verwacht nog een brigade infanterie,
eenige afdeelingen artillerie en andere
troepen, welke veimoedelijk reeds in aan
tocht zijn,
Duitsche exportcampagne gaat
beginnen.
Vrijdag hebben, naar de Telegr. meldt,
te Berlijn besprekingen plaats gehad on
der leiding van dr Schacht en generaal
Göring, waaraan talrijke vooraanstaande
persoonlijkheden uit de Duitsche grootin
dustrie hebben deelgenomen. Biji deze ge
legenheid zijn de richtsnoeren vastge
legd voor de economische politiek, welke
Duitschland in de komende maanden zal
voeren.
In de eerste plaats betreffen deze richt
snoeren de wij'ze, waarop met de subsi
dies uit het exportfonds van 800 millioen
Mark zal worden geopereerd. Vervolgens
is de door generaal Göring in zijn hoe
danigheid van deviezen- en grondstoffen-
commissaris ingeluide propaganda-cam-
pagne ten bate van den Duitschen uitvoer
ter sprake gebracht.
De Duitsche industrie zal in nauwe sa
menwerking met de regeering in de ko
mende weken alles in het werk stellen,
om de Duitsche exportmogelijkheden te
vergrooten en bet exportanimo van het
Duitsche bedrijfsleven te versterken.
De oorlogsmarine van Duitschland.
Volgens een mededeeling van het opper
commando der oorlogsmarine van het
Duitsche Rijk bevat de lijst van eenheden
der Duitsche oorlogsmarine de volgende
schepen: 5 pantserkruisers, waarvan er
2 op stapel staan, 3 linieschepen, 9 krui
sers, waarvan 3 op stapel, 16 torpedoboo
ten, 36 onderzeeërs, waarvan 17 op sta
pel en een 15-tal kleinere eenheden.
D-trein ParijsRome ontspoord.
D'e D-trein ParijsRome is Zaterdag
even na middernacht nabij het station
Laroche ontspoord, tengevolge waarvan
de locomotief kantelde. De machinist en
de stoker werden gedood, doch verder
zijn er geen slachtoffers te betreuren.
Ook de dreiging
tusschen Tokio en Moskou neemt toe.
Uit tal van berichten blijkt, dat de
spanning in het Verre Oosten weer toe
neemt.
Naar men verneemt, heeft Tokio beslo
ten tot:
1. Versterking der Japansche strijd
krachten in Mandsjoekwo, te beginnen
met het volgende jaar.
2. Uitbreiding der Japansche militaire
luchtmacht in Mandsjoekwo.
3. Permanente handhaving der Japan
sche garnizoenen in Mandsjoekwo, in-
plaats van deze van tijd tot tijd te ver
vangen.
4. Het zenden van een millioen Japan
sche families naar Mandsjoekwo in twin
tig jaar tijds.
5. Afbakening van de grens tusschen
Sovjet-Rusland en Mandsjoekwo, teneinde
conflicten te vermijden.
Ook door de talrijke grensincidenten is
de spanning tusschen Rusland en Japan
meer dreigender geworden.
Korte Berichten.
i De gemeentelijke vuilnislieden te Je
rusalem zijn in staking gegaan. In ver
band hiermede maakt men zioh bezorgd
over de gevolgen 'hiervan voor de gezond
heid in de stad.
De bisschop van Münster heeft bij
den officier van justitie een aanklacht
ingediend tegen de redactie van 'het mo-
dern-heidensch strijdorgaan „Deutsche
Volksschöpfung" wegens Godslastering.
Zoodra de toestand te Addis Abeba
het toelaat, zal de gezant der Vereenigde
Staten, van Engert met vacantie gaan. Op
deze wijze meent het ministerie van bui
tenlandsche zaken te Washington een op
lossing te hebben gevonden voor de kwes
tie der erkenning van de Italiaansche
overwinning over Abessynië. D'e gezant
kan immers zijn standplaats niet offici
eel verlaten zonder een beleefdheidsbezoek
aan den Italiaanschen gouverneur te
brengen, en dit zou vrijwel gelijk staan
met erkenning van het nieuwe regime.
De vroegere Grieksche minister-pre
sident Tsaldaris' is overleden.
NEDERLAND EN BELGIE.
Onderstand en terugleiding van
behoeftigen.
Vrijdag heeft op het departement van
buitenlandsche zaken de onderteekenmg
plaats gehad van een verdrag met België
betreffende den onderstand en de terug
leiding van behoeftigen.
De leiding van het Werkfonds.
Naar het „Hdbl." vernam, staat thans
vast, dat de directeur-generaal van den
Arbeid ir Hacke, voorloopig met de da-
gclijksche leiding van het Werkfonds, af-
deeling Openbare Werken, belast zal blij
ven. Over zes maanden ongeveer zal men
een en ander nog eens nader bezien.
De Liberale Staatspartij.
In het Zaterdag gehouden congres van
de Liberale Staatspartij werd Mr W. C.
Wendelaar bij acclamatie als voorzitter
herkozen. Als bestuursleden werden geko
zen mevrouw mr G. C. Bakkervan
Bosse, Dten Haag, de heer S. van den
Bergh te Wassenaar (aftr.) en mr H. P.
G. M. de Witt Wijnen te Gouda.
Nederl. smaldeel bezoekt Stockholm.
Een Nederlandsch smaldeel, bestaande
uit H.M.'s pantserschip Hertog Hendrik,
drie duikbooten en een torpedoboot, is te
Stockholm aangekomen voor een bezoek,
dat zes dagen zal duren.
De commandant, kapitein ter zee A
C. Waekerlin, heeft zijn opwachting ge
maakt bij den minister van Defensie en
den gouverneur van Stockholm.
DE LUSTSCHIPVERBINDING
TUSSCHEN NEDERLAND EN INDIE.
Mededeelingen van dr Eckener.
Uit Friedrichshafen werd Zaterdag ge
meld:
D'r Hugo Eckener is na zijn vlucht met
de Hindenburg over den Atlantischen
Oceaan te Friedrichshafen teruggekeerd.
In een onderhoud verklaarde dr Eckener
zich zeer tevreden over den vliegtocht
naar en van de Ver. Staten.
Wat betreft de luchtschipverbinding
tusschen Nederland en Indië zeide dr
Eckener, dat reeds eenige jaren onder
handelingen worden gevoerd over de op
richting van een dergelijken dienst. Tot
een definitief resultaat hebben deze onder
handelingen nog niet geleid. Eenige
maanden geleden heeft dr Eckener be
sprekingen gehad met den vertegenwoor
diger van het Nederlandsche luchtschip-
syndicaat. Met dezen heeft hij afgespro
ken dat de onderhandelingen zullen wor
den voortgezet, zoodra de Hindenburg 10
reizen over den Noordelijken Atlantischen
Oceaan heeft volbracht. Het Nederland
sche Luchtschipsyndicaat zal de af te leg
gen route bepalen evenals de vertrektij
den.
D'r E'ckener heeft bij zijn bezoek aan
Nederlandsch-Indië, eenige jaren geleden
het landingsterrein bij Batavia bezocht.
Hij berekent den afstand van ongeveer
12.000 K.M. met de Hindenburg in onge
veer 4V2 a 5 dagen te kunnen afleggen.
De Nederlandsche gezant heeft overste
Waekerlin en den anderen officieren een
banket aangeboden. De Zweedsch-Neder-
landsche vereeniging richtte voor de 23
onder-officieren en 108 manschappen epn
maaltijd aan.
AANTAL WERKLOOZEN EINDE
APRIL 1936.
Bijna 14.0C0 minder dan eind Maart.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
verstrekt de volgende cijfers 'betreffende
het aantal geheel werkloozen, bij alle or
ganen der openbare arbeidsbemiddeling
als werkzoekende ingeschreven. Hierbij zij
opgemerkt, dat niet alle werkloozen in
Nederland zich als werkzoekende bij de
openbare arbeidsbemiddeling laten in
schrijven.
Eind Apr. '36 Apr. '35.
Mannen.
Jonger dan 18 jaar 15.337 10.260
18 jaar en ouder 381.660 344.865
Totaal 396.997 355.125
Vrouwen.
18 jaar en ouder 12.372 9.036
Jonger dan 18 jaar 6.377 4.022
Totaal 18.749 13.058
Algemeen totaal 415.746 368.183
Eind Maart was het aantal ingeschre
ven werkloozen 429.046, maar ruim
47.000 meer dan een jaar geleden.
De staking in de Wieringermeer.
Zaterdagmiddag werden ter arbeids
beurs te Wieringen een 80-tal namen ge
publiceerd van personen, die behoorden
tot de stakers op de werkverschaffing in
de Wieringermeer. Deze 80 ex-stakers
kunnen vandaag en D'insdag wederom op
de oude' voorwaarden aan het werk
gaan.
Bedrijfsraad in tuinbouwbedrijf.
Namens den minister van sociale za
ken heeft de heer G. P. van der Valk te
Poelwijk de eerste bedrijfsraad voor het
land- en tuinbouwbedrijf en wel die voor
het tuinbouwbedrijf in Zuid-Holland, ge
ïnstalleerd. In dezen bedrijfsraad hebben
zitting vertegenwoordigers van den L. T
B., C. B. T. B. en Ned. Thindersbond en
van den Ned. R.K. Chr. en Ned. Land-
arbeidesbonden. D'e bedrijfsraad wees den
heer G. P. van der Valle als voorzittet
aan en den heer J. Solman te Haarlem
als tweeden voorzitter.
Bond Geref. Jeugdorganisaties.
In verband met het feit, dat de Bond
van Geref. Jeugdorganisatie in 1937 zijn
zilveren jubileum hoopt te vieren, heeft
zich een comité gevormd, dat zich ten
doel stelt gelden in te zamelen, om deza
als feestgave den jubileerenden Bond te
kunnen aanbieden. In dit comité hebben
zitting genomen de heeren L. Kooijman,
voorz., J. Th. Plomp, secr., P. Koelmans,
penningm., Giro no. 109187; E. J. Anne-
veldt, S. J. Hoorntje, A. J. Montsma, E.
H. Timmerman, J. Jansen, P. Gornelisse,
J. Heijstek.
Dr J. B. L. C. Ch. baron de Wykerslooth
de Weerdesteyn t
Op 62-jarigen leeftijd is in Den Haag
overleden oud-staatsraad Dr J. B. L. G.
Ch. baron de Wykerslooth de Weerde*
steyn.
Van 1903 tot 1921 was baron de Wy
kerslooth lid van Ged. Staten van Utrecht
Binnenland.
De luchtbeschermingsoefening van Zater
dag.
Congres van den Vrijheidsbond.
Dreigend conflict in de textielindustrie.
Buitenland.
De kerkstrijd in Duitschland.
D'e toestand in Palestina.
en van 1909 tot 1921 tevens lid der Twee
de Kamer. In laatstgenoemd jaar werd
hij benoemd tot lid van den Raad van
State, welk ambt hij tot 1934 bleef beklee-
den, toen 'hem op zijn verzoek eervol ont
slag als zoodanig werd verleend.
DE AANLEGHAVENS TE HANSWEERT
EN WALSOORDEN WORDEN
VERVANGEN DOOR INLOOPHAVENS.
Het „Comité tot Behoud van de Aan
legplaatsen te Hansweert en Walsoor
den" heeft van den Minister van Water
staat bericht ontvangen, dat het voorne
men om de aanlegplaatsen Hansweert en
Walsoorden van den Provincialen Stoom-
bootdienst op de Wester-Schelde te doen
vervangen door inloophavens, respectie
velijk gelegen aan den dijkshoek van den
Perkpolder, gemeente Hontenisse, en aan
de andere zijde van de Schelde, ten Zui
den van Kruiningen, zal worden uitge
voerd.
Aan den wensch van bovengenoemd
Comité om de inloophavens te graven
respectievelijk in den Noorddijkpolder,
onmiddellijk ten Noord-Westen van het
z.g.n. Oude Hoofd, gemeente Hontenisse,
en aan de andere zijde ten Westen van
het kanaal in het haventje van de oude
scheepswerf te Hansweert, wordt dus met
voldaan.
De „Hindenburg" boven Zeeland.
Gistermorgen tusschen half 9 en 9 uur
heeft het nieuwe Duitsche luchtschip Von
Hindenburg, dat de reis van Friedrichs-
haven naar Amerika maakte, boven Zee
land gezweefd. In tal van plaatsen is het
op dezen mooien Zondagmorgen waar
genomen. Overal was de belangstelling
groot
Chr. Besturenbonden in Zeeland.
Zaterdagmiddag vergaderden de afge
vaardigden van Ghr. Besturenbonden in
Zeeland te Goes onder leiding van een
tweetal bestuurders van het Ghr. Nat.
Vakverbond. Opgekomen waren vertegen
woordigers van 12 Ghr. Besturenbonden.
Afwezig waren Vlissingen en Serooskerke
(W.). Van het C. N. V. waren aanwezig
de heeren De Jong, penningmeester en J.
Hofman, 2e voorzitter, alsmede dhr Vin
gerling, vrijgestelde van do N. G. L. B.
Dhr D'e Jong presideerde deze vergade
ring en stelde eerst aan de orde: „De ar
beid in de studieclubs". Aan de bespre
king werd door velen deelgenomen. Over
het algemeen was men dankbaar voor de
werkwijze van het Verbondsbestuur, wat
betreft de aan de orde gestelde onderwer
pen, doch 'het werd betreurd, dat de
leidraden, schetsen en verder studiemate
riaal dikwijls en dat betreft hoofdza
kelijk de laatste onderwerpen wat laat
de clubs bereikten.
De voorzitter spoorde verder de B. B
aan dit werk vooral onder de jongere
leden krachtig voort te zetten.
Daarna volgde een inleiding over: „Het
crisiswerk van ons Verbond", weder door
dhr De Jong. Spr. besprak achtereenvol
gens het kampwerk, de bestrijding en de
leniging van de jeugdwerkloosheid. Spe
ciaal ook het werk der Centrale. Met zeer
groote dankbaarheid kon hij meedeelen,
dat de collecte voor „Jong Holland snakt
naar werk", boven alle verwachting is ge
slaagd en dat afgezien van de gift van
f 10.000 ruim het geraamde bedrag is
bijeengebracht. Door de vier Gentrales zijn
in 'het le kwartaal 1936 in werking ge
steld 15 'werkkampen, waaraan in totaal
1150 jeugdigen per kampperiode deelna
men. Het N. G. V.-aandeel hierin is 7
kampen (met nog 1 in voorbereiding) met
een deelnemersaantal van 525. In totaal
bedraagt het gezamenlijke aantal deelne
mers reeds in 'het le kwartaal rond 2000.
Verder releveerde spr. het cursuswerk
(zoowel practische als theoretische cur
sussen). Ook het dienstbodenvraagstuk
vraagt thans inzonderheid de aandacht
van het N. G. V.-bestuur.
Het werk van de Contact-Commissie,
waarin de Verbondsvoorzitter zulk een be
langrijke taak vervult, vraagt steeds de
volle aandacht van het C. N. V.-bestuur.
Vooral de actie om de overgroote voor-
