berths
(fcaUs tezen!
Alleen een centen-kwestie
GEBRUIKT „HERBEX"
EERSTE BLAD
Kippen nog niet
aan den leg?
WEES
VOORZICHTIG
Staten-Generaal
Buitenland
De oorlog in Abessynië.
A C. VAN DER REST - Ass. Apotheker
ZATERDAG 14 DECEMBER 1935
DAGBLAD VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
5GÊ JAARGANG NO. 65
Zij, die zich met Ingang van
1 Januari 1936 op „De 7eeuw"
abonneeren, ontvangen de nog
In December verschijnende
nummers GRATIS.
„Bertels' kunstkorrel"!
bl| HOESTEN
en BRONCHITIS
VASTZITTEND SLIJM
F. Cal
ls ver-
o o p e a
K. te
leden te-
aar, daar
yer door
van dien
ierstroo-
raanbie-
van een
verband
welke
ien voor-
o.a., dat
rden in-
el uit te
ïaar ten-
bijzondere
feit, dal
de ver-
jzen kon
gewezen
.1 zooda-
■t de be-
IICHT.
14 Dëc.:
N. wind,
of geen
,tuur om
Uitg,: N.V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et
Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw",
Bureaux Lange Vorststraat 70, Goes.
Telefoonnummer 11.
Postchèque en Girorekening 44455.
Bijkantoor Middelburg: Fa BOEKHANDEL
J. J. FANOY, Lange Burg B 16, Tel. 28.
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA.
De Zeeuw
Abonnementsprijs f2,50 per kwartaal,
weekabonnementen VOOP Middelburg, Goes en
Vlissingen f 0,?0. <■-- L&sie auttutter# 6 cent.
Advertentiën 30 cent per regel. Ingezonden
mededeelingen 60 cent per regel. Kleine
Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75, bij
vooruitbetaling. Onder letter of motto f 0.85.
Bij contract belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
775.
De dreigende politieke moeilijkheden
in verband met de Onderwijs-bezuiniging,
geven de Telegraaf die vanwege
de „neutraliteit" ook in vele Christelijke
gezinnen een geëerde gast is, aan
leiding zich te weer te stellen tegen hen
die nog durven opkomen voor het recht
en de vrijheid van het bijzonder onder
wijs.
Vroeger, zoo betoogt dit blad, ging bet
in den schoolstrijd om hooge idealen.
Maar bet idealisme is verdwenen.
En nu is de geldbuidel de inzet.
„Het hoogtepunt der Kerkelijke Coali
tie was de schoolstrijd, toen zij, vaak met
de hulp van cle allerarmsten in den lande,
de geiden Pijeennracüt voor de stichting
van mjzonaere scholen, die moesten con-
curreeren met het uit de staatskas goed
toegeruste officieele onderwijs. Er zijn
onaer de tegenwoordige kampioenen van
het bijzonder onderwijs blijkbaar nog
slechts weinigen, die zich de mannen en
vrouwen herinneren voor wie de school
strijd enkel offers beteekenae. de man
nen en vrouwen, die geheel onbaatzuchtig
hun krachten in dienst stelden van hun
ideaal en die zonder voor hun werk be
taling te vragen aan het eind van bet jaar
uit eigen middelen bijpasten, wat niet
was binnengekomen aan kwartjes en
dubbeltjes, die wekelijks door de leerlin
gen aan het schoolhoofd werden gebracht.
Door dit idealisme werd de schoolstrijd
de ziel der Kerkelijke Coalitie, drukte hij
op ons politiek leven een thans nog dui
delijk waarneembaar stempel en ver
schafte hü den partijen, die hem streden,
langen tijd de politieke macht in ons
land.
In de periode van voorspoed is er veel,
dat eens geestelijk was, vergroofd en tot
materie geworden.
Het is het oogenblikkelijke gekibbel
om de centen van de bijzondere school,
dat dit duidelijk leert. In geen land ter
wereld zijn schoolpaleizen, om met de
scholen van voorbereidend onderwijs te
beginnen, zóó talrijk en zóó luxueus uit
gerust, als bij ons. Vroeger kon men er
ztker van zijn. dat als in een oude fa
briek of in een oude branderij een school
was ingericht, het een bijzondere school
moest zijn. Thans hebben die zelfde scho
len torens of het uiterlijk van landhuizen.
Wij hebben daar niets op tegen, want
men kan zijn geld aan slechtere dingen
uitgeven dan aan het onderwijs. Is hel
echter goed gezien, en ligt het in de beste
traditie van het bijzonder onderwijs, dat
men, nu het land in nood is, blijft vast
houden aan het volle pond? Is dan de
herinnering dat men een zulke groote of
fers wist te brengen, geheel weggevaagd?
Men durft zelfs over een kabinetscrisis
spreken, voor het geval dat men niet tot
den laatsten cent toe wordt uitbetaald.
Wij zijn het gewoon dat communisten en
socialisten tegen verdere loonsverlaging
stemmen, zij moge noodzakelijk zijn of
niet. Daardoor zijn deze partijen geen
üenkenede organismen meer, maar stem-
machines geworden. Werp een voor
dracht tot loonsverlaging er in en zij
komt onherroepelijk als verworpen er uit.
Zijn dan de kerkelijke partijen van pre
cies dezelfde constructie, als het de centen
voor het onderwijs betreft? Wie het ru
moer in de kerkelijke pers gedurende de
laatste weken heeft gelezen, zou dat haast
denken.
Er dreigt in ons land een nieuwe school
strijd te ontstaan, dezen keer niet met een
ideaal, maar met den geldbuidel als in
zet."
De Telegraaf toont hier van de
zaak waarom het gaat al even weinig te
begrijpen als andere linksche bladen, die
dadelijk op hun achterste beenen staan,
wanneer de rechtsche partijen opkomen
voor het recht en de vrijheid van de bij
zondere school.
De voorstanders van het bijzonder on
derwijs hebben tot vandaag de dag blijk
gegeven dat het niet in de eerste plaats
gaat om de centen,
Zeker er zijn hier en daar in de dagen
toen men meende dat we leefden in een
wereld van overvloed, fouten gemaakt.
Niet overal is de noodige zuinigheid be
tracht; er zijn plaatsen waar men, wat de
luxueuse inrichting van de gebouwen be
treft, de openbare scholen tot voorbeeld
heeft gesteld.
Maar wie kennis heeft genomen van de
cijfers en feiten, die weet, dat over heel
de linie de uitgaven voor de b ij -
zondere scholen belangrijk
beneden die van het openbaar
onderwijs zijn gebleven.
D'it neemt niet weg. dat als er bezui
nigd moet worden ook het bijzonder on
derwijs bereid is zijn aandeel te dragen.
Maar de hooge idealen die de inzet van
den schoolstrijd zijn geweest en waarvoor
de Telegraaf zooveel waardeering
schijnt te hebben, worden daarbij niet
losgelaten.
Het gaat in den nieuwen schoolstrijd
niet alleen om de centen, het is niet de
geldbuidel die de inzet vormt, maar het
gaat ook nu evenals vroeger, zij het dan
onder gewijzigde omstandigheden om het
recht en de v r ij h e i d van de bijzon
dere school.
En het is een veeg teeken dat dit door
de vrijzinnige pers zoo weinig begrepen
wordt.
Ingezonden Mededeeling.
Neemt dan toch proef met
Hiermede verkrijgt U spoedig
een hooge elerproductie
bij iage voederkosten.
Vraagt offerte bij Uw leverancier
of direct aan de fabriek.
Oliefabrieken N.V. Amsterdam
TWEEDE KAMER.
INDISCHE PENSIOENEN.
Alvorens het onderwijsdebat voort te
zetten, heeft de Xweede Kamer gisteren
behandeld het wetsontwerp tot verlen
ging voor 1936 van de korting van 17 pet
op de Indische pensioenen, en tevens dat
om een onbillijkheid weg te nemen ten
aanzien van enkele groepen van na 1
^pril en na 30 Sept. 1934 gepension-
neerde militairen, die anders èn door de
korting èn door de 1 April 1934 inge
gane nieuwe bezoldigingsregeling zouden
worden getroffen.
De pensioenkorting is goedgekeurd met
54 tegen 27 stemmen.
BEGROOTING VAN ONDERWIJS.
Voortgezet wordt de behandeling van
de begrooting van onderwijs.
De heer Zandt (S.G.) heeft bezwaar
tegen de huidige onderwijswetgeving,
welke niet op Gods Woord is gebaseerd.
Daarnevens heeft hij' bezwaren van prac-
tischen aard. De lasten voor de bevolking
worden bij' de tegenwoordige onderwijs
politiek te zwaar. Men salarieert de re-
ligieaze onderwijskrachten ten volle, hoe
wel massa's onderwijskrachten werk
loos rondloopen en niet aan werk kun
nen komen.
In een R.-Katholiek land als België
worden de religieuzen veel lager gesala
rieerd dan andere leerkrachten.
Spr. wijst voorts op de verwarring,
doo de spelling-Machant gesticht. Voor
zieningen moeten worden getroffen voor
het onderwijs aan schipperskinderen.
Mevrouw De V r i e sB ruins (S.-
D.) betoogt de noodzakelijkheid van
schoolkinderenvoeding.
De heer Coops (Lib.) bespreekt het
tanen der openbare school. Moet de re
geering hiertegenover afzijdig staan? Met
den heer Westerman meent Spr., dat het
niet aangaat de gedragingen van onder
wijzers buiten de school te soheiden van
hun werk als paedagoog.
De minister schrijft, dat het vanzelf
spreekt, dat het volkslied op de school tot
zijn recht komt, Maar met geen woord ver
klaart hij, hoe hij' zal maken dat dit ge
beurt. In het algemeen laat hij zich te
weinig positief uit,
Spr, betreurt, dat de minister het leer
vak van bijbelkennis afwijst. Hij1 wil nie
mand dit leervak opdringen, maar er
zullen weinig ouders zijn, die er bezwaar
tegen maken.
De heer Z ij 1 s t r a (A.R.) zegt, dat de
overheid dienaresse Gods is en dat, als
er onderwijs in bijbelkennis wordt gege
ven, zij! moet zorgen dat Gods Woord
daarbij het gezag krijgt, dat het verdient.
Dan moet de Bijbel worden aanvaard als
Gods Woord; kan dit op de openbare
school gebeuren? Als Spr. dit zegt, is er
geen concurrentiestrijd van de bijzondere
school in het spel. De minister acht on
derwijs in bijbelkennis niet gewenscht,
maar dit beteekent niet, dat hij niet zou
wenschen dat alle onderwijzers bereid
zouden zijn Gods Woord goed te onder
wijzen. De heer Tilanus wil, dat kinderen
wier ouders er bezwaar tegen hebben,
zich voor de les in bijbelkennis zullen
verwijderen, maar welk een indruk zou
dit demonstratieve vertrek makenl Is het
niet gewenscht, dat men dit onderwijs
overlaat aan den daartoe geëigenden le
venskring van ons volk?
De heer W i e 1 e n g a (A.R.) wenscht
verlaging van het examengeld, dat de
vereenigingen voor u.l.o eischen.
De Mi nister van Onderwijs,
K. en W. de heer Slotemaker de
B r u n e, zegt, dat er inzake den voe-
dmgsto'estana een aantal rapporten is
gekomen, waarin men moeilijk een lijn
kan ontdekken.
Spr. waardeert zijn ambtenaren, maar
zou het ook hebben gewaardeerd, als dit
onderzoek niet langs dezen weg' had
plaats gevonden. Onder 's ministers
ambtsvoorganger is een circulaire uitge
gaan naar de inspecteurs, wien werd ver
zocht, zich een indruk omtrent den voe
dingstoestand te vormen. Het ware be
ter geweest, als deze circulaire niet was
uitgegaan. Want deze personen waren
daarvoor niet aangewezen. En er is een
onderzoek ingesteld dour den minister
van sociale zaken, met personen, die er
wel voor aangewezen zijin, en naar aan
leiding waarvan de minister reeds ver
klaard heeft in de Kamer, dat de toe
stand niet verontrustend is.
Fe gemeenten, zijn niet verplicht tot
schoolvoeding. De wetgever wil, dat den
gemeenten wordt overgelaten om vast te
stellen, wat moet worden gedaan.
Geklaagd is over de hoogte van de exa
mengelden voor de hoofdakte, met name
voor werklooze onderwijzers. Spr. wil
overwegen, boe hij dezen menschen kan
tegemoet komen.
Zijn indruk is, dat de regeling der wto-
examens goed is, maar is bereid, zich
door de desbetreffende personen te laten
voorlichten.
Men vraagt onderwijs in Esperanto,
maar spr. heeft bezwaar tegen opneming
ervan onder de facultatieve vakken, om
dat hij' voelt voor de klacht, dat het leer
plan al overladen is.
Het oogenblik is niet gekomen om
Friesch op de Friesche scholen in te voe
ren, omdat men nog zoekt naar de een
heid van spreken daar.
Het kabinet doet niet aan leerphchtver-
lengong, omdat hierbij1 een principieelo
vraag is betrokken. Afgescheiden daar
van is een bezwaar dat de kosten van een
achtste leerjaar zeer belangrijk zouden
zijn en eenige millioenen zouden bedra
gen.
Wat betreft het streven der christe
lijke onderwijzers om hun werklooze
collega's in staat te stellen, in de school
eenigen arbeid te verrichten, men vraagt
spr., f 400 te suppleeren, als de onderwij
zers zei ven f 400 geven. Dit kan spr. niet
doen, want er zou verwarring ontstaan
met betrekking tot de jeugdsalarissen.
Men zou spr. zeggen, dat dit een erken
ning was, dat f 850 het minimum-salaris
is, waarover te praten valt.
Spr. onderbreekt zijn rede, waarna de
vergadering wordt verdaagd tot Dinsdag
één uur.
DE GEHUWDE VROUW IN OF UIT DE
SCHOOL?
Naar aanleiding van het amendement-
Suring c.s. strekkende tot bet verleenen
van ontslag aan de gehuwde onderwijze
ressen met ingang van 1 Januari 1937,
heeft het werkcomité van het comité tot
verdediging van de vrijheid van arbeid
voor de vrouw, waarbij achttien vereeni
gingen van uiteenloopende richtingen zijn
aangesloten, zich telegrafisch tot de
Tweede Kamer gewend met het drin
gende verzoek dit amendement te verwer
pen.
De Abessyniërs gaan door hun stellin
gen te versterken, Tevens maken Abessyn-
sche berichten uit Dessie melding van een
overval op een Italiaansche stelling ten
Noorden van Makalle, waarbij de Italia
nen genoodzaakt zouden zijn, deze te ont
ruimen. De Abessyniërs hebben hoop, dat
de Italianen er niet in zullen slagen, de
Abessynsche guerillatroepen, die zich nog
in groote hoeveelheden in Tigre bevinden,
daar vandaan te verdrijven voor Fe
bruari. Zoolang dit niet het geval is, zal
de verdere Italiaansche opmarsch weinig
effect kunnen hebben, terwijl tegen dien
tijd een verder rukken door den regen ge
heel en al onmogelijk zou worden.
DE INHOUD VAN HET VREDESPLAN.
Kloek antwoord van den negus.
Te Genève, en te Rome, is gisteravond
de inhoud van het Fransoh-Britsoh vre
desvoorstel openbaar gemaakt. De hoofd
lijnen ervan komen overeen met de publi
caties in de Fransche pes, dezer dagen
uitvoerig vermeld.
I. Uitwisseling van gebied:
a. Afstand van Oostelijk Tigre aan Ita
lië. Aksoem zal aan Abessynië blijven.
b. Een correctie van de grens tusschen
Danakil en Eritrea,
Ingezonden MsdedeaMng,
KRUID EN HONING
tegen
f 0.90 en 11.60 per flacon
Lange Kerkstraat 42, GOES
c. Correctie van de grens tusschen Oga-
den en Italiaansch Somaliland.
d. Abessynië krijgt een uitweg naar zee
in absoluut eigendom. Tot dit doel zal Ita
lië een strook gebied langs de Noordgrens
van Eransch-Somaliland met de haven
Assab afstaan.
II. Expansie en kolonisatie-zone:
Voorgesteld wordt de vorming van een
Ingezonden Mededeeling.
U kunt Uzelf deze maand een heeleboel cadeau doenBegin
U vandaag nog te abonneren op de Radio Bodeiedere
week een prachtig tijdschrift, met alle programma's (ook
van de Centralesmet tal van artikelen, wenken, tekeningen
voor slechts f 3.- per halfjaar
U krijgt dan gratis: Alle nog in December verschijnende
nummers, waaronder het ongemeen-mooie Kerstnummer in
een weelde van kleuren, met verhalen, als„Inspecteur
Lund heeft haast" van Willy Corsari, en „Als de dieren
spreken" van Anne de Vries (schrijver van „Bartje")
fraaie tekeningen (o.m. van Prof. Jurres) en reproducties van
oude meesters'n boekwerk om altoos te bewarenEn
bovendien: de schitterende AVRO-Kunstkalender, wederom
in grootse uitvoering, waaraan 12 bekende Nederlandse
schilders medewerkten (indien U in 1935 geen abonné was).
Wordt December voor U een geluksmaand? Stort dan f3.-
op giro 128.000 Amsterdam, of bij het AVRO-hoofdkantoor
Keizersgracht 107 Amsterdam, of bij een der Bijkantoren te:
Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Haarlem, Groningen,
Arnhem, Leeuwarden, Nijmegen, Zwolle (tijdelijk), Middelburg.
RAD OSBIDE
Neêrlands nationaal radioblad.