EÏS3S3E
«tv.
Bus AinoCeren,
*f\£V 9°ede L&9kip
EERSTE BLAD
Mr Groen van Prinsterer.
Buitenland.
Einde verlengden dienstplicht.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws
HET ADRES
A. WILKING
ZATERDAG 16 MEI 1936
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
50 e JAARGANG No. 192
Uitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Emcrgo" ter exploitatie van hot blad „Do Zeeuw".
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postcheque en Girorekening 44455
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal,
weekabonnementen voor Middelburg, Goes en
Vlissingcn f0.20. Losso nummers 5 cent.
Advortontiün 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Ingezonden Mededeeling.
addya en aJléen
dan wordt je een
Vr> -
-,^ir
AMSTERDAM.0.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
In een vorig nummer hebben wij er op
gewez-en dat Bilderdijk, hij moge dan de
eerste geweest zijn, die de revolutie toe
kende in haar heilloos beginsel, toch niet
als anti-revolutionair kan worden be
schouwd.
Hetzelfde geldt ook van Da Costa, al
thans van diens eerste periode, toen hij
blijk gaf zeer sterk onder den invloed van
Bilderdijk te staan.
Kunnen Bilderdijk en Da Costa als
voorloopers van de antirevolutio
naire richting worden aangemerkt, Mr
Groen van Prinsterer, wiens
sterfdag nu 60 jaar geleden wij vandaag
herdenken, kan zonder vrees voor tegen
spraak als de grondlegger van die rich
ting worden aangewezen.
Groen van Prinsterer is terecht ge
noemd een van de merkwaardigste figu
ren van zijn tijd.
Hij was een man die voorbestemd
scheen in de eerste kringen van ons volk
een leidende positie te vervullen.
Zijn buitengewone aanleg nog geen
23 jaar promoveerde hij op één dag tot
doctor in de rechtswetenschap en in de
classieke letteren zijn invloedrijke po
sitie, de gunst van den Koning, alles
scheen mee te werken om hem een schit
terende positie te openen. Hij kon op goe
den grond hopen tot de allerhoogste be
trekkingen te zullen geraken.
Ook zijn godsdienstige richting vormde
daartoe geen beletsel. Als student was hij!
wat den godsdienst betreft, gematigd on
verschillig en in politiek opzicht was hij
conservatief-lüberaal of liberaal-conserva
tief, al naar 'het uitkwam. En wel had hij
gedurende zijn studietijd de lessen van Mr
Bilderdijk gevolgd, maar hij was daar
door allerminst tot een volgeling van de
zen onstuimigen ijveraar gevormd.
Maar God had hem tot een andere taak
geroepen: grondlegger van de anti-revo
lutionaire richting, banierdrager in het
leger van Koning Jezus.
Gedurende zijn verblijf te Brussel leer
de hij de revolutie in haar ware ge
daante kennen. Het was daar, dat zijn
ziel zich tot den Christus keerde, dat
hij van .uhnleg en door studie een
staatsman zich tot een Christen-
staatsman ontwikkelde, en dat hij het als
zijn levenstaak ging zien om de werking
van den Christus-vijandigen geest ook in
het staatkundige leven tegen te staan.
Als een andere Mozes heeft hij de hoog
ste eere-ambten versmaad; en verkozen
liever dan de eer en de waardeering van
de wereld te ontvangen, met het volk van
God smaadheid te lijden.
Aan tegenstand heeft het Groen in ziju
werkzaam leven nooit ontbroken.
Zijh beginselvastheid bracht hem meer
malen in conflict met zijn naaste geest
verwanten, die, inplaats van hem te steu
nen, hem tegenstonden, of wat voor
Groen nog pijnlijker was hem eenvou
dig lieten praten en die niet de moeite
deden van zijh geschriften kennis te ne
men.
En daarbij! kwam de felle tegenstand
van vrijzinnige zijde. Zijn beginsel dreef
hem hoe pijnlijk hem dit ook viel
zich te plaatsen tegenover zij'n jeugd
vriend Thorbecke, de leider van de libe-
rale partij.
Scherp stonden de vroegere academie
vrienden, dragers van tegengestelde be
ginselen, tegenover elkaar. Maar dit be
lette Thorbecke niet te schrijiven: „Ik kan
vele dingen niet zien met uw oog. Ik ben
niet van uw geloof; doch ik wenschte dat
allen voor het hunne zooveel deden als
gij\ voor het uwe. We hadden dan wat
meer groeikracht in de Nederlandsche
natuur."
De politieke strijd van die dagen was
in Groen en Thorbecke als geconcen
treerd.
Bij: een vergelijking van beide figuren
teekende Dr Cohen Stuart deze mannen
aldus: „De één (Thorbecke) man van den
dag, doch aan den eigenlijken volksaard
vreemd, meer Duitscher misschien dan
Nederlander, kosmopoliet meer dan va
derlander van aanleg en zin; de ander
(Groen) geen man van zijn tijd, doch Ne
derlander in merg en been. Waar de een
aan Oldenbarnevelt herinnert, roept de
ander een Marnix voor onzen geest. Maar
waarom Groen met anderen vergeleken?
Groen is Groen, zichzelf geheel, een man
uit één stuk, een persoonlijkheid in den
hoogsten, edelsten zin van het woord.
Zijh wetenschap, talent, hart, krachten
waren gewijld aan één doel, dienstbaar aan
ééne overtuiging. Hij was een man en een
karakter, het volkomenst, het nobelst type
van den oud-Nederlandschen Calvinist."
Groen van Prinsterer, zooals gezegd,
door zijn medestanders vaak niet begre
pen, door zijn tegenstanders gehaat, stond
voor een moeilijke taak.
Hij1 had niet naast en achter zich een
hechte organisatie, terwijl zoo ongeveer
de geheele pers van die dagen zich tegen
hem keerde. En op niet zachtzinnige
wijze,
Hij werd gescholden als een gevaarlijk
sujet, een bedrieger van het volk, een be
derver van de jeugd, een protestantsche
Jezuïet, een man die een weifelende, fac-
tiezuchtige, huichelachtige, machiavellis
tische, verachtelijke politiek voerde.
En in dien geweldigen strijd stond
Groen vrijwel alleen.
Aan het einde van zijn loopbaan scheen
het dan ook alsof al zijh arbeid vruchte
loos was geweest.
Maar meer dan schijn was het ook niet.
Zijn arbeid heeft rijke vruchten gedra
gen. De beginselen door hem gepredikt
hebben doorgewerkt.
Stond Groen vaak als een eenling, thans
zijn er de Antirevolutionaire en de Chris-
telijk-Historische partij1, die het werk van
dezen Christen-staatsman wenschen voort
te zetten en die door God in staat zijn
gesteld op het leven van land en volk
grooten invloed uit te oefenen.
Groen van Prinsterer heeft niet ver
geefs geleefd. Hij heeft niet tevergeefs
gehoopt.
Zijn leven was rijk aan teleurstellingen.
Maar hij wist op Wien hij bouwde.
Enkele dagen voor zijn sterven schreef
hij1 met bevende hand op de laatste druk
proef van zijh Nederlandsche gedachten:
Het Lam voor ons op aard geslacht,
Is eeuwig waard te ontvangen.
De wijsheid, rijkdom, eer en kracht,
En dankbre lofgezangen.
MUSSOLINI AAN HET WOORD.
Tegen verscherping van de sancties.
„De Matin" publiceert een interview
met Mussolini. Niemand ter wereld, zoo
verklaarde de Duce, moet eraan twijfelen,
dat het Italiaansche volk thans niets
anders dan den vrede wenscht. Het heeft
dit noodig om het zoo juist voltooide
werk te bestendigen. Het Italiaansche
volk wenscht den vrede en ik zal al mijn
krachten in het werk stellen om hem
te handhaven, maar wanneer men
zou trachten ons de vruchten
te ontrukken van een overwin
ning, die wij ten koste van zoo
veel offers hebben behaald, zal
men ons gereed vinden om ons
met al onze krachten hier-
tegenteverweren. Mussolini kwam
verder met kracht op tegen de critiek,
die wordt uitgeoefend op de maatregelen,
door de Italianen in Abessynië genomen
en protesteerde heftig tegen het hand
haven der sanctiemaatregelen. Ik beklaag
me thans niet over die sanctie-maatrege
len, die het Italiaansche volk weliswaar
gegalvaniseerd hebben, maar die ons niet
hebben kunnen beletten een volledige
overwinning te behalen en een Italiaansch
keizerrijk te stichten. Abessynië is thans
onherroepelijk Italiaansch grondgebied.
Toen de vertegenwoordiger van „De Ma-
tin" Mussolini herinnerde aan zijn woor
den, die hij in September van het vorige
jaar heeft uitgesproken, n.l., dat mili
taire sancties het gevaar met zich mee
brengen, dat de heele kaart van Europa
zal worden herzien, zeide Mussolini:
„He tg een ik toen over de mili
taire sancties zeide, zeg ik
thans met betrekking tot een
mogelijke verscherping der
oeconomische sancties.
HITLER'S ANTWOORD UITGESTELD.
Hitier heeft besloten, zijn antwoord op
de Britscbe vragenlijst uit te stellen, in
verband met den internationalen toe
stand, die momenteel te weinig doorzich
tig is.
De Führer moet aan Phipps, bij het
bezoek van den ambassadeur aan de Wil-
helmstrasse, verklaard hebben, dat hij
zou trachten zoo snel mogelijk zijn ant
woord te formuleeren, maar dat de inter-
nationale situatie, in het bijzonder te Ge-
nève, Duitschland noodzaakte, te wach
ten tot een begin van ontspanning zich
afteekent.
Het zou dus mogelijk zijn, dat men het
Dnitscho antwoord nog niet vernomen
beeft, als de a.s. zitting van den volken
bondsraad, midden-Juni bijeenkomt.
DE TROEBELEN IN PALESTINA.
Arabieren dreigen met bloedwraak.
De opwinding onder de Mohammedaan-
sche bevolking van Palestina die ontstaan
is door den dood van een Arabier te He-
bron duurt voort.
Te Jerusalem zijn vele stamverwanten
van den doode aangekomen, om, volgens
hun zeden, bloedwraak te nemen.
Alle straten der hoofdstad werden door
sterke politieafdeelingen en militairen be
waakt. D'e uitzonderingstoestand blijft ge
handhaafd.
Een eskadron Engelsche bombarde
mentsvliegtuigen kruiste boven Jeruza
lem, hetgeen indruk op de bevolking
maakte.
Het Arabische stakingscomité heeft
gisteren een manifest gepubliceerd, waar
in de Arabieren worden aangespoord hun
belastingen niet te betalen. D'it zou het
begin zijn van -de -burgerlijke ongeho-or-
zaamheidseampagne.
Volgens zekere geruchten, welke even
wel niet bevestigd werden, zou de regee
ring voornemens zijn tijdelijk af te zien
van 'het heffen van belastingen.
Te Jaffa hebben zich bij het uitgaan
van een moskee ernstige ongeregeldheden
voorgedaan. D'e kerkgangers schoolden te
samen en poogden een demonstratie-op
tocht te vormen. Ondanks de waarschu
wingen van de politie weigerden de de
monstranten, die gewapend waren met
steen-en en stokken, uiteen te gaan en na
men zelfs een dreigende houding aan, zoo
dat de agenten tenslotte gedwongen wa
ren van hun vuurwapenen gebruik te
maiken. In totaal werden vier salvo's af
gevuurd, waarbij twee Arabieren werden
gedood en acht gewond.
Momenteel is de rust te Jaffa hersteld.
In den loop van den dag werden te
Haifa verschillende demonstraties gehou
den, welke door de politie uiteen gejaagd
werden. Tal van demonstranten liepen bij
de botsingen lichte verwondingen op.
Een aantal personen werd gearresteerd.
Naar aanleiding van sommige geruch
ten welke in de pers de ronde deden, heeft
de Italiaansche consul-generaal alhier of
ficieel tegengesproken -dat de jongste on
lusten in Palestina door Italië gefinan
cierd worden.
Negus naar Genève.
Uit Ankara wordt gemeld, dat de Ethio
pische zaakgelastigde aldaar een speciale
boodschap van den negus- heeft ontvan
gen, waarin deze hem ervan in kennis
stelt, dat hij zich in begin Juni naar
Genève zal begeven, om de Ethiopische
zaak persoonlijk te bepleiten en de bespre
kingen op 15 Juni'b-ij te wonen.
Korte Berichten.
- Naar Reuter uit Jeruzalem meldt,
zou -de negus met zijn gezin het hotel
„Koning David'' verlaten en zijn intrek
nemen in een villa. Naar men gelooft
heeft de negus de villa voor drie maan
den gehuurd en zal de straat, waarin de
villa gelegen is, den naam des keizers
krijgen.
Van bevoegde Duitsche zijde wordt
het bericht van -de „Daily Herald", vol
gens hetwelk leden van de S. S. lijfwacht
zouden hebben gemuit en in een con
centratiekamp zouden -zijn op-gesloten en
volgens, hetwelk -de -S.S.-leider Himmler
in het geheim door -de politie zou worden
gevolgd, volkomen verzonnen genoemd.
In Polen trad het kabinet-Kascial-
'kowski af. Een generaal, Slawo Skla-
do-owski, wer-d met de kabinetsformatie
belast. Nog gisteravond is deze in zijn
opdracht -geslaagd.
Starhemberg is te Rome aangeko
men. Men acht -het waarschijnlijk, dat
hij door Mussolini aal worden ontvangen.
Manschappen gaan per 16 Mei en 16 Juni
met groot verlof.
Bij K.B. van 13 Mei 1936 is het volgende
bepaald:
„Voor de dienstplichtingen, die inge
volge K.B. van 11 Maart 1936, na het
einde van de eerste oefening, in werke-
lijken dienst zijn gebleven, eindigt deze
verlengde werkelijke dienst:
a. voor zoover zij behooren tot de 4e
divisie, met ingang van 16 Mei 1936;
b. voor zoover zij behooren tot een der
divisies, tot het regiment wielrijders of
tot het wapen der artillerie, met ingang
van 16 Juni 1936."
Dit geldt uit den aard der zaak even
zeer voor degenen, die reeds met onbe
paald verlof zijn vertrokken, als voor
hen, die nog bij den troep aanwezig zijn.
WERKVERRUIMING IN DRENTE.
De regeering heeft 2.5 millioen beschik
baar gesteld.
Dezer dagen heeft de regeering de voor
aankoop van het Ruiner-, Echtener-, Pes-
ser- en Koekangerveld benoodigde gelden
ter beschikking gesteld. De aankoop zal
geschieden door den houtvester bij het
Staatsboschbeheer te Assen. Het ligt in
de bedoeling van de regeering om 1200
H.A. te bestemmen tot bosch en 600 H.A.
tot,den aanleg van bouw- en grasland.
Met den aanleg zijn 1.5 millioen gul
den arbeidsloon gemoeid, terwijl het ge
heele werk, met inbegrip van aankoop
grond, bouw boerderijen en aanleg harde
en andere wegen, rond 2,5 millioen gulden
zal vorderen. Dit werk zal gedurende on
geveer tien jaren aan een paar honderd
werkloozen arbeid kunnen verschaffen.
RADIO-UITZENDING DER LIBERALEN
VERBODEN.
Rad io-Conitrole-Com m issie te
gen uitzending van de rede
van mr. W. C. Wendelaar.
De Radio-Omroep Controle-Commissie
heeft bezwaar gemaakt tegen de uitzen
ding van de rede, welke de partij-voor
zitter van de Liberale Staatspartij „De
Vrijheidsbond", Mr W. C. Wendelaar, voor
nemens was op de jaariijksche algemeene
vergadering van heden voor de microfoon
uit te spreken.
De minister van Binnenlandsche Zaken
heeft geen termen aanwezig geacht de
beslissing van de Radio-Omroep Controle
commissie, als zijnde in strijd met de
wet.of het algemeen belang, te vernieti
gen.
Naar gemeld wordt, is de uitzending
verboden omdat de rede niet alleen een
uiteenzetting van positieve liberale begin
selen inhoudt.
DRUK VERKEER OP EUROPEESCHE
LUCHTLIJNEN.
K. L. M. vervoerde gisteren 350
passagiers.
Gisteren is er een zeer levendig verkeer
geweest o-p de Europeesche luchtlijnen.
De K.L.M. heeft o-p haar binnenlandsche
en Europeesche lijnen 350 passagiers ver
voerd, tegen 276 in het vorige jaar op
denzelfden dag.
Het vervoer op de korte trajecten werd
natuurlijk ook door gunstige weersom
standigheden beïnvloed.
Reclasseering.
Aan mejuffrouw mr C. Frida Katz
is op haar verzoek eervol ontslag verleend
als lid van bet centraal college vo-o-r de
reclasseering, met dankbetuiging voor de
in deze functie bewezen diensten.
Binnenland.
D'e rijksmiddelen in April.
Dreigende bakkersstaking in Amsterdam.
D'e malversaties te Ambt-Hardenberg.
Het einde van den verlengden dienstplicht
Radio-uitzending der liberalen verboden.
Buitenland.
De Negus naar Genève?
In Palestina is bet weer roerig.
Hitiers antwoord uitgesteld.
Ingezonden Mededeeling.
voor Manufacturen.
Dames- en Kinderconfectie
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen is
GOES HULST
III ll'IW Willi J|'II'"I I III Wil I
DE MALVERSATIES TE
AMBT HARDENBERG.
Uiteenzetting van den
Minister van Binnenlandsche Zaken.
Op de schriftelijke vragen van het
Tweede Kamerlid D's Van -der Heiden, in
verband met de door den ontvanger van
Ambt-Hardenberg gepleegde malversaties
heeft de Minister van Binnenlandsche
Zaken het volgende geantwoord:
Nadat in het najaar 1935 aan Ged.
Staten van Overijs-e-l geruchten over mal
versaties van den ontvanger van Ambt-
Hardenberg ter oo-re waren gekomen,
beeft 'dit college den provincialen verifi
cateur opdracht gegeven tot het instellen
van een onderzoek naar de administratie
van den ontvanger.
Bij het onderzoek is niet gebleken,
■dat de burgemeester den ontvanger de
hand boven het hoofd wilde houden, ter
wijl de 'burgemeester niet geweigerd
heeft de hem gevraagde inlichtingen te
verschaffen.
Maatregelen tegen den ontvanger als
zoodanig moesten aan den raad worden
overgelaten, welk college daarna eerst tot
schorsing en vervolgens tot ontslag van
-den ontvanger is overgegaan.
De ontvaner heeft nimmer verklaard,
-dat zijn boeken niet in orde waren.
Eerst uit de gepubliceerde verslagen
van -de terechtzitting is de algemeene in
druk verkregen, dat de burgemeester ge
profiteerd heeft van de verduisterde gel
den.
Hieruit blijkt, dat dit n a het ontslag
van den burgemeester bekend is gewor
den, zoodat de vraag, of bet waar is, dat
deze onthulling een ernstig conflict tus-
sohen 'den gemeenteraad en den burge
meester ten gevolge "had, en de gemeente
raad eenstemmig schorsing van den bur
gemeester geboden achtte, in ontkennen
d-en zin wordt beantwoord.
Van eenig besluit, motie of andere uit
spraak van den raad is niets bekend.
"Wèl heeft de Minister met verschillende
personen uit Ambt-Hardenberg bespre
kingen gevoerd, waarbij echter nimmer
een beschuldiging als thans voor den
rechter is behandeld, tegen -den burge
meester is geuit. Daarbij was slechts
sprake van het le-enen -door den burge
meester van een bedrag van f 475, waar
van voor den burgemeester een kwitan
tie was afgegeven. De burgemeester heeft
te dien aanzien de onmiddellijke terug
betaling daarvan verzekerd.
Op 5 D'ecember heeft -de burgemeester
van Ambt-Hardenberg ontslag aange
vraagd. D'it ontslag is niet aanstonds ver
leend, omdat de burgemeester nader op
zijn verzoek is terug gekomen met de
vraag, in de gelegenheid te worden gesteld
zijn lo-opende zesjarige ambtsperiode te
mogen beëindigen. Mocht de aanvanke
lijke ontslagaanvrage al ingegeven zijn
door het feit, -dat de burgemeester zijn
gezag betrokken achtte bij de onregelmar-
tigheden, zijn nader verzoek wijst er o-p,
dat 'hij zulks na regeling van zaken niet
meer deed.
De minister heeft den burgemeester, na
hem er ernstig op te hebben gewezen, dat
het leenen van geld door een burgemeester
bij een ontvanger hoogst ontactisch en on
voorzichtig was, medegedeeld, -dat, wan
neer deze zich thans geheel vrij kon voe
len van eenig verband met de onregelma
tigheden, er zijns inziens geen reden was
om, zoolang ten aanzien van 's burge
meesters verzoeken geen beslissing was
gevallen, niet het burgemeesterschap te
blijven uitoefenen.
