Vrijheid van drukpers.
VERWAARLOOS
BERTELS
EERSTE BLAD
ZATERDAG 25 JANUARI 1936
DAGBLAD VOOR DE PRDVINCIE ZEELAND
50 e JAAïlGANG *Jo. 93
Buitenland.
De oorlog in Abessynië.
Binnenland
A. C. van der REST, Ass. Apotheker
Een eisch van recht.
Belangrijkste Nieuws
Een verstandig boer
voedert Bertels' Voer
Let op ons ongeschonden
loodje aan iederen zak.
De werkloozenzorg in
Nederland.
Uitg.: N.V. Uitgevers Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw",
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes,
Telefoonnummer 11,
Postchèque en Girorekening 44455,
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs I2.*)0 per Kwartaal,
weekabonnementen voor Middelbars, Boes «n
Vhssmgen fiuo, Losse nummers 5 cent,
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
In de afdeelingen van de Eerste Kamer
is bij het onderzoek van de Rijksbegroo-
ting 1936, ook de vrijheid van drukpers
ter sprake gekomen.
■Blijkens het verslag vestigden sommige
leden de aandacht op het gevaar, dat in
den strijd tegen een party', die principieel
de democratie wenscht te vernietigen, de
democratische rechten van andere groe
pen zouden worden aangetast.
Daarom achtten zij de voorgeschreven
wijziging van artikel 7 der Grondwet be
denkelijk. Preventieve censuur,
zoo betoogden zij, bestaat reeds voor re
devoeringen, voor de microfoon te hou
den, vor tooneel- en voor filmvoorstellin
gen). Uitbreiding daarvan achtten zij een
in geenen deele wensohölijke beperking
van de geestelijke vrijheid, te minder aan
te bevelen, nu de ter beschikking staande
repressieve middelen, mits krach
tig en rechtvaardig toegepast, alleszins
voldoende zijn.
Enkele leden, met het vorenstaande in
zekeren zin instemmende, verklaarden,
des noo'dig, geen bezwaar te hebben tegen
een uitbreiding van de repressieve con
trole op den grondslag van het huidige
grondwetsartikel.
Vele leden achtten het misbruik, dat
thans van de drukpers wordt gemaakt,
zóó groot, dat zij, hoewel noode, een her
ziening van artikel 7 onzer Grondwet niet
bij voorbaat durfden afwijzen.
Ook andere leden, de groote waarde van
drukpersvrijheid erkennende, meenden
nochtans, dat het overweging verdient,
door middel van preventieve censuur een
beperkte mate van vrijheid op dat stuk te
behouden in stede van die vrijheid in haar
geheel te moeten opofferen, waarvoor ge
vaar bestaat, indien niet aan den bestaan-
den toestand paal en perk wordt gesteld".
De vrijheid van drukpers is ongetwij
feld een 'hoog te waardeeren goed.
Maar het misbruik, dat thans van die
vrijheid wordt gemaakt is van zoo erger
lijken aard, dat verder ingrijpen niet kan
uitblijven.
Dle moreel© en geestelijke volksvergifti
ging heeft een zoodanigen omvang aan
genomen, dat het alle perken te buiten
gaat.
Preventieve censuur kan daarom in be
paalde gevallen noodzakelijk zijn. Daar
naast is echter noodig, dat van de nu
reeds ten dienste staande repressieve mid
delen een krachtiger gebruik wordt ge
maakt.
Het stuit tegen de borst en het moet
ook verwilderend werken, indien, wat
sommige Maden durven bestaan, onge
straft kan Mijven.
Wij verheugen ons, dat de Keurings
diensten van Waren hun nuttigen en
noodzakelijken arbeid kunnen blijven ver
richten.
Het verdient toejuiching, da,t de mensoh-
heid tegen hen, die een gevaar voor de
volksgezondheid vormen, wordt be
schermd.
Maar niet minder noodig is .het, dat
aan de goddelooze geestelijke en zedelijke
volksvergiftiging door middel van de
drukpers, wordt opgetreden.
De strijd in het Noorden. Een
aanval met 39.000 kg. bommen.
Hoe- het aan het Noordelijk front pre
cies gesteld is, is moeilijk uit te maken,
doch het meest waarschijnlijk is, dat geen
van de beide partijen hier een overwin
ning behaald heeft.
Naar van Abessijnsche zijde verluidt,
duren de groote gevechten aan het Noor
delijk front voort. Volgens de tot dus
verre ontvangen berichten zouden aan
Abessijnsche zijde ongeveer 60.000 man
aan den strijd deelnemen.
Er zouden 1700 Italianen gedood zijn,
terwijl 800 soldaten, waarvan velen van
Oostenrijksche afkomst, zich vrijwillig
overgaven.
Het agentschap Stefani daarentegen
meldt, dat de Italianen ook in het gebied
van Tembien een volledige overwinning
hebben behaald.
Overigens schijnen de Abessyniërs hulp
gehad te hebben van den regen, die, nu
in het Noorden weer bedrijvigheid
heerscht, wel allerongelukkigst zal uit
komen voor de 'Italianen.
In het Zuiden.
Gedurende de negen dagen, welke het
bezetten van Neghelli voorafgingen, wer-
door door Italiaansche vliegtuigen 673
vlieguren volbracht en 39.027 kg. bom
men geworpen.
De vliegtuigen vergezellen voortdurend
de oprukkende troepen en braken overal
den tegenstand, waar deze werd ontmoet.
Volgens de berichten van het zuidelijk
front verflauwt daar de militaire activi
teit! Er zouden nog slechts gevechten
tusschen enkele afdeelingen plaats vin
den.
De Abessijnen melden verder, dat Don
derdag een vliegtuig van het Abessijnsche
roode kruis naar Neghelli in het district
Boran gevlogen is, om daarheen verband-
stoffen en medicijnen te brengen. Dit
vliegtuig is met eenige gewonden uit het
lazaret te Neghelli naar Addis Abeba te
ruggekeerd.
De piloot verklaarde, dat Neghelli
niet door Italianen bezet is.
Andere berichten uit Addis Abeba ge
ven toe, dat Neghelli in Italiaansche
handen gevallen is. Vrees voor een ver
der rukken van de Italianen schijnt daar
niet te bestaan, omdat ook hier de regen
het terrein ongeschikt gemaakt heeft voor
een opmarsch van gemotoriseerde colon
nes.
Er zijn weer nieuwe Abessijnsche troe
pen naar het Zuiden vertrokken om te
trachten ras Desta aan een nieuw leger
te helpen.
NA DEN DOOD VAN KONING
GEORGE V.
Het défilé langs de baar.
Gistermiddag vier uur heeft het défilé
langs de lijkbaar des fconings het hoogte
punt bereikt van den eersten dag. De po
litie kreeg de opdracht de mensöhen te
waarschuwen, dat het van het uiterste
eind van de file 2V2 uur zou duren voor
men zou toegelaten kunnen worden. En
kelen slechts verwijderden zich, maar de
zeer groote meerderheid bleef geduldig
wachten, ofschoon het vinnig koud was.
Tusschen vier en zes uur zijn 20.000 man
per uur toegelaten tegen 12.000 in de och
tenduren.
De hertog van Norfolk als 'leider der
begrafenisplechtigheid, beeft eenige na
dere schikkingen bekend gemaakt nopens
den dag der begrafenis.
Het zal nader van het weer afhangen
of de Koning en zijn broers weer achter
de baar zullen loopen. De Koningin en de
'hertoginnen zullen in elk geval rijden.
D'e twee minuten stilte zullen gehouden
worden van 1 uur 30 tot 1 uur 32. Aan
alle burgemeesters is een aanschrijving
gezonden om hun officieele klokken te
doen gelijk gaan met Greenwich, opdat de
twee minuten in het geheels land ook pre
cies op dezelfde twee minuten in acht ge
nomen zullen worden.
De Volkenbondsraad gesloten.
De volkenbondsraad is gistermorgen
niet bijeengekomen, omdat het aan Eden
nog niet tijdig genoeg gelukt was den
D'anziger senaat tot een volkomen eerbie
diging van de door den volkenbonds-
raad gewaarborgde D'anziger grondwet te
overreden.
Eerst in het begin van den namiddag
volgde de volkomen D'anziger capitulatie,
zoodat de raad om vier uur in korten tijd
de D'anziger aangelegenheid heeft afge
daan.
Om zes uur kon de negentigste zitting
van den volkenbondsraad worden geslo
ten. Ondanks de ongunstige omstandig
heden, waaronder zij begon (de kabinets
crisis in Frankrijk en de ernstige ziekte
van den koning van Engeland) is deze
raadszitting rijk geweest aan interessante
openbare discussies en heeft zij in het
Dhnziger vraagstuk, wederom een nieuwe
overwinning aan de krachtige volken-
bondspolitiek van Eden gebracht.
Staking in Britsche mijnen voorkomen.
De Engelsche mijnwerkers hebben de
nieuwe voorstellen van de mijneigenaars
aanvaard, waardoor de dreigende mijn
werkersstaking voorkomen is.
Biji de stemming verklaarden 360.000
mijnwerkers zich voor en 112.000 zich
tegen de voorstellen, terwijl 34.000 mijn
werkers blanco stemden.
Het nieuwe Fransche kabinet.
Het ministerie, dat Albert Sarraut
heeft gevormd, ziet er allerzonderlingst
uit en in normale omstandigheden zou
het bij de eerste ontmoeting met de ka
mer reeds 'de nederlaag lijden.
De vraag, welke meerderheid dit meest
linksche ministerie van deze wetgevende
periode zal vinden, is moeilijk te beant
woorden.
Het concentratie-karakter van het ka
binet is maar schijn. Daarentegen heeft
een portefeuille-verdeeling plaats gehad,
die in het bijzonder den linkschen naar
den zin moet zijn.
Het is de vraag, of de voorstanders
van de politiek van Laval, die in de ka
mer toch nog steeds de meerderheid vor
men en ook of zij1, die tot den rechter
vleugel der radicale partij behooren, erg
blij zullen zijn met deze kabinetsformatie.
Of het ministerie vertrouwen verdient
in de oogen van hen, die den franc wil
len verdedigen, is ook zeer de vraag.
In parlementaire kringen is men dan
ook van meening, dat het ministerie zeer
wankel is.
De onrusi in Syrië duurt voort.
Staat van beleg in Damascus.
D'e onlusten in Syrië, welke zijn uitge
broken tengevolge van de houding' van de
Fransche koloniale autoriteiten ien aan
zien van de nationalisten duren nog steeds
voort.
In het verloop van de ongeregeldheden
zijn Donderdag te D'amascus nog drie
studenten om het leven gekomen, terwijl
behalve een groot aantal betoogers, ook
veertig politie-beambten gewond werden.
D'e studenten dwongen de winkeliers
hun zaken te sluiten.
T'e Homs zouden bij een botsing voor
lut regeeringsgebouw twintig personen
zijn gewond en drie gedood.
Het aantal arrestaties te Damascus en
Aleppo wordt geschat op 750,
Over beide steden is de staat van be
leg afgekondigd.
De Fransche Hooge Commissaris, de
Martel, is te D'amascus aangekomen. D'e
minister van financiën en de minister van
onderwijs zijn afgetreden.
Men verwacht ieder oogenblik het af
treden van den president der republiek,
Mohamed Ali Abed.
Korte Berichten.
Omtrent de D'anzigsche kwestie te
Genève is een accoord tot stand gekomen
tusschen den rapporteur Eden en de ver
tegenwoordigers der vrije stad.
Uit Dessau wordt geseind:
Tijdens een proefvlucht is een vliegtuig
van de Junkerwerke omlaag gestort,
waarbiji de kapitein-vlieger Neuenhofen
en ingenieur Kreft om het leven kwamen.
BETALING VAN DIRECTE
BELASTINGEN.
Ons wordt plaatsing gevraagd voor de
volgende mededeeling:
Ter voorkoming dat onze abonnees
moeilijkheden ondervinden zouden we hen
in overweging willen geven om te zorgen
dat de betaling der verschenen termijnen
alsnog vóór den 5en Februari 1936 ten
kantore plaats heeft. Op de achterzijde
van het aanslagbiljet kan nagegaan wor
den of al dan niet voldoende betaald is.
Dr RUTGERS ALS LID VAN DEN RAAD
VAN STATE GEÏNSTALLEERD.
Ontslag als Kamerlid ingediend.
Naar men verneemt, heeft Dr A. A. L.
Rutgers als Kamerlid zijn ontslag inge
diend en is hij Dinsdag j.l. in de verga
dering van den Raad van State als lid
door den vice-president Jhr Mr F. Bee-
laerts van Blokland geïnstalleerd.
Gelijk wij reeds mededeelden, zal Mr
P. A. Schwartz, burgemeester van Maas
sluis, Dtr Rutgers als lid van de Kamer
opvolgen.
CONTROLE OP LAGERE.
NIJVERHEIDSAVONDSCHOLEN.
Werkkring voor werklooze technici met
o nderwijsbevoeg d hei d.
Ingediend is een wetsontwerp tot wij
ziging en aanvulling van de Nijverheids-
onderwijswet.
Blijkens de Memorie van Toelichting
beoogt het wetsvoorstel uitsluitend, aan
de functie van controleur van het nijver
heidsonderwijs, 'bepaaldelijk bestemd voor
de controle van lagere avondnjjver'heids-
seholen, een wettelijke basis te geven.
Het is n.l. dringend noodig, den inspec
teurs van het nijverheidsonderwijs de
noodige deskundige hulp te verschaffen
bij de controle van het zeer groot aantal
lagere avondnijverheidsscholen voor jon
gens.
Overwogen is, deze controle op te drEv-
gen aan. adjunct-inspecteurs van het Nij
verheidsonderwijs, als bedoeld in art. 57,
eerste lid, der Nijverheidsonderwijswet.
De in het Bezoldigingsbesluit Burger
lijke Rijksambtenaren voor adjunct-in
specteurs opgenomen salarisschaal is veel
te hoog voor het hier gestelde doel.
Het geldt hier een nevenbetrekking al
leen voor de winteravonden, welke het
best kan worden waargenomen door niet
te oude werklooze technici met onderwijs
bevoegdheid.
Het is de bedoeling, dat de controleurs
hun werkzaamheden zullen uitoefenen
onder toezicht en verantwoordelijkheid
van de inspecteurs en dat zij aan dezen
rapport uitbrengen.
BESTRIJDING VAN DE WERKLOOS
HEID ONDER DE JEUGD.
Het bestuur van het departement
's-Gravenhage van de Nederlandsche
Maatschappij voor Nijverheid en Handel
heeft op ruime schaal een circulaire ver
spreid in welke 'het de geadresseerden
aanspoort mede te werken tot bestrijding
Ingezonden Mededeeling.
VERKOUDHEID NIET
GEBRUIKT „HERBEX"
KRUIDENHONING
OOK VOOR KINDEREN
MAAKT SLIJM LOS
zelfs uit de fijnste
luchtpijpvertakkingen
Per flacon f 0 90 en M.60
L. Kerkstraat 42 - GOES
van de weikloosheid onder de jeugd, door
in vacatures, welke voor jeugdige werk
krachten geschikt zijn, twee in plaats van
een jeugdige werkkracht aan te nemen,
beiden met een halve dagtaak.
Bij den Haagschen Telefoondienst, Ge
meentewerken en het Gasbedrijf zijn er op
deze wijze geleidelijk 216 jongelieden te
werk gesteld met gunstig resultaat en
werken er thans nog 62 op deze basis.
D'e te werk gestelden zijn verplicht den
vrijen halven dag te besteden om zich
door middel van vakcursussen verder te
bekwamen.
Het bestuur van het Departement ver
wacht, dat, wanneer het door de gemeen
te gegeven voorbeeld door allen, die ertoe
in staat zijn, wordt opgevolgd, er binnen
kort geen jeugdwerkloosheid meer zal
zijn in Den Haag.
In de rede welke minister Oud dezer
dagen te Apeldoorn heeft gehouden, zegt
de Nederl., heeft Zijne Excellentie biji-
zondere aandacht geschonken aan de
moeilijkheden, welke zich in den Matsten
tijd op het gebied van het onderwijs heb
ben voorgedaan.
Wiji gelooven, dat de minister gelijk
had, toen hiji wees op den ernst van de
situatie. Inderdaad: „aan niets heeft ons
volk in de moeilijke tijden, die wij' thans
doormaken, minder behoefte dan aan her
opening van den schoolstrijd". Wij' ho
pen daarom met den minister vurig, dat
de binnenkort te benoemen Staatscom
missie zal komen tot een voor alle par
tijlen bevredigende oplossing.
Eerste voorwaarde daarvoor is, dat
men wederzijids wil trachten elkaar te
verstaan.
Wanneer deze wil er is, dan is er een
goed begin.en dat is immers het
halve werk?
Zonder iets af te doen van de overige
bezwaren, welke wij' bij de bespreking van
de verworpen par. 12 van het Bezuini-
gingsontwerp naar voren hebben ge
bracht. willen wiji eens wijzen op het 0 n-
recht, dat bij de doorvoering van den
daarin vervatten maatregel aan de bij1-
zondere scholen zou zijn aangedaan.
Wij: willen dit toelichten aan de hand
van onderstaand overzicht.
Scholen voor gewoon
lager onderw. met min
der dan 125 leerlingen.
Gemeente Openbaar Bijzonder
Amsterdam 29 19
Rotterdam 37 17
Den Haag 10 13
Utrecht 6 6
Haarlem 3 1
Groningen 4 0
Totaal 89 "56
Wat wilde de Regeering nu doen?
Zij zou den levensdraad van de b ij -
z o n d e r e scholen, welke in dit lijstje
voorkomen, willen doorsnijden. Zij' bood
echter geen enkelen waarborg, dat ook
de openbare scholen met minder dan
125 leerlingen zouden worden opgeheven.
Dit is een zaak, welke wij' zouden ge
voelen als een schromelijk, onrecht. Men
kan niet beweren, dat de 89 openbare
scholen met minder dan 125 leerlingen
vluchtheuvels zijn, dat met haar behoud
het belang der geestelijke vrijheid zou
zijn gediend. Heft men de 56 bijzondere
instellingen op dan dienen ook de 89
openbare te verdwijlnen.
Zooals in onze groote steden, staan de
verhoudingen elders in het land. Daar
kan zich echter de vraag voordoen of
de openbare school wellicht krachtens
haar bijzondere positie zou moeten blijS-
ven bestaan, terwijl de bijzondere voor
opheffing in aanmerking zou komen.
Maar over de eenvoudige feiten, welke
vrij' naar voren brachten, moeten links en
rechts het toch gemakkelijk eens kunnen
warden. Zoolang men het offer voor de
eene groep afwijst, mag men het ten aan
zien van de andere groep niet eischen.
Binnenland.
De werkloozenzorg in Nederland.
Controle op lagere nijverheidsavond
scholen.
Collectief contract op eiland Tholen op
gezegd.
Buitenland.
D'e oorlog in Abessynië. Beide partijen
melden successen in het Noorden.
De Volkenbondsraad gesloten.
Het nieuwe Fransche kabinet.
Geen mijnwerkersstaking in Engeland.
D'e koude in Amerika.
Ingezonden Mededeeling.
De van OUDS BEKENDE naam
BERTELS waarborgt gehalte, kwa
liteit en zuiverheid van Uw veekoek
jes, varkens- en pluimveevoeder.
Bestelt bij Uw plaatselijken
voederhandelaar 01 coöperatie.
Oliefa brieken N.V. - Amsterdam
Kosten bedroegen verleden jaar f 34 per
hoofd of f 2 per gezin per week.
Voor de vereeniging „De Industrieele
Club" en het departement Amsterdam
van de Ned. Mij:, voor Nijverheid en Han
del, sprak gisterenavond de heer Meyer
de Vries, hoofdinspecteur voor de werk
verschaffing over „Werkloozenzorg in
Nederland".
Aan de hand van eenige grafieken
schetste spreker den omvang van de
werkloosheid in ons land, welke nog
steeds neiging heeft omhoog te loopen.
Zoo bedroeg het aantal ingeschreven
werkloozen aan het einde van de maan
den December 1933, 1934 en 1935 ach
tereenvolgens rond 293.000, 400.900 en
ruim 468.000.
Dezelfde tendenz van stijging is waar
te nemen in het aantal personen, dat van
overheidswege, hetzij; door werkverschaf
fing, hetzij door steun wordt geholpen.
Bedroeg dit aantal einde November 1933
rond 189.000, eind November 1934 was
dit gestegen tot 210.600, om een jaar la
ter te bedragen ruim 242.000.
Het ligt voor de hand, dat de uitgaven
voor werkloozenzorg van groote beteeke-
is zijn geworden. Het is niet buitengeslo
ten, dat alleen voor wat de werkloozen
zorg betreft in 1935 van overheidswege
een bedrag beschikbaar is gesteld, dat
niet ver van de 150 millioen gulden ligt.
Wanneer men dit bedrag omslaat over
alle Nederlanders, dan komt men aan
een bedrag van ongeveer f 18f 19 per
jaar, per inwoner, hetgeen overeenkomt
met ongeveer f 1,25 per gezin per week,
d}ji. dus f 60f 65 per jaar. Wanneer
men ook nog rekening houdt met de uit
gaven voor armenzorg, dan zijn de uitga
ven voor werkloozenzorg en armenzorg
per Nederlander ongeveer f 34 per jaar of
wel dooreengenomen f 2 per gezin en per
week.
In den loop van de jaren heeft de Ne-
derlandsche overheid steeds ten volle ge
toond, dat zij haar plicht ten opzichte van
de werkloozen begreep. Op verschillende
wijzen is deze hulp tot uiting gekomen.
Eén van de oudste vormen is die van de
werkloosheidsverzekering en het is be
langrijk hier mede te deelen dat van 1917
tot 1934 meer dan 194 millioen gulden
door middel van de werkloosheidsverze
kering is uitgekeerd, waarvan ongeveer
83% millioen gulden door de arbeiders
die tegen werkloosheid verzekerd zijn,
zelf is opgebracht.
In dit verband wees spr. er nog op,
dat in sommige kringen wel eens bezwaar
wordt gemaakt tegen het feit, dat de
werkloosheidsverzekering, hoewel er be
langrijke en intensieve controle van de
overheid is, voor wat betreft de uitvoe
ring, in handen is van de vakbeweging.
Wie aldus spreken, zoo zeide de heer
Meijer de Vries, hebben geen voldoende
inzicht in hetgeen op voorbeeldige wijze
al jaren achtereen en meerendeels be
langeloos door duizenden eenvoudige ar
beiders in den lande wordt gedaan.
De heer De Vries hield zich vervolgens
bezig met het vraagstuk der werkloos-
